Điều trị gãy đầu dưới xương quay nhiều mảnh phạm khớp bằng khung bất động ngoài

Chia sẻ: Quanghai Quanghai | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

588
lượt xem 51
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Gãy đầu dưới xương quay là loại gãy xương chi trên thường gặp nhất trong chấn thương chỉnh hình, chiếm gần 1/6 các gãy xương trong cấp cứu. Cách đây trên 30 năm, gãy đầu dưới xương quay được xem là loại gãy đơn giản, dễ điều trị, đa phần là điều trị bảo tồn bằng băng bột. Ngày nay các chấn thương nặng ngày càng tăng làm gia tăng đáng kể số trường hợp gãy đầu dưới xương quay phạm khớp phức tạp. Các bệnh nhân này thường trẻ tuổi và bên cạnh gãy xương phức tạp còn là......

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Điều trị gãy đầu dưới xương quay nhiều mảnh phạm khớp bằng khung bất động ngoài

ÑIEÀU TRÒ GAÕY ÑAÀU DÖÔÙI XÖÔNG QUAY NHIEÀU MAÛNH PHAÏM KHÔÙP BAÈNG KHUNG BAÁT ÑOÄNG NGOAØI Leâ Ngoïc Quyeân, Buøi Vaên Ñöùc * TOÙM TAÉT 39 beänh nhaân gaõy ñaàu döôùi xöông quay nhieàu maûnh phaïm khôùp ñöôïc ñieàu trò baèng baát ñoäng ngoaøi. Thôøi gian theo doõi trung bình 11,3 thaùng. Keát quaû laø 35 beänh nhaân ñaït loaïi raát toát vaø toát, tæ leä 89,7%. SUMMARY TREATMENT OF COMMINUTED INTRA- ARTICULAR FRACTURE OF THE DISTAL RADIUS BY EXTERNAL FIXATION Le Ngoc Quyen, Bui Van Duc * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 9 * Supplement of No 1 * 2005: 222 – 226 Thirty-nine adults who had a severly comminuted intra-articular fracture of the distal radius were treated by external fixation. The patients were followed for an everage of 11.3 months. Thirty-five patients had excellent or good results (89.7%). ÑAËT VAÁN ÑEÀ Tieàn Phaãu - Beänh vieän Chaán Thöông Chænh Hình Thaønh Phoá Hoà Chí Minh, töø thaùng 5/2002 ñeán thaùng Gaõy ñaàu döôùi xöông quay laø loaïi gaõy xöông chi 2/2004: treân thöôøng gaëp nhaát trong chaán thöông chænh hình, Loaïi gaõy chieám gaàn 1/6 caùc gaõy xöông trong caáp cöùu. Caùch ñaây treân 30 naêm, gaõy ñaàu döôùi xöông quay ñöôïc xem laø Gaõy hôû hoaëc gaõy kín. loaïi gaõy ñôn giaûn, deã ñieàu trò, ña phaàn laø ñieàu trò baûo Gaõy ñaàu döôùi xöông quay loaïi C2 – C3 phaân loaïi toàn baèng baêng boät. Ngaøy nay caùc chaán thöông naëng A.O. ngaøy caøng taêng laøm gia taêng ñaùng keå soá tröôøng hôïp Beänh nhaân gaõy ñaàu döôùi xöông quay phaïm khôùp phöùc taïp. Caùc Tuoåi töø 16 ñeán 60. beänh nhaân naøy thöôøng treû tuoåi vaø beân caïnh gaõy xöông phöùc taïp coøn laø söï toån thöông naëng neà phaàn Tay thuaän: öu tieân hôn. meàm xung quanh. Ngheà nghieäp: caàn ñeán thao taùc, söùc maïnh coå baøn Ñoái vôùi gaõy phöùc taïp ñaàu döôùi xöông quay, naén tay nhieàu. xöông ñaõ laø khoù nhöng giöõ ñöôïc keát quaû naén laïi caøng Khoâng coù tình traïng loaõng xöông nhieàu. khoù hôn. Do ñoù boù boät trong tröôøng hôïp naøy raát deã bò Khoâng coù toån thöông daây chaèng coå tay. di leäch thöù phaùt. Duïng cuï Naêm 1977, Vidal vaø coäng söï laàn ñaàu tieân giôùi thieäu phöông phaùp ñieàu trò gaõy ñaàu döôùi xöông quay Khung coá ñònh ngoaøi ñaàu döôùi xöông quay theo baèng baát ñoäng ngoaøi. maãu Pennig II (Orthofix). Kim Kirschner: Kim khoâng raêng Þ1.2 ñeán 1.6. ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU Phöông phaùp moå Tö theá beänh nhaân: beänh nhaân naèm ngöûa, daïng Choïn beänh vai 900 ñaët treân baøn Caùc beänh nhaân gaõy ñaàu döôùi xöông quay ñeán Phöông phaùp voâ caûm: gaây teâ vuøng ñaùm roái thaàn khaùm vaø ñieàu trò taïi Khoa Chi Treân vaø Khoa Caáp Cöùu * Beänh vieän Chaán Thöông Chænh Hình Thaønh Phoá Hoà Chí Minh 222
Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005 kinh caùnh tay. Sau khi thaùo khung: taäp vaän ñoäng coå tay. Ñaët khung baát ñoäng ngoaøi: Sau 3 thaùng: coù theå choáng tay hoaëc xaùch ñoà naëng + Raïch da khoaûng 2cm maët ngoaøi thaân xöông (tröø tröôøng hôïp gaõy quaù naùt coù theå laâu hôn) baøn II. Ñaùnh giaù keát quaû + Boùc taùch phaàn meàm boäc loä roõ thaân xöông Chuû quan cuûa beänh nhaân Duøng muõi khoan 2.5mm khoan vuoâng goùc vôùi Khaùch quan thaân xöông. Vaën nheï nhaøng ñinh raêng cho ñeán heát - Möùc ñoä phuïc hoài giaûi phaãu sau moå ñaët khung phaàn raêng. baát ñoäng ngoaøi Töông töï khoan loã thöù hai caùch loã tröôùc 2 cm, - Möùc ñoä di leäch thöù phaùt höôùng khoan sao cho 2 ñinh song song nhau - Phuïc hoài chöùc naêng + Raïch da 2cm bôø ngoaøi xöông quay caùch khôùp Ñaùnh giaù keát quaû sau cuøng coå tay khoaûng 10cm. Boùc taùch phaàn meàm kyõ, traùnh nhaùnh caûm giaùc thaàn kinh quay, ñi vaøo giöõa gaân cô Döïa vaøo thang ñieåm ñaùnh giaù chöùc naêng theo heä caùch tay quay vaø cô duoãi coå tay quay daøi. Boäc loä roõ thoáng thang ñieåm cuûa Sarmiento 1975 (caûi tieán töø thaân xöông quay. Ñaët 2 ñinh song song nhau, caùch Gartland vaø Werley 1951) nhau 2 cm. KEÁT QUAÛ + Ñaët khung baát ñoäng ngoaøi, coá ñònh caùc oác giöõ Töø thaùng 5/2002 ñeán thaùng 2/2004 chuùng toâi ñaõ ñinh vaø khung. moå 42 beänh nhaân gaõy ñaàu döôùi xöông quay vôùi Naén oå gaõy vaø kieåm tra döôùi maøng taêng saùng. Coá phöông phaùp ñaët baát ñoäng ngoaøi. Coù 6 beänh nhaân ñònh khung baát ñoäng ngoaøi khi naén söûa toát. khoâng taùi khaùm hay taùi khaùm khoâng ñaày ñuû sau moå, Duøng kim Kirschner naén söûa theâm neáu caùc chuùng toâi theo doõi vaø ñaùnh giaù keát quaû ñöôïc 38 beänh maûnh gaõy coøn di leäch. nhaân, trong ñoù coù 1 beänh nhaân moå gaõy ñaàu döôùi xöông quay 2 tay. Chæ ñònh moå môû khi maët khôùp coøn caáp keânh treân 2mm Phaùi * Ñoái vôùi gaõy hôû: Nam: 24 ca Nöõ: 14 ca Caét loïc veát thöông. Tuoåi Coù theå naén kín hoaëc môû tuøy tröôøng hôïp. < 30 tuoåi: 10 ca Ñaët khung coá ñònh ngoaøi töông töï nhö treân. 31 – 40 tuoåi: 9 ca Chöông trình taäp vaät lyù trò lieäu. 41 – 50 tuoåi: 9 ca 24 giôø sau moå: cho taäp cöû ñoäng gaäp duoãi caùc 51 – 60 tuoåi: 10 ca ngoùn tay. Neáu tay coøn söng nhieàu cho tay cao hôn Tay bò gaõy tim trong khi taäp. Phaûi: 18 ca, Traùi: 21 ca Khoaûng 1 tuaàn sau khi heát söng neà cho taäp gaáp Cô cheá chaán thöông duoãi khuyûu, saáp ngöõa caúng tay. Chuù yù taäp nheï nhaøng, khoâng gaây ñau. Tai naïn giao thoâng: 21 ca Khuyeán khích beänh nhaân söû duïng baøn tay cho Tai naïn lao ñoäng: 8 ca caùc vaän ñoäng nheï nhaøng haøng ngaøy nhö queùt nhaø, Tai naïn sinh hoaït: 9 ca chaûi toùc, gaøi nuùt aùo 223
Thôøi ñieåm ñieàu trò Hoäi chöùng vai – baøn tay: 1 ca < 1 tuaàn: 35 ca Loaõng xöông vuøng coå tay: 10 ca 1 – 2 tuaàn: 2 ca Thôøi gian thaùo khung baát ñoäng ngoaøi > 2 tuaàn: 1 ca trung bình 6,2 tuaàn Ñieàu trò tröôùc moå (Sôùm nhaát 4 tuaàn, muoän nhaát 8 tuaàn) Boù boät: 10 ca Thôøi gian ruùt kim Kirschner Boù thuoác: 2 ca trung bình 10,5 tuaàn Khoâng: 26 ca (Sôùm nhaát 8 tuaàn, muoän nhaát 16 tuaàn) Loaïi gaõy Keát quaû X Quang sau moå Kín: 25 ca, Hôû: 14 ca Raát toát: 25 ca (61,1%) Phaân loaïi theo AO Toát: 8 ca (25,4%) Loaïi C2: 5 ca Xaáu: 6 ca (15%) Loaïi C3: 34 ca Caùc bieán chöùng tröôùc moå Cheøn eùp khoang caúng tay tröôùc: 2 ca 6 Raát toát 8 25 Toån thöông ñoäng maïch truï: 1 ca Toát Xaáu Toån thöông thaàn kinh giöõa: 2 ca Toån thöông thaàn kinh truï: 2 ca Di leäch thöù phaùt Phöông phaùp naén Di leäch töø raát toát thaønh toát: 1 ca Naén kín: 22 ca Di leäch töø toát thaønh xaáu: 2 ca Moå hôû: 17 ca Ñaùnh giaù keát quaû sau cuøng theo heä Gheùp xöông maøo chaäu: 7 ca thoáng thang ñieåm cuûa Sarmiento Thôøi gian naèm vieän Raát toát: 25 ca (64,1%) trung bình 5,3 ngaøy Toát: 11 ca (28,2 %) (Sôùm nhaát 2 ngaøy, muoän nhaát 15 ngaøy) Khaù : 3 ca (7,7 %) Bieán chöùng sau moå Xaáu: 0 ca Nhieãm truøng veát moå: 0 ca Thôøi gian theo doõi Nhieãm truøng chaân ñinh: 2 ca Trung bình 11, 3 thaùng Loûng ñinh: 0 ca Keát quaû chöùc naêng sau cuøng Toån thöông gaân: 0 ca Toån thöông nhaùnh caûm giaùc thaàn kinh quay: 0 ca Gaõy xöông nôi xuyeân ñinh: 1 ca Roái loaïn dinh döôõng: 1 ca Hoäi chöùng oáng coå tay: 0 ca 224
Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005 Giöõ nguyeân tö theá naén ñoù, xuyeân 2 kim Kirschner töø 25 25 maët löng ñaàu döôùi xöông quay leân voû xöông cöùng ñoái 20 dieän. Hai kim naøy seõ giuùp giöõ vöõng bôø sau xöông Raá t toá t quay, haïn cheá raát nhieàu söï di leäch thöù phaùt sau naøy. 15 11 Toá t 10 Trong khi moå, chuùng toâi luoân coá gaéng duøng kim Khaù 3 Kirschner giöõ caùc maûnh gaõy vaøo voû xöông cöùng ñeå 5 Xaá u 0 baát ñoäng chuùng. Trung bình xuyeân 2,5 kim / ca (1 0 kim: 3 ca, 2 kim: 20 ca, 3 kim:8 ca vaø 4 kim: 6 ca) Raá t toá t Toá t Khaù Xaá u Khi maët khôùp bò gaõy naùt nhieàu maûnh, khi môû oå gaõy thì seõ gaëp raát nhieàu khoù khaên khi naén vaø coá ñònh BAØN LUAÄN caùc maûnh gaõy nhoû. Cho duø gheùp xöông vaãn raát khoù Gaõy nhieàu maûnh ñaàu döôùi xöông quay gaëp nhieàu hoài phuïc maët khôùp. Trong nghieân cöùu naøy taát caû ñeàu ôû nam giôùi (63%) vaø ôû moïi löùa tuoåi, chuû yeáu coù 2 laø gaõy nhieàu maûnh, 56,4% tröôøng hôïp chuùng toâi duøng nhoùm: phöông phaùp naén kín khoâng caàn môû oå gaõy. Caøng veà Nam, tuoåi treû: chaán thöông naëng do tai naïn lao sau chuùng toâi caøng öu tieân duøng phöông phaùp naén ñoäng hay tai naïn giao thoâng. kín vì caùc lyù do sau: Nöõ, lôùn tuoåi: chaán thöông nheï (vaáp teù choáng tay). Khung baát ñoäng ngoaøi keùo naén döïa theo nguyeân taéc keùo qua heä thoáng daây chaèng. Khi môû oå gaõy deã laøm Trong nghieân cöùu cuûa chuùng toâi coù 35 ca moå trong yeáu ñi heä thoáng naøy. tuaàn ñaàu tieân, 2 ca tuaàn thöù hai vaø 1 ca tuaàn thöù ba. Caùc tröôøng hôïp moå sôùm trong tuaàn ñaàu keùo naén deã daøng Khi naén kín, aùp suaát aâm trong khôùp hoã trôï cho hôn, coù theå naén kín khoâng caàn moå. Caû 3 ca treân hai vieäc naén caùc maûnh gaõy nhoû giuùp maët khôùp trôû neân tuaàn ñeàu phaûi moå môû môùi naén ñöôïc maët khôùp. ñeàu ñaën. Trong 39 ca moå coù 8 ca ñaõ ñöôïc naén boù boät: 3 ca Maøng xöông ít bò taøn phaù giuùp laønh xöông nhanh C2 vaø 5 ca C3. Trong ñoù coù 4 ca naén thaát baïi, 4 ca coøn hôn. laïi keát quaû naén chaáp nhaän nhöng di leäch thöù phaùt sau Ít xaâm laán, giaûm nguy cô nhieãm truøng. 1 ñeán 3 tuaàn. Thôøi gian phaãu thuaät ñöôïc ruùt ngaén. Nhö vaäy trong gaõy ñaàu döôùi xöông quay nhieàu Sau khi naén kín hay naén baèng kim Kirschner maø maûnh phaïm khôùp (loaïi C theo AO, hay VII, VIII theo maët khôùp vaãn coøn caáp keânh treân 2mm thì coù chæ ñònh Frykman) thì naén boù boät seõ bò di leäch thöù phaùt khaù moå môû nhieàu. Do ñoù neáu coù chæ ñònh neân moå sôùm ñaët baát Thoâng thöôøng sau khi ñaët baát ñoäng ngoaøi vaø naén ñoäng ngoaøi vaø xuyeân kim hôn laø coá gaéng naén boù boät. kín thì ñoä nghieâng quay, ñoä nghieâng löng seõ ñöôïc Trong gaõy phaïm khôùp ñaàu döôùi xöông quay, chieàu phuïc hoài toát. Moät soá tröôøng hôïp maët khôùp coøn caáp daøi xöông quay vaø ñoä nghieâng quay thöôøng deã daøng naén keânh do maûnh gaõy sau trong hay/vaø tröôùc trong. Ñeå ñöôïc vì heä thoáng daây chaèng coå tay-quay baùm ôû moõm khaéc phuïc tình traïng naøy chuùng toâi khoâng caàn môû traâm quay. Tuy nhieân yeáu ñieåm cuûa baát ñoäng ngoaøi laø roäng maët khôùp hay boäc loä heát oå gaõy maø chæ caàn ñöôøng khoâng naén ñöôïc ñoä nghieâng loøng (Gartland vaø Werley moå nhoû ñeå naén vaø coá ñònh caùc maûnh gaõy. 1951, Melone 1984, Thomas 1957). Ñaët khung baát ñoäng ngoaøi keát hôïp gheùp xöông Chuùng toâi ñeà nghò caùch khaéc phuïc nhö sau: Sau ñöa ñeán 3 lôïi ích: khi ñaët baát ñoäng ngoaøi keùo heát choàng ngaén vaø naén heát di leäch sang beân, ñaët 2 ngoùn tay caùi ngay maët sau Vöõng oå gaõy, giaûm söï di leäch thöù phaùt. cuûa ñaàu döôùi xöông quay maø naén cho gaäp ra tröôùc. Ruùt ngaén thôøi gian laønh xöông, giaûm bieán chöùng 225
do ñaët baát ñoäng ngoaøi laâu. xaáu. Ñieàu naøy cho thaáy ngoaøi vieäc phuïc hoài giaûi phaãu Naén caùc maûnh gaõy giuùp haïn cheá söï caáp keânh maët cho xöông gaõy thì vieäc taäp vaät lyù trò lieäu goùp phaàn khôùp, giaûm khaû naêng thoaùi hoùa khôùp sau naøy. quan troïng cho phuïc hoài chöùc naêng. Chuùng toâi coù 7 ca phaûi gheùp xöông maøo chaäu. Taát Maët haïn cheá trong luaän vaên naøy laø chuùng toâi caû ñeàu phaûi duøng xöông voû-xoáp ñeå ñaët vaøo khoaûng khoâng coù ñuû hình aûnh caét lôùp ñieän toaùn ñeå xaùc ñònh troáng do xeïp xöông xoáp. Keát quaû khoâng coù ca naøo bò chính xaùc ñoä caáp keânh maët khôùp giuùp phuïc hoài, söûa luùn maët khôùp. chöõa di leäch, haïn cheá vieâm khôùp veà sau. Thôøi gian theo doõi chöa ñuû daøi neân chuùng toâi khoâng theå keát Bieán chöùng sau moå chuùng toâi gaëp raát ít: luaän veà tình traïng vieâm khôùp sau chaán thöông. Nhieãm truøng chaân ñinh: 2 ca (Beänh aùn soá 26,27), caû 2 ca chæ caàn veä sinh kyõ chaân ñinh vaø duøng khaùng KEÁT LUAÄN sinh uoáng laø laønh. Gaõy ñaàu döôùi xöông quay nhieàu maûnh phaïm Gaõy xöông nôi xuyeân ñinh: 1 ca gaõy xöông baøn II khôùp gaëp ngaøy caøng nhieàu ôû nöôùc ta. Ñaët khung baát ñoäng ngoaøi keát hôïp xuyeân kim Kirschner ñeå ñieàu trò Roái loaïn dinh döôõng: 2,6%, töông ñöông vôùi caùc cho tröôøng hôïp naøy laø moät phöông phaùp böôùc ñaàu taùc giaû nöôùc ngoaøi. cho keát quaû khaù toát. Tröôùc ñaây roái loaïn dinh döôõng laø moät bieán chöùng thöôøng gaëp trong gaõy ñaàu döôùi xöông quay vaø nhaát laø TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 1 Nguyeãn Troïng Tín, Nhaän xeùt böôùc ñaàu phöông phaùp khi ñieàu trò baèng baát ñoäng ngoaøi. Keùo naén quaù möùc vaø gaêm kim qua khe gaõy trong ñieàu trò gaõy ñaàu döôùi thôøi gian quaù laâu laø hai nguyeân nhaân chính gaây roái loaïn xöông quay theo Kapandji, Luaän vaên toát nghieäp Baùc só dinh döôõng. Do ñoù ngoaøi khung baát ñoäng ngoaøi, neân noäi truù chuyeân khoa Chaán Thöông Chænh Hình, 1993: 9 - 10. xuyeân kim hay gheùp xöông ñeå taêng ñoä vöõng oå gaõy vaø 2 Nguyeãn Vaên Quang, Nguyeãn Thò Thu, Vaät lyù trò lieäu ruùt ngaén thôøi gian laønh xöông, ñoàng thôøi giuùp beänh trong gaõy ñaàu döôùi xöông quay, Taøi lieäu chaán thöông chænh hình soá 8, Ñaïi Hoïc Y Döôïc – TP. HCM 1983: 56 nhaân vaän ñoäng sôùm khoâng ñau. Vaät lyù trò lieäu sau moå laø - 72. yeáu toá haøng ñaàu giuùp haïn cheá bieán chöùng naøy. 3 Cohen MS, Fractures of the distal radius, Skeletal trauma, WB Saunders Company 1998, V0 2: 1383 – Loaõng xöông: 25,6%. Ñaây laø moät hieän töôïng 1419. thöôøng gaëp nhöng hieám khi keùo daøi. Haàu heát ñeàu töï 4 Cooney WP III, Fractures of the distal radius, Rockwood and Green’s, Lippincott – Raven 1996: 769 phuïc hoài sau moät thôøi gian. Ñaây khoâng phaûi laø moät – 792 bieán chöùng thaät söï maø chæ laø moät hieän töôïng thoaùng 5 Cooney WP, External fixation of distal radius, Clinical qua khi ñieàu trò baèng khung baát ñoäng ngoaøi. Orthopedics 1983; 180: 44-49 6 Edwards GS, Intra-articular fractures of the distal Keát quaû X Quang sau moå: 61,1% raát toát, 25,4% radius treated with the small AO external fixator, The Journal of Bone and Joint Surgery 1991; 73A: 1241 - toát, 15% xaáu, trong ñoù 2 ca phaûi moå laïi. Caùc 1250 tröôøng hôïp ñeàu do chöa phuïc hoài ñöôïc ñoä nghieâng 7 Pennig D, External fixation of the wrist, Injury 1996; loøng hay maët khôùp coøn caáp keânh. 27:1-15 8 Schuind F, Donkerwolcke M, Burny F, Treatment of Di leäch thöù phaùt coù 4 ca: 2 ca do thaùo khung sôùm, distal radial fractures by external fixation: techniques and indications, Fractures of the distal radius, Martin 2 ca do beänh nhaân choáng tay sôùm (ñi xe gaén maùy) Dunitz Ltd. 1995: 203-209 Keát quaû phuïc hoài chöùc naêng raát toát vaø toát ñaït 9 Vaughan PA, Treatment of unstable fractures of the distal radius by external fixation, The Journal of Bone 89,7%. Keát quaû naøy phuø hôïp vôùi caùc taùc giaû khaùc. and Joint Surgery 1985; 67B: 385 - 389 10 Vidal J, Ligamentotaxis, External skeletal fixation, Keát quaû phuïc hoài chöùc naêng cao hôn keát quaû William and Wilkins 1983: 493 - 505 phuïc hoài giaûi phaãu. Keát quaû ñaùng giaù treân Xquang cho 15% xaáu nhöng ñaùnh giaù treân laâm saøng chæ coù 2,6% 226