BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM
NGÔ VĂN PHONG
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
TP. Hồ Chí Minh – Năm 2005
1
LÔØI MÔÛ ÑAÀU
NHTM - moät saûn phaåm ñöôïc hình thaønh vaø phaùt trieån cuøng vôùi quaù
trình phaùt trieån xaõ hoäi loaøi ngöôøi - moät toå chöùc trung gian taøi chính quan troïng baäc
nhaát phuïc vuï coâng chuùng. Nhöng khoâng gioáng vôùi nhieàu saûn phaåm khaùc, xeùt veà
maët baûn chaát vaø caùc haønh vi maø noù öùng xöû, coù theå xem NHTM laø moät saûn phaåm
xaõ hoäi, moät ngaønh coâng nghieäp dòch vuï vôùi tính coäng ñoàng vaø nhaân vaên raát cao,
chaèng chòt voâ soá caùc moái lieân heä vôùi ñoâng ñaûo coâng chuùng, khoâng chæ traûi roäng
trong phaïm vi moät quoác gia maø coøn lan toûa ôû phaïm vi quoác teá. Khoâng gioáng nhö
caùc toå chöùc taøi chính khaùc, NHTM luoân phaûi kinh doanh chuû yeáu baèng tieàn cuûa
ngöôøi khaùc. Vì vaäy, söï an toaøn vaø phaùt trieån cuûa baát kyø moät NHTM naøo ñeàu coù
lieân quan maät thieát ñeán haøng loaït NHTM khaùc. Maët khaùc, hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa
NHTM phaûn aùnh thöïc traïng phaùt trieån kinh teá-xaõ hoäi cuûa quoác gia.
Lòch söû phaùt trieån NHTM ( 1401 ) – NH Valencia ( Taây Ban Nha) ñeán nay,
nhaân loaïi ñaõ nhieàu laàn chöùng kieán nhöõng caûnh suïp ñoå ñeán möùc hoang taøn vaø theá
giôùi cuõng xem ñoù, ít nhaát laø daáu hieäu ñaàu tieân cuûa khuûng hoaûng kinh teá.
ÔÛ nöôùc ta, goùi goïn trong thaäp nieân maø chuùng ta ñang soáng, söï suïp ñoå vaø ra
ñi cuûa haøng loaït HTX tín duïng, cuûa moät soá NHTM coå phaàn vaø ngay caû moät soá
NHTM nhaø nöôùc, neáu khoâng coù “ raøo chaén” töø nhaø nöôùc thì coù theå cuõng rôi vaøo
caûnh ñoå vôõ. Tuy nhieân, duø aùp duïng baát cöù “ raøo chaén” kieân coá nhö theá naøo thì noù
chæ coù theå haïn cheá ñeán möùc thaáp nhaát caùc thieät haïi chöù khoâng phaûi laø khoâng coù
thieät haïi. Vì vaäy, söï oån ñònh, an toaøn vaø coù hieäu quaû ñoái vôùi NHTM laø vaán ñeà
phaûi luoân ñöôïc coi troïng.
Edward W.Reed vaø Edward R. Goll ngöôøi myõ trong taùc phaåm nghieäp vuï
NHTM cuûa mình ñaõ cho raèng : “ NHTM laø moät toå chöùc kinh doanh ñöôïc ñieàu
2
haønh moät caùch chaët cheõ nhaát, ít coù lónh vöïc kinh doanh naøo bò kieåm tra thöôøng
xuyeân vaø quaûn trò chaët cheõ bôûi caùc nhaø chöùc traùch vaø caùc nhaø quaûn trò ñeå xem
chuùng coù hoaït ñoäng phuø hôïp vôùi nhöõng nguyeân taéc cuûa luaät phaùp vaø nhöõng qui
ñònh hay khoâng – sôû dó coù ñieàu ñoù laø do baûn chaát coäng ñoàng cuûa noù”.
Xuaát phaùt töø yeâu caàu treân, coâng vieäc quaûn trò NHTM maø muïc tieâu toái
thöôïng laø hieäu quaû kinh doanh khoâng chæ mang yù nghóa caáp baùch maø coøn cô baûn
vaø laâu daøi, quyeát ñònh söï thaønh baïi cuûa moät ñònh cheá taøi chính trung gian quan
troïng vaøo loaïi baäc nhaát naøy. [3]
Trôû veà vôùi ñoái töôïng nghieân cöùu – NHNo & PTNT Tænh Bình Thuaän, quaù
trình hoaït ñoäng nhöõng naêm qua, tuy coù chieàu höôùng phaùt trieån, nhöng vaãn coøn
khoâng ít khoù khaên do taùc ñoäng töø nhöõng nguyeân nhaân khaùch quan laãn chuû quan,
daãn ñeán hieäu quaû kinh doanh chöa cao, chöa ñaùp öùng ñaày ñuû yeâu caàu cuûa tieán
trình cô caáu laïi NHNo VN ñeå böôùc vaøo hoäi nhaäp. Vì vaäy, vaán ñeà tröôùc tieân ñaët ra
cho NHNo Bình Thuaän laø naâng cao hieäu quaû kinh doanh, ñaùp öùng yeâu caàu hoäi
nhaäp quoác teá cuûa NHNo VN, phaán ñaáu trôû thaønh moät NHTM maïnh treân ñòa baøn
vaø khu vöïc, ñuû söùc caïnh tranh, taïo theá oån ñònh, an toaøn, hieäu quaû vaø khoâng ngöøng
phaùt trieån.
Töø nhöõng suy nghó treân, toâi ñaõ choïn ñeà taøi “ Moät soá giaûi phaùp naâng cao
hieäu quaû kinh doanh cuûa NHNo Bình Thuaän ” ñeå xaây döïng baûn luaän vaên Cao
hoïc.
Vôùi tinh thaàn ñoù, muïc tieâu ñeà taøi nhaèm vaøo: Phaân tích moâi tröôøng vaø hieäu
quaû kinh doanh cuûa NHNo Bình Thuaän giai ñoaïn 2001-2004, töø ñoù ñeà xuaát caùc
giaûi phaùp nhaèm taêng cöôøng hieäu quaû kinh doanh cuûa ñôn vò. Qua ñoù kieán nghò caùc
3
caáp höõu quan veà moät soá bieän phaùp quaûn lyù hoaït ñoäng kinh doanh cuûa ngaønh
NHNo VN.
Noäi dung ñeà taøi seõ taùi hieän böùc tranh hoaït ñoäng cuûa NHNo Bình Thuaän treân
ñòa baøn, nhìn nhaän moät caùch khaùi quaùt moâi tröôøng kinh doanh, nhöõng keát quaû ñaït
ñöôïc, haïn cheá vaø nguyeân nhaân, ñoàng thôøi ñeà ra caùc giaûi phaùp khaéc phuïc, giuùp
NHNo Bình Thuaän ñuû söùc caïnh tranh môû roäng thò phaàn, naâng cao hieäu quaû kinh
doanh, töøng böôùc tieán leân hieän ñaïi hoùa NHTM; ñoàng thôøi kieán nghò NHNo VN
thöïc hieän moät soá giaûi phaùp nhaèm thaùo gôû nhöõng vöôùng maéc trong hoaït ñoäng cuûa
heä thoáng chi nhaùnh tröïc thuoäc, baûo ñaûm söï khoâng ngöøng lôùn maïnh trong hoaït
ñoäng kinh doanh cuûa NHNo VN.
Vôùi muïc tieâu toång quaùt neâu treân, phaïm vi nghieân cöùu cuûa ñeà taøi bao goàm:
- Nghieân cöùu hoaït ñoäng kinh doanh cuûa NHNo Bình Thuaän giai ñoaïn 2001-
2004.
- Nghieân cöùu moät soá chuû tröông, chính saùch, qui ñònh cuûa nhaø nöôùc lieân
quan ñeán hoaït ñoäng NHTM noùi chung, NHNo VN, trong ñoù NHNo Bình Thuaän
noùi rieâng.
- Moät soá chuû tröông cuûa ñòa phöông veà phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi thôøi gian
qua.
Vôùi phaïm vi nghieân cöùu nhö treân, noäi dung nghieân cöùu ñöôïc trieån khai theo
phöông phaùp toång theå- döïa treân cô sôû nghieân cöùu khía caïnh chung, thoáng nhaát ôû
caùc ñôn vò tröïc thuoäc NHNo Bình Thuaän, qua ñoù phaùt bieåu thaønh vaán ñeà chung
cuûa NHNo Bình Thuaän.
4
CHÖÔNG I
PHAÀN LÍ LUAÄN - TOÅNG QUAN VEÀ NHTM
I. Nhöõng vaán ñeà cô baûn veà NHTM.
Theo phaùp luaät Vieät Nam, NHTM laø loaïi hình TCTD, hoaït ñoäng kinh doanh
tieàn teä vaø dòch vuï NH vôùi noäi dung thöôøng xuyeân laø nhaän tieàn göûi, söû duïng soá tieàn
naøy ñeå caáp tín duïng vaø cung öùng caùc dòch vuï thanh toaùn. [16]
NHTM – moät toå chöùc trung gian taøi chính, coù hoaït ñoäng gaàn guõi vôùi coâng
chuùng vaø neàn kinh teá – NHTM xuaát hieän theo yeâu caàu cuûa neàn kinh teá. Trong quaù
trình hình thaønh vaø phaùt trieån NHTM ñaõ ñi töø böôùc cöïc kyø thoâ sô vaø chính nhu caàu
phaùt trieån cuûa neàn kinh teá - xaõ hoäi ñaõ laø taùc nhaân thuùc ñaåy hoaït ñoäng NH ñeå coù
ñöôïc möùc ñoä hieän ñaïi ngaøy hoâm nay. Lòch söû ñaõ chöùng minh raèng NHTM laø saûn
phaåm vaø ñöôïc taùch ra töø NHTW ( NH phaùt haønh). Vaøo thôøi sô khai, hoaït ñoäng NH
chæ bao goàm moät soá nghieäp vuï ñôn giaûn nhö: baûo quaûn , giöõ hoä tieàn vaø ñoåi tieàn
höôûng hoa hoàng. Trong voøng 5 theá kæ ( töø theá kyû V – theá kæ X) hoaït ñoäng NH coù
nhöõng böôùc tieán daøi so vôùi NH sô khai ( ñaây laø giai ñoaïn 2 cuûa lòch söû NH) nhôø coù
nhöõng tieán boä veà maët nghieäp vuï nhö sau: (i) Baét ñaàu ghi cheùp vaø theo doõi hoaït
ñoäng cuûa thaân chuû qua soá lieäu taøi khoaûn, soå saùch keá toaùn cuõng ñöôïc thoâng tri cho
toøa aùn ñeå laøm baèng chöùng trong caùc cuoäc tranh tuïng. (ii) Aùp duïng phöông phaùp buø
tröø ( Comperosation). (iii) Nghieäp vuï chuyeån tieàn. (iiii) Baûo laõnh baèng caùc thöông
phieáu. (iiiii) Chieát khaáu thöông phieáu.
Töø theá kyõ XI, hoaït ñoäng NH ñaõ böôùc vaøo giai ñoaïn 3 vôùi vieäc maïnh daïn
cho vay, taïo caùc khoaûn tieàn môùi trong löu thoâng, nghóa laø NH ñaõ tham gia vaøo
hoaït ñoäng cung öùng tieàn. Hoaït ñoäng NH ôû giai ñoaïn 3 gaén chaët vôùi vieäc taïo ra
“tieàn NH”. Caùc chöùng thö do NH phaùt ra (nhö seùc ngaøy nay) töø xa xöa ñaõ ñöôïc
chaáp nhaän nhö phöông tieän thanh toaùn trong giao dòch vaø trao ñoåi. Ñeán cuoái theá
kyû XVII, ôû NH baét ñaàu xuaát hieän nghieäp vuï cho vay. Do tieàn NH töø ñaàu theá kæ
XVII ñaõ ñöôïc chaáp nhaän trong thanh toaùn nhö laø tieàn maët, quaù trình taïo ra tieàn
NH laøm aûnh höôûng saâu saéc toång cung tieàn teä trong neàn kinh teá.
Töø naêm 1609-1694 caùc NH ñeàu coù quyeàn taïo ra nhöõng tôø giaáy baïc coù hieäu
löïc phaùp lyù nhö nhau trong löu thoâng, daãn ñeán tình traïng phaùt haønh tieàn NH bò
laïm duïng, laøm cho trong nöôùc coù nhieàu giaáy baïc khaùc nhau gaây caûn trôû vieäc giao
löu vaø phaùt trieån kinh teá. Ñeå haïn cheá vieäc phaùt haønh, chính phuû caùc nöôùc laàn löôït
giôùi haïn “quyeàn phaùt haønh tieàn” veà cho moät soá NH vaø cuoái cuøng laø moät NH duy
nhaát vaøo cuoái theá kæ XVII. Nhöõng NH coøn laïi chæ coøn moät quyeàn ñoù laø cho vay vaø