Đời sống văn hóa của người dân ven đô Hà Nội trong bối cảnh đô thị hóa hiện nay

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:12

Thêm vào BST

Báo xấu

9
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết "Đời sống văn hóa của người dân ven đô Hà Nội trong bối cảnh đô thị hóa hiện nay" trình bày thực trạng biến đổi đời sống văn hóa của người dân ven đô Hà Nội dưới tác động của quá trình đô thị hóa; Trong quá trình nghiên cứu, nhóm tác giả sử dụng phương pháp phân tích tài liệu với việc thu thập, hệ thống hoá, xử lý, phân tích, đánh giá các tài liệu, số liệu thống kê về kinh tế, văn hóa, xã hội từ Niên giám thống kê thành phố Hà Nội.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đời sống văn hóa của người dân ven đô Hà Nội trong bối cảnh đô thị hóa hiện nay

Taåp chñ KHOA HOÅC - Trûúâng Àaåi hoåc Quöëc tïë Höìng Baâng, Söë Àùåc biïåt 12/2022 653 ÀÚÂI SÖËNG VÙN HOÁA CUÃA NGÛÚÂI DÊN VEN ÀÖ HAÂ NÖÅI TRONG BÖËI CAÃNH ÀÖ THÕ HOÁA HIÏåN NAY 1 . . Buâi Vùn Tuêën1* EMI Tohyama2 Trûúâng Àaåi hoåc Khoa hoåc Xaä höåi vaâ Nhên vùn, ÀHQGHN 2 Trûúâng Àaåi hoåc Kyoto, Nhêåt Baãn TOÁM TÙÆT Baâi baáo trònh baây thûåc traång biïën àöíi àúâi söëng vùn hoáa cuãa ngûúâi dên ven àö Haâ Nöåi dûúái taác àöång cuãa quaá trònh àö thõ hoáa. Trong quaá trònh nghiïn cûáu, nhoám taác giaã sûã duång phûúng phaáp phên tñch taâi liïåu vúái viïåc thu thêåp, hïå thöëng hoaá, xûã lyá, phên tñch, àaánh giaá caác taâi liïåu, söë liïåu thöëng kï vïì kinh tïë, vùn hoáa, xaä höåi tûâ Niïn giaám thöëng kï thaânh phöë Haâ Nöåi. Ngoaâi ra, chuáng töi coân tham vêën yá kiïën cöång àöìng vïì sûå biïën àöíi vïì àúâi söëng vùn hoáa cuãa ngûúâi dên ven àö trong nhûäng nùm qua. Quaá trònh àö thõ hoáa àaä dêîn túái sûå dõch chuyïín doâng ngûúâi, doâng tiïìn vaâ tri thûác xuyïn quöëc gia àaä laâm thay àöíi “böå mùåt” khöng gian söëng cuãa ngûúâi dên vuâng ven àö Haâ Nöåi. Caác giaá trõ vùn hoáa vaâ löëi söëng thõ dên àûúåc du nhêåp vaâo àúâi söëng vùn hoáa nöng nghiïåp, nöng thön ven àö. Nhõp söëng vaâ caác möëi quan hïå úã ven àö Haâ Nöåi àûúåc thay àöíi möåt caách cú baãn. Àö thõ hoáa vuâng ven àö àaä taåo ra sûå giao lûu, tiïëp biïën vaâ hònh thaânh nïn hûúng sùæc vuâng ven àö thúâi hiïån àaåi. Nhûäng biïën àöíi vïì khöng gian cû truá, kiïën truác nhaâ úã, àúâi söëng vùn hoáa tinh thêìn,... laâ hïå quaã trûåc tiïëp cuãa quaá trònh àö thõ hoáa nhanh úã khu vûåc naây hiïån nay. Tûâ khoáa: àö thõ hoáa, vuâng ven àö Haâ Nöåi, biïën àöíi àúâi söëng vùn hoáa. THE CULTURAL LIFE OF THE PEOPLE IN THE SUBURBS OF HANOI IN THE CONTEXT OF THE URBANIZATION . Bui Van Tuan . EMI Tohyama ABSTRACT The article presents the changing situation of cultural life of people living on the outskirts of Hanoi under the impact of urbanization; In the research process, the authors used the method of document analysis with the collection, systematization, processing, analysis and evaluation of documents and statistics on economy, culture, society and society. from the Hanoi Statistical Yearbook. In addition, we also consulted the community about the changes in the cultural life of the peri- urban people in recent years. The process of urbanization has led to the transnational movement of people, money and knowledge, which has changed the “face” of the living space of people living in the suburbs of Hanoi. Cultural values and urban lifestyles are introduced into the agricultural and rural cultural life in peri-urban areas. The pace of life and relationships in the periphery of Hanoi are fundamentally changed. Urbanization of the peri-urban area has created exchanges, acclimatization and formed the flavor of the peri-urban area in modern times. Changes in residential space, housing architecture, cultural and spiritual life, etc. are a direct consequence of the rapid urbanization process in this area today. Keywords: urbanization, suburbs of Hanoi, change in cultural life * Taác giaã liïn hïå: TS. Buâi Vùn Tuêën; Email:tuanvsl.ussh@gmail.com (Ngaây nhêån baâi: 9/11/2022; Ngaây nhêån laåi baãn sûãa: 10/10/2022; Ngaây duyïåt àùng: 20/11/2022) Journal of Science - Hong Bang International University ISSN: 2615-9686
654 Taåp chñ KHOA HOÅC - Trûúâng Àaåi hoåc Quöëc tïë Höìng Baâng, Söë Àùåc biïåt 12/2022 1. ÀÙÅT VÊËN ÀÏÌ Àúâi söëng vùn hoáa coá thïí hiïíu laâ têët caã nhûäng hoaåt àöång cuãa con ngûúâi saáng taåo ra trong quaá trònh töìn taåi, phaát triïín vaâ taác àöång vaâo àúâi söëng vêåt chêët, tinh thêìn, xaä höåi àïí hûúáng con ngûúâi vûún lïn theo quy luêåt cuãa caái àuáng, caái àeåp, caái töët, cuãa chuêín mûåc giaá trõ CHÊN - THIÏåN - MYÄ,... ÚÃ khña caånh khaác, cuäng coá thïí chó ra, àúâi söëng vùn hoáa laâ toaân böå diïån maåo caác hoaåt àöång vùn hoáa cuãa con ngûúâi, nhû: con ngûúâi vùn hoáa, hïå thöëng caác giaá trõ vùn hoáa, caác quan hïå vùn hoáa, caác hoaåt àöång vùn hoáa, hïå thöëng caác thiïët chïë vaâ caãnh quan vùn hoáa,... Àoá laâ kiïíu hònh vùn hoáa àùåc trûng, vùn hoáa “göëc” cuãa nïìn vùn hoáa Viïåt Nam cöí truyïìn vúái nhûäng sinh hoaåt vùn hoáa, thiïët chïë vaâ liïn kïët xaä höåi hïët sûác chùåt cheä. Cuâng vúái nhûäng biïën àöíi maånh meä cuãa àúâi söëng kinh tïë - xaä höåi trong böëi caãnh cuãa quaá trònh àö thõ hoáa, bûác tranh àúâi söëng vùn hoáa cuãa ngûúâi dên khu vûåc ven àö àaä, àang vaâ seä laâ àöëi tûúång nghiïn cûáu cuãa nhiïìu ngaânh khoa hoåc, nhû: vùn hoáa hoåc, Viïåt Nam hoåc, xaä höåi hoåc, nhên hoåc,... vaâ laâ chuã àïì nhêån àûúåc sûå quan têm àùåc biïåt cuãa caác chuyïn gia, nhaâ khoa hoåc vaâ caác nhaâ quaãn lyá, quy hoaåch phaát triïín àö thõ. Trïn thïë giúái, àaä coá nhiïìu thaânh tûåu quan troång trong nghiïn cûáu vïì àö thõ hoáa, taác àöång cuãa àö thõ hoáa àïën vùn hoáa, löëi söëng. Coá thïí kïí àïën nghiïn cûáu cuãa D. Popenoe (1996), Àúâi söëng àö thõ vaâ sûå biïën àöíi, àaä nhêën maånh àö thõ hoaá taác àöång àïën löëi söëng àö thõ, phên hïå vùn hoaá, maång xaä höåi vaâ àúâi söëng àö thõ [1]. H.Raymond (1996), Àö thõ hoáa vaâ sûå biïën àöíi xaä höåi, dûúái goác àöå tiïëp cêån lyá thuyïët xaä höåi hoåc àö thõ cho rùçng “sûå phaát triïín cuãa àö thõ àöìng thúâi vûâa laâ nguyïn nhên, vûâa laâ hêåu quaã cuãa biïën àöíi xaä höåi” [1]. Michael Leaf (2008), Nhûäng biïn giúái àö thõ múái: quaá trònh àö thõ hoáa vuâng ven àö vaâ (taái) laänh thöí hoáa úã Àöng Nam AÁ, cho rùçng böëi caãnh àö thõ hoáa chñnh laâ taác nhên laâm phaát triïín nhaâ úã, khu cöng nghiïåp vuâng ven vaâ laâm cho àúâi söëng xaä höåi úã khu vûåc naây coá nhiïìu biïën àöíi [2]. Ngoaâi ra coá thïí kïí àïën nghiïn cûáu cuãa caác chuyïn gia vïì Viïåt Nam hoåc, àö thõ hoåc, xaä höåi hoåc, nhên hoåc,... giûä vai troâ chuã chöët trong caác chûúng trònh nghiïn cûáu vaâ höåi thaão khoa hoåc quöëc tïë vïì àö thõ hoáa, biïën àöíi vùn hoáa -xaä höåi Viïåt Nam tûâ truyïìn thöëng àïën hiïån àaåi, nhû Pedelahore Christian (1983), Nhûäng yïëu töë cêëu thaânh cuãa Haâ Nöåi vaâ nhûäng thaânh phöë úã Viïåt Nam; Pandolfi Laurent (1995), Hiïån àaåi hoaá àö thõ úã Haâ Nöåi dûúái goác àöå möëi quan hïå giûäa caác khu cöng cöång vaâ tû nhên; I.S Turov(1995), Löëi söëng àö thõ nhòn tûâ phûúng diïån lyá thuyïët; Philippe Papin (1997), Tûâ nhûäng laâng trong thaânh phöë àïën nhûäng ngöi laâng àö thõ hoaá. Khöng gian vaâ caác hònh thûác quyïìn lûåc úã Haâ Nöåi tûâ 1805 àïën 1940,... ÚÃ Viïåt Nam, tûâ khi àêët nûúác thûåc hiïån cöng cuöåc Àöíi múái (1986), àùåc biïåt tûâ nhûäng thêåp niïn àêìu cuãa thïë kyã 21, böå mùåt nöng thön caác vuâng ven àö coá nhiïìu biïën àöíi to lúán, thu huát sûå quan têm nghiïn cûáu cuãa nhiïìu hoåc giaã trong nûúác. Taác giaã Trõnh Duy Luên (2003), vúái Nghiïn cûáu nhûäng vêën àïì biïën àöíi xaä höåi úã nûúác ta trong giai àoaån hiïån nay, àaä cho thêëy biïën àöíi vùn hoáa, xaä höåi laâ möåt chuã àïì lúán coá möëi liïn hïå chùåt cheä vúái sûå phaát triïín hiïån taåi vaâ tûúng lai tûâ vô mö àïën vi mö. Taác giaã chó ra rùçng biïën àöíi xaä höåi dêîn àïën sûå xuêët hiïån nhoám xaä höåi múái vaâ caác quan hïå vùn hoáa, xaä höåi múái trong nïìn kinh tïë thõ trûúâng [3]. Taác giaã Phaåm Huâng Cûúâng (2001), trong Chuyïín àöíi cêëu truác laâng xaä vuâng ven àö thõ lúán àöìng bùçng söng Höìng thaânh caác àún võ úã trong quaá trònh àö thõ hoaá cho rùçng trïn goác àöå nghiïn cûáu laâng xaä thò àö thõ hoáa laâ quaá trònh diïîn biïën toaân diïån vúái sûå chuyïín àöíi àúâi söëng vùn hoáa, xaä höåi, löëi söëng tûâ nöng thön sang àö thõ [4]. Vuä Haâo Quang (2005), Nhûäng biïën àöíi xaä höåi úã nöng thön dûúái taác àöång cuãa àö thõ hoáa vaâ chñnh saách tñch tuå ruöång àêët nïu roä cú súã lyá luêån vaâ thûåc tiïîn vïì taác àöång cuãa àö thõ hoáa túái cêëu truác xaä höåi nöng thön, sûå biïën àöíi vïì hïå thöëng giaá trõ vaâ khaã nùng thñch ûáng cuãa ngûúâi dên [5]. Ngö Vùn Giaá (2006) trong Nhûäng biïën àöíi vïì giaá trõ vùn hoaá truyïìn thöëng cuãa caác laâng ven àö thuöåc àõa baân Haâ Nöåi trong thúâi kyâ àöíi múái phên tñch nhûäng biïën àöíi kinh tïë-xaä höåi taác àöång túái sûå biïën àöíi giaá trõ vùn hoaá truyïìn thöëng cuãa caác laâng ven àö Haâ Nöåi trong thúâi kyâ àöíi múái, trïn cú súã àoá àïì xuêët möåt söë phûúng hûúáng, giaãi phaáp phaát triïín vaâ giûä ISSN: 2615-9686 Journal of Science - Hong Bang International University
Taåp chñ KHOA HOÅC - Trûúâng Àaåi hoåc Quöëc tïë Höìng Baâng, Söë Àùåc biïåt 12/2022 655 gòn caác giaá trõ vùn hoáa laâng ven àö [3]. Nguyïîn Thõ Phûúng Chêm, Àöî Lan Phûúng trong Laâng ven àö vaâ sûå biïën àöíi vùn hoáa cho thêëy àö thõ hoáa àaä taác àöång maånh meä vaâo àúâi söëng möîi gia àònh nöng dên ven àö. Sûå biïën àöíi löëi söëng tûâ nöng thön sang àö thõ, tûâ nöng dên sang thõ dên laâm thay àöíi caác chuêín mûåc vùn hoaá dêîn àïën sûå thay àöíi thaái àöå, haânh vi vaâ caách ûáng xûã cuãa möîi cû dên ven àö trong àúâi söëng gia àònh vaâ xaä höåi [6]... Tûåu trung, möîi cöng trònh coá möåt hûúáng tiïëp cêån riïng, nhûäng kïët quaã nghiïn cûáu têåp húåp laåi taåo thaânh möåt bûác tranh àa daång, phong phuá vïì viïåc àö thõ hoáa taác àöång àïën àúâi söëng vùn hoáa cuãa ngûúâi dên ven àö vaâ coá yá nghôa gúåi múã vêën àïì, cung cêëp nhiïìu thöng tin coá giaá trõ laâm cú súã cho viïåc nghiïn cûáu biïën àöíi àúâi söëng vùn hoáa cuãa ngûúâi dên ven àö. Haâ Nöåi vúái vai troâ laâ trung têm chñnh trõ, vùn hoáa, kinh tïë, giaáo duåc, ngoaåi giao lúán cuãa caã nûúác, coá töëc àöå àö thõ hoáa cao, vúái xu hûúáng lan toãa tûâ trung têm ra ngoaåi vi, kiïíu “vïët dêìu loang”. Quaá trònh naây àaä hònh thaânh nïn nhûäng vuâng chuyïín tiïëp, vuâng àïåm vúái nhûäng àùåc àiïím kinh tïë, xaä höåi, vùn hoáa khaá àùåc thuâ, àiïín hònh vúái tïn goåi “vuâng ven àö” [2]. Taåi vuâng ven àö Haâ Nöåi, caác yïëu töë cuãa quaá trònh àö thõ hoáa àûúåc thïí hiïån möåt caách roä raâng. Do coá sûå àêìu tû maånh, caác khu cöng nghiïåp xuêët hiïån, haå têìng cú súã àûúåc nêng cêëp, chïë àöå sûã duång ruöång àêët thay àöíi, àêët nöng nghiïåp trúã thaânh àêët àö thõ, nïìn kinh tïë cú baãn nöng nghiïåp dõch chuyïín sang phi nöng nghiïåp, nhiïìu cú höåi viïåc laâm xuêët hiïån keáo theo sûå nhêåp cû tûâ caác núi àöí vïì, löëi söëng nöng thön chuyïín àöíi sang löëi söëng àö thõ, vùn hoáa àö thõ thay thïë vùn hoáa nöng thön... taác àöång trûåc tiïëp àïën àúâi söëng vùn hoáa cuãa ngûúâi dên. 2. PHÛÚNG PHAÁP VAÂ CÚ SÚÃ DÛÄ LIÏåU NGHIÏN CÛÁU Àïí tiïën haânh nghiïn cûáu àúâi söëng vùn hoáa cuãa ngûúâi dên ven àö trong böëi caãnh àö thõ hoáa hiïån nay, nhoám taác giaã sûã duång phûúng phaáp nghiïn cûáu tiïëp cêån liïn ngaânh vaâ khu vûåc hoåc. Xem xeát khu vûåc ven àö Haâ Nöåi, cuå thïí úã àêy laâ hai quêån Nam Tûâ Liïm vaâ Bùæc Tûâ Liïm nhû möåt khöng gian vùn hoáa - lõch sûã, khöng gian xaä höåi - chñnh trõ, khöng gian kinh tïë, v.v. àûúåc hònh thaânh trong quaá trònh biïën àöíi liïn tuåc cuãa Haâ Nöåi trong böëi caãnh àö thõ hoáa. Tiïëp cêån liïn ngaânh cho chuáng ta caái nhòn töíng thïí vaâ toaân diïån vïì thûåc traång, xu hûúáng biïën àöíi àúâi söëng vùn hoáa cuãa ngûúâi dên ven àö trong böëi caãnh àö thõ hoáa hiïån nay. Tiïëp cêån liïn ngaânh cuäng giuáp cho taác giaã töíng húåp, thu thêåp thöng tin vaâ kïë thûâa kïët quaã tûâ nhiïìu cöng trònh nghiïn cûáu cuãa nhiïìu chuyïn ngaânh khaác nhau trong lônh vûåc khoa hoåc xaä höåi àïí so saánh àöëi chiïëu quaá trònh biïën àöíi àúâi söëng vùn hoáa cuãa ngûúâi dên ven àö Haâ Nöåi trong böëi caãnh àö thõ hoáa hiïån nay. Cú súã dûä liïåu baâi viïët dûåa trïn kïët quaã khaão saát àïì taâi “Biïën àöíi xaä höåi vuâng ven àö Haâ Nöåi trong böëi caãnh àö thõ hoáa,” luêån aán Tiïën sô Viïåt Nam hoåc, Àaåi hoåc Quöëc gia Haâ Nöåi cuãa taác giaã nùm 2017, vúái dung lûúång mêîu khaão saát 500 àûúåc choån ngêîu nhiïn, vaâ xûã lyá thöëng kï bùçng phêìn mïìm SPSS 22.0. Phûúng phaáp phoãng vêën sêu caá nhên vaâ caác höå gia àònh cuäng àûúåc taác giaã thûåc hiïån àïí khai thaác thïm thöng tin nhùçm so saánh, àöëi chiïëu vaâ giaãi thñch thûåc traång, xu hûúáng biïën àöíi àúâi söëng vùn hoáa cuãa ngûúâi dên ven àö trong böëi caãnh àö thõ hoáa hiïån nay. Ngoaâi ra, viïåc kïë thûâa kïët quaã cuãa möåt söë nghiïn cûáu trûúác giuáp taác giaã coá thïí so saánh, àöëi chiïëu vaâ minh chûáng thïm cho caác luêån àiïím cuãa baâi viïët. 3. BIÏËN ÀÖÍI ÀÚÂI SÖËNG VÙN HOÁA CUÃA NGÛÚÂI DÊN VEN ÀÖ Ven àö laâ vuâng àïåm, nùçm giûäa caái söi àöång cuãa àö thõ vaâ caái tônh lùång cuãa nöng thön [7]. Quaá trònh àö thõ hoáa àaä taåo ra sûå giao lûu, tiïëp biïën vaâ hònh thaânh nïn hûúng sùæc cuãa möåt vuâng ven àö thúâi hiïån àaåi. Sûå biïën àöíi vïì löëi söëng tûâ nöng thön sang àö thõ, tûâ nöng dên sang thõ dên laâm thay àöíi caác chuêín mûåc vùn hoaá dêîn àïën sûå thay àöíi vïì thaái àöå, haânh vi vaâ caách ûáng xûã cuãa möîi cû dên ven àö trong àúâi söëng gia àònh vaâ xaä höåi. Àùåc biïåt, nhûäng biïën àöíi vïì khöng gian cû truá, kiïën truác nhaâ úã, àúâi söëng vùn hoáa tinh thêìn, caác möëi quan hïå xaä höåi àa chiïìu, sûå pha tröån nhiïìu têìng lúáp dên cû vaâ sûå chuyïín àöíi caác mö hònh töí chûác... laâ hïå quaã trûåc tiïëp cuãa quaá trònh àö thõ hoáa nhanh úã khu vûåc naây Journal of Science - Hong Bang International University ISSN: 2615-9686
656 Taåp chñ KHOA HOÅC - Trûúâng Àaåi hoåc Quöëc tïë Höìng Baâng, Söë Àùåc biïåt 12/2022 hiïån nay. 3.1. Biïën àöíi khöng gian söëng Laâng quï nöng thön ven àö trûúác àêy vúái àùåc trûng khöng gian tûúng àöëi kheáp kñn, luäy tre laâng bao quanh àûúåc xem nhû ranh giúái giûäa khöng gian cû truá vaâ khöng gian saãn xuêët cuãa laâng. Ngaây nay dûúái taác àöång cuãa quaá trònh àö thõ hoáa, àaä taåo sûå thu heåp diïån tñch àêët nöng nghiïåp, khöng gian caãnh quan úã caác laâng khu vûåc ven àö Haâ Nöåi biïën àöíi roä rïåt. Bïn caånh khöng gian cû truá truyïìn thöëng àûúåc àõnh võ theo caác xoám, ngoä laâ nhûäng hònh thûác têåp trung dên cû múái theo nghïì nghiïåp: nhûäng xoám múái, phöë - laâng múái… khiïën cho khöng gian cû truá vaâ khöng gian saãn xuêët úã ven àö hiïån nay gùæn boá chùåt cheä vúái nhau, khöng phên biïåt roä raâng nhû trûúác kia. Àö thõ hoáa àaä taåo laân soáng àêìu tû vaâo caác lônh vûåc kinh tïë nhû cöng nghiïåp, dõch vuå, bêët àöång saãn úã khu vûåc ven àö ngaây caâng lúán. Caác khu vûåc chûác nùng múái trïn baãn àöì sûã duång àêët úã vuâng ven àö Haâ Nöåi xuêët hiïån ngaây caâng nhiïìu, nhû caác khu cöng nghiïåp (Thùng Long, Nöåi Baâi, Quang Minh, Phuá Nghôa, Saâi Àöìng, Bùæc Thùng Long,...), tiïëp àïën laâ haâng trùm caác dûå aán àêìu tû nhaâ úã, khu àö thõ múái caác loaåi (Ciputra, The Manor, Placific Place, Vincom City Tower, High-tech park, Gated community, Out-of-town shopping mall, CBD complex, Golf course, Gentrified area...), caác khu vui chúi, giaãi trñ (sên gön, sên tennis, bïí búi nûúác noáng, caác àiïím chiïëu phim hiïån àaåi nhû Megastar, caác bar, pub,...) xuêët hiïån vaâ trúã nïn phöí biïën àaä laâm cho khöng gian söëng cuãa ngûúâi dên vuâng ven àö Haâ Nöåi hiïån nay coá nhiïìu biïën àöíi. Nïëu nhû trûúác àêy, nhaâ úã cuãa ngûúâi dên ven àö chuã yïëu laâ nhaâ cêëp 4, maái ngoái, nhaâ 3 hoùåc 5 gian, 2 traái vaâ hêìu nhû àïìu coá sên vûúân, ao thaã caá, söëng hoâa húåp vúái thiïn nhiïn, thò ngaây nay khöng gian söëng haâi hoâa vúái thiïn nhiïn cuãa ngûúâi dên dêìn bõ mêët ài. Tûâ khöng gian mùåt bùçng bõ thu heåp, kiïën truác nhaâ truyïìn thöëng bõ phaá vúä, khöng gian caãnh quan bõ thay àöíi. “Hiïån nay úã Nam Tûâ Liïm caác gia àònh hêìu hïët àïìu phên lö àêët chia cho con caái xêy nhaâ öëng, hoùåc baán ài möåt phêìn nhùçm lêëy tiïìn xêy nhaâ múái, xêy nhaâ troå, mua sùæm àöì àaåc,... Do vêåy maâ diïån tñch, khöng gian úã bõ thu heåp. Khöng coân khöng gian söëng böën phña nhû nhaâ úã truyïìn thöëng trûúác àêy” [8]. Mùåt khaác, viïåc chia lö laâm nhaâ úã àang laâ traâo lûu vaâ àoá chñnh laâ cú súã àïí xuêët hiïån caác daäy nhaâ “Phöë laâng” taåi khu vûåc ven àö trong nhûäng nùm gêìn àêy, laâm thay àöíi cú baãn khöng gian nhaâ úã truyïìn thöëng cuãa ngûúâi dên vuâng ven àö. Àiïìu naây cuäng truâng húåp vúái möåt söë kïët quaã nghiïn cûáu cuãa caác taác giaã trûúác àêy, kiïën truác nhaâ úã vuâng ven àö nhûäng nùm gêìn àêy cuäng àaä thay àöíi hoaân toaân so vúái trûúác àêy, àùåc biïåt laâ nhûäng ngöi nhaâ xêy doåc caác tuyïën phöë, truåc àûúâng chñnh hêìu hïët àûúåc xêy dûång àïí coá thïí thûåc hiïån caã hai chûác nùng úã vaâ kinh doanh buön baán, dõch vuå, mö hònh “nhaâ úã - cûãa haâng” gùæn liïìn vúái “phöë - chúå” [9]. Möåt àiïím khaác biïåt nûäa cuãa kiïën truác nhaâ úã hiïån nay so vúái kiïíu nhaâ truyïìn thöëng trûúác àêy laâ sûå taách biïåt cuãa khöng gian tiïëp khaách chung cuãa caã gia àònh vúái khöng gian caá nhên, phoâng nguã. Kiïíu nhaâ truyïìn thöëng phoâng khaách luön coá thïm möåt hoùåc hai chiïëc giûúâng - laâ núi nguã cuãa chuã nhaâ hoùåc ngûúâi giaâ. Trong kiïën truác nhaâ öëng, phoâng nguã taách riïng do àoá tñnh caá nhên vaâ riïng tû àûúåc coi troång hún. Tuy nhiïn, trong caác ngöi nhaâ truyïìn thöëng coân laåi rêët ñt hiïån nay, thò phoâng khaách vaâ phoâng nguã, khöng gian chung vaâ khöng gian riïng vêîn hoaâ nhêåp vúái nhau, caác thaânh viïn phaãi cuâng chia seã nhûäng khöng gian chung nïn khöng gian caá nhên bõ giaãm thiïíu. Àö thõ hoáa àaä àêîn àïën sûå haån heåp vïì khöng gian úã cuäng àöìng thúâi dêîn àïën sûå thay àöíi vùn hoáa giao tiïëp cuãa ngûúâi dên ven àö. Ngaây nay, thay vò tiïëp khaách úã nhaâ nhû trûúác àêy thò nhiïìu gia àònh thûúâng tiïëp khaách úã bïn ngoaâi. Ngöi nhaâ chó daânh cho ngûúâi thên vaâ hoå haâng úã quï lïn. Caác hoaåt àöång àaám cûúái, àaám hoãi cuäng àûúåc töí chûác úã caác àõa àiïím thuï bïn ngoaâi nhû höåi trûúâng nhaâ vùn hoáa, nhaâ haâng..., gêìn vúái khu vûåc nhaâ úã. Tuy nhiïn, riïng caác hoaåt àöång cuáng lïî, giöî chaåp hay tang ma vêîn àûúåc töí chûác úã nhaâ. ISSN: 2615-9686 Journal of Science - Hong Bang International University
Taåp chñ KHOA HOÅC - Trûúâng Àaåi hoåc Quöëc tïë Höìng Baâng, Söë Àùåc biïåt 12/2022 657 Àö thõ hoáa cuâng vúái noá laâ sûå chuyïín dõch kinh tïë nöng nghiïåp - phi nöng nghiïåp àaä laâm mêët võ trñ quan troång cuãa Àònh laâng. Ngaây xûa, Àònh vöën laâ saãn phêím cuãa nïìn kinh tïë nöng nghiïåp, vùn hoáa laâng xaä, Àònh laâ núi töí chûác caác hoaåt àöång vùn hoáa cöång àöìng, phên xûã mêu thuêîn, àùèng cêëp xaä höåi trong caác laâng. Thò hiïån nay, Àònh laâng khöng coân yá nghôa nhû thïë nûäa maâ àaä trúã thaânh möåt biïíu tûúång gùæn vúái tñn ngûúäng hún laâ vúái nïëp söëng thûúâng nhêåt. Àònh laâng giúâ àêy chó laâ nhûäng ngöi nhaâ cöí coân soát laåi, nùçm nhoã beá bïn caånh caác toâa nhaâ cao têìng löång lêîy cuãa thúâi kyâ àö thõ hoáa. Do àoá, ngûúâi dên, àùåc biïåt laâ têìng lúáp treã cuäng khöng coân gùæn boá khùng khñt vúái ngöi àònh nhû trûúác àêy. Àö thõ hoáa àaä vaâ àang laâm thay àöíi nhanh choáng khöng gian söëng cuãa ngûúâi dên ven àö, tûâ kheáp kñn ngaây caâng trúã nïn múã, linh hoaåt hún... Quaá trònh chuyïín biïën àoá taåo nïn sûå pha tröån höîn taåp giûäa nhiïìu daång khöng gian cû truá khaác nhau vúái tñnh chêët hoaân toaân traái ngûúåc, cho thêëy quaá trònh chuyïín àöíi maånh meä cuãa vuâng ven àö àang trong quaá trònh àö thõ hoáa. Tuy nhiïn, xu hûúáng chung àoá laâ sûå lêën aát cuãa khöng gian àö thõ bïn caånh nhûäng khöng gian truyïìn thöëng - khöng mêët hùèn nhûng töìn taåi rêët yïëu úát. Cuâng vúái àoá laâ sûå àa daång cuãa cêëu truác dên cû vaâ löëi söëng [10]. 3.2. Biïën àöíi àúâi söëng vùn hoáa tinh thêìn Trong böëi caãnh àö thõ hoáa, ài cuâng nhûäng àöíi thay maånh meä vaâ sêu sùæc cuãa àúâi söëng kinh tïë - xaä höåi, ngûúâi dên ven àö ngaây caâng quan têm hún àïën àúâi söëng vùn hoáa tinh thêìn, chùm lo xêy dûång àúâi söëng vùn hoáa laânh maånh. Viïåc hiïëu hyã àûúåc töí chûác àún giaãn, goån nheå theo nïëp söëng múái, vùn minh, lõch sûå, tiïët kiïåm, haån chïë viïåc ùn uöëng linh àònh phö trûúng nhû truyïìn thöëng trûúác àêy. ÚÃ caác quêån huyïån nhû Bùæc Tûâ Liïm, Nam Tûâ Liïm, Hoaâng Mai, Thanh Trò ngaây caâng xuêët hiïån nhiïìu mö hònh, àiïín hònh tiïn tiïën trong viïåc töí chûác hiïëu, hyã tham gia höåi laâng. Nhûäng hònh thûác cûúái xin goån nheå, tiïët kiïåm xuêët hiïån ngaây caâng nhiïìu, àûúåc ngûúâi dên uãng höå, xoáa boã dêìn caác têåp tuåc laåc hêåu. Lïî höåi diïîn ra tûúng àöëi laânh maånh, bïn caånh phêìn lïî laâ phêìn höåi vúái caác hoaåt àöång vùn hoáa, thïí thao truyïìn thöëng diïîn ra söi àöång. Ngûúâi dên tham gia ngaây caâng àöng vaâo caác hoaåt àöång lïî höåi, baão töìn, phuåc dûång caác lïî höåi vaâ di tñch lõch sûã vùn hoáa. Àiïìu naây cho thêëy, àö thõ hoáa àoâi hoãi con ngûúâi phaãi chuyïín àöång theo töëc àöå chuyïín àöång cuãa noá. Tûác laâ, möåt khi, möåt núi àaä coá hiïån tûúång àö thõ hoáa, thò núi êëy àoâi hoãi möåt löëi söëng khaác, möåt caách ûáng xûã vùn hoáa khaác, khaác hùèn vúái löëi söëng, vúái vùn hoáa nöng thön trûúác àêy. Caác nhaâ nghiïn cûáu khoa hoåc xaä höåi àaä ghi nhêån möåt hiïån tûúång àùåc trûng cuãa thúâi kyâ Àöíi múái laâ sûå phuåc höìi maånh meä cuãa lïî höåi truyïìn thöëng vaâ nhiïìu sinh hoaåt vùn hoáa, tñn ngûúäng truyïìn thöëng, àùåc biïåt tûâ àêìu thêåp niïn 2000 àïën nay. Nïëu nhû trong giai àoaån tûâ 2000 àïën 2010 chuã yïëu múái chó coá caác lïî höåi cöí truyïìn àûúåc phuåc höìi úã caác laâng xaä, vuâng nöng thön thò àïën nay, rêët nhiïìu nghi lïî, sinh hoaåt vùn hoáa vaâ tön giaáo tûúãng chûâng àaä “möåt ài khöng trúã laåi” àaä àûúåc höìi sinh rêët maånh meä úã caã khu vûåc nöng thön vaâ thaânh thõ [11]. Theo Nguyïîn Hûäu Minh (2005), vïì nhûäng hoaåt àöång vùn hoaá tinh thêìn ngoaâi gia àònh, thò viïåc tham gia caác lïî höåi vùn hoaá vaâ di tñch lõch sûã vùn hoáa àûúåc nhiïìu gia àònh tham gia hún caã. Sûå tham gia lïî höåi truyïìn thöëng vaâ ài àònh chuâa cuäng khaác biïåt theo caác àõa baân cùn cûá vaâo mûác àöå àö thõ hoáa [12]. Caác giaá trõ vaâ caác hoaåt àöång vùn hoaá truyïìn thöëng àûúåc khöi phuåc maånh meä - tûâ caác giaá trõ àaåo àûác àïën caác giaá trõ nghïå thuêåt, thêím myä, tûâ caác hoaåt àöång lïî höåi. Ngoaâi ra, ngûúâi dên ngaây caâng tñch cûåc tham gia nhiïìu vaâo caác hoaåt àöång tuyïn truyïìn, giaáo duåc cho thïë hïå treã vïì caác giaá trõ cuãa di tñch, lïî höåi truyïìn thöëng úã àõa baân sinh söëng vúái mong muöën con em mònh hiïíu hún vïì lõch sûã núi mònh sinh ra. Theo ngûúâi dên, nhiïìu lïî höåi vaâ sinh hoaåt vùn hoáa tñn ngûúäng cöí truyïìn trûúác àêy chó thu huát chuã yïëu ngûúâi giaâ, phuå nûä, treã em tham gia thò trong nhûäng nùm gêìn àêy àaä thu huát ngaây caâng àöng ngûúâi dên, thuöåc àuã caác têìng lúáp, lûáa tuöíi tham gia (xem baãng trang sau). Journal of Science - Hong Bang International University ISSN: 2615-9686
658 Taåp chñ KHOA HOÅC - Trûúâng Àaåi hoåc Quöëc tïë Höìng Baâng, Söë Àùåc biïåt 12/2022 Baãng 1. Sûå tham gia cuãa ngûúâi dên cû vaâo hoaåt àöång phaát huy caác giaá trõ di saãn Hoaåt àöång (%) Tham gia töí chûác caác lïî höåi truyïìn thöëng taåi àõa phûúng 62,1 Tuyïn truyïìn, giaáo duåc cho thïë hïå treã vïì caác di tñch, lïî höåi truyïìn thöëng 81,2 Quyïn goáp sûác lûåc, hiïån vêåt, kinh phñ cho hoaåt àöång tu böí di saãn 69,4 Vêån àöång an hem, baån beâ tham gia hoaåt àöång baão töìn, tu böí di saãn 73,4 Khaác 2,5 Nguöìn: Söë liïåu àiïìu tra nùm 2017 taåi Nam Tûâ Liïm, BùæcTûâ Liïm, Haâ Nöåi (thuöåc àïì taâi “Biïën àöíi xaä höåi vuâng ven àö Haâ Nöåi trong böëi caãnh àö thõ hoáa”, Luêån aán Tiïën sô Viïåt Nam hoåc, Àaåi hoåc Quöëc gia Haâ Nöåi) Sûå khöi phuåc caác hoaåt àöång vùn hoáa tinh thêìn, àùåc biïåt laâ lïî höåi vaâ caác sinh hoaåt tñn ngûúäng àoáng vai troâ quan troång trong viïåc khöi phuåc vaâ cuãng cöë caác giaá trõ gùæn kïët cöång àöìng vaâ giûä gòn baãn sùæc vùn hoáa riïng cuãa khu vûåc naây. Sûå khöi phuåc nhûäng sinh hoaåt vùn hoáa cöång àöìng, nghi lïî truyïìn thöëng trong lïî höåi vuâng ven àö àaä phaãn aánh roä sûå phuåc höìi, laâm söëng laåi nhûäng giaá trõ vùn hoáa truyïìn thöëng trong àúâi söëng cuãa ngûúâi dên ven àö hiïån nay. Àö thõ hoáa àaä cho chuáng ta thêëy möåt bûác tranh khaá hoaân chónh vïì möåt xaä höåi àö thõ àan xen vúái möåt xaä höåi nöng thön truyïìn thöëng úã ven àö hiïån nay. Sûå àan xen naây xaãy ra úã nhiïìu lônh vûåc khaác nhau, khöng chó laâ úã khña caånh khöng gian, cú súã haå têìng, töí chûác lïî höåi maâ coân úã caách thûác ngûúâi dên sûã duång thúâi gian raãnh röîi, caách hûúãng thuå vùn hoáa trong böëi caãnh àö thõ hoáa. Theo kïët quaã khaão saát vïì hoaåt àöång àûúåc lùåp laåi nhiïìu nhêët trong viïåc sûã duång thúâi gian nhaân röîi cuãa ngûúâi dên ven àö laâ ngöìi xem tivi, àoåc saách, chat, e-mail, blog, web, facebook,... laâ nhûäng hònh thûác giaãi trñ phöí biïën. Àêy laâ möåt bûúác tiïën lúán trong hûúãng thuå, tiïëp nhêån vaâ giao lûu vùn hoáa cuãa ngûúâi dên ven àö. Sûå gia tùng cuãa caác phûúng tiïån truyïìn thöng, thöng tin liïn laåc laâ möåt trong nhûäng con àûúâng ruát ngùæn khoaãng caách vùn hoáa giûäa nöng thön vaâ thaânh thõ. Tuây tûâng lûáa tuöíi, giúái tñnh, nghïì nghiïåp maâ coá nhûäng loaåi hònh giaãi trñ khaác nhau. Baãng 2. Caách thûác sûã duång thúâi gian raãnh röîi cuãa ngûúâi dên Ngûúâi % Xem bùng hònh, ti vi 329 60,9 Ài tham quan, du lõch 174 32,2 Gùåp gúä, vui chúi vúái hoå haâng 98 18,1 Tham gia sinh hoaåt cöång àöìng 116 21,5 Chúi thïí thao 122 22,6 Gùåp gúä baån beâ 97 18,0 Nghó ngúi 97 18,0 Nguöìn: Söë liïåu àiïìu tra nùm 2017 taåi Nam Tûâ Liïm, BùæcTûâ Liïm, Haâ Nöåi (thuöåc àïì taâi “Biïën àöíi xaä höåi vuâng ven àö Haâ Nöåi trong böëi caãnh àö thõ hoáa”, Luêån aán Tiïën sô Viïåt Nam hoåc, Àaåi hoåc Quöëc gia Haâ Nöåi) ISSN: 2615-9686 Journal of Science - Hong Bang International University
Taåp chñ KHOA HOÅC - Trûúâng Àaåi hoåc Quöëc tïë Höìng Baâng, Söë Àùåc biïåt 12/2022 659 Söëng trong böëi caãnh xaä höåi múái, ngûúâi dên ngaây caâng quan têm nhiïìu hún vaâ cuäng daânh thúâi gian àïí hûúãg thuå cuöåc söëng, chùm soác sûác khoãe vaâ kïët nöëi chùåt cheä hún caác möëi quan hïå xaä höåi. Nhu cêìu vïì thûúãng thûác caác loaåi hònh nghïå thuêåt àïí giaãi trñ nhû laâ möåt yïëu töë khöng thïí thiïëu trong àúâi söëng cuãa ngûúâi dên. Ngaây caâng nhiïìu ngûúâi dên tham gia caác loaåi hònh nghïå thuêåt khaác nhau úã àõa phûúng, 23,4% tyã lïå ngûúâi cho rùçng hoå thûúâng xuyïn xem caác loaåi hònh vùn hoáa nghïå thuêåt úã raåp hay caác buöíi biïíu diïîn ca nhaåc úã caác quaán ba; úã loaåi hònh xem triïín laäm tranh, aãnh tyã lïå chiïëm 11,7% àùåc biïåt laâ úã caác loaåi hònh vùn hoáa nghïå thuêåt quêìn chuáng vúái 38,5% [7]. Caác hoaåt àöång naây diïîn ra khaá phong phuá vaâ àa daång, thu huát àöng àaão caác têìng lúáp ngûúâi dên úã ven àö tham gia. Theo yá kiïën cuãa ngûúâi dên, caác hoaåt àöång vùn hoaá, vùn nghïå quêìn chuáng úã ven àö hiïån nay àang coá xu hûúáng phaát triïín maånh, nhiïìu núi àaä hònh thaânh àöåi vùn nghïå quêìn chuáng. Theo Tö Duy Húåp, Lûúng Höìng Quang, Nguyïîn Thõ Phûúng Chêm vaâ nhiïìu taác giaã khaác cho rùçng “nhûäng thay àöíi vïì haânh chñnh, àêët àai, chñnh saách àö thõ hoáa laâ tiïìn àïì trûåc tiïëp taác àöång àïën biïën àöíi vùn hoáa, àúâi söëng vùn hoáa tinh thêìn cuãa cöång àöìng”. Ngoaâi ra nhûäng sinh hoaåt vùn hoáa úã caác Cêu laåc böå cuäng laâ àõa àiïím lyá tûúãng àïí nhiïìu ngûúâi dên coá thïí tham gia. Theo khaão saát cuãa taác giaã úã caác quêån huyïån Nam Tûâ Liïm, Bùæc Tûâ Liïm, Thanh Trò, Hoaâng Mai, Àöng Anh trong nhûäng nùm gêìn àêy àaä vaâ àang xuêët hiïån ngaây caâng nhiïìu cêu laåc böå sinh hoaåt nhû: cêu laåc böå thú, cêu laåc böå ngûúâi cao tuöíi, cêu laåc böå thïí duåc thïí thao…, thu huát nhiïìu ngûúâi dên tham gia. Caác hoaåt àöång naây khöng chó mang laåi nhûäng giúâ phuát thû giaän quyá giaá cho baãn thên nhûäng ngûúâi tham gia maâ coân taåo ra phong caách söëng vui veã, hoaåt baát vaâ coá ñch àang rêët cêìn thiïët cho con ngûúâi thúâi hiïån àaåi. Ngûúâi dên ngaây caâng coá khaã nùng nêng cao tñnh chuã àöång trong viïåc tiïëp cêån caác loaåi hònh vùn hoáa khaác nhau, giuáp cho hoå coá nhûäng thay àöíi vïì mùåt nhêån thûác, nhêët laâ nhêån thûác vïì nhûäng giaá trõ cuãa vùn hoáa truyïìn thöëng vaâ giaá trõ vùn hoáa múái trong quaá trònh phaát triïín. Àiïìu naây cho thêëy, sûå thñch ûáng nhanh cuãa ngûúâi dên àöëi vúái möi trûúâng söëng múái trong böëi caãnh àö thõ hoáa. Hònh 1. Sûå tham gia cuãa ngûúâi dên vaâo caác hoaåt àöång vùn hoáa cöång àöìng (%) Nguöìn: Söë liïåu àiïìu tra nùm 2017 taåi Nam Tûâ Liïm, Bùæc Tûâ Liïm, Haâ Nöåi (thuöåc àïì taâi “Biïën àöíi xaä höåi vuâng ven àö Haâ Nöåi trong böëi caãnh àö thõ hoáa”, Luêån aán Tiïën sô Viïåt Nam hoåc, Àaåi hoåc Quöëc gia Haâ Nöåi) Caác kïët quaã nghiïn cûáu cho thêëy coá sûå khaác nhau giûäa caác nhoám ngûúâi dên úã ven àö trong viïåc tiïëp cêån vaâ lûåa choån caác loaåi hònh vùn hoáa. Ngoaâi nhûäng nhên töë tñch cûåc do àö thõ hoáa mang laåi, trong àúâi söëng vùn hoáa cuãa ngûúâi dên ven àö hiïån nay cuäng àaä vaâ àang xuêët hiïån nhûäng nhên töë, nhûäng loaåi hònh vùn hoáa khöng laânh maånh, àang bõ caác yïëu töë cuãa xaä höåi hiïån àaåi laâm cho biïën àöíi Journal of Science - Hong Bang International University ISSN: 2615-9686
660 Taåp chñ KHOA HOÅC - Trûúâng Àaåi hoåc Quöëc tïë Höìng Baâng, Söë Àùåc biïåt 12/2022 nhû thûúng maåi hoáa, hònh thûác hoáa. Trïn thûåc tïë, möåt söë cöng trònh nghiïn cûáu trûúác chó ra rùçng, vúái àiïìu kiïån söëng àûúåc nêng cao laâ möåt trong nhûäng nhên töë quan troång taåo àiïìu kiïån cho quaá trònh tham gia cuãa ngûúâi dên vaâo caác hoaåt àöång giûä gòn, saáng taåo vaâ lûu truyïìn vùn hoáa truyïìn thöëng àiïín hònh laâ vùn hoáa laâng. Tuy nhiïn, vúái sûác huát cuãa nïìn kinh tïë thõ trûúâng thò möåt mùåt noá cuäng laâ nguyïn nhên khiïën cho ngûúâi dên, nhêët laâ têìng lúáp thanh niïn maãi laâm ùn kinh tïë maâ dêìn xa rúâi nhûäng giaá trõ truyïìn thöëng (Phaåm Höìng Tung (2011); Buâi Vùn Tuêën (2014; 2017; 2020); Trõnh Duy Luên (2016)). Nhûäng cû dên thuöåc caác ngaânh nghïì khaác nhau, tûâ moåi miïìn chuyïín àïën taåo nïn nhûäng thay àöíi vïì vùn hoáa, löëi söëng. Kïët quaã nghiïn cûáu cho thêëy, vuâng ven àö hiïån nay àaä xuêët hiïån nhûäng yïëu töë vùn hoaá àö thõ nhû löëi söëng, phong caách giao tiïëp, ûáng xûã,... laâm cho vùn hoaá laâng quï úã Ven àö coá nhûäng sùæc thaái múái. Nïëu so saánh mûác àöå tham gia caác sinh hoaåt thuöåc lônh vûåc vùn hoáa tinh thêìn cuãa ngûúâi dên Nam Tûâ Liïm, Bùæc Tûâ Liïm giûäa 2 thúâi àiïím 2010 vaâ 2017 chuáng ta thêëy roä coá sûå thay àöíi rêët àaáng kïí úã hêìu hïët caác loaåi hònh sinh hoaåt vùn hoáa tinh thêìn maâ taác giaã nïu trïn. Àiïìu àoá cho thêëy dûúâng quaá trònh àö thõ hoáa àaä laâm thay àöíi möåt caách tñch cûåc vïì àúâi söëng vùn hoaá, trònh àöå hûúãng thuå vaâ sûå tham gia caác hoaåt àöång vui chúi, giaãi trñ, taåo nïn nhûäng sùæc thaái múái trong àúâi söëng vùn hoáa tinh thêìn cuãa ngûúâi dên vaâ cöång àöìng laâng xaä ven àö hiïån nay. Àö thõ hoáa cuäng goáp phêìn thuác àêíy buâng nöí cöng nghïå thöng tin trong àúâi söëng cuãa ngûúâi dên ven àö. Nïëu nhû trûúác àêy, Internet laâ möåt phûúng tiïån xa laå àöëi vúái ngûúâi dên nöng thön thò ngaây nay, rêët nhiïìu höå gia àònh sûã duång maáy tñnh, caác xaä, phûúâng àïìu coá àiïím truy cêåp Internet cöng cöång àùåt taåi caác àiïím bûu àiïån vùn hoáa xaä, thû viïån cöång àöìng. Tyã lïå ngûúâi dên truy cêåp Internet tùng vaâ àùåc biïåt ngaây caâng coá nhiïìu höå gia àònh sûã duång cöng nghïå thöng tin àïí phuåc vuå cho saãn xuêët kinh doanh, cêåp nhêåp thöng tin thõ trûúâng, giao dõch haâng hoáa, saãn phêím tiïíu thuã cöng nghiïåp. Tyã lïå ngûúâi dên úã caác quêån huyïån ven àö coá àiïån thoaåi cöë àõnh, àiïån thoaåi di àöång rêët cao, khiïën cho viïåc liïn laåc, giao dõch, saãn xuêët thuêån tiïån hún rêët nhiïìu. Àêy laâ bûúác ngoùåt quan troång maâ àö thõ hoáa àaä mang laåi cho ngûúâi dên ven àö Haâ Nöåi noái chung. 3.3. Biïën àöíi thoái quen ùn uöëng vaâ tiïu duâng Trûúác àêy, nguöìn thûác ùn cuãa ngûúâi dên ven àö coá tûâ khai thaác tûå nhiïn vaâ canh taác, tûå cung tûå cêëp chiïëm võ trñ chuã àaåo thò ngaây nay nguöìn lûúng thûåc phêìn lúán do mua baán, trao àöíi. Hònh 2. Thay àöíi trong hoaåt àöång ài chúå cuãa dên cû nùm 2017 so vúái nùm 2000 (%) Nguöìn: Söë liïåu àiïìu tra nùm 2017 taåi Nam Tûâ Liïm, Bùæc Tûâ Liïm, Haâ Nöåi (thuöåc àïì taâi “Biïën àöíi xaä höåi vuâng ven àö Haâ Nöåi trong böëi caãnh àö thõ hoáa”, Luêån aán Tiïën sô Viïåt Nam hoåc, Àaåi hoåc Quöëc gia Haâ Nöåi) Àiïìu naây thò cuäng khaá dïî hiïíu búãi tñnh tiïån duång vaâ linh àöång cuãa noá. Ngaây nay, ngûúâi dên coá thïí mua baán taåi nhûäng haâng quaán, àaåi lyá lúán, nhoã, siïu thõ mini múã thûúâng xuyïn 24/24h vaâ thêåm chñ ISSN: 2615-9686 Journal of Science - Hong Bang International University
Taåp chñ KHOA HOÅC - Trûúâng Àaåi hoåc Quöëc tïë Höìng Baâng, Söë Àùåc biïåt 12/2022 661 coá nhûäng mùåt haâng chó cêìn ngöìi úã nhaâ goåi àiïån laâ coá ship àûa àïën têån núi. Ngûúâi dên ngaây caâng àûúåc tiïëp cêån vúái nguöìn thûåc phêím phong phuá vaâ àa daång hún do haâng hoáa àûúåc giao lûu, trao àöíi giûäa caác vuâng, miïìn. Àõa àiïím mua sùæm caác vêåt duång sinh hoaåt haâng ngaây cuãa ngûúâi ven àö hiïån nay cuäng coá nhiïìu thay àöíi so vúái trûúác àêy. Nïëu trûúác nhûäng nùm 2000, àa söë ngûúâi dên chó mua àöì ùn, thûác uöëng haâng ngaây úã chúå truyïìn thöëng laâ chñnh (chúå trong thön, xaä) thò hiïån nay àa söë laåi àïën mua taåi caác siïu thõ, trung têm thûúng maåi, cûãa haâng gêìn nhaâ... Dûúái taác àöång cuãa àö thõ hoáa, thoái quen ùn uöëng cuãa ngûúâi dên ven àö cuäng coá nhiïìu thay àöíi. Khaão saát vïì bûäa cúm chung giûäa caác thaânh viïn trong caác höå gia àònh àïìu coá sûå thay àöíi. Nïëu nhû úã giai àoaån trûúác nùm 2000 thò caác thaânh viïn trong gia àònh thûúâng quay quêìn cuâng nhau ùn caác bûäa cúm trong ngaây (87,6%), thò ngaây nay tyã lïå giaãm maånh (53,9%) [12]. Phaãi chùng trûúác 2000, vúái àa söë caác höå gia àònh úã ven àö àïìu laâm nöng nghiïåp, nïn sau cöng viïåc àöìng aáng hoå laåi vïì bïn nhau cuâng ùn bûäa cúm gia àònh. Nhûng hiïån nay dûúái sûå taác àöång cuãa àö thõ hoáa, ngûúâi dên mêët àêët nöng nghiïåp phaãi chuyïín nghïì sang laâm caác loaåi nghïì nghiïåp khaác nhû cöng nhên, kinh doanh hoùåc lao àöång tûå do thò viïåc ùn ba bûäa cúm chung vúái gia àònh àaä giaãm ài tröng thêëy. Ngaây nay, viïåc töí chûác ùn uöëng úã bïn ngoaâi, taåi caác caác nhaâ haâng, àùåc biïåt trong caác dõp gia àònh coá khaách, hoùåc coá thaânh viïn sinh nhêåt àûúåc caác höå gia àònh chuá troång. Àiïìu naây cho thêëy, àö thõ hoáa àaä laâ cho caác quêån huyïån ven àö xuêët hiïån ngaây caâng nhiïìu loaåi hònh dõch vuå ùn uöëng, goáp phêìn laâm giaãm võ trñ bûäa cúm trong gia àònh, coá gia àònh quen dêìn nïëp söëng àö thõ, coá gia àònh vêîn giûä truyïìn thöëng, coá gia àònh tòm caách vûâa thñch nghi vûâa lûu giûä,... Gia àònh giaâu, gia àònh ngheâo, gia àònh trñ thûác, gia àònh lao àöång.... bûäa cúm cuäng khaác nhau dêìn. Àö thõ hoáa laâ sûå chuyïín àöíi tûâ cuöåc söëng nöng thön lïn thaânh thõ - àêy laâ möåt sûå chuyïín biïën àêìy phûác taåp. Tûâ nhûäng thoái quen baão lûu, troång tônh thò giúâ àêy con ngûúâi phaãi dêìn dêìn trung hoâa tñnh troång àöång àïí coá thïí àaáp ûáng nhûäng àoâi hoãi ngaây caâng cêëp thiïët cuãa cuöåc söëng. Àö thõ hoáa diïîn ra vúái nhiïìu caái lúåi trûúác mùæt, àoá cuäng laâ möåt quaá trònh phaát triïín tûå nhiïn vaâ seä dêîn àïën viïåc àaâo thaãi tûå nhiïn nhûäng gò khöng coân phuâ húåp. Cuöåc söëng nöng thön thanh bònh, giaãn àún trûúác kia nay àaä thay àöíi vaâ mai möåt dêìn trong guöìng quay höëi haã cuãa àö thõ, trong àoá coá bûäa cúm cuãa gia àònh. Roä raâng, möi trûúâng àö thõ hoáa seä khiïën con ngûúâi ta ngaây caâng bêån röån hún, seä ñt thúâi gian daânh cho gia àònh hún vaâ ào àoá möåt bûäa cúm gia àònh cuäng seä ñt àûúåc quan têm hún. Àïí theo kõp sûå tiïën böå xaä höåi, nhiïìu ngûúâi seä lûåa choån nêng cao trònh àöå cuãa mònh hay têåp trung vaâo cöng viïåc nhiïìu hún röìi múái lo vun veán cho töí êëm gia àònh. Do àoá, bûäa ùn cuãa gia àònh cuäng vò thïë maâ àún giaãn hoáa hún vaâ thêåm chñ coá möåt söë gia àônh àaä Têy hoáa bûäa ùn gia àònh - tûác laâ ùn uöëng úã àêu khöng quan troång miïîn laâ coá àuã sûác àïí hoåc têåp, laâm viïåc. 3.4. Àö thõ hoáa laâm biïën àöíi caác thang giaá trõ, chuêín mûåc, biïíu tûúång trong àúâi söëng vùn hoáa vuâng ven àö Kïët quaã nghiïn cûáu cuãa taác giaã cuäng nhû nhûäng cöng trònh nghiïn cûáu trûúác vïì vùn hoáa vuâng ven àö Haâ Nöåi (Vuä Haâo Quang (2005); Trõnh Duy Luên (2016); Nguyïîn Ngoåc Mai (2007); Buâi Vùn Tuêën (2017,2020)) cho thêëy, àúâi söëng vùn hoáa cuãa ngûúâi dên àang biïën àöíi, caác giaá trõ hiïån sinh nhû sûå söëng, sûác khoãe, an toaân caá nhên, phuác lúåi vaâ gia àònh àaä vûúåt lïn trïn giaá trõ vïì leä söëng göìm quan niïåm vïì thiïån aác, haånh phuác vaâ bêët haånh, muåc àñch vaâ yá nghôa cuöåc àúâi. Àùåc biïåt, àöëi vúái têìng lúáp treã, thanh niïn coá quan àiïím rùçng caác giaá trõ võ lúåi nhû khaát voång giaâu coá, thaânh àaåt caá nhên, àêìu oác thaáo vaát àûáng cao hún giaá trõ trong giao tiïëp caá nhên nhû sûå trung thûåc, vö tû, coá thiïån vaâ giaá trõ caá nhên cao hún giaá trõ cöång àöìng. Möåt söë giaá trõ mang tñnh chêët truyïìn thöëng cuãa ngûúâi Viïåt Nam nhû hiïëu hoåc vêîn giûä nguyïn võ trñ ûu tröåi trong àúâi söëng cuãa cöång àöìng cû dên ven àö. Sûå biïën àöíi hïå thöëng caác chuêín mûåc trong vùn hoáa úã khu vûåc naây cuäng coá thïí nhòn thêëy roä hún Journal of Science - Hong Bang International University ISSN: 2615-9686
662 Taåp chñ KHOA HOÅC - Trûúâng Àaåi hoåc Quöëc tïë Höìng Baâng, Söë Àùåc biïåt 12/2022 sûå biïën àöíi cuãa hïå thöëng caác giaá trõ. Caác chuêín mûåc nhên vùn àaåo àûác coá chûác nùng àiïìu tiïët caác quan hïå caá nhên vúái nhau cuäng àaä biïën àöíi maånh meä theo chiïìu hûúáng àa daång hún vaâ cuäng coá nhiïìu khaác biïåt hún. Khaác vúái nïìn kinh tïë tiïíu nöng trûúác àêy, nïìn kinh tïë thõ trûúâng nhòn tûâ möåt goác àöå naâo àoá kñch thñch sûå phaát triïín chuã nghôa caá nhên trong àúâi söëng vùn hoáa cuãa ngûúâi dên ven àö Haâ Nöåi hiïån nay - neát biïíu hiïån vùn hoáa àö thõ àïì cao caá nhên, taåo ra nhiïìu cú höåi cho sûå phaát triïín caá nhên. Quyïìn tûå quyïët caá nhên trong àúâi söëng vùn hoáa àûúåc àïì cao. Caá nhên coá tñnh nùng àöång vaâ coá tûå do khaá lúán trong viïåc tûå do lûåa choån viïåc laâm, tûå do saáng taåo, tûå do dõch chuyïín, thay àöíi möi trûúâng laâm viïåc, coá nhiïìu àiïìu kiïån àïí thùng tiïën hún. Biïën àöíi àúâi söëng vùn hoáa úã vuâng ven àö hiïån nay coân thïí hiïån úã viïåc biïën àöíi caác biïíu tûúång vùn hoáa vaâ caác mêîu ngûúâi vùn hoáa. Con ngûúâi laâng xaä laâ saãn phêím cuãa cêëu truác xaä höåi àûúåc xêy dûång trïn nïìn taãng vùn minh nöng nghiïåp dêìn àûúåc thay thïë bùçng con ngûúâi cuãa kyä thuêåt xêy dûång trïn nïìn taãng khoa hoåc cöng nghïå, àùåc biïåt laâ cöng nghïå söë hoáa. Bïn caånh nhûäng thuêåt ngûä nhû vùn hoaá laâng xaä vaâ vùn minh luáa nûúác, àö thõ hoaá vaâ vùn minh cöng nghiïåp, gêìn àêy, trïn caác phûúng tiïån thöng tin àaåi chuáng coân thêëy xuêët hiïån khaái niïåm cû dên maång vaâ vùn hoaá söë. Sûå xuêët hiïån röång khùæp cuãa caác hònh thûác truyïìn thöng caá nhên hïët sûác thuêån tiïån vaâ coá khaã nùng lan toãa röång trong khöng gian aão nhû chat, e-mail, blog, web, facebook... àang laâm cho caác möëi quan hïå caá nhên vaâ cöång àöìng mang nhiïìu àùåc àiïím trûúác àêy chûa tûâng coá. Nhiïìu kïët quaã khaão saát cho thêëy, tyã lïå ngûúâi tiïu duâng nöng thön sûã duång caác saãn phêím cöng nghïå vaâ dõch vuå kyä thuêåt söë coá kïët nöëi internet àaåt trïn 90% vaâ vêîn àang coá xu hûúáng gia tùng [8]. Bïn caånh caác hoaåt àöång giaãi trñ, viïåc chùm soác sûác khoãe, hûúãng thuå cuöåc söëng cuãa ngûúâi dên cuäng ngaây caâng àûúåc quan têm hún. Nhiïìu hoaåt àöång, loaåi hònh cêu laåc böå, höåi nhoám vùn nghïå, thïí duåc thïí thao xuêët hiïån, thu huát sûå tham gia àöng àaão cuãa ngûúâi dên tuây theo sûå phuâ húåp vïì súã thñch, nghïì nghiïåp, lûáa tuöíi...; mûác àöå tin tûúãng vaâ tham gia cuãa ngûúâi dên vaâo caác töí chûác, höåi nhoám khöng ngûâng tùng lïn 9[10]. Bïn caånh àoá, nhûäng hònh thûác giaãi trñ, sûã duång thúâi gian nhaân röîi vöën thûúâng thêëy úã caác cû dên àö thõ nhû mua sùæm, tham quan, du lõch… cuäng xuêët hiïån vaâ ngaây caâng phöí biïën trong àúâi söëng cuãa ngûúâi dên úã caác laâng quï. Coá thïí thêëy, böëi caãnh àö thõ hoáa taác àöång maånh meä vaâo àúâi söëng möîi gia àònh nöng dên ven àö. Sûå biïën àöíi löëi söëng tûâ nöng thön sang àö thõ, tûâ nöng dên sang thaânh thõ dên laâm thay àöíi caác chuêín mûåc vùn hoáa dêîn àïën sûå thay àöíi, haânh vi vaâ caách ûáng xûã cuãa möîi cû dên ven àö trong àúâi söëng gia àònh vaâ xaä höåi. Àö thõ hoáa coân laâm biïën àöíi caác möëi quan hïå hoå haâng, cöång àöìng laâng xaä maâ laâ caác quan hïå xaä höåi àa chiïìu, phûác taåp do sûå pha tröån nhiïìu têìng lúáp dên cû vaâ sûå chuyïín àöíi caác mö hònh töí chûác. Caác nhoám cöång àöìng laâng xaä seä dêìn àûúåc thay thïë bùçng caác cöång àöìng múã vúái caác quan hïå bùæc cêìu. Àêy laâ möåt trong nhûäng àùåc trûng cuãa cöång àöìng àö thõ. Tûåu trung laåi, vuâng ven laâ àõa baân àoáng vai troâ laâm gaåch nöëi giûäa nöåi vaâ ngoaåi thaânh, laâ núi maâ quaá trònh àö thõ hoáa diïîn ra vúái nhûäng chuyïín àöång maånh meä nhêët. Chñnh vò vêåy vùn hoáa àúâi söëng cuãa ngûúâi dên ven àö laâ núi höåi tuå nhûäng neát àùåc trûng tiïu biïíu caã quaá khûá lêîn hiïån taåi vaâ coá möëi quan hïå hûäu cú vaâ mang àêìy àuã caác àùåc àiïím cuãa quaá trònh àö thõ hoáa ven àö. 4. KÏËT LUÊÅN Quaá trònh àö thõ hoáa àaä laâm thay àöíi “böå mùåt” khöng gian söëng cuãa ngûúâi dên vuâng ven àö Haâ Nöåi. Ngûúâi dên ven àö Haâ Nöåi khöng chó chõu sûå biïën àöíi vïì kinh tïë, xaä höåi, maâ caác chiïìu caånh cuãa àúâi söëng vùn hoáa cuäng coá nhiïìu biïën àöíi sêu sùæc. Caác giaá trõ vùn hoáa vaâ löëi söëng thõ dên àûúåc du nhêåp vaâo àúâi söëng vùn hoáa nöng nghiïåp, nöng thön ven àö. Nhõp söëng vaâ caác möëi quan hïå úã ven àö Haâ Nöåi àûúåc thay àöíi möåt caách cú baãn. Àö thõ hoáa laâm cho khöng gian söëng cuãa ngûúâi dên ven àö Haâ Nöåi àaä, àang vaâ seä thay àöíi nhanh choáng qua tûâng ngaây. Quaá trònh chuyïín biïën àoá taåo nïn sûå pha tröån höîn taåp giûäa nhiïìu daång khöng ISSN: 2615-9686 Journal of Science - Hong Bang International University
Taåp chñ KHOA HOÅC - Trûúâng Àaåi hoåc Quöëc tïë Höìng Baâng, Söë Àùåc biïåt 12/2022 663 gian cû truá khaác nhau, giûäa caái truyïìn thöëng vaâ caái hiïån àaåi, giûäa khöng gian kheáp kñn vaâ khöng giaãn múã. Thïí hiïån sûå thñch ûáng, nhanh nhaåy cuãa ngûúâi dên trûúác böëi caãnh àö thõ hoáa. Song cuäng coân möåt böå phêån cû dên nhoã khöng thñch ûáng àûúåc vúái nhûäng thay àöíi, trúã nïn ngheâo khoá, àoá laâ möåt trong nhûäng lyá do naãy sinh nhiïìu tïå naån xaä höåi, nhiïìu vêën àïì vïì vùn hoáa vaâ xaä höåi àang trúã nïn gay gùæt, àoâi hoãi phaãi giaãi quyïët. Àö thõ hoáa ven àö àaä cho chuáng ta thêëy möåt bûác tranh khaá töíng thïí vïì möåt xaä höåi àö thõ àan xen vúái möåt xaä höåi nöng thön truyïìn thöëng. Sûå àan xen naây xaãy ra úã nhiïìu lônh vûåc khaác nhau, khöng chó laâ úã khña caånh khöng gian, cú súã haå têìng, töí chûác lïî höåi maâ coân úã caách thûác ngûúâi dên sûã duång thúâi gian raãnh röîi, caách hûúãng thuå vùn hoáa trong böëi caãnh àö thõ hoáa. Ngûúâi dên ngaây caâng quan têm nhiïìu hún vaâ cuäng daânh thúâi gian àïí hûúãng thuå cuöåc söëng, chùm soác sûác khoãe vaâ kïët nöëi chùåt cheä hún caác möëi quan hïå xaä höåi - àêy laâ möåt sûå chuyïín biïën àêìy phûác taåp. Tûâ nhûäng thoái quen baão lûu, troång tônh thò giúâ àêy con ngûúâi phaãi dêìn dêìn trung hoâa tñnh troång àöång àïí coá thïí àaáp ûáng nhûäng àoâi hoãi ngaây caâng cêëp thiïët cuãa cuöåc söëng. Tûåu trung laåi, vuâng ven laâ àõa baân àoáng vai troâ laâm gaåch nöëi giûäa nöåi vaâ ngoaåi thaânh, laâ núi maâ quaá trònh àö thõ hoáa diïîn ra vúái nhûäng chuyïín àöång maånh meä nhêët. Chñnh vò vêåy vùn hoáa àúâi söëng cuãa ngûúâi dên ven àö laâ núi höåi tuå nhûäng neát àùåc trûng tiïu biïíu caã quaá khûá lêîn hiïån taåi vaâ coá möëi quan hïå hûäu cú vaâ mang àêìy àuã caác àùåc àiïím cuãa quaá trònh àö thõ hoáa ven àö. Sûå biïën àöíi àúâi söëng vùn hoáa vuâng ven àö hiïån khöng chó coân laâ möëi quan têm cuãa caác nhaâ khoa hoåc, nhaâ quaãn lyá, maâ trúã thaânh vêën àïì chung cuãa toaân xaä höåi. Vaâ vêën àïì xêy dûång vùn hoáa àö thõ, àùåc biïåt laâ àúâi söëng vùn hoáa vuâng ven àö cuäng trúã thaânh möåt trong nhûäng nöåi dung cú baãn cuãa sûå nghiïåp xêy dûång vaâ phaát triïín nïìn vùn hoáa Viïåt Nam tiïn tiïën, giaâu baãn sùæc dên töåc. Cêìn coá sûå nhaåy caãm vaâ tinh tïë vïì caác vêën àïì vùn hoáa vaâ baãn sùæc, àïí quaá trònh àö thõ hoáa vuâng ven khöng cuöën phùng ài nhûäng giaá trõ truyïìn thöëng àaä àûúåc tñch luäy lêu àúâi. Àùåc biïåt, vúái sûå tham gia vaâo “Maång lûúái caác thaânh phöë saáng taåo” cuãa UNESCO, laåi súã hûäu nhûäng giaá trõ vùn hoáa àùåc sùæc cuãa laâng nghïì truyïìn thöëng, laâng cöí truyïìn, giaá trõ vùn hoáa êím thûåc àöåc àaáo seä laâ cú höåi laâm nöíi bêåt àùåc trûng vùn hoáa vuâng ven cuãa Thuã àö trong böëi caãnh hiïån nay. Vò vêåy, trong tûúng lai àoâi hoãi Thaânh phöë Haâ Nöåi cêìn xêy dûång chiïën lûúåc vùn hoáa toaân diïån, töíng thïí, àöíi múái tû duy vïì phaát triïín vùn hoáa, xêy dûång con ngûúâi Haâ Nöåi, vûâa giûä gòn, baão töìn vùn hoáa truyïìn thöëng cuãa Thùng Long - Haâ Nöåi, vûâa tiïëp thu choån loåc tinh hoa vùn hoáa nhên loaåi. TAÂI LIÏåU THAM KHAÃO [1] Hoaâng Baá Thõnh (2011), Taác àöång cuãa àö thõ hoaá àïën phaát triïín vuâng nöng thön giai àoaån 2011 - 2020. Àïì taâi àöåc lêåp cêëp nhaâ nûúác, Maä söë ÀTÀL.2010T/38, Trûúâng Àaåi hoåc Khoa hoåc Xaä höåi vaâ Nhên Vùn. tr.7. [2] Trung têm Nghiïn cûáu àö thõ vaâ phaát triïín (2008), Kyã yïëu höåi thaão khoa hoåc: Caác xu hûúáng àö thõ hoáa vaâ àö thõ hoáa vuâng ven úã Àöng Nam AÁ, Tp Höì Chñ Minh. tr.120. [3] Trõnh Duy Luên (2003), Nghiïn cûáu nhûäng vêën àïì biïën àöíi xaä höåi úã nûúác ta trong giai àoaån hiïån nay, Nhûäng vêën àïì xaä höåi hoåc trong cöng cuöåc àöíi múái. Nxb Chñnh trõ Quöëc Gia, Haâ Nöåi, tr.36-37. [4] Phaåm Huâng Cûúâng (2001), Chuyïín àöíi cêëu truác laâng xaä vuâng ven àö thõ lúán Àöìng bùçng söng Höìng thaânh caác àún võ úã trong quaá trònh àö thõ hoaá, Luêån aán Tiïën sô, Àaåi hoåc Xêy dûång Haâ Nöåi. [5] Vuä Haâo Quang (2005), Nhûäng biïën àöíi xaä höåi úã nöng thön dûúái taác àöång cuãa ÀTH vaâ chñnh saách tñch tuå ruöång àêët (nghiïn cûáu trûúâng húåp tónh Haãi Dûúng), Àïì taâi khoa hoåc troång àiïím cêëp Àaåi hoåc Quöëc gia Haâ Nöåi, maä söë TÀQG 05-08, Trûúâng Àaåi hoåc Khoa hoåc Xaä höåi vaâ Nhên vùn. Journal of Science - Hong Bang International University ISSN: 2615-9686
664 Taåp chñ KHOA HOÅC - Trûúâng Àaåi hoåc Quöëc tïë Höìng Baâng, Söë Àùåc biïåt 12/2022 [6] Nguyïîn Thõ Phûúng Chêm, Àöî Lan Phûúng (2016), Laâng ven àö vaâ sûå biïën àöíi vùn hoáa trûúâng húåplaâng Xuên Àónh, huyïån Tûâ Liïm, thaânh phöë Haâ Nöåi. Nxb Khoa hoåc Xaä höåi. [7] Buâi Vùn Tuêën (2017), Biïën àöíi xaä höåi vuâng ven àö Haâ Nöåi trong böëi caãnh àö thõ hoáa, Luêån aán Tiïën sô Viïåt Nam hoåc, Àaåi hoåc Quöëc gia Haâ Nöåi. [8] Àöî Phong, Ngûúâi nöng thön “online” tùng voåt, tñch cûåc mua sùæm trûåc tuyïën, vneconomy.vn, 9- 4-2021. [9] Phaåm Vùn Quyïët, Nhûäng biïën àöíi cuãa xaä höåi nöng thön Viïåt Nam trong quaá trònh cöng nghiïåp hoáa, hiïån àaåi hoáa nhûäng nùm àêìu thïë kyã XXI, Taåp chñ Khoa hoåc Xaä höåi vaâ Nhên vùn, söë 28, 2012, tr.241. [10] 10Trõnh Duy Luên (2016), “Möåt söë chiïìu caånh kinh tïë-xaä höåi cuãa vuâng ven àö trong quaá trònh ÀTH”, Kyã yïëu Höåi thaão “Phaát triïín nöng nghiïåp àö thõ ven àö, hûúáng túái cuöåc söëng töët àeåp hún cho ngûúâi nöng dên”, NXB Khoa hoåc Xaä höåi, Haâ Nöåi. [11] 11Phaåm Höìng Tung (2011), Thanh niïn vaâ löëi söëng cuãa thanh niïn Viïåt Nam trong quaá trònh àöíi múái vaâ höåi nhêåp quöëc tïë”. NXB Chñnh trõ Quöëc gia, Haâ Nöåi. [12] Nguyïîn Hûäu Minh vaâ àöìng nghiïåp (2005), “Biïën àöíi kinh tïë-xaä höåi úã vuâng ven àö Haâ Nöåi trong quaá trònh àö thõ hoaá”, Taåp chñ Xaä höåi hoåc, 1 (89), tr.56-64. ISSN: 2615-9686 Journal of Science - Hong Bang International University