Dự báo sớm trượt lở đất củng cố phát triển bền vững kinh tế và an sinh xã hội vùng núi, trung du Việt Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

8
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Hiện nay, biến đổi khí hậu đã có sự tác động mạnh mẽ đối với cuộc sống và sự an sinh toàn cầu, đặc biệt là các hiện tượng thiên tai trở nên khắc nghiệt hơn, cực đoan hơn cả về tần suất và cường độ. Hậu quả kinh tế và xã hội của các thiên tai này rất nghiêm trọng, yêu cầu chúng ta phải đưa ra cảnh báo thiên tai một cách chính xác và kịp thời để bảo vệ cộng đồng. Các mô hình cảnh báo sớm trên toàn thế giới cũng như trong nước được nghiên cứu và tham khảo từ các nguồn thông tin. Từ đó, bài báo đề xuất mô hình cảnh báo sớm trượt lở đất cho vùng núi và trung du tại Việt Nam.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Dự báo sớm trượt lở đất củng cố phát triển bền vững kinh tế và an sinh xã hội vùng núi, trung du Việt Nam

KINH TEÁ, TAØI CHÍNH VÓ MOÂ Kỳ 2 tháng 11 (số 252) - 2023 DỰ BÁO SỚM TRƯỢT LỞ ĐẤT CỦNG CỐ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG KINH TẾ VÀ AN SINH XÃ HỘI VÙNG NÚI, TRUNG DU VIỆT NAM Vương Thị Nhung* - Nguyễn Huy Anh* Hiện nay, biến đổi khí hậu đã có sự tác động mạnh mẽ đối với cuộc sống và sự an sinh toàn cầu, đặc biệt là các hiện tượng thiên tai trở nên khắc nghiệt hơn, cực đoan hơn cả về tần suất và cường độ. Hậu quả kinh tế và xã hội của các thiên tai này rất nghiêm trọng, yêu cầu chúng ta phải đưa ra cảnh báo thiên tai một cách chính xác và kịp thời để bảo vệ cộng đồng. Mặc dù hệ thống và quy trình ứng phó với thiên tai đã tồn tại trong nhiều năm, nhưng sự biến đổi của khí hậu gần đây đã thay đổi bản chất của chúng. Điều này đặt ra yêu cầu phải cải thiện và tối ưu hóa hệ thống và quy trình để cung cấp cảnh báo thiên tai sớm, chính xác và hiệu quả hơn bao giờ hết. Điều này rất cần thiết để đảm bảo an toàn cho người dân và xã hội khi xảy ra thiên tai. Việc cung cấp cảnh báo thiên tai sớm không chỉ là một nhiệm vụ quan trọng mà còn là trách nhiệm và sứ mệnh của từng quốc gia. Các mô hình cảnh báo sớm trên toàn thế giới cũng như trong nước được nghiên cứu và tham khảo từ các nguồn thông tin. Từ đó, bài báo đề xuất mô hình cảnh báo sớm trượt lở đất cho vùng núi và trung du tại Việt Nam. • Từ khóa: cảnh báo thiên tai, phát triển kinh tế bền vững, cảnh báo sớm, trượt lở đất, EWS. Ngày nhận bài: 17/8/2023 Currently, climate change has had a profound Ngày gửi phản biện: 18/8/2023 impact on global livelihoods and well-being, Ngày nhận kết quả phản biện: 30/9/2023 especially with the more frequent occurence Ngày chấp nhận đăng: 30/10/2023 and dense intensity of natural disasters. The economic and social consequences of these 1. Giới thiệu disasters are severe, necessitating precise and timely disaster warnings to safeguard Những năm gần đây, thế giới đang hứng chịu communities. Although disaster preparedness nhiều thiên tai khủng khiếp, do tác động của systems and procedures have existed for biến đổi khí hậu, gây thiệt hại lớn cho kinh tế many years, recent climate change has altered và an sinh toàn cầu. Ở Việt Nam, theo thống kê, their essence, demanding improvements and hầu hết các thiên tai ở miền núi và trung du Việt optimizations to provide more accurate and Nam đều liên quan đến trượt lở đất đá và xảy ra effective disaster warnings than ever before. chủ yếu ở miền núi phía Bắc. Thực tiễn yêu cầu This is essential to ensure the safety of citizens các cơ quan quản lý phải tìm ra một giải pháp and society when disasters occur. Providing early disaster warnings is not only a critical ứng phó thiên tai này và đưa ra những cảnh báo task but also the responsibility and mission of sớm, kịp thời để đảm bảo an toàn cho người dân each nation. This paper conducted research và sinh kế bền vững cho xã hội. Các hệ thống on early warning models from around the world cảnh báo chủ yếu là quan trắc và dựa trên thống and in Viet Nam. After that, this article proposes kê và kinh nghiệm, chưa kịp thời ứng phó được an early warning model for landslides in với diễn biến tình hình thiên tai càng ngày càng mountainous and midland regions in Vietnam. trở nên dị thường, bất thường và cực đoan như • Key words: natural disaster warning, hiện nay. sustainable economic development, early Trong công tác đối phó với thiên tai, không warning, landslide, EWS. thể phủ nhận tầm quan trọng của các hệ thống JEL code: O13 cảnh báo sớm (EWS). Thực tế đã chứng minh rằng nhiều quốc gia đã và đang triển khai thành công các hệ thống này để giảm thiểu tổn thất * Trường Quản trị và Kinh doanh, Đại học Quốc gia Hà Nội 24 Taïp chí nghieân cöùu Taøi chính keá toaùn
Kỳ 2 tháng 11 (số 252) - 2023 KINH TEÁ, TAØI CHÍNH VÓ MOÂ về người, tài sản và kinh tế khi thiên tai xảy ra. sinh kế của cộng đồng. Đặc biệt, sự phát triển So với các biện pháp can thiệp về mặt cơ sở hạ của công nghệ thông tin và trí tuệ nhân tạo đã tầng, EWS thường có tác động kinh tế và môi tạo điều kiện thuận lợi cho việc cảnh báo sớm trường thấp hơn, bởi vì chúng có khả năng cảnh hiệu quả hơn và chính xác hơn. Do đó, các địa báo cho những người bị ảnh hưởng bởi trượt lở phương nên tận dụng tiềm năng của công nghệ đất để họ chuẩn bị và ứng phó một cách hiệu này để xây dựng một hệ thống cảnh báo sớm về quả. Vì vậy, ngày càng nhiều quốc gia và vùng trượt lở đất và lũ quét, giúp giảm thiểu thiệt hại lãnh thổ đang áp dụng các hệ thống này để đối do thiên tai gây ra. phó với nguy cơ trượt lở đất. 2.2. Hệ thống cảnh báo trượt lở đất 2. Lý thuyết về trượt lở đất và hệ thống Theo Medina-Cetina and Nadim (2008), hệ cảnh báo trượt lở đất thống cảnh báo sớm là: “hệ thống theo dõi được 2.1. Nguyên nhân trượt lở đất thiết kế để tránh, hoặc ít nhất là giảm thiểu, Có rất nhiều yếu tố gây ra trượt lở đất và thay tác động gây ra mối đe dọa đối với con người, đổi phụ thuộc đặc điểm thổ nhưỡng của từng hoặc thiệt hại cho tài sản, môi trường, hoặc/và địa phương, nhưng yếu tố kích hoạt tự nhiên đối với các yếu tố cơ bản hơn như cuộc sống chủ yếu là mưa. Hiện nay, các yếu tố tác động và sinh kế.” Một định nghĩa khác của Liên hợp của con người cũng ngày càng gia tăng từ các quốc (UNEP) đưa ra khá toàn vẹn hơn, không hoạt động sinh kế như khai thác rừng trái phép, giới hạn ở hệ thống mà còn cả quy trình và con khai thác khoáng sản, cắt xẻ đồi núi,… làm tăng người, công tác cảnh báo sớm (EW) là “cung nguy cơ trượt lở đất. Các khu vực có nguy cơ cấp thông tin kịp thời và hiệu quả thông qua cao, dễ nhận biết thường lại có ít cư dân, tuy các tổ chức quan trọng đã được xác định trước, nhiên các khu vực được đánh giá nguy cơ trượt giúp các cá nhân có nguy cơ có thể thực hiện lở đất trung bình và thấp lại có mật độ cư dân các hoạt động để bảo vệ, tránh hoặc giảm thiểu cao, có nhiều các công trình và hoạt động nhân nguy cơ và sẵn sàng thực hiện các biện pháp sinh, do đó khi xảy ra trượt lở đất lại gây ra hậu ứng phó một cách hiệu quả” (UNDRR, 2006). quả nghiêm trọng và ảnh hưởng nặng nề. Theo Theo UNEP, hệ thống cảnh báo sớm bao gồm 4 nghiên cứu và quan sát, những trận trượt lở đất hợp phần sau: đá lớn có thể không diễn ra vào những ngày mưa Ảnh 1: Thành phần của hệ thống cảnh báo lớn, nhưng lại xảy ra sau đợt mưa dài ngày, khi sớm (UNDRR, 2006) sự tích luỹ lượng mưa lớn, lâu ngày, dẫn đến trượt lở đất đá. Do đó, không thể chỉ quan tâm lượng mưa trong giai đoạn ngắn mà cần nghiên cứu quan tâm tổng lượng mưa trong cả đợt mưa nhiều ngày (Hoàng & Hồng, 2019). Hiểu biết rủi ro Truyền tin Giám sát và Dự báo cảnh báo Dưới biến động khó lường của khí hậu, các hiện tượng thiên tai như trượt đất và lũ quét diễn HỆ THỐNG CẢNH BÁO ra ngày càng thường xuyên và phức tạp hơn. SỚM Vì vậy, việc xây dựng một hệ thống cảnh báo sớm cho từng khu vực địa phương trở nên cực kỳ quan trọng. Hệ thống này giúp chúng ta có khả năng dự đoán và cảnh báo mọi nguy cơ liên Phản ứng quan đến trượt lở đất và lũ quét, cho phép người dân kịp thời di dời khỏi vùng nguy hiểm, bảo 1. Hiểu biết về rủi ro: Nhận định rủi ro, đánh vệ tài sản và vật nuôi, cũng như chuẩn bị nguồn giá rủi ro và lên kế hoạch phòng ngừa rủi ro. lực nhân lực và vật lực để ứng phó với các tình 2. Giám sát và dự báo: Hệ thống có khả năng huống thiên tai khẩn cấp. Nhiệm vụ này đặc biệt đưa ra dự báo, cảnh báo rủi ro và giám sát rủi ro. quan trọng vì nó ảnh hưởng đến sự an toàn và Taïp chí nghieân cöùu Taøi chính keá toaùn 25
KINH TEÁ, TAØI CHÍNH VÓ MOÂ Kỳ 2 tháng 11 (số 252) - 2023 3. Phổ biến thông tin: Các thông tin cảnh báo phát hiện và cảnh báo. Sau khi thu thập được hiện cần được truyền đạt, gửi tới những người bị ảnh trạng, bài báo đề xuất mô hình hệ thống cảnh báo hưởng và các đơn vị, cơ quan liên quan. trượt lở sớm trượt lở đất theo phương châm phối 4. Phản ứng: Sự phối hợp, quản trị tốt và hợp các đơn vị, cơ quan và người dân cùng chung lên kế hoạch hành động phù hợp đóng vai trò tay thực hiện, để đảm bảo sự phối hợp và tuân thủ quan trọng trong việc tạo ra một hệ thống cảnh đúng các quy trình, quy tắc của quản trị rủi ro. báo sớm hiệu quả. Đồng thời, công tác giáo dục 4. Hiện trạng hệ thống cảnh báo sớm trượt cộng đồng và tăng cường nhận thức của cộng lở đất đồng cũng đóng vai trò quan trọng trong việc Từ những năm 2000, hệ thống cảnh báo giảm thiểu tác động của thiên tai. sớm về trượt lở đất đá (landslide early warning Mục tiêu chính của công tác cảnh báo sớm systems - LEWS) đang ngày càng được quan là có khả năng dự đoán các nguy cơ ngắn hạn tâm và triển khai tại nhiều quốc gia. Guzzetti và và dài hạn từ các hiểm họa tự nhiên và nhân tạo nnk (2020) đã phân tích, đánh giá 26 LEWS quy càng sớm và càng chính xác càng tốt. Điều này mô cấp vùng, quốc gia và toàn cầu từ năm 1977 giúp chúng ta có khả năng quản lý và giảm thiểu đến 1999 cho thấy: có 5 quốc gia, 13 vùng và 4 tác động của thảm họa đối với xã hội, nền kinh khu vực đô thị còn được hưởng lợi từ hệ thống tế và môi trường một cách hiệu quả. LEWS, trong khi đó, nhiều khu vực nguy hiểm 3. Phương pháp nghiên cứu với trượt lở đất đá, rủi ro với người dân cao, thì lại thiếu hệ thống LEWS. Các tác giả đã đưa ra Bài viết tổng hợp thông tin từ nguồn dữ liệu 30 kiến nghị để phát triển và cải thiện hệ thống thứ cấp và các kết quả nghiên cứu từ các đề tài, đề LEWS địa lý nhằm tăng mức độ chắc chắn và án. Các kết quả của công tác điều tra hiện trạng mức độ tin cậy. sau đó được sử dụng làm số liệu đầu vào quan trọng cho việc đánh giá, phân vùng trượt lở để Trước hết, cần khẳng định rằng, cho đến thời đưa ra khuyến nghị phù hợp cho bối cảnh ở Việt điểm hiện tại, một hệ thống cảnh báo trượt lở đất Nam. Đối với các khu vực có nguy cơ trượt lở đá, lũ quét nói riêng và đa thiên tai nói chung, đã đất cao, thì rất cần thiết lập các hệ thống cảnh được nhiều quốc gia trên thế giới tổ chức nghiên báo sớm thời gian thực, nhằm liên tục thu thập cứu và đầu tư như Mỹ (Baun & Godt, 2010), các dữ liệu thực, cùng với các hệ thống quan sát, (Keeney, Buan & Diamond, 2012), Đài Loan (Chen, 2020), Nhật Bản (Hasegawa, et al., 2012), Hình 1. Đặc điểm của 26 hệ thống cảnh báo sớm trượt lở đất (LEWS) 26 Taïp chí nghieân cöùu Taøi chính keá toaùn
Kỳ 2 tháng 11 (số 252) - 2023 KINH TEÁ, TAØI CHÍNH VÓ MOÂ Banglades (Habib, Shahidullah & Ahmed, 2012), Hệ thống cảnh báo sớm mà ISDR đề cập tới, Cuba, Pháp, Đức (Golnaraghi, 2012). có mô hình triển khai tương tự với mô hình mà Nhật Bản: Vào năm 2005, chính phủ Nhật bắt quận Darjeeling tại Ấn Độ triển khai tại khu vực đầu thiết lập hệ thống cảnh báo sớm các loại trượt lở, hay được phát triển với các hệ thống thảm họa do trượt lở đất. Phương pháp chính phụ như trong nghiên cứu của Fathani và cộng của hệ thống là xây dựng tiêu chí cảnh báo sự sự (2016). xuất hiện của các trận dòng chảy bùn cát, trượt Tại Việt Nam, đã có nhiều nghiên cứu và dự lở sườn dốc dựa trên chỉ số mưa (lượng mưa lũy án thể hiện sự quan tâm đáng kể từ phía các nhà tích 60 phút và chỉ số đất - nước) cho mạng lưới nghiên cứu và cơ quan nhà nước đối với lĩnh phân giải 5km bao phủ toàn bộ đất nước Nhật. vực cảnh báo trượt lở đất đá. Một trong những Baum và Godt (2010) đã tiến hành nghiên dự án gần đây là “Ðiều tra, đánh giá và phân cứu “cảnh báo sớm hiện tượng trượt lở đất nông vùng cảnh báo nguy cơ trượt lở đất đá các vùng do mưa và dòng chảy chất rắn ở Mỹ”. Tại Mỹ, miền núi Việt Nam”. Dự án này đặt ra nhiệm vụ các cơ quan liên bang và tiểu bang hiện đang xây dựng hệ thống bản đồ cho các tỉnh và thành ban hành các cảnh báo về khả năng xảy ra vụ phố có nguy cơ trượt lở đất đá cao. Tuy nhiên, trượt lở và di chuyển đất nông cho một số khu cho đến thời điểm hiện tại, đề án đã thực hiện vực dọc theo bờ biển Thái Bình Dương và cho xây dựng bản đồ theo tỷ lệ 1/50.000. Với tỷ lệ các khu vực bị ảnh hưởng bởi các cơn bão Đại này, hiệu quả của việc cảnh báo là rất thấp, vì Tây Dương. Ngưỡng mưa là cơ sở để hình thành tỉ lệ này xác định nguy cơ trượt lở trong một nên hệ thống cảnh báo lở đất được sử dụng ở phạm vi khá rộng, nên tính cảnh báo không cao. nhiều nơi tại Mỹ, nhưng lượng mưa và thời gian Để có khả năng xác định các điểm trượt lở, cần mưa thay đổi theo 3 cấp độ khác nhau trên toàn phải xây dựng bản đồ theo tỷ lệ 1/5000, mới có quốc và trên từng khu vực địa lý nhỏ như các thể áp dụng cho quy hoạch đất đai và cung cấp hạt. thông tin cho các cơ quan liên quan. Ngoài ra, bản đồ này cũng chưa thể dự báo thời gian xảy Ngay từ 2006, Liên Hợp quốc đã đưa ra một ra trượt lở đất. Bảng kiểm kê (Checklist) để xây dựng và hoàn thiện một hệ thống cảnh báo sớm với cách tiếp Hệ thống trạm quan trắc tự động đầu tiên tại cận đa thiên tai và tiếp tục được cập nhật và Việt Nam phục vụ cảnh báo, dự báo lũ, lũ quét hoàn thiện vào năm 2012. Theo đó, Liên Hợp trên lưu vực Nậm La, Nậm Pàn, Sơn La. Tuy quốc đã đưa ra một danh sách kiểm tra về công nhiên, chưa xây dựng công cụ hỗ trợ cảnh báo tác xây dựng và phát triển hệ thống cảnh báo lũ, lũ quét, thông tin cảnh báo chỉ dựa vào quan sớm. Danh sách kiểm tra này được cấu trúc xung trắc (Hùng và nnk, 2020). quanh bốn yếu tố chính của hệ thống cảnh báo Từ năm 2019, tỉnh Yên Bái đã triển khai một sớm hiệu quả, nhằm mục đích đưa ra một danh hệ thống đo mưa tự động với dữ liệu từ hệ thống sách đơn giản về các yếu tố và hành động chính này được gửi đến điện thoại của các lãnh đạo mà chính phủ, quốc gia hoặc tổ chức cộng đồng chính quyền và các thành viên của Ban Chỉ huy có thể tham khảo khi phát triển hoặc đánh giá phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn, cũng các hệ thống cảnh báo sớm, hoặc chỉ đơn giản là như được công bố trên các trang web chuyên kiểm tra các thủ tục quan trọng được thực hiện. ngành. Dự án cảnh báo sớm lũ quét này đã bắt Với cách tiếp cận đa tai biến, tài liệu này cho đầu từ năm 2006 đã được thử nghiệm ở hai huyện rằng, các hệ thống cảnh báo sớm với mỗi loại Văn Chấn và Trạm Tấu thuộc tỉnh Yên Bái. Tuy hình tai biến riêng biệt nên liên kết lại với nhau. nhiên, tính hiệu quả của dự án này vẫn chưa được Tính kinh tế của phạm vi, nhạy cảm và hiệu quả đánh giá và hệ thống cảnh báo chưa từng hoạt có thể được tăng cường nếu các hệ thống hoạt động trong thực tiễn (Hùng và nnk, 2020). động vận hành được thành lập và duy trì trong Hiện nay, tỉnh Lào Cai đã triển khai một hệ một hệ thống đa nhiệm, trong đó, xem xét toàn thống cảnh báo thiên tai đa dạng và tiên tiến. bộ các tai biến và nhu cầu của người dùng cuối. Ngoài ra, họ đang đầu tư trong việc thử nghiệm Taïp chí nghieân cöùu Taøi chính keá toaùn 27
KINH TEÁ, TAØI CHÍNH VÓ MOÂ Kỳ 2 tháng 11 (số 252) - 2023 các hệ thống cảnh báo sớm từ Hàn Quốc và Ảnh 2: Hệ thống cảnh báo sớm: (A) Hệ Đài Loan (Hùng và nnk, 2020). Một mô hình thống thông tin - cảnh báo sớm; (B) Hiện cảnh báo thử nghiệm được triển khai tại xã Bản trạng thiên tai; (C) Đánh giá, phân vùng cảnh Khoang, huyện Sapa, đang sử dụng nhiều cảm báo thiên tai; (D) Quan trắc, giám sát thiên biến khác nhau. Các cảm biến này được lắp đặt tai; (E) Phản ứng, thích ứng với thiên tai ở ba khu vực khác nhau để quan trắc và ghi nhận sự thay đổi về điều kiện thời tiết, địa chất, thủy văn và sự di chuyển của bùn lỏng và đất đá. Tất cả dữ liệu thu thập được xử lý tại chỗ bởi Trung tâm xử lý số liệu. Đặc biệt, hệ thống cảnh báo này có khả năng cảnh báo sớm thông qua còi ủ và tin nhắn SMS trong trường hợp có mức cảnh báo nguy cấp. Điều này giúp người dân trong khu vực ảnh hưởng được cung cấp thông tin để sơ tán kịp thời, giảm thiểu thiệt hại về người và tài sản do thiên tai gây ra. Hợp phần B bao gồm một loạt hoạt động như 5. Đề xuất và kiến nghị thu thập và tổng hợp tài liệu liên quan, khảo sát Dựa trên tình hình hiện tại và các phương thực địa, điều tra hiện trạng, chuẩn hóa dữ liệu hướng xử lý những vấn đề tồn tại về, Hệ thống theo cấu trúc cơ sở dữ liệu đồng nhất và cập nhật tổng thể cảnh báo sớm trượt lở đất được đề xuất. thông tin về trượt lở đất đá và lũ quét. Mục tiêu của hệ thống này là cung cấp cảnh báo Hợp phần C, trong khi đó, tập trung vào các sớm theo thời gian thực, về nguy cơ trượt lở đất hoạt động lựa chọn phương pháp và mô hình đá và lũ quét tại các khu vực miền núi và trung phân vùng nguy cơ, tập trung vào chuẩn hóa dữ du. Bài báo đề xuất hệ thống cảnh báo sớm được liệu để phù hợp với yêu cầu của mô hình. Hợp xây dựng và phát triển bởi Lê Quốc Hùng và phần này tiến hành phân tích và xử lý dữ liệu nnk (2020), triển khai thực hiện các nội dung đầu vào để xác định các nguyên nhân chính gây nhiệm vụ chính theo một quy trình tổng thể bao ra trượt lở đất đá và lũ quét, cũng như đánh giá gồm 05 Hợp phần chính như sau: mối quan hệ giữa các thiên tai trong cùng một - Hợp phần A: Hệ thống thông tin - cảnh báo khu vực hoặc lưu vực. Cuối cùng, Hợp phần C sớm trượt lở đất đá, lũ quét; thực hiện đánh giá, dự báo và phân vùng nguy cơ thiên tai. - Hợp phần B: Hiện trạng thiên tai; Hợp phần D tập trung vào ba giải pháp chính - Hợp phần C: Đánh giá, phân vùng cảnh báo để quan trắc và giám sát trượt lở đất đá và lũ thiên tai; quét, bao gồm: - Hợp phần D: Quan trắc, giám sát thiên tai; - Quan trắc, giám sát, và cảnh báo sớm thông - Hợp phần E: Phản ứng trước thiên tai. qua việc lắp đặt các thiết bị quan trắc hiện trường. Trong hệ thống này, Hợp phần A đóng vai trò là nền tảng cơ bản của toàn hệ thống, cung - Giám sát và cập nhật thông tin về thiên cấp dữ liệu cơ bản cho công tác cảnh báo sớm. tai cũng như cảnh báo sớm sử dụng công nghệ Trong quá trình triển khai, bất kỳ hợp phần nào viễn thám, bao gồm tư liệu ảnh từ vệ tinh, hàng cũng có khả năng đưa ra các thông báo cảnh không, radar, và cả sử dụng các thiết bị bay báo, nhưng các hợp phần cao hơn có khả năng không người lái. đưa ra cảnh báo chính xác hơn, đồng thời diện - Quan trắc, giám sát, và cập nhật thông tin về tích cảnh báo thực tế cao hơn và có sự tham gia thiên tai, cảnh báo sớm dựa vào sự tham gia của của nhiều cơ quan và đối tượng. cộng đồng để thực hiện các hoạt động đo mưa, 28 Taïp chí nghieân cöùu Taøi chính keá toaùn
Kỳ 2 tháng 11 (số 252) - 2023 KINH TEÁ, TAØI CHÍNH VÓ MOÂ xác định mực nước ở các nguồn thượng nguồn, hợp giữa các tổ chức, bộ phận, đối tượng trong phát hiện các dấu hiệu bất thường trên diện tích công tác cảnh báo sớm nhằm tăng cường hiệu quả địa hình, và cập nhật thông tin nhanh chóng qua của hệ thống, tăng cường an sinh xã hội, phục vụ các ứng dụng di động hoặc hệ thống WebGIS. phát triển bền vững kinh tế địa phương vùng núi Hợp phần E cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa và trung du Việt Nam. các đơn vị nghiên cứu và điều tra với các đơn vị quản lý, chính quyền, và cộng đồng địa phương. Tài liệu tham khảo: Hợp phần này đóng vai trò quan trọng trong việc UNDRR (2006). Developing early warning system: A check ra quyết định hiệu quả trong quá trình cảnh báo list. Retrieved May, 10, 2020. sớm, bao gồm: Hoàng, G. N. K., & Hồng, C. V. T. (2019). 12. Phân loại theo thể tích khối và nguyên nhân trượt lở các tuyến giao thông miền - Tăng cường năng lực trong công tác cảnh núi tỉnh Quảng Nam. Science Journal of Natural Resources and Environment, (27), 111-117. báo sớm, đặc biệt là đầu tư vào lĩnh vực khoa học Medina-Cetina, Z., & Nadim, F. (2008). Stochastic design of - công nghệ cho Hệ thống thông tin - cảnh báo an early warning system. Georisk, 2(4), 223-236. sớm. Điều này sẽ tạo cơ sở để cung cấp thông tin Guzzetti, F., Gariano, S. L., Peruccacci, S., Brunetti, M. T., kịp thời, đầy đủ, và chính xác cho những người Marchesini, I., Rossi, M., & Melillo, M. (2020). Geographical landslide early warning systems. Earth-Science Reviews, 200, có quyền ra quyết định. 102973. - Đề xuất các giải pháp phản ứng và thích Baum, R. L., & Godt, J. W. (2010). Early warning of rainfall-induced shallow landslides and debris flows in the USA. ứng với thiên tai trượt lở đất đá và lũ quét, phù Landslides, 7, 259-272. hợp với từng địa phương. Điều này bao gồm Keeney, H. J., Buan, S., & Diamond, L. (2012). Multi-hazard việc phân tích chi phí - lợi ích của việc áp dụng early warning system of the United States National Weather Service. In Institutional Partnerships in Multi-Hazard Early các giải pháp này, cũng như hợp tác trong việc Warning Systems (pp. 115-157). Springer, Berlin, Heidelberg. nghiên cứu và tư vấn chuyên gia cho địa phương Chen, C. Y. (2020). Event-based rainfall warning regression và các tổ chức chính trị - xã hội. model for landslide and debris flow issuing. Environmental Earth Sciences, 79(6), 1-15. - Thiết lập các mối quan hệ hợp tác để nâng Hasegawa, N., Harada, S., Tanaka, S., Ogawa, S., Goto, cao hiệu quả, uy tín, và trách nhiệm trong việc giải A., Sasagawa, Y., & Washitake, N. (2012). Multi-hazard early warning system in Japan. In Institutional partnerships in multi- trình và sự tin cậy trong việc xác định chi phí. hazard early warning systems (pp. 181-215). Springer, Berlin, - Cần thiết lập và củng cố các khung pháp lý Heidelberg. Habib, A., Shahidullah, M., & Ahmed, D. (2012). The để đảm bảo sự tham gia của các bên vào các kế Bangladesh cyclone preparedness program. A vital component of hoạch ứng phó cảnh báo sớm. the nation’s multi-hazard early warning system. In Institutional Partnerships in Multi-Hazard Early Warning Systems (pp. 29- Kết luận 62). Springer, Berlin, Heidelberg. Với yêu cầu cấp thiết của thực tiễn nhằm đưa ra Golnaraghi, M. (Ed.). (2012). Institutional partnerships in multi-hazard early warning systems: a compilation of seven cảnh báo nhanh, chính xác, kịp thời tới người dân national good practices and guiding principles. Springer Science và khu vực có nguy cơ trượt lở cao, các cơ quan & Business Media. chức năng và người dân cần chung tay triển khai Borga, M., Dalla Fontana, G., Da Ros, D., & Marchi, L. (1998). Shallow landslide hazard assessment using a physically hệ thống cảnh báo sớm trượt lở đất, nhằm giảm based model and digital elevation data. Environmental geology, thiểu rủi ro về người và của, đem lại niềm tin cho 35(2), 81-88. người dân và cộng đồng an tâm sinh kế. Hệ thống Borga, M. (2013). Forecasting, early warning and event management: non-structural protection measures for flash floods cảnh báo sớm trượt lở đã được chú trọng và triển and debris flows. In Dating Torrential Processes on Fans and khai tại nhiều nơi trên thế giới, và bắt đầu được Cones (pp. 391-398). Springer, Dordrecht. quan tâm ở Việt Nam. Hệ thống cảnh báo sớm Fathani, T. F., Karnawati, D., & Wilopo, W. (2016). An integrated methodology to develop a standard for landslide early không chỉ bao gồm các hệ thống thông tin mà warning systems. Natural Hazards and Earth System Sciences, cần chú trọng cả yếu tố con người, quy trình và 16(9), 2123-2135. cảnh báo để đảm bảo khả năng thông báo và phản Lê Quốc Hùng, Nguyễn Hồ Khánh, Nguyễn Thị Hải Vân, Nguyễn Đức Hà, Lưu Thanh Bình, Trịnh Thành, Phạm Văn Sơn, ứng kịp thời trước thiên tai cho các đối tượng liên Nguyễn Hoàng Ninh, Nguyễn Quốc Khánh, Nguyễn Thị Huyền, quan. Bài báo đã nêu ra đề xuất về Hệ thống cảnh Lương Hữu Dũng, Vũ Đức Long và nnk, 2020. Đề án cảnh báo sớm trượt lở đất đá, lũ quét khu vực miền núi, trung du Việt Nam. báo sớm gồm 5 hợp phần, nhằm đảm bảo sự phối Taïp chí nghieân cöùu Taøi chính keá toaùn 29