Đường là hiểm họa của toàn nhân loại: phần 2

Chƣơng VIII : BIẾN DỄ THÀNH KHÓ<br /> How to complicate simpicity<br /> Lệnh vua ban: khai hoang trồng mía.<br /> Bao nhiêu khu rừng già đầy gỗ quý ở các đảo Antilles phải triệt hạ,<br /> bao nhiêu loại cây rất hữu ích cho đám dân mộc mạc (cây thực phẩm,<br /> cây làm ra sữa, làm dây, bị đốn sạch để dâng hiến cho thần đường).<br /> Xưa kia dân Cuba sống yên vui với mảnh đất của tổ tiên, mọi nhu<br /> cầu cho cuộc sống đều được đáp ứng. Một thương gia tha phương người<br /> Đức nói một câu bất hủ: trời ban cho dân Cuba mọi thứ trên đời.<br /> Lúc ấy đất đã thuộc về các công ty đường. Dân chúng đành chờ trực<br /> lương bổng để sống. Họ không hòa nhập vào được dòng tiến hóa kỹ<br /> nghệ hiện đại, mà phải nương theo kỹ nghệ khổng lồ này để họ lãnh nền<br /> giáo dục mới, các cuộc giải trí và bánh mì. Ôi cuộc sống thanh đạm, tự<br /> chủ, nay trở thành cuộc sống nô dịch cho ngoại bang, chờ lệnh từ căn<br /> phòng ở New York.<br /> Bao nhiêu tài nguyên thiên nhiên bất tận ở Châu Mỹ bị phá hủy để<br /> rồi dân cư phải đi mua chất liệu cần thiết từ các nơi khác. Căn bản của<br /> chính sách là đấy.<br /> Giữa thế kỷ 20, Hoa Kỳ bị khủng hoảng thực phẩm và năng lượng.<br /> Hai thứ này đi cặp với nhau rất khắn khít. Khác biệt căn bản giữa Mỹ và<br /> Âu Châu (phần lớn các bậc tiền bối đến khai thác Châu Mỹ, đều từ Âu<br /> Châu sang), là sự phung phí và cướp giật. Việc sáng chế cối xay đào sâu<br /> thêm hố ngăn cách giữa Đông và Tây, buổi đầu người ta dùng cối đá để<br /> xay bột. Khi hạt bị nghiền ra bột, tinh lực hay sinh lực thiên của nó (có<br /> khi được gọi là chất bổ, sinh tố hay Enzyme) bị giảm sút: bột không nẩy<br /> mầm được, không tái sinh được. Chẳng bao lâu sức nước thay sức người<br /> để xây cối đá. Rồi thập tự quân đem máy xây bằng sức gió của Á Rập về<br /> Anh quốc. Sau đó đá được thay thế bằng bánh xe thép để nghiền, rồi<br /> nước trở thành hơi nước để tiện việc, sau rốt đành nhường ngôi cho điện<br /> lực.<br /> Năng lực điện tử càng ngày được sử dụng, thì sức sống tàng trữ trong<br /> cốc loại càng suy giảm vì tinh chế. Văn minh là thế đó, là sống cách biệt<br /> với đất đai. Tiến bộ ư? Xay, nghiền nát, rồi sàng sãy; lúc đầu dùng vải<br /> vạ, để rây lọc, kế đó dùng vải gai rồi sau cùng là tơ lụa để lấy hết chất<br /> xơ. Dùng bột tinh chế cơ thể sẽ bị suy yếu, hạt có mầm ẩn bên trong, nếu<br /> trồng xuống đất cây sẽ mọc. Đổ bột xuống đất bột sẽ sình thối, hạt qua<br /> 73<br /> <br /> máy nghiền hạt phải tan xác. Sức sống con người có liên hệ chặt chẽ với<br /> mầm sống của cốc loại. Kỹ thuật tẩy cho trắng và sấy hấp càng ngày<br /> càng tinh vi, trước kia người ta dùng máu để thanh lọc nước mía, về sau<br /> dùng than từ xương thú vật đốt thành.<br /> Mầm và vỏ lứt lúa mì còn vướng lại trên vải lọc bị phế thải-xác mía<br /> thì cho bò ăn. Càng sống thanh lịch do ăn lúa mì và đường đã bị thanh<br /> lọc, con người càng thích ăn thịt thú đã sống nhờ đồ phế thải từ lúa mì<br /> và mía. Máy xay giúp con người ăn khỏi nhai nghiền cho kỹ mới tiêu<br /> hóa. Bánh mì lứt cũng phải nhai kỹ, còn bánh mì làm bằng bột đã tinh<br /> lọc thì tha hồ nuốt. Người ta thích làm gì cũng nhanh chóng: nuốt nhanh<br /> hơn nhai.<br /> Từ thế chiến thứ II kỹ nghệ thực phẩm Hoa Kỳ tìm cách chế biến<br /> thực phẩm để già trẻ gì cũng khỏi phải nhai vào bữa ăn điểm tâm.<br /> Cốc loại là nguồn sống chính yếu của con người, giờ đây bị tẩy sạch,<br /> nhuộm màu. Sấy, nướng, chiên, rắc đường, ướp hương thơm hóa học,<br /> rồi dồn nhét vào một cái hộp to hơn thể tích của thực phẩm bên trong.<br /> Và phần lớn năng lượng của thực phẩm bị các cơ quan quảng cáo và<br /> thương mại hủy hoại: chỉ phân nữa hộp chứa thứ thực phẩm đã chết<br /> (dead food). Còn nữa phần kia thì chứa phiếu xin lấy tiền lại nếu chất<br /> lượng món hàng không như ý. Và cũng có còi, súng trẻ nít, để cho mấy<br /> bà mẹ cưng con nhanh tay lấy và đưa các hộp đựng các món ấy đến quầy<br /> tính tiền.<br /> Một trong các lý do gợi nên ý niệm: "Đông là Đông, Tây là Tây, hai<br /> bên không thể gặp nhau được" là gì lúc ấy cối xay chỉ có ở phương Tây,<br /> mãi đến vài thế kỷ sau phương Đông mới tiếp nhận nếp sống phương<br /> Tây và sử dụng cối xay. Con người và đất đai có cùng một bản thể, trọn<br /> vẹn bình an và thánh thiện, cùng cội nguồn. Hạt vẹn toàn trong lớp lứt<br /> có nghĩa là hạt thánh thiện và khỏe mạnh (holy and healthy). Từ ngữ<br /> Thái bình của Nhật biểu trưng bằng cái miệng có cơm. Phí phạm hạt gạo<br /> tức là nhục mạ thiên nhiên và trật tự vũ trụ. Theo truyền thuyết Trung<br /> Hoa, trẻ con nào bỏ sót hạt cơm trong chén, thì mỗi hạt tượng trưng cho<br /> một lỗ trên mặt người hôn phối tương lai bị bệnh đậu mùa. Ở phương<br /> Đông người ta giã lúa trong những cối bằng gỗ, rồi tung lên cho gió thổi<br /> vỏ lúa. Hạt gạo bấy giờ trọn vẹn với vỏ lứt và đầy đủ phẩm chất thiên<br /> nhiên như một quả với hạt giống bên trong. Hạt gạo vẹn toàn và tất cả<br /> những gì thuộc về cây lúa đều trở về đất. Hạt gạo được nhai trong<br /> miệng, chớ không nhờ cối đá nhai nghiền giùm. Gần như không còn gì<br /> để lại cho thú vật. Cho đến bây giờ, ở phương Đông người ta vẫn còn<br /> nuôi vài loài gia súc. Những gì thừa thải đều không bị vứt bỏ, vì nếu cơ<br /> thể không cần dùng thì cho trở về đất.<br /> 74<br /> <br /> Vào thời kỳ kỹ nghệ bừng rộ ở Mỹ Châu và Âu Châu, các nhà sản<br /> xuất máy xay cạnh tranh ráo riết, đưa nhau ra tòa dành đặc quyền phát<br /> minh. Lúc ấy đường và bột mì được tinh lọc tối đa, hết sạch các chất<br /> phức hợp bổ ích, chỉ còn lại gì liên hệ đến calori. Rốt cuộc máy<br /> Engelberg của Đức quốc được cấp bằng phát minh. Việc đập lúa ngoài<br /> đồng trở nên thô kệch. Mỗi hạt gạo đều bị tướt mất lớp lứt, vỏ lụa, chất<br /> dinh dưỡng quý báu và chất khoáng, chỉ còn lại cái lõi trắng toát, thuần<br /> chất các bô hy drat đơn, rồi bỗng nhiên thứ món ăn thấp hèn của phương<br /> Đông lại làm vừa miệng một số người giàu có ở phương Tây: gạo chà<br /> bóng nhập sang đấy.<br /> Trong tiếng Pháp có hai từ ngữ: Gạo trắng và gạo toàn vẹn (riz<br /> complet). Cũng thế, có người thích ăn táo gọt vỏ, có người ăn luôn vỏ.<br /> Gạo ở các xứ Đông phương là món ăn chính, nên máy xay gạo<br /> Engelberg rất đắc dụng, và do đó sự suy thoái sinh lực nòi giống được<br /> ghi nhận rõ rệt. Gạo chà bóng là món mới, tân thời, lịch sự, văn minh.<br /> Nơi nào muốn cải cách cuộc sống thì máy này được tiếp đón niềm nở.<br /> Nhưng gạo chà xát, sạch bóng lại gây ra một bệnh chứng mới lạ: bệnh<br /> Beri Beri (phù thũng): là từ ngữ của xứ Senegal, có nghĩa là suy yếu.<br /> Khi bệnh phù thũng theo gạo trắng nhập vô xứ Nhật thì dân chúng ở<br /> đây biết cách đối trị. Tập quán cổ truyền còn tồn tại trong tâm thức, nên<br /> họ quay về với gạo toàn vẹn ngày xưa để sức khỏe lại được vẹn toàn.<br /> Ngày nay, người nào đến cửa hàng ăn uống của Nhật, bất cứ ở Châu Mỹ<br /> hay Châu Âu, mà muốn ăn gạo lứt, cô tiếp viên sẽ ân cần hỏi thăm sức<br /> khỏe các bạn.<br /> Hải quân Hoàng Gia Anh gặp nhiều phiền não vì bệnh Scurvy như<br /> thế nào thì Hải quân Nhật Hoàng cũng khổ tâm vì bệnh phù thũng như<br /> thế ấy. Các sĩ quan quân y Nhật đã hấp thụ sở học Tây phương, không<br /> tài nào hiểu nổi cách trị liệu đơn giản. Đưa đường trắng, gạo bóng lên<br /> tàu thì phù thũng cũng lên theo. Thay vì trở lại ăn gạo không chà xát như<br /> dân quê. Hải quân Nhật Hoàng lại thích ăn uống giống Hải quân Anh và<br /> Đức quốc, đặc biệt là các món như thịt, sữa đặc có đường… được thêm<br /> vào các bữa ăn.<br /> Chỉ có những kẻ có đầu óc đế quốc và thuộc địa, những tay trùm lái<br /> buôn phục vụ cho kỹ thuật Âu Châu và khoa học gia đại tài Tây phương,<br /> mới nghĩ rằng bệnh phù thũng có thể trị liệu bằng khoa học hiện đại.<br /> Trước tiên bệnh phù thũng được xếp vào loại bệnh ở xứ nóng, người ta<br /> cố tìm vi trùng gây bệnh. Các pháp trị liệu lúc ấy gồm: ký ninh, arsenic,<br /> chích lấy máu, tắm nước lạnh, tắm hơi, tắm nắng, đấm bóp và mã tiền<br /> (Strychnine). Ở đảo Java (Nam Dương) vào thập niên 1980 quân đội<br /> 75<br /> <br /> Đức, các nhà truyền giáo, đều ngủ trong mùng, và xịt thuốc có axit<br /> phenic-nhưng phù thũng cứ quấy nhiễu.<br /> Các y sĩ và khoa học gia, tốt nghiệp ở Đức hẳn hoi, được lệnh đến<br /> Java tìm cho ra phương pháp trị liệu: nhiều khoa học gia phải bỏ xác hay<br /> về quê nhà trên băng ca. Duy có một ông bác sĩ trẻ tên là Christian<br /> Eijkman. Trở lại đảo, tiếp tục công trình, ông làm việc một mình trong<br /> phòng nghiên cứu giữa đám rừng già, gần thủ đô Batavia. Ông lấy máu<br /> người bệnh phù thũng chích vô mấy con gà – chúng sống phây phây, rồi<br /> bất chợt ngày nọ, một con đi loạng choạng. Tia sáng hy vọng đã lóe ở<br /> cuối đường hầm chăng? Nhưng chẳng bao lâu tất cả gà kể cả mấy con<br /> không bị tiêm máu người bệnh, thảy đều có dấu hiệu mang bệnh. Thế là<br /> hy vọng tiêu tan. Sau đó tất cả gà lành bệnh một cách kỳ diệu, lúc y học<br /> tây phương chưa ra tay – Eijkman đặt nghi vấn…<br /> Trước kia gà ăn gạo lứt, loại rẻ tiền mà dân địa phương thường ăn.<br /> Rồi bỗng nhiên gạo này hết, gà được ăn gạo trắng – loại gạo chà xát mà<br /> bệnh nhân tây phương trong các bệnh viện ăn, cùng với đường trắng tinh<br /> chế, bánh mì trắng, bơ, mứt sệt và các món ngọt do mấy nhà truyền giáo<br /> và bọn đầu sọ thực dân đưa về từ mấy thuộc địa khác. Việc cho gà ăn<br /> món sang trọng (gạo trắng tinh) này chẳng bao lâu bị tố giác, nên gà<br /> phải trở lại ăn gạo lứt rẻ tiền.<br /> Nhờ đó, Eijkman rút được bài học quý giá: "dân Java không nói bí<br /> quyết cho quân đội chiếm đóng biết: nếu ai ăn gạo trắng và đường thì<br /> phải bị Beri Beri. Nếu muốn lành bệnh phải ăn gạo lứt. Điều này không<br /> xa lạ với người phương Đông. Họ xác nhận là mọi sự vật đều tuân theo<br /> luật công bằng tuyệt đối của thiên nhiên. Luật thiên nhiên chủ trương<br /> rằng mọi người phải ăn thực phẩm trọn vẹn, như ăn toàn thân cá, ăn tỏi<br /> tây (leek) với rể của nó, carot với dầu củ, thực vật mọc hoang dưới biển<br /> hay được trồng tỉa trên đất liền. Nhiều vị Hoàng Đế Nhật Bản khuyên<br /> dân chúng nên ăn gạo lứt".<br /> Bác sĩ trẻ ấy bèn để ý đến mấy nhà tù tân tiến, sạch sẽ, đang nhốt<br /> mấy người địa phương chống đối quân đội chiếm đóng. Tù nhân được<br /> cho ăn gạo trắng tinh giống như gạo dành cho bệnh viện. Kết quả: 3900<br /> tù nhân thì có 270 người bị phù thũng. Ở ngoài nhà tù dân địa phương<br /> sống trong nhà tranh thiếu điều kiện vệ sinh, theo đầu óc sát trùng của<br /> bọn thực dân Đức, thực phẩm chủ yếu của họ là gạo lứt, giã bằng cối gỗ.<br /> Trong số dân 1000 người, Eijkman không thấy ai bị phù thũng.<br /> Với thái độ rụt rè ông báo cáo (1893) "chứng viêm thần kinh bất<br /> thường như Beri Beri đã được trắc nghiệm nơi gà… không ai thèm để ý.<br /> Ông bèn quay về Âu Châu, đến năm 1901 bác sĩ C. Grinjs, một đồng<br /> 76<br /> <br /> nghiệp đến thay ông, và cho phổ biến tài liệu về việc thí nghiệm bệnh<br /> phù thũng nơi vài giống chim và nơi con người.<br /> Ông cho biết nguyên do là tại cơ thể không hấp thụ được vài chất bổ<br /> dưỡng cần yếu. Hiện hữu trong lớp lứt của gạo, gạo chà trắng mất lớp<br /> lứt này.<br /> Năm 1907, hai công nhân xứ Na Uy, Holst và Froelich, làm cho gà<br /> và bồ câu bị chứng phù thũng. Chuột bạch là động vật có vú được chọn<br /> cho ăn gạo trắng để thử nghiệm. Chuột suy yếu, kết quả chẩn đoán cho<br /> biết nó bị thứ bệnh khá giống như Scurvy, không ngờ đó là tin giật gân<br /> cho khoa học Tây phương. Bài học kinh nghiệm này rất đơn giản: người<br /> Đông phương mộc mạc dùng món ăn chính là gạo lứt. Nhưng sự kiện<br /> này lại quá thô sơ đối với cộng đồng khoa học gia tây phương, lúc ấy<br /> đang say mê các thành quả hóa học, vì khoa này có triển vọng lý giải tận<br /> căn tất cả những bí ẩn của cuộc đời.<br /> Năm 1911, tại viện Lister ở Luân Đôn, một chuyên gia hóa chất<br /> người Ba Lan, bác sĩ Casmir Funk tiếp nối công cuộc thí nghiệm của<br /> Eijkman về gà và gạo. Suốt bốn tháng ông xay xát 836 cân Anh gạo lứt<br /> để lấy ra 170 grams vỏ lứt và chế ra một dung dịch, rồi thử đem một liều<br /> lượng rất nhỏ cho một con bồ câu bị bại xuội (vì Beri Beri) uống, vài giờ<br /> sau bồ câu phục hồi sinh lực. Năm 1912 Funk đem phổ biến học thuyết<br /> "cấp tiến" này, ông thấy có một chất bổ dưỡng trong gạo lứt bị mất đi vì<br /> chà xát.<br /> Goethe có nói: "khi có một vấn đề không thấu suốt được, người ta<br /> đặt tên mới cho nó". Casmir Funk cũng gắng tìm trong các từ ngữ Hy<br /> Lạp hay La Mã, để tổ chức lễ đặt tên cho một chất liệu hàm chứa sinh<br /> lực của trời đất. Chất này nằm trong lớp lứt của gạo nguyên vẹn không<br /> bị chà trắng. Ông chọn một từ ngữ Latin biểu tượng đời sống: "Vita và<br /> phối hợp với từ ngữ amine tức là những axit amino trong nguyên sinh<br /> chất của tế bào để ráp thành chữ Vitamin, rồi đến chữ Anti Beri Beri<br /> vitamin (sinh tố trị bệnh Beri Beri). Nếu bác sĩ Funk còn vướng chấp<br /> truyền thông Anglo Saxon là lấy tên mình đặt cho thành quả phát minh<br /> của mình, như là tên bác sĩ gắn liền với tên bệnh chứng do ông ấy tìm ra,<br /> thì Funkies (chất bẩn của kẻ bần tiện) để cho cái thế giới đảo điên này<br /> thêm điên đảo.<br /> Giai đoạn tiến bộ kế tiếp được nổi bật ở Đại học Wisconsin vào năm<br /> 1912, các nhà hóa học Đức tìm ra các thức ăn quân bình cho cơ thể gồm<br /> các chất proteins, carbohydrates, chất béo, muối và nước. Bà Mary<br /> Shelley đã phản ảnh tính chất khoa học của thời đại này qua một nhân<br /> vật trong truyện là bác sĩ Frankenstein. Ngoài đời, bác sĩ Frankenstein là<br /> anh em cùng huyết thống với Nam Tước Liebig, một mẫu người siêu<br /> 77<br /> <br />