zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Y Tế - Sức Khoẻ

» Y khoa - Dược

Điện châm điều trị bí tiểu cơ năng sau phẫu thuật tại Bệnh viện Thanh Nhàn nhân 04 trường hợp

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Báo xấu

11
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bí tiểu là một trong những biến chứng hay gặp sau phẫu thuật. Bài viết trình bày nhận xét một số yếu tố nguy cơ và hiệu quả của phương pháp điện châm điều trị bí tiểu cơ năng sau phẫu thuật.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Điện châm điều trị bí tiểu cơ năng sau phẫu thuật tại Bệnh viện Thanh Nhàn nhân 04 trường hợp

BỆNH VIỆN THANH NHÀN KỶ NIỆM 65 NĂM NGÀY THẦY THUỐC VIỆT NAM 27.2.2020 ĐIỆN CHÂM ĐIỀU TRỊ BÍ TIỂU CƠ NĂNG SAU PHẪU THUẬT TẠI BỆNH VIỆN THANH NHÀN NHÂN 04 TRƯỜNG HỢP Nguyễn Thị Ngọc Linh* TÓM TẮT 15 spine surgery without SCI. Electro-acupuncture Bí tiểu là một trong những biến chứng hay time 30 minutes per day; after 2 to 6 days of gặp sau phẫu thuật. Mục tiêu: Nhận xét một số treatment, 100 percent of patients were able to yếu tố nguy cơ và hiệu quả của phương pháp urinate. Conclusions: Electro-acupuncture điện châm điều trị bí tiểu cơ năng sau phẫu thuật. treatment of post-operative urinary retention Phương pháp nghiên cứu: mô tả ca lâm sàng. therapy is a feasible, noninvasive and effective Kết quả: Nghiên cứu đã thực hiện trên 4 bệnh method. nhân bí tiểu sau phẫu thuật, trong đó 2 bệnh nhân Key words: electro-acupuncture, post- sau phẫu thuật khớp háng, 2 bệnh nhân sau phẫu operative urinary retention. thuật cột sống thắt lưng không có liệt tủy. Thời gian điện châm 30 phút/ngày; sau từ 2 đến 6 I. ĐẶT VẤN ĐỀ ngày điều trị 100% BN đã tự tiểu được. Kết Bí tiểu cơ năng là một trong những biến luận: Điện châm điều trị bí tiểu cơ năng sau chứng hay gặp sau phẫu thuật (PT). phẫu thuật là phương pháp khả thi, không xâm Các phương pháp điều trị hiện nay: lấn và có hiệu quả. chườm ấm, ép bàng quang, gõ trên xương Từ khóa: điện châm, bí tiểu sau phẫu thuật. mu, đặt sonde bàng quang và mở thông bàng quang qua da. Trong đó, đặt sonde bàng SUMMARY quang là phương pháp xử trí bí tiểu hiệu quả ELECTRO-ACUPUNTURE FOR THE nhất tuy nhiên đó là thủ thuật xâm lấn hơn TREATMENT POST-OPERATIVE nữa nếu đặt sonde dài ngày sẽ dễ dẫn đễn URINARY RETENTION AT THANH một số tác dụng không mong muốn như NHAN HOSPITAL ON FOUR CASES nhiễm trùng tiết niệu như viêm niệu đạo, Urinary retention is one of the common viêm bàng quang, viêm bể thận, viêm thận. complications after surgery. Objectives: The risk Theo Johansson và cộng sự (2013), nhiễm factors and effectiveness of electro-acupuncture trùng đường tiết niệu chiếm ít nhất 35% tất method. Method: Descibe clinical cases series. cả các bệnh nhiễm trùng mắc phải tại bệnh Results: : The study has performed on 4 patients viện, và chiếm tới 80% trong số này là do đặt with urinary retention after surgery, while 2 sonde niệu đạo [1]. Phương pháp mở thông patients after hip surgery, 2 patients after lumbar bàng quang qua da tuy làm giảm biến chứng nhiễm trùng nhưng lại kéo dài thời gian nằm *Bệnh viện Thanh Nhàn viện cũng như tăng chi phí điều trị cho bệnh Chịu trách nhiệm chính: Nguyễn Thị Ngọc Linh nhân (BN). Email: bluenight0309@gmail.com Theo Y học cổ truyền (YHCT), châm Ngày nhận bài: 18/11/2019 cứu đặc biệt điện châm là phương pháp Ngày phản biện khoa học: 11/12/2019 không xâm lấn, hiệu quả cao trong điều trị bí Ngày duyệt bài:17/01/2020 82
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 487 - THÁNG 2 - SỐ ĐẶC BIỆT - 2020 tiểu cơ năng. Khoa YHCT xin giới thiệu 04 Bệnh nhân nữ, 74 tuổi, TS: THA trường hợp điện châm điều trị bí tiểu cơ năng - Chẩn đoán: Bí tiểu sau mổ trượt đốt sau PT. sống L4-5/THA - Lâm sàng: BN được PT cố định cột II. CA LÂM SÀNG sống thắt lưng ngày thứ 2, PTV chỉ định rút ➢ Ca lâm sàng 1 sonde tiểu, sau 5 ngày BN bí tiểu lại. Khám: Bệnh nhân nữ, 98 tuổi, tiền sử (TS): tăng BN không có cảm giác căng tức hạ vị, cầu huyết áp (THA) bàng quang (+), tiến hành đặt lại sonde tiểu. - Chẩn đoán: Bí tiểu sau PT thay khớp - Điều trị: Chỉ định điện châm điều trị háng phải/THA kết hợp ngày thứ 7 sau PT theo phác đồ. Sau - Lâm sàng: BN được PT thay khớp 2 ngày châm BN có cảm giác căng tức, mót háng ngày thứ 3, phẫu thuật viên (PTV) chỉ tiểu, tiến hành rút sonde và BN tự tiểu được. định rút sonde tiểu. Sau 4h Bn không tự đi ➢ Ca lâm sàng 4 tiểu được, cảm giác căng tức hạ vị, cầu bàng Bệnh nhân nữ, 74 tuổi, TS: khỏe mạnh quang (+), tiến hành đặt lại sonde tiểu. - Chẩn đoán: Bí tiểu sau PT hẹp ống - Điều trị: Chỉ định điện châm điều trị sống do xẹp đốt sống D10 kết hợp sau PT ngày thứ 15, với liệu trình 30 - Lâm sàng: Trước PT BN có biểu hiện phút/ngày, tần số tả 4 - 10Hz, cường độ theo liệt không hoàn 2 chi dưới kèm tiểu khó, BN ngưỡng của bệnh nhân, với công thức huyệt: được PT giải ép tủy, sau PT ngày thứ 7 ngày, Khí hải (CV6), Quan nguyên (CV4), Trung BN đã hồi phục vận động hoàn toàn. PTV cực (CV3), Khúc cốt (CV2), Quy lai (ST29), chỉ định rút sonde tiểu. BN không tự đi tiểu Huyết hải (SP10), Túc tam lý (S36), Tam âm được, cảm giác căng tức hạ vị, cầu bàng giao (Sp6). Sau 2 ngày châm BN có cảm quang (+), tiến hành đặt lại sonde tiểu. giác căng tức, mót tiểu, tiến hành rút sonde - Điều trị: Chỉ định điện châm điều trị và BN tự tiểu được. kết hợp ngày thứ 7 theo phác đồ. Sau 3 ngày ➢ Ca lâm sàng 2 châm BN có cảm giác căng tức, mót tiểu, Bệnh nhân nữ, 65 tuổi, TS: khỏe mạnh tiến hành rút sonde và BN tự tiểu được. - Chẩn đoán: Bí tiểu sau PT thay khớp háng trái/đa chấn thương (chấn thương sọ III. BÀN LUẬN não, gãy xương đòn trái) 1. Bàn luận về các yếu tố nguy cơ của - Lâm sàng: BN được PT thay khớp bí tiểu cơ năng sau phẫu thuật háng ngày thứ 3, PTV chỉ định rút sonde Các bệnh nhân của chúng tôi là những tiểu. Sau 3h Bn không tự đi tiểu được, cảm bệnh nhân cao tuổi (65 đến 98 tuổi), có bệnh giác căng tức hạ vị, cầu bàng quang (+), tiến lý nội khoa phối hợp, sau PT thường nằm bất hành đặt lại sonde tiểu. động kéo dài đều là những yếu tố nguy cơ - Điều trị: Chỉ định điện châm điều trị cao mắc bí tiểu cơ năng sau phẫu thuật. Theo kết hợp ngày thứ 10 sau PT theo phác đồ. Sung KH và các cộng sự, tỷ lệ bí tiểu sau Sau 6 ngày châm BN có cảm giác căng tức, phẫu thuật cao nhất ở những người trên 80 mót tiểu, tiến hành rút sonde và BN tự tiểu tuổi (11,0%), sau đó là những người ở độ được. tuổi 70 (5,7%) và 60 (2,7%) [3]. Nghiên cứu ➢ Ca lâm sàng 3 của Pfisterer MH và cộng sự cũng cho thấy 83
BỆNH VIỆN THANH NHÀN KỶ NIỆM 65 NĂM NGÀY THẦY THUỐC VIỆT NAM 27.2.2020 nguy cơ bí tiểu sau phẫu thuật cao hơn 1,4 yếu tố nguy cơ dễ mắc bí tiểu cơ năng sau lần khi tuổi tăng thêm 10 tuổi [4] phẫu thuật cũng như ảnh hưởng đến kết quả Đa số các nghiên cứu chỉ ra nam giới có điều trị. nguy cơ mắc bí tiểu sau mổ nhiều hơn nữ 2. Bàn về tính hiệu quả của kỹ thuật giới [4]. Cả 04 BN của nghiên cứu này là nữ điện châm giới, số lượng BN ít nên chưa đưa ra được Điện châm là một phương pháp điều trị liên quan giữa giới với tỷ lệ bí tiểu sau PT. không dùng thuốc của Y học cổ truyền Trong một số nghiên cứu cũng chỉ ra mối (YHCT) được biết đến như một liệu pháp liên quan giữa bí tiểu sau mổ với bệnh lý nền thay thế, hỗ trợ điều trị rất nhiều bệnh. Nhiều đặc biệt là các bệnh lý tim mạch và rối loạn nghiên cứu trong và ngoài nước đánh giá chuyển hóa, nghiên cứu của chúng tôi có 2/4 hiệu quả của phương pháp điện châm trong bệnh nhân có tiền sử tăng huyết áp và đang điều trị bí tiểu cơ năng đem lại cải thiện đáng dùng thuốc. Theo tác giả Izard JP, cho thấy kể. nguy cơ bí tiểu sau phẫu thuật cao hơn 1,3 Trong quá trình điều trị, cả 4 BN đều lần ở bệnh nhân bị tăng huyết áp [5]. được tiến hành điện châm liệu trình 30 Một số các nghiên cứu cũng cho thấy loại phút/ngày, tần số tả 4 - 10Hz, cường độ theo phẫu thuật cũng là yếu tố nguy cơ của bí tiểu ngưỡng của bệnh nhân, thời gian điều trị 2 - sau mổ, đặc biệt những bệnh nhân nằm bất 6 ngày, với công thức huyệt: Khí hải (CV6), động sau mổ dài ngày. Tỷ lệ mắc bí tiểu cơ Quan nguyên (CV4), Trung cực (CV3), năng trong các phẫu thuật nói chung là Khúc cốt (CV2), Quy lai (ST29), Huyết hải khoảng 4% [6] và thay đổi tùy theo loại phẫu (SP10), Túc tam lý (S36), Tam âm giao thuật. Trong nghiên cứu của chúng tôi có 2 (Sp6). Về thời gian điện châm, nghiên cứu BN sau mổ khớp và 2 BN sau PT cột sống. của chúng tôi cũng tương tự như một số tác Theo tác giả Sung KH và cộng sự, 2,3% tổng giả Gao Y và cộng sự [8]. Về phác đồ huyệt, số BN sau PT thay khớp có biểu hiện bí tiểu theo tác giả Cao Thị Huyền Trang cũng dùng sau mổ [3]; tỷ lệ bí tiểu sau PT cột sống là các huyệt Khí hải, Quan nguyên, Trung cực, 5,6% ở nghiên cứu của Gandhi SD [7]. Khúc cốt, Quy lai, Huyết hải điều trị trên 45 Ngoài ra, các nghiên cứu cũng cho thấy tỷ lệ bệnh nhân bí tiểu sau mổ trĩ kết quả 71,1% mắc bí tiểu sau PT cao hơn khi gây tê tủy bệnh nhân tiểu được sau điện châm, 28,9% sống so với gây mê toàn thân. bí tiểu lại [9]. Tác giả Gao Y cũng sử dụng Trong nhóm nghiên của chúng tôi, có 1 các huyệt Khúc Cốt, Trung cực, Quan trường hợp phải điện châm điều trị kết hợp 6 nguyên, Quy lai điều trị 31 bệnh nhân với ngày mới có kết quả. Theo chúng tôi có thể thời gian điện châm 30 phút/ngày, tần số do trường hợp này bệnh nhân bị đa chấn 2Hz, kết quả 100% bệnh nhân phục hồi sau thương đặc biệt chấn thương sọ não, thời điều trị [8]. gian nằm bất động dài, lưu sonde bàng lâu Trong nghiên cứu của chúng tôi tỷ lệ BN làm tăng nguy cơ cũng như kéo dài thời gian tiểu được sau can thiệp là 100% (cả 4 BN điều trị điện châm kết hợp. đều tự tiểu được). Điều này có thể giải thích Như vậy, tuổi cao, nằm bất động lâu do dòng điện sử dụng đã được chứng minh là ngày sau phẫu thuật, bệnh lý kèm theo và có tác dụng giảm đau và cải thiện tuần hoàn thời gian dẫn lưu sonde kéo dài đều là những tại chỗ. Điện châm kích thích tại các huyệt 84
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 487 - THÁNG 2 - SỐ ĐẶC BIỆT - 2020 vị: Quan nguyên, Trung cực, Khúc cốt, Khí các điện cực, kích thích lên các huyệt kể trên hải, Quy lai hai bên, là các huyệt có tác dụng làm cho sơ thông khí bàng quang, phục hồi thư cân hoạt lạc, hoạt huyết hóa ứ đặc biệt chức năng khí hóa của bàng quang mà thông Huyết hải có tác dụng hóa ứ thông lạc. Túc lợi tiểu tiện. Mặt khác, về giải phẫu, vị trí tam lý có tác dụng cường tráng cơ thể, tăng của các huyệt Khúc cốt, Khí hải, Trung cực, cường miễn dịch giúp hỗ trợ phục hồi ở Quan nguyên, Quy lai hai bên cũng tương những bệnh nhân sau phẫu thuật. Việc kích ứng với vị trí của bàng quang, nên việc điện thích điện châm góp phần làm tăng nồng độ châm kích thích lên các huyệt trên cũng đồng Endorphin trong huyết thanh, giãn mạch, nghĩa với việc tác động trực tiếp lên bàng tăng lượng máu, kích thích thần kinh vận quang, làm tăng co bóp của cơ thành bàng động làm co bóp cơ [10]. Tác dụng giảm đau quang, giúp việc đẩy nước tiểu ra ngoài được thông qua việc bải tiết Endorphin làm giảm dễ dàng hơn. sự co thắt của cổ bàng quang; tác dụng giãn Trong quá trình điện châm điều trị, mạch tăng tuần hoàn tại chỗ giải quyết được không bệnh nhân nào xuất hiện tai biến vựng tình trạng viêm phù nề; tác dụng kích thích châm, chảy máu, châm vào phủ tạng và thần kinh vận động làm tăng co bóp của cơ nhiễm trùng. Cả 4 bệnh nhân sau khi đi tiểu thành bàng quang khiến cho áp suất trong dược đều được chỉ định cho xuất viện. Như bàng quang tăng cao, sức cản đường ra giảm, vậy, điện châm điều trị không để lại biến từ đó nước tiểu được đẩy ra ngoài một cách chứng, rút ngắn thời gian nằm viện của bệnh dễ dàng hơn. Mặt khác sự kích thích có tính nhân đồng thời cải thiện được chất lượng chu kỳ, tương tự với chu kỳ co bóp sinh lý cuộc sống và sinh hoạt hàng ngày của người của bàng quang, giúp cơ thành bàng quang bệnh. dần co bóp thành từng đợt, điều này kích thích thần kinh trung ương, trung khu bài IV. KẾT LUẬN niệu và thần kinh vùng chậu hông, khôi phục Qua 04 trường hợp điện châm điều trị lại phản xạ tiểu tiện. chúng tôi nhận thấy, bí tiểu cơ năng là biến Theo YHCT, sự bài tiết nước tiểu là nhờ chứng hay gặp sau PT. Tuổi cao, nằm bất công năng túc giáng của phế, khai nạp của động lâu ngày sau phẫu thuật, bệnh lý kèm thận, sơ tiết của can, vận hóa của tỳ, khí hóa theo và thời gian dẫn lưu sonde kéo dài đều của tam tiêu và của bàng quang. Sau phẫu là những yếu tố nguy cơ dễ mắc bí tiểu cơ thuật, cụ thể trong nghiên cứu của chúng tôi năng sau phẫu thuật cũng như ảnh hưởng đến là sau phẫu thuật thay khớp và cột sống, kinh kết quả điều trị. Điện châm điều trị bí tiểu mạch bị tổn hại, khí cơ nghịch loạn, khí trệ sau PT là phương pháp khả thi, không xâm huyết ứ ảnh hưởng đến sự khí hóa của bàng lấn, có hiệu quả cao, không để lại các biến quang, dẫn tới bí tiểu cơ năng sau mổ. Huyệt chứng, rút ngắn thời gian nằm viện đồng thời Khúc cốt là huyệt hội của mạch Nhâm và các cải thiện được chất lượng cuộc sống và sinh kinh Túc quyết âm can, có tác dụng điều trị hoạt hàng ngày của người bệnh. bí tiểu và giảm đau. Huyệt Khí hải có tác dụng giảm đau, thông dương khí. Huyệt Quy TÀI LIỆU THAM KHẢO lai thuộc kinh Vị có tác dụng giảm đau tại 1. R.-M. Johansson, B.-E. Malmvall, B. chỗ. Thông qua dòng điện với tần số tả qua Andersson-Gäre et al., “Guidelines for 85
BỆNH VIỆN THANH NHÀN KỶ NIỆM 65 NĂM NGÀY THẦY THUỐC VIỆT NAM 27.2.2020 preventing urinary retention and bladder Urology. 2006;13(3):3158– damage during hospital care,” Journal of 3163. [PubMed] [Google Scholar]. Clinical Nursing, vol. 22, no. 3-4, pp. 347– 6. Tammela T., Kontturi M., Lukkarinen O. 355, 2013.View at: Publisher Site | Google Postoperative urinary retention. I. Incidence Scholar and predisposing factors. Scandinavian 2. X. SS and G. X. Y, “Influence of Journal of Urology and acupuncture on nerve injury induced urine Nephrology. 1986;20(3):197–201. doi: retention in the rabbit,” Acupuncture 10.3109/00365598609024494. [PubMed] Research, vol. 28, no. 4, pp. 263–266, [CrossRef] [Google Scholar] 2003.View at: Google Scholar 7. Gandhi SD, Patel SA, Maltenfort M, 3. Sung KH, Lee KM, Chung CY, Kwon SS, Anderson DG, Vaccaro AR, et al. (2014) Lee SY, Ban YS, Park MS. What are the Patient and Surgical Factors Associated With risk factors associated with urinary retention Postoperative Urinary Retention After after orthopaedic surgery? Biomed Res Int. Lumbar Spine Surgery. SPINE 39: 1905- 2015;2015:613216. doi: 1909. 10.1155/2015/613216. Epub 2015 Feb 18. 8. Gao Y, Zhou X, Dong X, Jia Q, Xie S, PMID: 25789322; PMCID: PMC4348600. Pang R. Electroacupuncture for bladder 4. Pfisterer M. H.-D., Griffiths D. J., function recovery in patients undergoing Schaefer W., Resnick N. M. The effect of spinal anesthesia. Evid Based Complement age on lower urinary tract function: a study Alternat Med. 2014;2014:892619. in women. Journal of the American doi:10.1155/2014/892619. Geriatrics Society. 2006;54(3):405–412. doi: 9. Cao Thị Huyền Trang (2011), Đánh giá tác 10.1111/j.1532- dụng điều trị điện châm của nhóm huyệt BĐ 5415.2005.00613.x. [PubMed] trên BN bí đái sau mổ trĩ, Đại học Y Hà Nội, [CrossRef] [Google Scholar] Hà Nội. 5. Izard J. P., Sowery R. D., Jaeger M. T., 10. Phạm thị Thu Hiền (2016), Mô tả tình hình Siemens D. R. Parameters affecting urologic tiểu tiện của bệnh nhân sau mổ trĩ tại khoa complications after major joint replacement ngoại bệnh viện Y học cổ truyền Trung ương surgery. The Canadian Journal of năm 2015, Đại học Y Hà Nội, Hà Nội. 86

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.