Điều trị 1 trường hợp bệnh Crohn: dinh dưỡng và corticoid

Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005<br /> <br /> ÑIEÀU TRÒ 1 TRÖÔØNG HÔÏP BEÄNH CROHN:<br /> DINH DÖÔÕNG VAØ CORTICOID<br /> Buøi Quang Vinh*, Traàn Thò Minh Chaâm**, Cao Thò Huyønh Anh***, Buøi Thò Hoàng Khang****<br /> <br /> TOÙM TAÉT<br /> Muïc ñích: Moâ taû ñaùp öùng ñieàu trò beänh Crohn vôùI dinh döôõng vaø corticoid ôû treû em.<br /> Phöông phaùp: Nghieân cöùu moâ taû, tieàn cöùu, coù can thieäp.<br /> Keát quaû: Moät beù gaùi khôûi beänh Crohn töø 12 thaøng tuoåi vôùi tieâu ñaøm maùu, soát keùo daøi, vaø suy dinh<br /> döôõng naëng maõn tính tieán trieån ñöôïc theo doõi taïi beänh vieän NÑ1 vaø BV Vieät Phaùp töø 24 thaùng ñeán 60<br /> thaùng tuoåi vôùi 8 ñôït taùi phaùt thöôøng xuyeân. Töø 24 deán 48 thaùng tuoåi, ñieàu trò khaùng sinh vaø taêng cöôøng<br /> dinh döôõng ñöôøng mieäng khoâng coù keát quaû, beù vaãn taùi phaùt vaø suy dinh döôõng naëng theâm. Ñieàu trò<br /> corticoid töø 48 ñeán 60 thaùng tuoåi coù ñaùp öùng giaûm trieäu chöùng nhanh, taêng caân, ít taùi phaùt.<br /> Keát luaän: Trong ñieàu trò beänh Crohn, Corticoid toû ra coù giaù trò hôn dinh döôõng trong ñaùp öùng laâm<br /> saøng vaø phuïc hoài dinh döôõng.<br /> <br /> SUMMARY<br /> EXPERIENCE IN THE TREATMENT OF 1 CASE OF CROHN’S DISEASE: ENTERAL<br /> NUTRITION VERSUS CORTICOIDS<br /> Bui Quang Vinh, Tran Thi Minh Cham, Cao Thi Huynh Anh, Bui Thi Hong Khang<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 9 * Supplement of No 1 * 2005: 182 – 189<br /> <br /> Objective: To describe the effect of nutritional therapy and corticoids in the treatment of Crohn’s<br /> disease.<br /> Method: A prospective descriptive study with interventions.<br /> Result: A girl with Crohn’s disease begun from 12- month old with bloody-mucus diarrhea, prolonged<br /> fever, and severe chronic progressive malnutrition was observed during a 3-year period from 24-month to<br /> 60-month old with 8 hospitalized relapses at the Children Hospital 1 and the Vietnam- France Hospital.<br /> From 24 to 48 month old, the treatments with antibiotics and enforced enteral nutrition failed, and<br /> induced frequent relapses with aggravated the malnutrition. The corticoids initiated from 48- month old<br /> were successful with rapid responses in clinical symptoms, weight gain, lesser relapses.<br /> Conclusion: In the treatment of Crohn’s disease, corticoids seems better than enteral nutrition in the<br /> remission and the improvement of nutritional status.<br /> <br /> 1.ÑAËT VAÁN ÑEÀ<br /> Beänh Crohn laø moät roái loïan vieâm ruoät maõn<br /> khoâng roõ nguyeân nhaân aûnh höôûng baát kyø vuøng naøo<br /> cuûa oáng tieâu hoùa töø mieäng ñeán haäu moân(6,10,11). Ñöôïc<br /> <br /> moâ taû kinh ñieån do Crohn, Ginzburg vaø Openheimer<br /> taïi beänh vieän Sinai Mountain ôû Neö York naêm 1932(3),<br /> nhöng cho tôùi nay beänh Crohn vaãn khoâng theå chöõa<br /> khoûi baèng baát cöù phöông tieän noäi khoa hay ngoaïi<br /> khoa naøo. Muïc ñích cuûa ñieàu trò laø laøm giaûm trieäu<br /> <br /> * Boä Moân Nhi, Ñaïi hoïc Y Döôïc TP. Hoà Chí Minh<br /> ** Beänh Vieän Vieät Phaùp<br /> *** Beänh Vieän Nhi Ñoàng 1<br /> **** Boä Moân Giaûi Phaãu Beänh, Trung Taâm Ñaøo Taïo Boài Döôõng Caùn Boä Y Teá<br /> <br /> chöùng vaø bieán chöùng do vieâm, ngaên ngöøa taùi phaùt, vaø<br /> neáu coù theå thì laøm laønh nieâm maïc(10), nhöng toån<br /> thöông taïi ruoät vaãn toàn taïi keùo daøi duø beänh thuyeân<br /> giaûm treân laâm saøng vaø xeùt nghieäm sinh hoùa(12,17). Vieäc<br /> ñieàu trò chuû yeáu goàm 3 yeáu toá: thuoác, dinh döôõng vaø<br /> ngoïai khoa.<br /> Do beänh ít gaëp ôû nöôùc ta, chaån ñoùan laïi khoù khaên<br /> neân vieäc ñieàu trò ñaëc hieäu thöôøng treã vaø khoâng ñaày<br /> ñuû, daãn ñeán nhieàu bieán chöùng, di chöùng laâu daøi ñaëc<br /> bieät laø suy dinh döôõng vaø chaäm lôùn. Chuùng toâi xin moâ<br /> taû quaù trình xöû trí moät tröôøng hôïp beänh Crohn khoâng<br /> coù bieán chöùng ngoaïi khoa taïi beänh vieän NÑ1 vaø beänh<br /> vieän Vieät Phaùp ñeå ruùt kinh nghieäm trong thöïc haønh<br /> chaån ñoùan vaø ñieàu trò caên beänh hieám naøy.<br /> <br /> TOÙM TAÉT BEÄNH AÙN<br /> Beänh nhaân nam Nguyeãn Nhaät A.K., sinh ngaøy<br /> 23.12.1999, ñòa chæ Ñoàng thaùp, SHS 199842/01<br /> Nhaäp vieän: NÑ1 6 laàn vì tieâu ñaøm maùu hoaëc tieâu<br /> chaûy<br /> L1 (24 thaùng): 13/11/2001- 17/12/2001 (4 ngaøy),<br /> CÑXV: vieâm loùet ñaïi traøng<br /> L2 (30 thaùng): 23/5/2002- 4/6/2002 (12 ngaøy),<br /> CÑXV: nhieãm truøng tieâu hoùa<br /> L3 (31 thaùng): 18/6/2002- 14/8/2002 (60 ngaøy),<br /> CÑXV: vieâm ruoät<br /> L4 (36 thaùng): 12/11/2002- 20/12/2002 (38<br /> ngaøy), CÑXV: nhieãm truøng tieâu hoùa<br /> L5 (38 thaùng): 16/2/2003- 13/3/2003 (25 ngaøy),<br /> CÑXV: nhieãm truøng tieâu hoùa<br /> L6 (42 thaùng): 14/5/2003- 25/6/2003 (42 ngaøy),<br /> CÑXV: nhieãm truøng tieâu hoùa<br /> Nhaäp BV Vieät Phaùp 3 laàn, ID: 19525:<br /> L7 (48 thaùng): 2/1/2004- 8/1/2004 (6 ngaøy),<br /> CÑXV: Nghi Crohn<br /> L8 (51 thaùng): 22/4/2004 taùi khaùm vì taùi phaùt,<br /> CÑXV: Crohn taùi phaùt<br /> L9 (60 thaùng): 2/11/2004, taùi khaùm ñònh kyø<br /> Beänh söû vaø dieãn tieán<br /> Khôûi phaùt beänh töø 12 thaùng tuoåi (12/2000) vôùi<br /> <br /> tieâu phaân loûng vaøng keøm ñaøm maùu, thænh thoûang<br /> keøm soát. Dieãn tieán keùo daøi, ñieàu trò beänh vieän Ñoàng<br /> thaùp nhieàu laàn khoâng heát.<br /> Nhaäp BVNÑ1 L1 (24 thaùng): Ñôït naøy khôûi töø<br /> 3/11/01 vôùi soát vaø tieâu ñaøm. Ngaøy 9/11 coù tieâu ñaøm<br /> maùu, nhaäp BV Ñoàng thaùp ñieàu trò Cefotaxim 4 ngaøy,<br /> khoâng bôùt neân chuyeån BVNÑ1 13/11/2001. Khaùm<br /> caân naëng 8kg (63%), suy dinh döôõng vöøa, maõn tínhtieán trieån, soát nheï 38 ñoä, thieáu maùu naëng Hb 7,1g%,<br /> buïng xeïp. Ñieàu trò khaùng sinh tieâm Pefloxacin- Flagyl<br /> 30 ngaøy, dinh döôõng ñöôøng mieäng vôùi pregestimilboät enalac- chaùo boài döôõng CTA. Ñeán 16/11 soát nheï<br /> 38- 39o2 keùo daøi, ñeán 23/11 heát tieâu maùu (keùo daøi 14<br /> ngaøy), 3/12 heát soát (keùo daøi 12 ngaøy), nhöng coøn tieâu<br /> loûng 4 laàn/ ngaøy. Suït caân 1,3kg (8,1 xuoáng 6,8kg)<br /> trong 20 ngaøy. Xuaát vieän 17/12 vôùi tieâu 6 laàn, ít ñaøm,<br /> caân 7 kg. Veà nhaø vaãn tieâu loûng lieân tuïc, taêng caân keùm.<br /> L2 (29 thaùng): nhaäp BVNÑ1 23/5/2002 vôùi tieâu<br /> chaûy 9 laàn/ngaøy, keøm moùt raën- khoùc khi tieâu, keøm soát<br /> lieân tuïc 39o. Caân naëng 7,3 kg. Ñieàu trò ceftriaxon 12<br /> ngaøy, aên Pediasure, chaùo, boät Enalac. Heát soát sau 7<br /> ngaøy, taêng caân 8,7kg, phaân 3-4 laàn seät, xuaát vieän 4/6.<br /> L3 (30 thaùng): 16/6/2002 soát trôû laïi 39oC, tieâu<br /> chaûy 6 laàn/ngaøy, phaân ñaøm, aên keùm, caân coøn 8kg<br /> (70%). Nhaäp vieän 18/6, ñieàu trò cefotaxim 10 ngaøy,<br /> Peflaxine- Flagyl 30 ngaøy, artemissinin 5 ngaøy. Coøn<br /> soát keùo daøi, suy suïp, quyeát ñònh nuoâi aên qua sonde daï<br /> daøy nuoâi aên qua sonde daï daøy lieân tuïc töø 10/7 vôùi boät<br /> enalac vaø pediasure giaøu naêng löôïng. Ñaùp öùng khaù<br /> toát, soát ngöng 15/7 (keùo daøi 30 ngaøy), taêng caân 8,4<br /> kg, tieâu 4 laàn/ngaøy ñaøm khoâng maùu, xuaát vieän 14/8.<br /> Veà nhaø aên keùm trôû laïi, tieâu chaûy keùo daøi duø nuoâi aên<br /> qua sonde.<br /> L5 (38 thaùng): nhaäp vieän 16/2/2003 vôùi caân naëng<br /> 7,3 kg, soát 39,1oC, tieâu 3 laàn/ngaøy seät xanh, oùi ít söõa<br /> 2-3 laàn/ng. Ñieàu trò Pefloxacine- Flagyl 24 ngaøy, aên<br /> qua sonde daï daøy daï daøy. Soát keùo daøi 7 ngaøy heát, taêng<br /> caân 8,6kg, xuaát vieän 13/3, tieáp tuïc nuoâi aên qua sonde<br /> daï daøy taïi nhaø.<br /> L6 (41 thaùng): nhaäp vieän 14/5/2003 vì soát 1 ngaøy,<br /> keøm oùi vaø tieâu chaûy 8 laàn/ngaøy phaân ñaøm, caân naëng<br /> 8,6 kg. Ñieàu trò khaùng sinh Peflacin- Flagyl 12 ngaøy,<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> coù noåi meà ñay nghi dò öùng quinolone neân ngöng haún<br /> Peflacin vaø Ciprofloxacin. Beù heát soát 12/6 (sau 30<br /> ngaøy). Noäi soi ñaïi traøng 13/6/2003 thaáy vieâm loùet töøng<br /> ñoïan töø tröïc traøng ñeán ñaïi traøng ngang, GPB nghó<br /> vieâm loùet ñaïi traøng maïn tính. Quyeát ñònh ñieàu trò<br /> Sulfasalazine töø 22/6/03, beänh oån xuaát vieän 25/6/03<br /> vôùi caân naëng 8,9kg. Veà nhaø tieáp tuïc uoáng thuoác vaø<br /> nuoâi aên qua sonde daï daøy nhöng vaãn coøn tieâu loûng vaø<br /> suït caân.<br /> L7 nhaäp BV Vieät Phaùp 2/1/2004 (48 thaùng) vì tieâu<br /> chaûy, suy kieät, keøm soát, caân naëng 9,2 kg. Hoäi chaån vôùi<br /> caùc giaùo sö Phaùp, theo doõi beänh Crohn. Quyeát ñònh<br /> duøng cefotaxime, amikacin, baét ñaàu solumedrol 2<br /> mg/kg/ng töø 2/1/04. Ñaùp öùng corticoides raát nhanh,<br /> aên khaù hôn, tieâu 4 laàn/ngaøy, taêng caân 9,5kg. Xuaát vieän<br /> 8/1 sau 7 ngaøy ñieàu trò, uoáng duy trì prednison giaûm<br /> lieàu töø töø, keøm mesalazine 50 mg/kg/ng, khoâng caàn<br /> nuoâi aên qua sonde daï daøy nöõa.<br /> Taùi khaùm ñeàu taïi BVPV, ñeán 22/4/2004 (40<br /> thaùng) taùi phaùt beänh vôùi tieâu chaûy, soát, suït caân (töø<br /> 12,6 coøn 11,4 kg) trong khi ñang uoáng prednison 0,4<br /> mg/kg/ng vaø mesalazine 50 mg/kg/ng. Duøng trôû laïi<br /> lieàu taán coâng prednison 2mg/kg/ng, ñaùp öùng toát, beù<br /> leân caân trôû laïi, tieâu 3 laàn/ngaøy, oån ñònh, sau ñoù giaûm<br /> lieàu. Thaùng 11/04 caân 13 kg, thaùng 12/04 caân 13,5kg,<br /> tieâu 3 laàn seät khoâng maùu.<br /> Tieàn caên: con 3/3, caân luùc sanh 3,4 kg, sanh huùt.<br /> Cha Nhaät, meï Vieät. Chaäm phaùt trieån taâm thaàn vaän<br /> ñoäng: 20 thaùng môùi noùi, ñi chaäm luùc 3 tuoåi, hieän noùi<br /> chöa soõi (5 tuoåi).<br /> <br /> 41 thaùng<br /> 48 thaùng<br /> 50<br /> 52<br /> 55<br /> 60<br /> <br /> thaùng<br /> thaùng<br /> thaùng<br /> thaùng<br /> <br /> Caân/tuoåi<br /> Cao/tuoåi<br /> kg<br /> %<br /> cm<br /> %<br /> 8,4<br /> 54<br /> 82,6<br /> 83<br /> 9,2<br /> 55<br /> 83<br /> 80<br /> Sau ñieàu trò corticoides<br /> 12,2<br /> 72<br /> 83<br /> 80<br /> 11,4<br /> 75<br /> 85<br /> 81<br /> 13<br /> 75<br /> 85<br /> 79<br /> 13,5<br /> 74<br /> 86<br /> 79<br /> <br /> Caân/cao<br /> 74<br /> 78<br /> 106<br /> 96<br /> 109<br /> 110<br /> <br /> Caän laâm saøng: tröôùc ñieàu trò corticoid<br /> (baûng 2)<br /> Baûng 2. Xeùt nghieäm tröôùc khi ñieàu trò corticoides:<br /> Ngaøy:<br /> Hemoglobine<br /> VGM<br /> Leucocytes<br /> N:<br /> Plaquettes<br /> VS H1/H2 mm<br /> CRP mg/l<br /> Protid g/L<br /> Albumin g/L<br /> α1 globulin g/L<br /> α2 globulin g/L<br /> β globulin g/L<br /> γ globulin g/L<br /> A/G<br /> <br /> L1<br /> <br /> L2<br /> <br /> 7,1<br /> 11,6<br /> 70<br /> 69<br /> 25400 18500<br /> 17018<br /> 434000 677000<br /> 20/42<br /> 12,7<br /> 62<br /> 35<br /> 1,9<br /> 8<br /> 8<br /> 13,6<br /> <br /> L3<br /> <br /> L5<br /> <br /> 11,1 10,0<br /> 73<br /> 66<br /> 18600 19300<br /> 9264<br /> 11900 66300<br /> 58/99 80/105<br /> 36,7<br /> 80<br /> 49,<br /> <br /> L6<br /> <br /> L7<br /> <br /> 12,4<br /> 9,7<br /> 69<br /> 61,9<br /> 19200 16700<br /> 13824 9470<br /> 360000 714000<br /> 50/80 50/110<br /> 72<br /> 89,6<br /> 80<br /> 36,9<br /> 4<br /> 10<br /> 10<br /> 18,8<br /> <br /> 1,3<br /> <br /> 0,8<br /> <br /> Beänh nhaân thieáu maùu trung bình, hoàng caàu nhoû<br /> nhöôïc saéc, baïch caàu luoân cao treân 15000, tieåu caàu<br /> taêng, VS vaø CRP taêng cao, Albumin maùu trong giôùi<br /> haïn bình thöôøng, ñieän di gamma globulin taêng treân<br /> 14 g/l.<br /> <br /> Khaùm: suy dinh döôõng teo, coøi, khoâng phuø chi,<br /> thieáu maùu naëng (L1), vieâm ñoû nöôùu raêng toøan boä (L3),<br /> ho & rale aåm phoåi thoùang qua (L4), dò öùng meà ñay da<br /> (L6), veû maët cushing (sau ñieàu trò corticoides). Khoâng<br /> doø haäu moân. Chaäm phaùt trieån caân cao. (baûng 1).<br /> <br /> Xeùt nghieäm phaân soi coù nhieàu BC, ít HC, KSTÑR<br /> aâm tính, caáy phaân nhieàu laàn aâm tính, nöôùc tieåu bình<br /> thöôøng, XN lao IDR aâm tính, XQ ngöïc bình thöôøng,<br /> BK dòch daï daøy, PCR lao/phaân aâm tính, Caáy maùu, caáy<br /> nöôùc tieåu, HIV (-), XN mieãn dòch teá baøo LE, ANA aâm<br /> tính. Sau ñieàu trò corticoides: (baûng 3)<br /> <br /> Baûng 1: Caùc chæ soá söùc khoûe<br /> <br /> Baûng 3: Xeùt nghieäm sau khi ñieàu trò corticoid<br /> <br /> Caân/tuoåi<br /> Sô sinh<br /> 12 thaùng<br /> 24 thaùng<br /> 30 thaùng<br /> 38 thaùng<br /> <br /> kg<br /> 3,4<br /> <br /> %<br /> 100<br /> <br /> 8,1<br /> 8<br /> 7,3<br /> <br /> 64<br /> 59<br /> 49<br /> <br /> Cao/tuoåi<br /> cm<br /> %<br /> <br /> 78<br /> 80<br /> 81<br /> <br /> 89<br /> 87<br /> 83<br /> <br /> Caân/cao<br /> %<br /> <br /> 76<br /> 73<br /> 66<br /> <br /> Date:<br /> <br /> 30/12/ 6/1/ 11/2/<br /> 2003 2004 2004<br /> Hemoglobine 9,7<br /> 10 10,4<br /> VGM<br /> 61,9 61<br /> 62<br /> Leucocytes 16700 17200 24700<br /> N:<br /> 9470 11000 8740<br /> <br /> 9/3/<br /> 2004<br /> 11,6<br /> 59<br /> 17700<br /> 7830<br /> <br /> 6/4/<br /> 2004<br /> 12,2<br /> 63<br /> 19,000<br /> 8570<br /> <br /> 22/4/ 21/7/<br /> 2004 2004<br /> 12,4 13,4<br /> 61<br /> 69<br /> 17,300 13,000<br /> 8310 6,310<br /> <br /> Date:<br /> <br /> 30/12/ 6/1/ 11/2/<br /> 2003 2004 2004<br /> Plaquettes 714 595 744<br /> Réticulocytes<br /> VS H1/H2 50/110 15/65 10/35<br /> CRP<br /> 89,6 22,7 6 ñôït, töø 7- 20 ngaøy),<br /> nhieät ñoä khoûang 39 ñoä C,<br /> -Khoâng ñaùp öùng vôùi khaùng sinh (quinolonemetronidazole) keùo daøi, nhieàu ñôït<br /> -Ñaùp öùng vôùi ñieàu trò dinh döôõng pregestimil<br /> (L1), aên qua sonde daï daøy (L3), giaøu naêng löôïng (heát<br /> soát sau 5 ngaøy, tieâu giaûm), nhöng khoâng taêng caân khi<br /> veà nhaø, khoâng caûi thieän caû 3 chæ soá caân/tuoåi, cao/tuoåi,<br /> caân/cao (töø 24- 48 thaùng),<br /> -Ñaùp öùng vôùi corticoid nhanh (heát soát, heát maùu,<br /> tieâu giaûm), taêng caân nhanh, phuïc hoài caân/ cao, caûi<br /> thieän caân/ tuoåi, nhöng khoâng caûi thieän vôùi cao/tuoåi<br /> (töø 48 thaùng- 60 thaùng),<br /> <br /> Noäi soi döôùi 16/6/03: ñeán manh traøng, vuøng tröïc<br /> traøng ñeán ñaïi traøng ngang nieâm maïc xung huyeát<br /> töøng ñoaïn (xen vuøng bình thöôøng), deã chaûy maùu, coù<br /> choã nieâm maïc phuø neà. Keát luaän vieâm loùet ñaïi traøng.<br /> <br /> -XN thieáu maùu nhöôïc saéc, coù phaûn öùng vieâm<br /> trong maùu vôùi taêng baïch caàu, tieåu caàu, VS, CRP,<br /> gamma globuline; ñieàu trò corticoid vaãn coøn taêng<br /> baïch caàu vaø gamma globuline,<br /> <br /> Giaûi phaãu beänh<br /> <br /> -Toån thöông toaøn boä ñaïi traøng, chuû yeáu ñaïi<br /> traøng traùi, vieâm khu truù nhieàu ñoaïn, nöùt ngang,<br /> loeùt phöùc taïp,<br /> <br /> Giaûi phaãu beänh daï daøy 19/11/02: lôùp bieåu moâ phuû<br /> bò loeùt, giöõa caùc tuyeán coù hieän dieän nhieàu lymphocyte<br /> vaø plasmocyte, H. pylori aâm tính. Keát luaän vieâm loùet<br /> daï daøy maïn tính.<br /> Giaûi phaãu beänh ñaïi traøng 21/11/01: chæ khaûo<br /> saùt ñeán lôùp ñeäm nieâm maïc. Lôùp bieåu moâ phuû loùet<br /> khu truù, coù choã nieâm maïc bình thöôøng. Caùc tuyeán<br /> <br /> -Vi theå ñaïi traøng vieâm maõn, töøng ñoaïn.<br /> -Vaãn taùi phaùt trong quaù trình ñieàu trò.<br /> Chaån ñoùan: beänh Crohn, toån thöông ñaïi traøng.<br /> Ñaõ ñieàu trò: khaùng sinh cefotaxim, peflaxin, flagyl<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005<br /> <br /> >7 ñôït; khoâng ñieàu trò lao; sulfasalazine, corticoidmesalazine, aên qua sonde daï daøy keùo daøi. Thôøi gian<br /> beänh coù theo doõi 3 naêm.<br /> <br /> BAØN LUAÄN<br /> Veà chaån ñoùan<br /> Chuùng toâi chaån ñoaùn beänh vieâm ruoät maên khoâng<br /> roõ nguyeân nhaân IBD vì:<br /> -beänh nhaân coù trieäu chöùng ñaïi traøng vôùi tieâu loûng<br /> phaân ñaøm maùu, soi phaân coù baïch caàu<br /> -dieãn tieán keùo daøi > 3 naêm, taùi phaùt lieân tuïc,<br /> -coù phaûn öùng vieâm trong maùu keùo daøi,<br /> -loïai tröø nguyeân nhaân vi truøng (vì thaát baïi vôùi<br /> ñieàu trò khaùng sinh), loïai tröø lao ruoät (döïa nguoàn laây,<br /> xeùt nghieäm lao, caûi thieän vôùi corticoide), kyù sinh<br /> truøng ñöôøng ruoät (amibe, giardia aâm tính) qua 3 naêm<br /> theo doõi;<br /> -loïai tröø nguyeân nhaân beänh töï mieãn toøan thaân<br /> nhö JRA, lupus, hoäi chöùng taùn huyeát ureâ huyeát,<br /> Henoch Schonlein, beänh Behcet qua 3 naêm theo doõi,<br /> -coù toån thöông maõn treân noäi soi (loùet, nöùt), sinh<br /> thieát (thay ñoåi caáu truùc tuyeán, coù lympho-eosinophile<br /> trong nieâm maïc, vieâm nang tuyeán, xô hoùa).<br /> Vieâm ruoät maõn IBD coù hai theå laø beänh Crohn vaø<br /> vieâm ñaïi traøng loùet, treân beänh nhaân naøy nghi Crohn<br /> vì:<br /> -aûnh höôûng toøan traïng gaây suy dinh döôõng maõn<br /> tieán trieån, soát keùo daøi, thieáu maùu,<br /> <br /> ñaëc ñieåm xuyeân thaønh nhöng cuõng phaùt hieän ñöôïc 2<br /> ñaëc ñieåm vieâm maõn vaø vieâm khoâng lieân tuïc. Theo y<br /> vaên sinh thieát ñaïi traøng qua noäi soi vaãn coù theå gôïi yù<br /> beänh Crohn neáu coù granuloma, thaâm nhieãm<br /> lymphocyte- histiocyte khu truù, toån thöông nhaûy(11).<br /> Toån thöông nhaûy giöõa moâ beänh vaø moâ bình thöôøng<br /> cô theå phaùt hieän qua so saùnh nhieàu maãu sinh thieát taïi<br /> caùc vò trí khaùc nhau hoaëc trong cuøng moät maãu xen keõ<br /> vuøng toån thöông vaø vuøng bình thöôøng. Tuy nhieân<br /> neáu chæ döïa vaø sinh thieát thì khoù phaân bieät beänh<br /> Crohn vaø vieâm ñaïi traøng loùet vì ranh giôùi giöõa moâ<br /> bình thöôøng vaø moâ beänh ôû ñaïi traøng raát roäng. Treân<br /> thöïc teá beänh Crohn hay bò chaån ñoùan laàm vôùi vieâm<br /> ñaïi traøng loùet(21).<br /> Toån thöông ñaïi traøng ñöôïc khaúng ñònh, nhöng<br /> caùc trieäu chöùng tieâu chaûy khoâng maùu, suït caân sôùm<br /> cuõng gôïi yù hoài traøng coù theå bò toån thöông. Chuùng toâi<br /> khoâng ghi nhaän ñöôïc toån thöông ruoät non, vì ñieàu<br /> kieän xeùt nghieäm haïn cheá: (1) khoâng noäi soi qua hoài<br /> traøng ñöôïc neân khoâng sinh thieát vaø ñaùnh giaù ñöôïc toån<br /> thöông ôû ruoät non, (2) moâ sinh thieát khoâng caét ñöôïc<br /> saâu, chæ ñeán moâ ñeäm giöõa caùc tuyeánlamina propria<br /> neân khoâng ñaùnh giaù ñöôïc tính chaát toån thöông xuyeân<br /> thaønh, (3) khoâng chuïp ñöôïc XQ ruoät non ñoái quang<br /> vaø caùc kyõ thuaät neùn eùp neân khoâng thaáy ñöôïc hình<br /> aûnh bieán daïng cuûa ruoät non. Theo y vaên, vò trí hay toån<br /> thöông nhaát laø hoài traøng, Beänh Crohn ôû treû em coù<br /> 38% chæ ôû ruoät non, 20% chæ ôû ruoät giaø, 38% keát hôïp<br /> caû ruoät non vaø ruoät giaø(7,13,16), vaø vò trí hoài traøng tính<br /> chung coù theå gaëp trong 71% beänh nhaân(1).<br /> <br /> -coù tieâu chaûy nöôùc keùo daøi nghi coù toån thöông<br /> ruoät non,<br /> <br /> Ñieàu trò beänh Crohn: (baûng 4)<br /> <br /> -khoâng ñaùp öùng vôùi sulfaslazine voán chæ taùc duïng<br /> ôû ñaïi traøng,<br /> <br /> Laâm saøng<br /> Ñieàu trò<br /> Nheï ñeán vöøa<br /> -ñi laïi ñöôïc, aên ñöôïc<br /> 5 ASA, khaùng<br /> -khoâng coù maát nöôùc, nhieãm<br /> sinh<br /> ñoäc, aán ñau buïng, u, hay taéc<br /> ruoät<br /> Vöøa ñeán naëng -beänh nhaân coù trieäu chöùng soát, Corticoid, 5suït caân, ñau buïng, aán ñau buïng, ASA, dinh<br /> noân giaùn caùch, thieáu maùu, -hoaëc döôõng, ñieàu hoøa<br /> thaát baïi vôùi ñieàu trò ôû möùc nheïmieãn dòch<br /> vöøa<br /> <br /> -dieãn tieán keùo daøi,<br /> -toån thöong khoâng lieân tuïc, coù khoaûng nhaûy coùc<br /> skip area treân noäi soi (loùet phöùc taïp, nöùt ngang saâu),<br /> sinh thieát coù moâ vieâm laãn moâ bình thöôøng,<br /> -caûi thieän raát toát vôùi corticoid vaø mesalamine<br /> nhöng khoâng heát haún.<br /> ÔÛ beänh nhaân naøy sinh thieát ruoät giaø chæ khaûo saùt<br /> ñöôïc ñeán lôùp ñeäm nieâm maïc, khoâng khaûo saùt ñöôïc<br /> <br /> Baûng 4: Möùc ñoä beänh Crohn<br /> <br />