Giải pháp phát triển nông nghiệp tỉnh Hải Dương

Giải pháp phát triển . . .<br /> <br /> GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP<br /> TỈNH HẢI DƯƠNG<br /> Vũ Văn Thực*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> <br /> Sau 30 năm đổi mới, kinh tế nước ta đã gặt hái được một số thành tựu nhất định, trong đó<br /> nông nghiệp là một trong những ngành có bước phát triển đáng kể. Thực tế cho thấy, trong giai<br /> đoạn vừa qua, nông nghiệp là một trong những ngành đã và đang có đóng góp lớn cho phát triển<br /> kinh tế của đất nước, đặc biệt nông nghiệp còn được coi là trụ đỡ của nền kinh tế của đất nước trong<br /> những thời điểm kinh tế khó khăn, do đó nông nghiệp vẫn được coi là ngành quan trọng, quyết định<br /> sự thành công trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội nói chung và công cuộc công nghiệp hóa,<br /> hiện đại hóa đất nước nói riêng. Hải Dương là một tỉnh nằm ở đồng bằng sông Hồng, có quá trình<br /> chuyển dịch cơ cấu kinh tế nhanh, song nông nghiệp vẫn là ngành chủ yếu, đóng góp lớn vào quá<br /> trình phát triển kinh tế của tỉnh, chính vì vậy phát triển nông nghiệp được các cấp, các ngành trong<br /> tỉnh đặc biệt quan tâm. Mục tiêu của nghiên cứu này là đánh giá khái quát thực trạng nông nghiệp<br /> tỉnh Hải Dương trong thời gian qua, trên cơ sở những nguyên nhân tồn tại, tác giả đề xuất các giải<br /> pháp nhằm phát triển ngành nông nghiệp tỉnh Hải Dương trong thời gian tới.<br /> Tứ khóa: nông nghiệp, Hải Dương<br /> <br /> AGRICULTURAL DEVELOPMENT SOLUTIONS<br /> HAI DUONG PROVINCE<br /> ABSTRACT<br /> After 30 years of on going innovation, the country’s economy has achieved certain<br /> achievements, in which agriculture is the sectors with significant development. In recent period,<br /> agriculture has contributed substantially to the economic growth of the country. Moreover, it is<br /> considered as pillars of the economy in the difficult times. Therefore, agriculture is considered an<br /> important sector, deciding the success of the process of economic-society development in general,<br /> and of the industrialization and modernization in particular. Hai Duong Province is geographically<br /> located in the Red River Delta. It has been on the process of fast economic restructuring, still<br /> agriculture in the region remains a main sector which plays a part in the province’s economic<br /> development. Hence boosting agriculture sector is particularly concerned by the province’s<br /> authority. The objective of this study is to assess the status of agricultural in Hai Duong province<br /> in recent years. Based on the exist, the authors shall propose measures to develop the agricultural<br /> sector in Hai Duong in the future. <br /> Keywords: agriculture, Hai Duong<br /> *<br /> <br /> TS. Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Tp. Hồ Chí Minh, CN. Tân Bình<br /> <br /> 71<br /> <br /> Tạp chí Kinh tế - Kỹ thuật<br /> <br /> 1. Đặt vấn đề<br /> Sau hơn hai mươi năm đổi mới, nền kinh<br /> tế Việt Nam đã gặt hái được nhiều thành tựu<br /> đáng kể, đặc biệt là ngành nông nghiệp, từ<br /> một nước thường xuyên thiếu lương thực,<br /> hàng năm phải nhập hàng triệu tấn lương<br /> thực từ nước ngoài, nhưng đã trở thành nước<br /> xuất khẩu gạo đứng thứ ba trên thế giới, GDP<br /> trong lĩnh vực nông nghiệp bình quân hàng<br /> năm tăng 3,3%. Thực tế cho thấy nông nghiệp<br /> ngày càng có nhiều đóng góp tích cực hơn<br /> vào tiến trình phát triển, hội nhập của kinh<br /> tế cả nước vào nền kinh tế toàn cầu, đặc biệt<br /> trong những thời điểm khó khăn, nông nghiệp<br /> còn được coi như trụ đỡ của nền kinh tế; nông<br /> nghiệp không chỉ đã góp phần quan trọng<br /> vào việc ổn định chính trị-xã hội nông thôn<br /> và nâng cao đời sống của người nông dân,<br /> mà nông nghiệp đã ngày càng tạo ra nhiều<br /> hơn nữa những tiền đề vật chất cần thiết, góp<br /> phần tích cực đẩy nhanh tăng trưởng kinh tế<br /> và đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa<br /> đất nước. Chính vì vậy, Đảng và Nhà nước<br /> ta luôn đặt nông nghiệp, nông dân, nông thôn<br /> ở vị trí chiến lược quan trọng, coi đó là cơ<br /> sở và lực lượng để phát triển kinh tế-xã hội<br /> bền vững, ổn định chính trị, bảo đảm an ninh,<br /> quốc phòng; giữ gìn, phát huy bản sắc văn hoá<br /> dân tộc và bảo vệ môi trường sinh thái. Tỉnh<br /> Hải Dương là một tỉnh thuộc đồng bằng sông<br /> Hồng, có diện tích đất nông nghiệp lớn, với<br /> đa số dân số đang sinh sống, lao động và sản<br /> xuất nông nghiệp ở nông thôn. Trong những<br /> năm qua, ngành nông nghiệp Hải Dương đã<br /> có những bước phát triển đáng kể, song so với<br /> tiềm năng, lợi thế sẵn có, ngành nông nghiệp<br /> tỉnh Hải Dương vẫn chưa thực sự phát huy<br /> hết tiềm năng, lợi thế vốn có của nó. Việc ứng<br /> dụng công nghệ vào sản xuất và bảo quản sau<br /> thu hoạch còn khiêm tốn; sản xuất manh mún;<br /> <br /> thị trường tiêu thụ nông sản còn bấp bênh, thiếu<br /> nguồn lực đáp ứng cho yêu cầu của ngành nông<br /> nghiệp…đang là những rào cản ảnh hưởng trực<br /> tiếp đến sự phát triển của ngành nông nghiệp<br /> tỉnh Hải Dương. Do đó, tìm ra giải pháp nhằm<br /> phát triển nông nghiệp tỉnh Hải Dương có tính<br /> cấp thiết đối với các cấp, các ngành của tỉnh<br /> trong giai đoạn hiện nay.<br /> 2. Thực trạng nông nghiệp tỉnh Hải<br /> Dương<br /> Hải Dương là một tỉnh thuộc đồng bằng<br /> sông Hồng, thuộc vùng kinh tế trọng điểm<br /> Bắc bộ, có tổng diện tích tự nhiên là 1.651<br /> km2, diện tích chủ yếu là đồng bằng, chiếm<br /> 89% và miền núi chiếm 11%  ; là một tỉnh<br /> nằm trong vùng khí hậu cận nhiệt đới ẩm, chia<br /> làm 4 mùa rõ rệt (xuân, hạ, thu, đông). Vào<br /> giai đoạn từ tiết lập xuân đến tiết thanh minh<br /> (khoảng đầu tháng hai - đầu tháng tư dương<br /> lịch) có hiện tượng mưa phùn và nồm là giai<br /> đoạn chuyển tiếp từ mùa khô sang mùa mưa;<br /> mùa mưa kéo dài từ tháng tư đến tháng mười<br /> hàng năm. Tỉnh Hải Dương có tài nguyên<br /> đất phong phú, đa dạng, đặc biệt là đất phù<br /> sa với diện tích 148.929 ha; hệ thống sông<br /> ngòi tự nhiên và sông nội đồng dày đặc cùng<br /> với hàng ngàn ao hồ nhỏ; có hệ thống thủy<br /> lợi, hệ thống giao thông hoàn chỉnh rất thuận<br /> lợi cho phát triển nông nghiệp. Những năm<br /> gần đây, ngành nông nghiệp tỉnh Hải Dương<br /> đã có những bước phát triển tương đối toàn<br /> diện, giá trị nông, lâm, thủy sản tăng bình<br /> quân hàng năm trên 4,8%, cơ cấu kinh tế có<br /> xu hướng dịch chuyển tăng tỷ trọng ngành<br /> chăn nuôi, giảm tỷ trọng ngành trồng trọt.<br /> Giá trị sản phẩm trên 1 ha đất nông nghiệp và<br /> đất nuôi trồng thủy sản ngày càng tăng. Đặc<br /> biệt, ngành nông nghiệp Hải Dương đã hình<br /> thành nên một số vùng sản xuất hàng hóa tập<br /> trung như vùng vải thiều ở huyện Thanh Hà,<br /> 72<br /> <br /> Giải pháp phát triển . . .<br /> <br /> với diện tích 10.500 ha, sản lượng thu hoạch<br /> trên 30.000 tấn/năm; vùng dưa hấu, rau ngắn<br /> ngày ở huyện Kim Thành, Gia Lộc với diện<br /> tích trên 6.000 ha; vùng trồng lúa nếp cái hoa<br /> vàng ở huyện Kim Thành, Kinh Môn với diện<br /> tích khoảng 800-1000 ha; vùng trồng hành,<br /> tỏi ở huyện Nam Sách, Kinh Môn với diện<br /> tích khoảng 3.500 ha; vùng nuôi cá Basa có<br /> diện tích 100 ha ở huyện Tứ Ký, Cẩm Giàng,<br /> Ninh Giang và Kim Thành; vùng trồng cà rốt<br /> ở huyện Cẩm Giàng với diện tích 420ha, hàng<br /> năm cho thu hoạch sản lượng 12.000 – 13.000<br /> tấn. Dưới đây là thực trạng ngành nông nghiệp<br /> tỉnh Hải Dương trong những năm qua:<br /> 2.1. Về diện tích đất nông nghiệp<br /> Trong những năm gần đây, tốc độ đô thị<br /> hóa và phát triển công nghiệp của tỉnh Hải<br /> Dương diễn ra với tốc độ nhanh chóng, qua<br /> đó đã góp phần vào công cuộc phát triển kinh<br /> tế của địa phương cũng như của cả nước. Tuy<br /> nhiên, khi đô thị hóa và các khu công nghiệp<br /> ngày càng phát triển thì diện tích đất nông<br /> nghiệp cũng có xu hướng giảm xuống để<br /> nhường đất cho các khu đô thị và công nghiệp.<br /> Theo số liệu thống kê, giai đoạn 2009-2011,<br /> diện tích đất nông nghiệp của tỉnh Hải Dương<br /> đã có xu hướng giảm dần qua các năm, cụ<br /> thể: năm 2010, tổng diện tích đất nông nghiệp<br /> trong toàn tỉnh là 108.697 ha, giảm so với<br /> <br /> Chỉ tiêu<br /> <br /> Hải Dương<br /> Chí Linh<br /> Nam Sách<br /> Kinh Môn<br /> Kim Thành<br /> Thanh Hà<br /> Cẩm Giàng<br /> <br /> năm 2009 là 881 ha, tỷ lệ giảm 0,83%, trong<br /> đó: TP. Hải Dương giảm 1 ha, tỷ lệ giảm<br /> 0,41%; huyện Chí Linh giảm 314 ha, tỷ lệ<br /> giảm 1,5%; huyện Nam Sách giảm 62 ha, tỷ lệ<br /> giảm 0,9%; huyện Kinh Môn giảm 215 ha, tỷ<br /> lệ giảm 2,3%; huyện Kim Thành giảm 618 ha,<br /> tỷ lệ giảm 8,24%; huyện Thanh Hà giảm 3 ha,<br /> tỷ lệ giảm 0,03%; huyện Cẩm Giàng giảm 9<br /> ha, tỷ lệ giảm 0,14%; huyện Bình Giang giảm<br /> 24 ha, tỷ lệ giảm 0,32%; huyện Gia Lộc giảm<br /> 27 ha, tỷ lệ giảm 0,36%; huyện Tứ Kỳ giảm<br /> 58 ha, tỷ lệ giảm 0,5%; huyện Ninh Giang<br /> giảm 50 ha, tỷ lệ giảm 0,56%; huyện Thanh<br /> Miện giảm 30 ha, tỷ lệ giảm 0,34%. Năm<br /> 2011, tổng diện tích đất nông nghiệp trên địa<br /> bàn giảm 463 ha, tỷ lệ giảm 0,44%, trong đó:<br /> TP. Hải Dương giảm 29 ha, tỷ lệ giảm 1,18%;<br /> huyện Chí Linh giảm 141 ha, tỷ lệ giảm 0,7%;<br /> huyện Nam Sách giảm 14 ha, tỷ lệ giảm<br /> 0,2%; huyện Kinh Môn giảm 3 ha, tỷ lệ giảm<br /> 0,03%; huyện Kim Thành giảm 29 ha, tỷ lệ<br /> giảm 0,45%; huyện Thanh Hà giảm 12 ha, tỷ<br /> lệ giảm 0,13%; huyện Cẩm Giàng giảm 28 ha,<br /> tỷ lệ giảm 0,45%; huyện Bình Giang giảm 49<br /> ha, tỷ lệ giảm 0,66%; huyện Gia Lộc giảm 21<br /> ha, tỷ lệ giảm 0,28%; huyện Tứ Kỳ giảm 15<br /> ha, tỷ lệ giảm 0,13%; huyện Ninh Giang giảm<br /> 24 ha, tỷ lệ giảm 0,3%; huyện Thanh Miện<br /> giảm 8 ha, tỷ lệ giảm 0,1% (Bảng 2.1).<br /> <br /> Bảng 2.1. Diện tích đất nông nghiệp tỉnh Hải Dương giai đoạn 2009-2011<br /> Năm 2010<br /> Năm 2011<br /> Mức<br /> Tỷ lệ<br /> Diện tích<br /> Mức<br /> Năm<br /> Diện tích<br /> tăng,<br /> tăng,<br /> tăng,<br /> 2009<br /> giảm<br /> giảm (%)<br /> giảm<br /> 2.450<br /> 2.449<br /> (1)<br /> (0,041)<br /> 2.420<br /> (29)<br /> 21.019<br /> 20.705<br /> (314)<br /> (1,5)<br /> 20.564<br /> (141)<br /> 7.081<br /> 7.019<br /> (62)<br /> (0,9)<br /> 7.005<br /> (14)<br /> 9.306<br /> 9.521<br /> (215)<br /> (2,3)<br /> 9.518<br /> (3)<br /> 7.054<br /> 6.436<br /> (618)<br /> (8,24)<br /> 6.407<br /> (29)<br /> 9.468<br /> 9.465<br /> (3)<br /> (0,03)<br /> 9.453<br /> (12)<br /> 6.272<br /> 6.263<br /> (9)<br /> (0,14)<br /> 6.235<br /> (28)<br /> 73<br /> <br /> Tỷ lệ<br /> tăng,<br /> giảm (%)<br /> (1,18)<br /> (0,7)<br /> (0,2)<br /> (0,03)<br /> (0,45)<br /> (0,13)<br /> (0,45)<br /> <br /> Tạp chí Kinh tế - Kỹ thuật<br /> Bình Giang<br /> <br /> 7.494<br /> <br /> 7.470<br /> <br /> (24)<br /> <br /> 0,32)<br /> <br /> 7.421<br /> <br /> (49)<br /> <br /> (0,66)<br /> <br /> Gia Lộc<br /> <br /> 7.508<br /> <br /> 7.481<br /> <br /> (27)<br /> <br /> (0,36)<br /> <br /> 7.460<br /> <br /> (21)<br /> <br /> (0,28)<br /> <br /> Tứ Kỳ<br /> <br /> 11.285<br /> <br /> 11.227<br /> <br /> (58)<br /> <br /> (0,5)<br /> <br /> 11.212<br /> <br /> (15)<br /> <br /> (0,13)<br /> <br /> Ninh Giang<br /> <br /> 8.924<br /> <br /> 8.974<br /> <br /> (50)<br /> <br /> (0,56)<br /> <br /> 8.950<br /> <br /> (24)<br /> <br /> (0,3)<br /> <br /> Thanh Miện<br /> <br /> 8.717<br /> <br /> 8.687<br /> <br /> (30)<br /> <br /> (0,34)<br /> <br /> 8.679<br /> <br /> (8)<br /> <br /> (0,1)<br /> <br /> TOÀN TỈNH<br /> <br /> 106.578<br /> <br /> 105.697<br /> <br /> (881)<br /> <br /> (0,83)<br /> <br /> 105.324<br /> <br /> (463)<br /> <br /> (0,44)<br /> <br /> Nguồn: Cục Thống kê tỉnh Hải Dương [3]<br /> <br /> 2.2. Diện tích các loại cây trồng<br /> Diện tích các loại cây trồng trên địa bàn<br /> tỉnh Hải Dương tăng nhẹ trong giai đoạn<br /> <br /> Năm<br /> <br /> 2009<br /> 2010<br /> 2011<br /> <br /> <br /> 2009-2011, qua đó đã góp phần làm tăng sản<br /> lượng và giá trị cho ngành nông nghiệp cùa<br /> tỉnh (Bảng 2.2).<br /> <br /> Bảng 2.2. Diện tích đất trồng cây nông nghiệp tỉnh Hải Dương (2009-2011)<br /> Cây hàng năm<br /> Cây lâu năm<br /> Diện tích (ha)<br /> Mức tăng,<br /> Tỷ lệ<br /> Diện tích<br /> Mức<br /> Tỷ lệ<br /> giảm<br /> tăng,<br /> (ha)<br /> tăng,<br /> tăng,<br /> giảm (%)<br /> giảm<br /> giảm (%)<br /> 163.877<br /> 22.499<br /> 166.108<br /> 2.231<br /> 1,36<br /> 22.471<br /> (28)<br /> (0,12)<br /> 164.767<br /> (1.341)<br /> (0,8)<br /> 23.277<br /> 806<br /> 3,6<br /> Nguồn: Cục thống kê tỉnh Hải Dương[3]<br /> <br /> Bảng 2.2 cho thấy, tổng diện tích đất nông<br /> nghiệp tăng nhẹ trong năm 2010 nhưng qua<br /> năm 2011 giảm xuống, cụ thể: năm 2010,<br /> diện tích đất trồng cây hàng năm là 166.108<br /> ha, tăng 2.231 ha so với năm 2009, tỷ lệ tăng<br /> 1,36%; năm 2011, diện tích cây trồng hàng<br /> năm là 164.767 ha, giảm 1.341 ha so với năm<br /> <br /> 2010, tỷ lệ giảm 0,8%. Năm 2010, diện tích<br /> đất trồng cây lâu năm là 22.471 ha, giảm<br /> 28 ha so với năm 2009, tỷ lệ giảm 0,12%;<br /> năm 2011, diện tích đất trồng cây lâu năm là<br /> 23.277 ha, tăng 806 ha so với năm 2010, tỷ<br /> lệ tăng 3,6%.<br /> <br /> 74<br /> <br /> Giải pháp phát triển . . .<br /> <br /> 2.3. Số lượng đàn gia súc, gia cầm<br /> Số lượng đàn gia súc, gia cầm giai đoạn 2009-2011 có xu hướng giảm xuống, riêng đàn gia<br /> cầm tăng khá cao trong năm 2011 ( Bảng 2.3)<br /> Bảng 2.3: Số lượng gia súc, gia cầm trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2009 -2011<br /> Chỉ tiêu<br /> <br /> Năm 2010<br /> Năm<br /> 2009<br /> <br /> Số lượng<br /> (con)<br /> <br /> Mức tăng<br /> <br /> Năm 2011<br /> Tỷ lệ<br /> tăng,<br /> giảm<br /> <br /> Số lượng<br /> (con)<br /> <br /> Mức<br /> tăng<br /> <br /> Tỷ lệ<br /> tăng,<br /> giảm<br /> <br /> Đàn trâu<br /> <br /> 8.032<br /> <br /> 7.189<br /> <br /> (843)<br /> <br /> (10,5)<br /> <br /> 6.286<br /> <br /> (903)<br /> <br /> (12,6)<br /> <br /> Đàn bò<br /> <br /> 38.205<br /> <br /> 33.477<br /> <br /> (4.728)<br /> <br /> (12,4)<br /> <br /> 22.864<br /> <br /> (10.613)<br /> <br /> (31,7)<br /> <br /> Đàn lợn<br /> <br /> 597.653<br /> <br /> 586.235<br /> <br /> (11.418)<br /> <br /> (1,9)<br /> <br /> 537.632<br /> <br /> (48.603)<br /> <br /> (8,3)<br /> <br /> Đàn gia cầm<br /> <br /> 7.122.000 8.106.000 (984.000)<br /> <br /> (13,8)<br /> <br /> 9.947.000 1.841.000 22,7<br /> <br /> Nguồn: Cục Thống kê tỉnh Hải Dương[3]<br /> <br /> Bảng 2.3 cho thấy số lượng gia súc, gia<br /> cầm trên địa bàn tỉnh Hải Dương có xu hướng<br /> giảm trong giai đoạn 2009-2011, cụ thể: Năm<br /> 2010, số lượng trâu là 7.189 con, giảm 843<br /> con so với năm 2009, tỷ lệ giảm 10,5%; số<br /> lượng bò là 33.477 con, giảm 4.728 con so<br /> với năm 2009, tỷ lệ giảm 12,4%; số lượng lợn<br /> là 586.235 con, giảm 11.418 con so với năm<br /> 2009, tỷ lệ giảm 1,9%; số lượng con gia cầm là<br /> 8.106.000 con, giảm 984.000 con so với năm<br /> 2009, tỷ lệ giảm 13,8%. Năm 2011, số lượng<br /> trâu là 6.286 con, giảm 903 con so với năm<br /> 2010, tỷ lệ giảm 12,6%; số lượng bò là 22.864<br /> con, giảm 10.613 con so với năm 2010, tỷ lệ<br /> giảm 31,7%; số lượng lợn là 537.632 con,<br /> giảm 48.603 con so với năm 2010, tỷ lệ giảm<br /> 8,3%; trong khi đó số lượng con gia cầm là<br /> 9.947.000 con, tăng 1.841.000 con so với năm<br /> 2010, tỷ lệ tăng 22,7%<br /> 2.4. Giá trị sản xuất nông nghiệp trên<br /> 1ha đất nông nghiệp<br /> Thời gian qua, nhờ có sự chỉ đạo sâu sát<br /> của lãnh đạo tỉnh, cũng như việc áp dụng<br /> đồng bộ các giải pháp như dồn điền đổi thửa,<br /> tập trung đẩy mạnh ứng dụng các giống cây<br /> <br /> trồng, vật nuôi có năng suất chất lượng cao,<br /> thích hợp với điều kiện sinh thái của từng địa<br /> bàn, mùa vụ và trình độ sản xuất của nông<br /> dân ở các vùng khác nhau của tỉnh. Bên cạnh<br /> đó, các cấp, các ngành đã tăng cường tuyên<br /> truyền, phổ biến, nâng cao nhận thức và triển<br /> khai ứng dụng kết quả nghiên cứu khoa học<br /> và tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất, từ đó làm<br /> cho năng suất, chất lượng của sản phẩm nông<br /> nghiệp ngày càng được nâng lên. Công tác<br /> xúc tiến thương mại ngày càng chú trọng hơn<br /> để tháo gỡ cho sản phẩm đầu ra cho nông<br /> nghiệp, từ đó giúp cho thu nhập của người<br /> nông dân ngày càng được cải thiện, góp phần<br /> nâng cao đời sống vật chất cũng như tinh thần<br /> của đồng bào vùng nông thôn, điều đó có thể<br /> thấy rõ giá trị sản phẩm nông nghiệp trên mỗi<br /> ha hàng năm trên địa bàn tỉnh tăng nhanh qua<br /> các năm, cụ thể: năm 2010, giá trị sản phẩm<br /> trên 1 ha đất trồng trọt đạt 80,1 triệu đồng,<br /> tăng 13 triệu đồng so với năm 2009, tỷ lệ tăng<br /> 19,4% và giá trị sản phẩm trên 1 ha đất nuôi<br /> trồng, thủy sản đạt 105,1 triệu đồng, tăng 13,1<br /> triệu đồng, tỷ lệ tăng 14,24%; năm 2011 giá<br /> trị sản phẩm trên 1 ha đất trồng trọt là 96,4<br /> 75<br /> <br />