Giá trị của siêu âm trong chẩn đoán u vú

GIAÙ TRÒ CUÛA SIEÂU AÂM TRONG CHAÅN ÑOAÙN U VUÙ<br /> Traàn Thò Lôïi*, Nguyeãn La Phöông Thaûo**<br /> <br /> TOÙM TAÉT<br /> Nghieân cöùu veà giaù trò cuûa sieâu aâm trong chaån ñoaùn khoái u vuù ñöôïc tieán haønh töø thaùng 1/2003 ñeán<br /> thaùng 7/2003 taïi 3 beänh vieän Töø Duõ, Huøng Vöông vaø Chôï Raãy. Keát quaû cho thaáy giaù trò chaån ñoaùn phaân<br /> bieät khoái u daïng nang hay daïng ñaëc cuûa sieâu aâm laø raát cao vôùi ñoä nhaïy =93,5%; ñoä ñaëc hieäu =98,9%; giaù<br /> trò tieân ñoaùn döông =97,75% vaø giaù trò tieân ñoaùn aâm =96,89%, ñaëc bieät sieâu aâm chaån ñoaùn chính xaùc<br /> ñeán 100% ñoái vôùi nhöõng nang ñôn thuaàn, ñieån hình. Hôn nöõa, sieâu aâm coøn raát coù giaù trò trong chaån ñoaùn<br /> phaân bieät ñoä laønh tính vaø aùc tính cuûa khoái u vuù vôùi ñoä nhaïy 94,8%; ñoä ñaëc hieäu 92,7%; giaù trò tieân ñoaùn<br /> döông 73,3% vaø giaù trò tieân ñoaùn aâm 98,8%. Trong ñoù, caùc ñaëc tính nhö hình daïng, cöôøng ñoä phaûn aâm,<br /> caáu truùc phaûn aâm beân trong u cuõng nhö caùc nghieäm phaùp ñoäng bao goàm tính ñeø aán ñöôïc vaø tính di ñoäng<br /> laø nhöõng chæ ñieåm raát maïnh giuùp phaân bieät u vuù laønh tính vaø aùc tính.<br /> <br /> SUMMARY<br /> THE VALUE OF ULTRA SOUND IN DIAGNOSIS BREAST TUMORS<br /> Tran Thi Loi, Nguyen La Phuong Thao<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 9 * Supplement of No 1 * 2005: 118 – 120<br /> <br /> The research about the value of ultrasound in breast tumor diagnosis was carried out at three<br /> hospitals Tu Du, Hung Vuong and Cho Ray. The result show that ultrasound had high value in differential<br /> diagnosis between the cyst and the solid tumor (sensitivity = 93.5%; the specificity = 98.9%; the positive<br /> predictive value = 97.75% and the negative = 96.89%). Especially, ultrasound could accurately diagnose<br /> 100% in cases of simple and typical cyst. Further more, ultrasound was also highly appreciated in<br /> distinguishing the benign and malignant tumors (sensitivity = 94.8%; specificity = 92.7%; PPV = 73.3%<br /> and NPV = 98.8%). In which, the features such as shape, central echogenicity, internal echoes and<br /> dynamic tests (compressibility and mobility) were strong factors.<br /> <br /> ÑAËT VAÁN ÑEÀ<br /> Beänh lyù tuyeán vuù raát thöôøng gaëp ôû phuï nöõ. Haàu<br /> heát caùc beänh cuûa tuyeán vuù thöôøng bieåu hieän döôùi<br /> daïng khoái u, 80% caùc khoái naøy laø beänh laønh tính, vôùi<br /> 2/3 trong soá ñoù töï tieâu ñi trong voøng 2 naêm vaø khoâng<br /> caàn ñieàu trò baèng phaãu thuaät(3).<br /> Boä 3 chaån ñoaùn u vuù ñöôïc aùp duïng hieän nay:<br /> -Chaån ñoaùn laâm saøng<br /> -Chaån ñoaùn hình aûnh: bao goàm sieâu aâm vaø nhuõ<br /> aûnh<br /> -Chaån ñoaùn teá baøo hoïc.<br /> Trong ñoù sieâu aâm laø moät phöông phaùp chaån ñoaùn<br /> * Boä Moân Saûn Ñaïi Hoïc Y Döôïc TP Hoà Chí Minh<br /> ** Khoa Chaån Ñoaùn Hình AÛnh Beänh Vieän Huøng Vöông<br /> <br /> 118<br /> <br /> beänh coù öu ñieåm nhanh, an toaøn, khoâng xaâm nhaäp vaø<br /> coù khaû naêng xaùc ñònh chaån ñoaùn cao vôùi möùc chi phí<br /> thaáp nhaát; ñaëc bieät sieâu aâm ngaøy nay ñaõ söû duïng<br /> nhöõng ñaàu doø coù taàn suaát ly giaûi cao, chuyeân bieät cho<br /> khaùm vuù, cho pheùp phaùt hieän nhöõng khoái u khi noù<br /> coøn raát nhoû(4).<br /> Ñaõ coù raát nhieàu nhöõng nghieân cöùu ôû ngoaøi<br /> nöôùc(8,9,10) cho thaáy sieâu aâm laø moät phöông thöùc chaån<br /> ñoaùn raát coù giaù trò trong phaân bieät u daïng nang vaø<br /> daïng ñaëc, u vuù laønh tính vaø aùc tính, hoã trôï raát nhieàu<br /> cho laâm saøng vaø nhuõ aûnh, ñaëc bieät ôû nhöõng beänh<br /> nhaân treû tuoåi coù moâ tuyeán vuù daøy ñaëc. Taïi Vieät Nam,<br /> chæ coù moät nghieân cöùu hoài cöùu cuûa Leâ Hoàng Cuùc(1)<br /> treân 384 ca taïi Beänh Vieän Ung Böôùu; ñoái chieáu sô boä<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> keát quaû sieâu aâm vaø Giaûi Phaãu Beänh. Do vaäy chuùng toâi<br /> thöïc hieän nghieân cöùu naøy nhaèm muïc ñích ñaùnh giaù<br /> laïi vai troø cuûa sieâu aâm trong chaån ñoaùn beänh lyù tuyeán<br /> vuù ôû ngöôøi phuï nöõ Vieät Nam.<br /> <br /> ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN<br /> CÖÙU<br /> Trong thôøi gian töø 1/1/2003 ñeán 31/7/2003 taïi 3<br /> beänh vieän Töø Duõ, Huøng Vöông vaø Chôï Raãy chuùng toâi<br /> ñaõ thöïc hieän moät nghieân cöùu phaân tích tieàn cöùu coù<br /> teân goïi laø thöû nghieäm chaån ñoaùn treân 372 phuï nöõ<br /> >= 18 tuoåi vaø ñöôïc chaån ñoaùn laø coù khoái u ôû vuù.<br /> Caùc soá lieäu ñöôïc xöû lyù baèng phaàn meàm Epi Info<br /> 2002. Qua ñoù xaùc ñònh caùc giaù trò: ñoä nhaïy, ñoä ñaëc<br /> hieäu, giaù trò tieân ñoaùn döông vaø tieân ñoaùn aâm trong<br /> chaån ñoaùn phaân bieät khoái u vuù laø daïng nang hay<br /> daïng ñaëc, laø laønh tính hay aùc tính.<br /> <br /> Nhaän xeùt: tuoåi caøng cao thì tæ leä soá ca u laønh tính<br /> caøng giaûm vaø ngöôïc laïi, tæ leä soá ca u aùc tính caøng<br /> taêng.<br /> <br /> Caùc giaù trò chaån ñoaùn phaân bieät u vuù<br /> daïng nang vaø daïng ñaëc<br /> Ñoä nhaïy: 93,5%<br /> Ñoä ñaëc hieäu: 98,9%<br /> Giaù trò tieân ñoaùn döông: 97,75%<br /> Giaù trò tieân ñoaùn aâm: 96,89%<br /> Caùc giaù trò chaån ñoaùn phaân bieät u vuù<br /> laønh tính vaø aùc tính<br /> Ñoä nhaïy: 94,8%.<br /> Ñoä ñaëc hieäu: 92,7%.<br /> Giaù trò tieân ñoaùn döông: 73,3%.<br /> Giaù trò tieân ñoaùn aâm: 98,8%.<br /> Tæ leä aâm tính giaû: 5,1%<br /> <br /> KEÁT QUAÛ NGHIEÂN CÖÙU<br /> <br /> BAØN LUAÄN<br /> <br /> Baûng 1: Phaân boá soá ca theo beänh vieän<br /> <br /> Nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän taïi 3 beänh vieän Töø<br /> Duõ, Huøng Vöông vaø Chôï Raãy; caû 3 beänh vieän naøy<br /> ñeàu khoâng phaûi laø tuyeán quaù chuyeân saâu veà beänh lyù<br /> ung böôùu neân caùc ñoái töôïng beänh nhaân ñeán khaùm<br /> beänh khoâng phaûi laø quaù naëng, quaù roõ raøng cuûa moät<br /> tình traïng ung thö vuù. Vì theá maãu nghieân cöùu cuûa<br /> chuùng toâi coù theå ñaïi dieän cho daân soá muïc tieâu, haïn<br /> cheá ñöôïc nhöõng sai laàm heä thoáng.<br /> <br /> Beänh vieän<br /> <br /> Soá ca<br /> <br /> BV. Töø Duõ<br /> <br /> 145<br /> <br /> BV. Huøng Vöông<br /> <br /> 130<br /> <br /> BV. Chôï Raãy<br /> <br /> 97<br /> <br /> Baûng 2: Phaân boá tæ leä laønh aùc theo GPB<br /> Giaûi Phaãu Beänh<br /> <br /> Soá ca<br /> <br /> Tæ leä<br /> <br /> Laønh tính<br /> <br /> 302<br /> <br /> 82.5%<br /> <br /> AÙc tính<br /> <br /> 65<br /> <br /> 17.5%<br /> <br /> Baûng 3: Phaân boá caùc nhoùm tuoåi trong maãu nghieân<br /> cöùu<br /> Nhoùm tuoåi<br /> <br /> Tæ leä<br /> <br /> 18-25<br /> <br /> 15.3%<br /> <br /> 26-35<br /> <br /> 21.8%<br /> <br /> 36-45<br /> <br /> 35.8%<br /> <br /> 46-55<br /> <br /> 21.8%<br /> <br /> 56-76<br /> <br /> 5.4%<br /> <br /> Nhaän xeùt: ñoä tuoåi 36-45 chieám tæ leä cao nhaát (35,8%).<br /> Baûng 4: Phaân boá nhoùm u laønh aùc theo nhoùm tuoåi<br /> Nhoùm tuoåi<br /> 18-25<br /> 26-35<br /> 36-45<br /> 46-55<br /> 56-76<br /> <br /> U laønh<br /> 98.1%<br /> 88.9%<br /> 84.2%<br /> 72.8%<br /> 40%<br /> <br /> U aùc<br /> 1.9%<br /> 11.1%<br /> 15.8%<br /> 27.2%<br /> 60%<br /> <br /> Tuoåi laø moät trong nhöõng yeáu toá nguy cô cuûa<br /> ung thö vuù.<br /> Theo taùc giaû Nguyeãn Saøo Trung, caøng lôùn tuoåi soá<br /> toån thöông laønh tính caøng ít ñi vaø tæ leä caùc toån thöông<br /> aùc tính caøng taêng vaø xuaát ñoä ung thö vuù cao nhaát ôû<br /> khoaûng 40 ñeán 59 tuoåi. Theo keát quaû nghieân cöùu cuûa<br /> taùc giaû Buøi Ñöùc Hieàn ghi nhaän khoâng coù ca ung thö<br /> naøo xaûyõ ra ôû löùa tuoåi döôùi 20 vaø ñænh cao cuûa ung thö<br /> cuõng ôû khoaûng tuoåi 40-59. Keát quaû nghieân cöùu cuûa<br /> chuùng toâi cuõng phuø hôïp vôùi caùc nghieân cöùu naøy.<br /> Theo moät nghieân cöùu cuûa Cosgrove(5) vaø moät<br /> nghieân cöùu trong nöôùc cuûa taùc giaû Haø Toá Nguyeân(4), giaù<br /> trò cuûa nhuõ aûnh bò giôùi haïn ôû nhöõng tröôøng hôïp moâ<br /> tuyeán vuù daøy ñaëc chieám ña soá ôû phuï nöõ tieàn maõn kinh.<br /> Trong maãu nghieân cöùu cuûa chuùng toâi nhoùm tuoåi 36-45<br /> chieám tæ leä cao nhaát (35,8%), theâm vaøo ñoù coù moät tæ leä<br /> <br /> 119<br /> <br /> khoâng nhoû ung thö vuù xaûy ra ôû phuï nöõ tuoåi tieàn maõn<br /> kinh, tuoåi sinh ñeû, khi maø giaù trò chaån ñoaùn cuûa nhuõ<br /> aûnh bò giôùi haïn do moâ tuyeán vuù daøy ñaëc.<br /> Trong nhöõng tröôøng hôïp nhö theá thì sieâu aâm<br /> ñoùng moät vai troø heát söùc quan troïng, noù boå sung cho<br /> nhöõng khieám khuyeát cuûa nhuõ aûnh vaø ñaëc bieät sieâu aâm<br /> ngaøy nay söû duïng ñaàu doø taàn soá cao vôùi ñoä ly giaûi raát toát<br /> cho pheùp phaùt hieän nhöõng ung thö kích thöôùc nhoû<br /> giuùp chaån ñoaùn sôùm moät soá tröôøng hôïp ung thö vuù.<br /> Sieâu aâm laø phöông phaùp chaån ñoaùn ñaùng tin caäy<br /> trong chaån ñoaùn phaân bieät giöõa sang thöông daïng<br /> nang vaø daïng ñaëc, ñoä chính xaùc khoaûng 98-100%(6,7),<br /> vöôït troäi so vôùi söï phoái hôïp chaån ñoaùn cuûa khaùm laâm<br /> saøng vaø nhuõ aûnh.<br /> Rieâng 65 ca ñöôïc chaån ñoaùn treân sieâu aâm laø nang<br /> ñôn thuaàn thì ñeàu coù keát quaû teá baøo hoïc laø laønh tính<br /> vaø khi tieán haønh choïc huùt baèng kim nhoû thì ñeàu choïc<br /> huùt ra dòch. Ñieàu naøy chöùng toû laø sieâu aâm chaån ñoaùn<br /> nang ñôn thuaàn trong nghieân cöùu cuûa chuùng toâi<br /> chính xaùc 100%.<br /> Baûng 5: so saùnh keát quaû caùc giaù trò chaån ñoaùn trong<br /> nghieân cöùu cuûa chuùng toâi vôùi caùc nghieân cöùu khaùc<br /> trong vaø ngoaøi nöôùc:<br /> TAÙC GIAÛ<br /> Perre (400-174)<br /> Stavros<br /> SChelling<br /> Lister<br /> Leâ Hoàng Cuùc<br /> Taùc giaû<br /> <br /> ÑN<br /> 96,6 %<br /> 98,4 %<br /> 88 %<br /> 93 %<br /> 90 %<br /> 94,8 %<br /> <br /> ÑÑH GTTÑD<br /> 94,2 %<br /> <br /> GTTÑA<br /> <br /> ÑCX<br /> <br /> 99,5 %<br /> 96 %<br /> <br /> Trong nghieân cöùu cuûa chuùng toâi, giaù trò tieân ñoaùn<br /> döông chæ coù 73% thaáp hôn nhieàu so vôùi giaù trò tieân<br /> ñoaùn aâm 98,8% laø do thieát keá nghieân cöùu cuûa chuùng<br /> toâi raát nghieâm ngaët; chæ caàn coù moät tieâu chuaån aùc<br /> tính hieän dieän thì khoái u seõ bò loaïi khoûi nhoùm laønh<br /> tính. Ví duï nhö trong tröôøng hôïp u sôïi tuyeán voâi hoaù<br /> seõ laøm cho phaûn aâm beân trong khoái u khoâng ñoàng<br /> nhaát, ñoàng thôøi caùc caáu truùc voâi hoùa to seõ taïo hình<br /> aûnh boùng löng sau u khoâng maát sau ñeø aán. Caùc ñaëc<br /> tính treân ñeàu laø bieåu hieän tính aùc tính cuûa khoái u. Tuy<br /> nhieân, ñaây thaät söï laø khoái u laønh. Hôn nöõa, boùng löng<br /> sau u hieän dieän ôû khoaûng 30% u sôïi tuyeán khoâng voâi<br /> hoùa, theo kinh nghieäm cuûa Ellen thì ñoù laø nhöõng<br /> <br /> 120<br /> <br /> Coù raát nhieàu nguyeân nhaân gaây keát quaû aâm tính giaû.<br /> Ñaây cuõng laø giôùi haïn cuûa sieâu aâm. Theo TzuChieh vaø Kevin caùc ñaëc tính duøng ñeå phaân bieät giöõa u<br /> laønh tính vaø aùc tính coù phaàn choàng cheùo nhau; moät<br /> soá ñaëc tính raát thöôøng gaëp trong u laønh vaãn coù theå<br /> hieän dieän ôû u aùc tính. Maët khaùc, moät soá loaïi ung thö<br /> coù bieåu hieän raát gioáng vôùi moät u laønh. Ñieån hình laø<br /> carcinoâm daïng ña baøo, u thöôøng coùbôø roõ, giôùi haïn roõ,<br /> hình daïng troøn hay ña cung, khoâng coù daáu hieäu vieàn<br /> halo phaûn aâm daøy khoâng ñeàu.<br /> <br /> TAØI LIEÄU THAM KHAÛO<br /> 1<br /> <br /> 2<br /> 3<br /> <br /> 4<br /> <br /> 99 %<br /> <br /> 95 %<br /> 92,7 % 73,7 %<br /> <br /> 97 %<br /> 90,3 %<br /> 98,8 % 93,07 %<br /> <br /> böôùu sôïi tuyeán hyalin hoùa, chuùng cuõng goùp phaàn taïo<br /> neân tình traïng döông tính giaû. Nhöng trong thöïc teá<br /> thì giaù trò tieân ñoaùn aâm vaø ñoä ñaëc hieäu coù yù nghóa raát<br /> quan troïng trong xöû trí moät khoái u vuù, ñaëc bieät ôû<br /> nhöõng phuï nöõ treû vì coù theå xöû trí caùc khoái u vuù laønh<br /> tính chæ baèng theo doõi treân sieâu aâm maø khoâng caàn<br /> tieán haønh theâm thuû thuaät sinh thieát hay phaãu thuaät.<br /> <br /> 5<br /> <br /> 6<br /> <br /> 7<br /> 8<br /> <br /> 9<br /> <br /> 10<br /> <br /> Leâ Hoàng Cuùc, Nguyeãn Chaán Huøng trong “Vai troø cuûa sieâu<br /> aâm trong chaån ñoaùn beänh lyù tuyeán vuù: nhaän ñònh qua 348<br /> tröôøng hôïp ñoái chieáu sieâu aâm – giaûi phaãu beänh taïi Trung<br /> Taâm Ung Böôùu TP HCM” baùo caùo sinh hoaït khoa hoïc naêm<br /> 2001.<br /> Haø Toá Nguyeân “Giaù trò cuûa nhuõ aûnh trong chaån ñoaùn ung<br /> thö vuù” Luaän vaên thaïc só Y hoïc, 2002.<br /> Nguyeãn Saøo Trung, AÂu Nguyeät Dieäu trong “Chaån ñoaùn teá<br /> baøo hoïc beänh tuyeán vuù” Hoäi thaûo Vieät-Phaùp 2001: caùc vaán<br /> ñeà môùi trong lónh vöïc saûn phuï khoa; 64-79.<br /> Leâ Vaên Xuaân, Nguyeãn Vaên Thaùi, Nguyeãn Saøo Trung,<br /> Nguyeãn Chaán Huøng trong “The Efficiency Of Fine Needle<br /> Aspiration In Diagnosis Of Breast Cancer” Taïp chí Y hoïc<br /> TP HCM thaùng 9-1997.<br /> D.O.Cosgrove “The role of ultrasound n the diagnosis of<br /> breast abnormalities”. Ultrasound in obstetrics and<br /> gynecology, 1992; 3: 148-150.<br /> Francis E. Sharkey, D. Craig Allred, Philip T. Valente<br /> “Breast”. In Ivan Damjanov, James Linder. Anderson’s<br /> Pathology. Tenth Edition. Mosby,1996.<br /> Gorins-A, Tournant-B, Perret-F, Degrelle-H, Nahoul-K,<br /> Kottler-ML “Breast Cysts”. Verh-K-Acad, 1991;53; 101-18.<br /> Perre-CI, Koot-VC, De-Hooge-P, Leguit-P “The Value Of<br /> Ultrasound In The Evaluation Of Palpable Breast<br /> Tumours: A Prospective Study Of 400 Cases”. Eur-J-SurgOncol, 1994; 20: 637-40.<br /> Shimamoto-K, Kaii-O, Ikeda-M, Takeuchi-Y, Ishigaki-T,<br /> Sakuma-S “Diagnostic Accuracy Of Breast Sonograph.<br /> Comparison Among Three Different Techniques”. NipponIgaku, 1991; 51: 1425-30.<br /> Van-Oord-JC,<br /> Van-der-Vliet-AM,<br /> Thyn-CJ,<br /> Mak-B,<br /> Hoogeboom-GJ “The Value Of Ultrasound Mammography<br /> In<br /> Palpable<br /> Breast<br /> Masses”.<br /> Rofo-Fortschr-GebRontgenstr, 1991; 155: 63-6.<br /> <br />