Giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện kết luận, kiến nghị kiểm toán của kiểm toán nhà nước

Giaûi phaùp naâng cao keát quaû thöïc hieän<br /> keát luaän, kieán nghò kieåm toaùn<br /> cuûa Kieåm toaùn nhaø nöôùc<br /> CN. Ninh Trần Nam*<br /> CN. Đỗ Hồng Thúy*<br /> ThS. Bùi Đăng Nghĩa*<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> T<br /> rong những năm qua, hoạt động kiểm toán đã có những chuyển biến mạnh mẽ cả về chiều<br /> rộng và chiều sâu. Ngoài việc phát hiện và xử lý các hành vi vi phạm, Kiểm toán nhà nước<br /> đã có nhiều kiến nghị có giá trị giúp cho các cấp có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung cơ chế,<br /> chính sách, pháp luật để hoàn thiện cơ chế quản lý tiền, tài sản nhà nước. Tuy nhiên, thời<br /> gian vừa qua, công tác kiểm toán chỉ mới chú trọng khâu phát hiện, kiến nghị, xử lý sai phạm. Trong khi<br /> đó, hiệu lực hiệu quả của công tác kiểm toán phụ thuộc rất lớn vào việc nhận thức và triển khai đầy đủ các<br /> kết luận, kiến nghị sau kiểm toán được xử lý như thế nào. Bài viết nhằm mục đích phân tích các nguyên<br /> nhân và đưa ra một số giải pháp nhằm nâng cao kết quả thực hiện kết luận, kiến nghị kiểm toán của Kiểm<br /> toán nhà nước.<br /> Từ khóa: Kết luận; kiến nghị kiểm toán; Kiểm toán nhà nước.<br /> Solutions to improve results of implementation of audit conclusions and recommendations of the<br /> State Audit Office of Vietnam<br /> Over the years, the audit activity has brought about drastic evolution. In addition to detecting and<br /> handling wrongdoings, the State Audit Office of Vietnam has issued many valuable recommendations to<br /> help auditees amend and supplement mechanisms, policies and laws to complete the mechanism ofpublic<br /> finance and asset management. However, during the past time, the audit work has only focused on detecting,<br /> proposing and handling wrongdoings. Meanwhile, the effectiveness of the audit depends largely on the<br /> awareness and how the conclusions, recommendations after the audit are implemented. The article aims<br /> to analyze the causes and propose some solutions to improve the results of the implementation of audit<br /> conclusions and recommendations of the State Audit Office of Vietnam.<br /> Key words: Audit conclusions and recommendations; State Audit Office of Vietnam.<br /> <br /> 1. Tổng quan về thực hiện kết luận, kiến nghị toán nhà nước, là sản phẩm của quá trình kiểm<br /> kiểm toán của Kiểm toán nhà nước toán trong đó đưa ra các ý kiến kiểm toán liên quan<br /> 1.1. Một số vấn đề lý luận về kết luận, kiến nghị đến nội dung kiểm toán đồng thời đề xuất các kiến<br /> kiểm toán nghị liên quan đến tài chính, vấn đề quản lý, chính<br /> sách, văn bản quy phạm pháp luật... liên quan. Các<br /> Kết luận, kiến nghị kiểm toán của Kiểm toán<br /> nhà nước trên giác độ chung là một phần chức năng kết luận, kiến nghị này nhằm góp phần ngăn chặn<br /> quan trọng của Kiểm toán nhà nước. Kết luận, kiến các sai phạm, các hiện tượng tham nhũng, lãng phí<br /> nghị kiểm toán của Kiểm toán nhà nước là một nội và sử dụng kém hiệu quả các nguồn lực tài chính<br /> dung cơ bản trong báo cáo kiểm toán của Kiểm công, tài sản công trong các đơn vị thuộc phạm vi<br /> <br /> *Kiểm toán nhà nước Khu vực VII<br /> <br /> NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN Số 144 - tháng 10/2019 43<br /> TÖØ LYÙ LUAÄN ÑEÁN THÖÏC TIEÃN<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> kiểm toán của Kiểm toán nhà nước. Tùy theo chức nhà nước; Kiến nghị xem xét xử lý trách nhiệm tập<br /> năng, loại hình kiểm toán... kết luận kiến nghị kiểm thể, cá nhân liên quan; Ý kiến tư vấn cho Quốc hội,<br /> toán được phân chia thành nhiều loại khác nhau Chính phủ, các Bộ, ngành, các cấp chính quyền địa<br /> song đều phục vụ cho một mục đích chung là nâng phương về các giải pháp để hoàn thiện công tác<br /> cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động kiểm toán. quản lý ngân sách, tiền và tài sản nhà nước.<br /> <br /> Căn cứ theo chức năng của Kiểm toán nhà Căn cứ theo loại hình kiểm toán ta có: Kết<br /> nước, có thể phân loại thành: Kết luận, kiến nghị về luận, kiến nghị trong kết quả kiểm toán báo cáo tài<br /> xử lý các sai phạm phát hiện trong quá trình kiểm chính; Kết luận, kiến nghị trong kết quả kiểm toán<br /> toán; Kết luận, kiến nghị về chấn chỉnh chế độ kế hoạt động; Kết luận, kiến nghị trong kết quả kiểm<br /> toán, tài chính, tổ chức nhân sự, cơ chế hoạt động, toán tuân thủ.<br /> hệ thống kiểm soát nội bộ của đơn vị được kiểm<br /> 1.2. Tình hình thực hiện kết luận, kiến nghị của<br /> toán; Kết luận, kiến nghị có tính chất tư vấn; Kết<br /> Kiểm toán nhà nước thời gian qua<br /> luận, kiến nghị yêu cầu các cá nhân, tổ chức đang<br /> 1.2.1. Các nhân tố ảnh hưởng đến kết quả thực<br /> điều hành, quản lý và sử dụng tài chính công, tài<br /> hiện kết luận, kiến nghị kiểm toán<br /> sản công phải tôn trọng thực hiện các quy định,<br /> quy phạm pháp luật; Kết luận, kiến nghị của Kiểm Để nâng cao kết quả thực hiện kết luận, kiến<br /> toán nhà nước đối với Quốc hội, Chính phủ, các nghị kiểm toán của Kiểm toán nhà nước cần xem<br /> Bộ, ngành, các cấp chính quyền địa phương liên xét đến các nhân tố tác động bao gồm một hệ thống<br /> quan đến việc nâng cao địa vị pháp lý, chức năng, đồng bộ, có quan hệ hữu cơ, tác động và chi phối<br /> quyền hạn của cơ quan Kiểm toán nhà nước. lẫn nhau, cụ thể:<br /> <br /> Theo loại kết luận, kiến nghị xử lý trên báo Trước hết, các kết luận, kiến nghị của Kiểm toán<br /> cáo kiểm toán có thể chia thành: Kiến nghị điều nhà nước phải có giá trị pháp lý, bắt buộc thực<br /> chỉnh sổ kế toán, báo cáo tài chính, báo cáo quyết hiện với các đối tượng liên quan. Theo quy định<br /> toán; Kiến nghị về xử lý tài chính; Kiến nghị chấn của Luật Kiểm toán nhà nước (sửa đổi) được Quốc<br /> chỉnh công tác quản lý ngân sách, tiền và tài sản hội khoá XIII thông qua ngày 24/6/2015 tại Kỳ họp<br /> <br /> 44 Số 144 - tháng 10/2019 NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN<br /> thứ 9 và có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2016 toán nhà nước đã phát hiện và kiến nghị xử lý tài<br /> thì “Báo cáo kiểm toán của Kiểm toán nhà nước chính 413.145 tỷ đồng, trong đó tăng thu ngân sách<br /> sau khi phát hành và công khai có giá trị bắt buộc nhà nước 92.716 tỷ đồng, giảm chi ngân sách nhà<br /> phải thực hiện đối với đơn vị được kiểm toán về sai nước 93.730 tỷ đồng. Tính riêng 05 năm gần đây<br /> phạm trong việc quản lý, sử dụng tài chính công, (2014-2018), Kiểm toán nhà nước đã kiến nghị xử<br /> tài sản công.” Bên cạnh đó, việc địa vị pháp lý của lý tài chính 265.565 tỷ đồng, chiếm 64,2% tổng số<br /> Kiểm toán nhà nước và Tổng Kiểm toán nhà nước kiến nghị xử lý tài chính trong 25 năm, trong đó<br /> được hiến định trong Hiến pháp nước Cộng hòa xã các khoản tăng thu ngân sách nhà nước 63.568 tỷ<br /> hội chủ nghĩa Việt Nam cũng chính là yếu tố quan đồng, giảm chi ngân sách nhà nước 71.365 tỷ đồng,<br /> trọng góp phần tăng cường giá trị, ý nghĩa của kết tăng giá trị doanh nghiệp, phần vốn nhà nước tại<br /> luận, kiến nghị kiểm toán. các công ty cổ phần 14.773 tỷ đồng, kiến nghị xử lý<br /> tài chính khác 115.857 tỷ đồng. Bên cạnh đó, Kiểm<br /> Thứ hai, chất lượng của kết luận, kiến nghị kiểm<br /> toán nhà nước đã kiến nghị sửa đổi bổ sung, thay<br /> toán, đặt trong tương quan với chất lượng báo cáo<br /> thế, hủy bỏ hàng nghìn văn bản quy phạm pháp<br /> kiểm toán nói riêng và chất lượng hoạt động kiểm<br /> luật sai quy định hoặc không phù hợp với thực tế.<br /> toán nói chung, ảnh hưởng không nhỏ đến việc<br /> Chỉ tính riêng từ năm 2011 đến nay, Kiểm toán nhà<br /> thực hiện các kết luận kiến nghị này. Bởi khi chất<br /> nước đã kiến nghị Quốc hội, Chính phủ, các bộ,<br /> lượng được nâng cao, các kết luận, các kiến nghị<br /> ngành, địa phương sửa đổi, bổ sung, hủy bỏ 899<br /> chuẩn xác, trên cơ sở các bằng chứng kiểm toán<br /> văn bản (06 Luật, 38 nghị định, 141 thông tư, 01<br /> cụ thể buộc đơn vị được kiểm toán và các bên liên<br /> chỉ thị, 250 quyết định, 54 nghị quyết, 409 văn bản<br /> quan phải “tâm phục khẩu phục” và nghiêm túc<br /> khác). Ngoài ra, Kiểm toán nhà nước còn đề xuất<br /> thực hiện.<br /> nhiều ý kiến có giá trị để hoàn thiện một số văn bản<br /> Thứ ba, việc theo dõi và đôn đốc thực hiện kết quy phạm pháp luật đóng góp thiết thực vào việc<br /> luận, kiến nghị kiểm toán được thực hiện nghiêm xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.<br /> túc, thường xuyên. Việc thành lập các đoàn kiểm Trung bình mỗi năm, Kiểm toán nhà nước đã phát<br /> tra thực hiện cần quy tụ các kiểm toán viên dày hiện và có trên 200 kiến nghị xử lý trách nhiệm<br /> dạn kinh nghiệm, có trình độ chuyên môn nghiệp tập thể, cá nhân có sai phạm phát hiện qua kiểm<br /> vụ vững vàng để có thể giải đáp các khúc mắc của toán; cung cấp hàng trăm báo cáo, hồ sơ cho các cơ<br /> đơn vị, bảo vệ vững các luận điểm mà Kiểm toán quan điều tra, cơ quan quản lý nhà nước theo quy<br /> nhà nước đưa ra đồng thời cũng là để hướng dẫn, định của Luật Kiểm toán nhà nước và Luật Phòng,<br /> tư vấn cho đơn vị khi cần. chống tham nhũng. Chỉ tính năm 2108, Kiểm toán<br /> Thứ tư, có hệ thống quy định rõ ràng, đồng bộ nhà nước đã cung cấp 146 báo cáo kiểm toán và<br /> không chỉ liên quan đến kết luận, kiến nghị kiểm các tài liệu liên quan cho các cơ quan nhà nước có<br /> toán mà còn về thẩm quyền, trách nhiệm cụ thể thẩm quyền để phục vụ điều tra, kiểm tra, giám sát<br /> của các bên liên quan. Đồng thời, quy chế phối hợp và thực hiện tố tụng; chuyển 05 vụ việc sang Cơ<br /> giữa Kiểm toán nhà nước với các bộ, ngành, địa quan Cảnh sát điều tra kiến nghị điều tra, làm rõ<br /> phương cũng là yếu tố góp phần gia tăng kết quả để xử lý về hành vi có dấu hiệu vi phạm pháp luật<br /> thực hiện kết luận, kiến nghị kiểm toán. hình sự, trong đó 02 vụ đã bị khởi tố vụ án, khởi<br /> tố bị can.<br /> 1.2.2. Tình hình thực hiện kết luận, kiến nghị của<br /> Kiểm toán nhà nước thời gian qua Từ năm 2016 đến nay, sau khi Luật Kiểm toán<br /> nhà nước được sửa đổi và Kiểm toán nhà nước ban<br /> Thực trạng kết quả thực hiện kết luận, kiến nghị<br /> hành hệ thống Chuẩn mực kiểm toán, Quyết định<br /> kiểm toán của Kiểm toán nhà nước<br /> số 07/2016/QĐ-KTNN về việc theo dõi, kiểm tra<br /> Tổng hợp kết quả kiểm toán 25 năm qua, Kiểm việc thực hiện kết luận, kiến nghị kiểm toán của<br /> <br /> NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN Số 144 - tháng 10/2019 45<br /> TÖØ LYÙ LUAÄN ÑEÁN THÖÏC TIEÃN<br /> <br /> Kiểm toán nhà nước tạo căn cứ pháp lý quan trọng (trong đó tăng thu, giảm chi ngân sách nhà nước<br /> trong việc thực hiện theo dõi, kiểm tra các đơn 4.708.432 triệu đồng).<br /> vị được kiểm toán và các đơn vị liên quan trong Năm 2018 tổng hợp kết quả thực hiện kiến nghị<br /> việc thực hiện kết luận, kiến nghị kiểm toán của kiểm toán về mặt tài chính năm 2017 (niên độ ngân<br /> Kiểm toán nhà nước. Tháng 7 hàng năm, các đơn sách nhà nước năm 2016): Tổng số kiến nghị theo<br /> vị Kiểm toán nhà nước chuyên ngành và khu vực báo cáo kiểm toán là 91.322.711 triệu đồng; tổng số<br /> báo cáo tổng hợp kết quả thực hiện kiến nghị kiểm kiến nghị điều chỉnh giảm 547.701 triệu đồng; tổng<br /> toán năm của đơn vị gửi Vụ Tổng hợp để tổng hợp số kiến nghị điều chỉnh tăng 52.766 triệu đồng; tổng<br /> theo dõi kết quả thực hiện kiến nghị kiểm toán số kiến nghị đủ bằng chứng thực hiện 90.827.775<br /> năm của toàn ngành. triệu đồng; số đã thực hiện 66.451.732 triệu đồng,<br /> Có thể minh chứng qua các con số tổng hợp cho đạt 73,2% số kiến nghị đủ bằng chứng; số chưa<br /> giai đoạn này như sau: Năm 2016 tổng số kiến nghị thực hiện 24.376.043 triệu đồng, chiếm 26,8% số<br /> theo báo cáo kiểm toán: 20.842.477 triệu đồng; tổng kiến nghị đủ bằng chứng. Các kiến nghị của Kiểm<br /> số kiến nghị điều chỉnh giảm: 141.684 triệu đồng; toán nhà nước từ năm 2015 trở về trước đã được<br /> tổng số kiến nghị điều chỉnh tăng: 193.858 triệu các đơn vị tiếp tục thực hiện với: Tổng số thực hiện<br /> đồng; tổng số kiến nghị đủ bằng chứng thực hiện: 2.146.690 triệu đồng, đạt 13,4% (trong đó tăng thu,<br /> 20.894.651 triệu đồng; số đã thực hiện 15.794.253 giảm chi 1.380.500 triệu đồng, đạt 64,3%). Tổng số<br /> triệu đồng, đạt 75,6% số kiến nghị đủ bằng chứng; chưa thực hiện 13.924.570 triệu đồng, chiếm 86,6%<br /> số chưa thực hiện 5.100.398 triệu đồng, chiếm số kiến nghị tiếp tục thực hiện (trong đó tăng thu,<br /> 24,4% số kiến nghị đủ bằng chứng. Các kiến nghị giảm chi 9.154.894 triệu đồng).<br /> của Kiểm toán nhà nước từ năm 2013 trở về trước Một số hạn chế trong thực hiện kết luận và kiến<br /> đã được các đơn vị tiếp tục thực hiện tăng thêm nghị kiểm toán<br /> 6.822.866 triệu đồng (trong đó tăng thu, giảm chi<br /> Trải qua 25 năm, chất lượng kiểm toán của<br /> ngân sách nhà nước 1.763.701 triệu đồng); số chưa<br /> Kiểm toán nhà nước đã được nâng cao, cung cấp<br /> thực hiện đến 31/12/2016 là 11.046.488 triệu đồng<br /> cho Quốc hội, Chính phủ, các cơ quan chức năng<br /> (trong đó tăng thu, giảm chi ngân sách nhà nước<br /> và đơn vị được kiểm toán nhiều kiến nghị có giá<br /> 3.238.977 triệu đồng).<br /> trị thực tiễn; đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu<br /> Năm 2017 tổng hợp kết quả thực hiện kiến của Nhà nước và xã hội. Tuy nhiên, việc thực hiện<br /> nghị kiểm toán năm 2016 (niên độ ngân sách nhà kết luận, kiến nghị kiểm toán của Kiểm toán nhà<br /> nước năm 2015): Tổng số kiến nghị theo báo cáo nước còn một số hạn chế cơ bản như: Một số kết<br /> kiểm toán là 38.784.103 triệu đồng trong đó: Tổng luận, kiến nghị còn mang tính chung chung, thiếu<br /> số kiến nghị điều chỉnh giảm 396.656 triệu đồng; tính khả thi, thiếu bằng chứng thuyết phục và chưa<br /> tổng số kiến nghị điều chỉnh tăng 62.963 triệu rõ chế tài xử lý; một số kết luận, kiến nghị còn né<br /> đồng; tổng số kiến nghị đủ bằng chứng thực hiện tránh việc quy trách nhiệm cụ thể với các cá nhân,<br /> 38.450.409 triệu đồng; số đã thực hiện 30.082.187 tổ chức có sai phạm phát hiện được trong quá trình<br /> triệu đồng, đạt 78,2% số kiến nghị đủ bằng chứng; kiểm toán; vẫn còn một số kết luận, kiến nghị kiểm<br /> số chưa thực hiện 8.368.223 triệu đồng, chiếm toán còn mang tính vi mô, tính vĩ mô chưa nhiều<br /> 21,8% số kiến nghị đủ bằng chứng. Các kiến nghị nên chưa đáp ứng yêu cầu quản lý vĩ mô của Nhà<br /> của Kiểm toán nhà nước từ năm 2014 trở về trước nước. Chính những hạn chế về chất lượng các kết<br /> đã được các đơn vị tiếp tục thực hiện tăng thêm luận, kiến nghị kiểm toán của Kiểm toán nhà nước<br /> 4.717.505,8 triệu đồng (trong đó tăng thu, giảm chi đã làm ảnh hưởng trực tiếp đến tính khả thi, tính<br /> ngân sách nhà nước 1.871.421triệu đồng); số chưa hiệu lực của kết luận, kiến nghị và làm ảnh hưởng<br /> thực hiện đến 31/12/2017 là 10.867.403 triệu đồng đến uy tín của Kiểm toán nhà nước.<br /> <br /> 46 Số 144 - tháng 10/2019 NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN<br />  Những hạn chế nêu trên do nhiều nguyên nhân xét giải quyết nhưng Kiểm toán nhà nước chưa có<br /> khách quan và chủ quan. Về chủ quan, Một số văn bản trả lời; Đơn vị đã nộp ngân sách nhà nước<br /> kiến nghị của Kiểm toán nhà nước vẫn còn chưa nhưng việc ghi chép chứng từ chưa đúng theo kiến<br /> rõ, không thuyết minh rõ nội dung sai sót; Một số nghị của Kiểm toán nhà nước, chưa cung cấp đầy<br /> đơn vị chưa theo dõi chi tiết từng năm theo niên đủ các bằng chứng để chứng minh việc thực hiện<br /> độ kiểm toán và số còn phải thực hiện theo từng kiến nghị nên Kiểm toán nhà nước chưa chấp nhận<br /> năm; Việc tổng hợp và theo dõi số chưa thực hiện kết quả thực hiện...<br /> các năm trước không được liên tục, chưa rà soát<br /> 2. Một số giải pháp nâng cao kết quả thực<br /> các kiến nghị đối với các đơn vị đã giải thể hoặc<br /> hiện kết luận, kiến nghị kiểm toán của Kiểm<br /> không có khả năng tiếp tục thực hiện; Tại các Báo<br /> toán nhà nước<br /> cáo kiểm toán, chưa có quy định cụ thể và thống<br /> nhất trong toàn ngành về thời gian đơn vị phải Hoàn thiện hệ thống pháp luật và các văn bản<br /> báo cáo kết quả thực hiện các kết luận, kiến nghị liên quan cũng như các chế tài xử lý đối với các sai<br /> kiểm toán của Kiểm toán nhà nước; Một số báo phạm được phát hiện trong việc thực hiện kết luận,<br /> cáo kiểm toán, việc tổng hợp số liệu từ các biên kiến nghị kiểm toán của Kiểm toán nhà nước<br /> bản kiểm toán còn sai sót; Một số Kiểm toán nhà Theo quy định tại Luật Kiểm toán nhà nước,<br /> nước Chuyên ngành và Khu vực còn chưa coi trọng báo cáo kiểm toán sau khi phát hành và công khai<br /> và chỉ đạo quyết liệt đối với công tác kiểm tra tình có giá trị bắt buộc phải thực hiện đối với đơn vị<br /> hình thực hiện kết luận, kiến nghị của Kiểm toán được kiểm toán về sai phạm trong việc quản lý, sử<br /> nhà nước; Báo cáo tổng hợp của Kiểm toán nhà dụng tài chính công, tài sản công. Trên cơ sở đó,<br /> nước còn chưa phân định rõ ràng về tổng số kiến đơn vị được kiểm toán có nghĩa vụ phải thực hiện<br /> nghị, tổng số thực hiện, tổng số chưa thực hiện; đầy đủ kịp thời kết luận kiến nghị kiểm toán của<br /> Phối hợp chưa tốt với các Bộ, ngành, địa phương, Kiểm toán nhà nước về quản lý, sử dụng tài chính<br /> cơ quan chức năng trong việc đôn đốc và theo dõi, công, tài sản công. Tuy nhiên, hiện nay khi các đơn<br /> kiểm tra việc thực hiện kết luận, kiến nghị kiểm vị được kiểm toán chây ì, hoặc không thực hiện các<br /> toán của Kiểm toán nhà nước. kiến nghị của kiểm toán nhưng chưa có chế tài xử<br /> Về khách quan, chưa có quy định về trách lý nên Kiểm toán nhà nước chỉ đưa ra kiến nghị, và<br /> nhiệm công khai tình hình thực hiện kết luận, kiến đôn đốc các đơn vị được kiểm toán thực hiện chứ<br /> nghị kiểm toán của Kiểm toán nhà nước; Ý thức chưa có giải pháp mạnh để bắt buộc phải thực hiện.<br /> của một số đơn vị trong việc thực hiện kết luận, Vì vậy, để tăng cường kết quả thực hiện kết luận<br /> kiến nghị của Kiểm toán nhà nước còn chưa đầy kiến nghị kiểm toán của Kiểm toán nhà nước cần<br /> đủ, đồng thời chưa có chế tài để xử lý đối với những hoàn thiện hệ thống pháp luật và các văn bản liên<br /> trường hợp đơn vị chây ì không thực hiện nghiêm quan để xử lý nghiêm minh các hành vi vi phạm<br /> túc kiến nghị kiểm toán; Pháp luật còn thiếu những pháp luật do Kiểm toán nhà nước phát hiện.<br /> quy định cụ thể về chế tài để xử lý trách nhiệm của Nâng cao chất lượng đối với công tác kiểm toán<br /> các tổ chức, cá nhân có hành vi vi phạm; Đơn vị của Kiểm toán nhà nước<br /> gặp khó khăn về tài chính nên chưa có nguồn thực<br /> Để nâng cao chất lượng kiểm toán của Kiểm<br /> hiện; Một số dự án đang trong quá trình thực hiện,<br /> toán nhà nước cần thực hiện một số giải pháp sau:<br /> chưa phê duyệt quyết toán nên đơn vị đề nghị sẽ<br /> thực hiện kiến nghị kiểm toán khi quyết toán công Tăng cường công tác đào tạo đội ngũ kiểm toán<br /> trình; Một số đơn vị đang đề nghị xem xét lại các viên có đạo đức nghề nghiệp và giỏi về chuyên<br /> kiến nghị kiểm toán hoặc không chấp hành do chưa môn: Nhiệm vụ của kiểm toán viên không dừng<br /> thống nhất với kiến nghị của Kiểm toán nhà nước, lại ở việc xác nhận tính đúng đắn, chính xác của số<br /> đã có văn bản đề nghị Kiểm toán nhà nước xem liệu, mà quan trọng hơn, còn đánh giá tính kinh tế,<br /> <br /> NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN Số 144 - tháng 10/2019 47<br /> TÖØ LYÙ LUAÄN ÑEÁN THÖÏC TIEÃN<br /> <br /> hiệu quả và hiệu lực của việc sử dụng nguồn lực tài nghiệp và chuẩn mực trong xử lý nghiệp vụ cũng<br /> chính, tài sản công từ đó chỉ ra các lý do dẫn đến như đưa ra các kết luận, kiến nghị chính xác, đầy<br /> tình trạng của đơn vị được kiểm toán và đưa ra các đủ, có tính khả thi, phù hợp đối với đơn vị được<br /> khuyến nghị nâng cao hiệu quả hoạt động. Yêu cầu kiểm toán. Chất lượng kiểm toán vì thế dần được<br /> đó đặt ra cho kiểm toán viên ngoài có kiến thức về nâng cao.<br /> kế toán, kiểm toán, cần nắm vững kiến thức kinh<br /> Tăng cường sự phối hợp giải quyết công việc<br /> tế - tài chính tổng hợp, vĩ mô, và có khả năng phân<br /> giữa Kiểm toán nhà nước với các cơ quan nhà<br /> tích, tổng hợp, đánh giá và dự báo.<br /> nước hữu quan: Như trên đã đề cập, nguồn thông<br /> Đẩy mạnh việc thu thập thông tin về tình hình tin hiện Kiểm toán nhà nước có được từ sự phối<br /> quản lý, sử dụng tài chính công, tình hình biến hợp của các cơ quan hữu quan về lĩnh vực ngân<br /> động tài sản tại tất cả các cơ quan, đơn vị thuộc sách nhà nước còn thiếu tính bao quát, chưa đảm<br /> phạm vi, đối tượng của Kiểm toán nhà nước một bảo tính thời sự, kịp thời, mang tính nhỏ lẻ, không<br /> cách liên tục để hình thành một trung tâm tư liệu thường xuyên, liên tục. Để có được thông tin một<br /> để lưu giữ. Từ đó, phân loại tính chất trọng yếu và cách kịp thời, có tính hệ thống và đầy đủ phục vụ<br /> không trọng yếu về hoạt động tài chính công đối cho hoạt động kiểm toán nói chung và kiểm toán<br /> với các cơ quan, đơn vị thuộc phạm vi kiểm toán để ngân sách nhà nước nói riêng, cần tăng cường hơn<br /> áp dụng các phương pháp kiểm toán và bố trí lực nữa cơ chế trao đổi thông tin giữa Kiểm toán nhà<br /> lượng kiểm toán thích hợp. nước với các cơ quan nhà nước khác.<br /> Lãnh đạo Kiểm toán nhà nước chuyên ngành, Đẩy mạnh công khai thông tin trong hoạt động<br /> khu vực cần tăng cường công tác chỉ đạo để nâng kiểm toán: Kiểm toán nhà nước nên tiếp tục nghiên<br /> cao chất lượng trong quá trình khảo sát thu thập cứu mở rộng kênh thông tin thích hợp, trong đó<br /> thông tin lập Kế hoạch kiểm toán và thực hiện<br /> chú trọng thông tin cho báo chí, nhằm công khai<br /> kiểm toán của Đoàn kiểm toán. Phát huy vai trò<br /> kết quả kiểm toán ngân sách nhà nước cho nhiều<br /> bộ phận kiểm soát chất lượng của đơn vị, chủ động<br /> đối tượng biết, từ đó tạo điều kiện để nhân dân<br /> xây dựng kết hoạch tự kiểm tra, kiểm soát đối với<br /> tham gia giám sát với tư cách là chủ thể của quyền<br /> các đoàn kiểm toán của đơn vị.<br /> lực nhà nước. Sự quan tâm của công chúng làm gia<br /> Đặc biệt, cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ tăng sức mạnh của Kiểm toán nhà nước, tạo sức<br /> thông tin vào hoạt động kiểm toán. Bên cạnh áp ép buộc đơn vị được kiểm toán thực hiện các kiến<br /> dụng các phương pháp kiểm toán mới, tiên tiến của nghị kiểm toán. Hơn nữa, việc công khai báo cáo<br /> thế giới, cần tăng cường ứng dụng công nghệ thông kiểm toán cũng đặt ra yêu cầu Kiểm toán nhà nước<br /> tin trong kiểm toán lĩnh vực ngân sách nhà nước để tăng cường và duy trì các biện pháp kiểm tra, kiểm<br /> phù hợp với sự thay đổi của môi trường công việc soát chất lượng kiểm toán.<br /> tại các đơn vị được kiểm toán. Nên sớm hoàn thiện<br /> Nâng cao chất lượng lập báo cáo kiểm toán và<br /> hệ thống thông tin điện tử lưu trữ các thông tin cơ<br /> chất lượng của các kiến nghị kiểm toán<br /> bản về đơn vị sử dụng ngân sách nhà nước, tình<br /> hình thực hiện kiểm toán các năm trước, các vướng Để nâng cao chất lượng lập báo cáo và kiến nghị<br /> mắc, kiến nghị, đề xuất và kết quả thực hiện kiến kiểm toán cần thực hiện một số giải pháp sau:<br /> nghị, đề xuất của Kiểm toán nhà nước. - Tăng cường vai trò và chức năng kiểm tra, rà<br /> Từng bước xây dựng các Cẩm nang hoặc Sổ tay soát, thẩm định dự thảo Báo cáo kiểm toán của<br /> hướng dẫn kiểm toán: Cẩm nang hoặc Sổ tay kiểm các cơ quan tham mưu cho Lãnh đạo Kiểm toán<br /> toán được xây dựng trở thành tài liệu tốt hướng nhà nước nhất là vai trò của Vụ Tổng hợp và Vụ<br /> dẫn thực hành kiểm toán cho kiểm toán viên, góp Pháp chế tránh nhầm lẫn về số học, tính đúng đắn<br /> phần nâng cao trình độ chuyên môn, tính chuyên khả thi của các kết luận, kiến nghị kiểm toán. Tăng<br /> <br /> 48 Số 144 - tháng 10/2019 NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN<br /> cường sự chỉ đạo, nâng cao trách nhiệm của lãnh Trưởng Đoàn kiểm toán là Trưởng Đoàn kiểm tra<br /> đạo Kiểm toán nhà nước chuyên ngành, khu vực kiến nghị để đảm bảo việc đôn đốc, hướng dẫn và<br /> trong quá trình xét duyệt dự thảo Báo cáo kiểm theo dõi các đơn vị thực hiện đầy đủ, kịp thời các<br /> toán. Nâng cao chất lượng và năng lực đối với hội kết luận, kiến nghị kiểm toán. Cần bố trí cán bộ có<br /> đồng thẩm định cấp Vụ, tổ thư ký giúp việc, cán năng lực giúp việc lãnh đạo Vụ giám sát, tổng hợp<br /> bộ được giao công tác thẩm định dự thảo Báo cáo báo cáo kết quả thực hiện kết luận, kiến nghị kiểm<br /> kiểm toán. toán của các đơn vị được phụ trách. Phân công cán<br /> bộ phòng Tổng hợp chuyên trách theo dõi kết quả<br /> - Báo cáo kiểm toán cần ngắn gọn, súc tích, dễ<br /> thực hiện kết luận, kiến nghị kiểm toán của từng<br /> hiểu, hạn chế tối đa việc đi vào các tiểu tiết, các vấn<br /> đơn vị.<br /> đề vụn vặt không đại diện cho tổng thể hoặc không<br /> là những vấn đề có ảnh hưởng trọng yếu đến đối - Các Kiểm toán nhà nước Chuyên ngành và<br /> tượng kiểm toán. Bổ sung mẫu biểu đối với Báo cáo Khu vực cần kịp thời báo cáo Kiểm toán nhà nước<br /> kiểm toán về yêu cầu đơn vị cung cấp bằng chứng những nội dung đề nghị điều chỉnh giảm kết luận,<br /> đối với từng loại kiến nghị cụ thể về số tiền đến kiến nghị kiểm toán của đơn vị; tích cực phối hợp<br /> từng đơn vị đã kiến nghị trên báo cáo kiểm toán. với đơn vị cung cấp bổ sung bằng chứng, báo cáo<br /> thuyết minh nguyên nhân để báo cáo Lãnh đạo<br /> - Kết luận, kiến nghị kiểm toán phải đưa ra nhận<br /> Kiểm toán nhà nước xem xét, quyết định. Từ đó,<br /> xét đánh giá liệu các cá nhân, bộ phận hay chính cơ<br /> giảm bớt những kiến nghị không khả thi, tăng tỷ lệ<br /> quan tổ chức Nhà nước có tuân thủ đầy đủ các quy<br /> thực hiện kết luận, kiến nghị kiểm toán. Bảo đảm<br /> định của các văn bản pháp luật như Luật Ngân sách<br /> tiến độ thực hiện kiểm tra theo Kế hoạch được<br /> nhà nước, Luật Doanh nghiệp, Luật Ngân hàng nhà<br /> duyệt. Phối hợp chặt chẽ với các Vụ tham mưu<br /> nước... hay không. Kiểm toán nhà nước phải chỉ ra<br /> trình Lãnh đạo Kiểm toán nhà nước xem xét quyết<br /> những lý do không tuân thủ, xác định hậu quả gây<br /> định đối với những nội dung đề nghị điều chỉnh<br /> ra, xác định trách nhiệm của cá nhân, tổ chức có<br /> giảm kết luận, kiến nghị kiểm toán của các đơn vị<br /> liên quan để kiến nghị với cơ quan có thẩm quyền<br /> được kiểm toán.<br /> ra quyết định xử lý theo pháp luật.<br /> - Cần tăng cường phối hợp với các Bộ, ngành,<br /> - Tăng cường các kiến nghị với Chính phủ,<br /> địa phương cũng như với từng đơn vị được kiểm<br /> Quốc hội sửa đổi hoặc loại bỏ những văn bản pháp<br /> toán khi triển khai kiểm tra việc thực hiện kết luận,<br /> luật không phù hợp, cản trở quá trình cải cách nền<br /> kiến nghị kiểm toán đồng thời kiến nghị các cơ<br /> hành chính và phát triển nền kinh tế quốc gia.<br /> quan của Quốc hội và Chính phủ tiếp tục kiểm tra,<br /> Nâng cao chất lượng theo dõi, kiểm tra việc thực giám sát, xử lý theo quy định của pháp luật đối với<br /> hiện kết luận, kiến nghị của Kiểm toán nhà nước các đơn vị, tập thể, cá nhân cố tình chây ỳ, không<br /> Bên cạnh việc Kiểm toán nhà nước không chấp hành kết luận, kiến nghị kiểm toán của Kiểm<br /> ngừng nâng cao chất lượng báo cáo kiểm toán, đảm toán nhà nước.<br /> bảo kết luận, kiến nghị kiểm toán đúng pháp luật, Đối với đơn vị được kiểm toán<br /> khả thi thì cần nâng cao chất lượng theo dõi, kiểm<br /> - Các Bộ, ban ngành, địa phương cần nghiêm<br /> tra việc thực hiện kết luận, kiến nghị của Kiểm<br /> túc chỉ đạo thực hiện các quy định của Luật Kiểm<br /> toán nhà nước bằng các giải pháp sau:<br /> toán nhà nước, Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ,<br /> - Bố trí, sắp xếp cán bộ tham gia Đoàn kiểm hướng dẫn của Bộ Tài chính, Kho bạc Nhà nước về<br /> tra kiến nghị phải có năng lực, kinh nghiệm công thực hiện kết luận, kiến nghị của các cơ quan kiểm<br /> tác và nắm bắt được các kết luận, kiến nghị đơn tra, thanh tra, kiểm toán, chỉ đạo các đơn vị cấp<br /> vị cần phải thực hiện để hướng dẫn đơn vị cung dưới tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, rà soát<br /> cấp bằng chứng phù hợp. Đồng thời phân công lại các tồn tại trong quản lý tài chính kế toán, điều<br /> <br /> NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN Số 144 - tháng 10/2019 49<br /> TÖØ LYÙ LUAÄN ÑEÁN THÖÏC TIEÃN<br /> <br /> <br /> hành, thanh toán và quyết toán kinh phí; quan tâm TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> xem xét, bố trí nguồn vốn để giúp các đơn vị tháo 1. Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa<br /> gỡ khó khăn về vốn. Cần tích cực phối hợp chặt chẽ Việt Nam (sửa đổi);<br /> và chỉ đạo các đơn vị cấp dưới thực hiện kiến nghị 2. Luật Ngân sách Nhà nước số 83/2015/QH13<br /> kiểm toán của Kiểm toán nhà nước; kịp thời tháo ngày 25 tháng 6 năm 2015;<br /> gỡ khó khăn vướng mắc cho đơn vị trong quá trình 3. Luật Kiểm toán nhà nước số 81/2015/QH13<br /> thực hiện. Đồi với đơn vị được kiểm toán, cần tự tổ ngày 24 tháng 6 năm 2015;<br /> chức kiểm tra, rà soát lại kết quả kiểm toán, nghiêm 4. Nghị quyết số 927/2010/UBTVQH12 ngày<br /> túc thực hiện kiến nghị kiểm toán đúng thời gian 19/4/2010 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội<br /> quy định và phải gửi báo cáo tình hình thực hiện về việc Ban hành chiến lược phát triển Kiểm<br /> kiến nghị kiểm toán về Kiểm toán nhà nước và Bộ toán nhà nước đến năm 2020;<br /> Tài chính, Quốc hội, Chính phủ. Với các kiến nghị 5. Nghị định số 70/CP ngày 11/7/1994;<br /> của Kiểm toán nhà nước còn chưa phù hợp, không 6. Quyết định 61/TTg ngày 24/01/1995;<br /> còn tính khả thi, khó khăn trong thực hiện, đơn vị 7. Cẩm nang Kiểm toán Nhà nước – NXB<br /> được kiểm toán cần chủ động báo cáo giải trình kịp Chính trị Quốc gia, 2000;<br /> thời với cơ quan cấp trên và Kiểm toán nhà nước 8. Hướng dẫn số 165/HD-KTNN ngày<br /> để được xem xét, giải quyết. 06/3/2008 của Kiểm toán nhà nước Hướng<br /> dẫn kết luận về trách nhiệm và kiến nghị xử<br /> Kết luận, kiến nghị của Kiểm toán nhà nước là lý vi phạm theo kết quả kiểm toán;<br /> một trong những nhân tố góp phần đảm bảo duy 9. Quyết định số 318/QĐ-KTNN ngày<br /> trì tính kinh tế, hiệu quả trong hoạt động kinh tế. 14/3/2011 của Kiểm toán nhà nước Quy<br /> Thông qua hoạt động của mình, Kiểm toán nhà định về tổ chức hội nghị công bố quyết định<br /> nước chỉ rõ việc sử dụng ngân sách nhà nước cho kiểm toán và thông báo kết quả kiểm toán;<br /> từng ngành, từng lĩnh vực, từng doanh nghiệp và 10. Quyết định số 1001/QĐ-KTNN ngày<br /> các yếu tố cản trở tính hiệu quả của các hoạt động 22/6/2012 của Kiểm toán nhà nước ban<br /> trong nền kinh tế. Kết luận, kiến nghị của Kiểm hành Danh mục cơ quan, đơn vị được Kiểm<br /> toán nhà nước về việc thực hiện kết quả kiểm tra toán nhà nước gửi Báo cáo kiểm toán;<br /> tính hợp pháp, hợp lệ trong các hoạt động kinh 11. Quyết định số 06/2016/QĐ-KTNN ngày<br /> tế - tài chính góp phần làm lành mạnh hoá các 02/11/2016 của Kiểm toán nhà nước ban<br /> hành Hệ thống mẫu biểu hồ sơ kiểm toán;<br /> quan hệ kinh tế - tài chính trong nền kinh tế. Các<br /> 12. Quyết định số 07/2016/QĐ-KTNN ngày<br /> kết luận, kiến nghị của Kiểm toán nhà nước có<br /> 14/12/2016 của Kiểm toán nhà nước ban<br /> tác dụng răn đe, ngăn ngừa các sai phạm trong<br /> hành Quy định về theo dõi, kiểm tra việc<br /> quản lý tài chính công, tài sản công và cung cấp<br /> thực hiện kết luận, kiến nghị kiểm toán;<br /> các thông tin đáng tin cậy cho Quốc hội về các<br /> 13. Quyết định số 08/2016/QĐ-KTNN ngày<br /> hoạt động kinh tế - xã hội, thực hiện giám sát và 23/12/2016 của Kiểm toán nhà nước ban<br /> thu hút vốn đầu tư cho toàn xã hội. Có thể nói hành Quy trình kiểm toán;<br /> rằng những kết luận, kiến nghị của Kiểm toán nhà 14. Quyết định số 03/2018/QĐ-KTNN ngày<br /> nước giữ vai trò quan trọng trong việc giúp Quốc 28/12/2018 của Kiểm toán nhà nước ban<br /> hội, Chính phủ thực hiện việc quản lý kinh tế - hành Hướng dẫn về bằng chứng kiểm toán;<br /> xã hội, xây dựng và điều hành có hiệu quả ngân 15. Báo cáo tổng hợp kết quả kiểm toán từ năm<br /> sách nhà nước, đồng thời cung cấp các thông tin 2016 đến 2018 (Báo cáo Quốc hội);<br /> cho Quốc hội, Chính phủ nhằm thực hiện cơ chế 16. Báo cáo tổng hợp kết quả thực hiện kiến<br /> chính sách tài chính hiện hành. nghị kiểm toán từ năm 2016 đến 2018.<br /> <br /> <br /> 50 Số 144 - tháng 10/2019 NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN<br />