62
Ch−¬ng VI
HÖ thèng nèi ®Êt
Khi l¾p ®Æt hÖ thèng nèi ®Êt ë c¸c thiÕt bÞ ®iÖn xoay chiÒu vµ mét chiÒu ph¶i tu©n
theo c¸c h−íng dÉn vÒ thi c«ng vµ nghiÖm thu viÕt t¹i ch−¬ng nµy.
6.1 Yªu cÇu chung.
Ph¶i nèi ®Êt c¸c bé phËn kim lo¹i cña c¸c thiÕt bÞ ®iÖn vµ cña c¸c thiÕt bÞ ®iÖn cã
thÓ mang ®iÖn ¸p nÕu c¸ch ®iÖn bÞ háng.
a. §èi víi ®iÖn xoay chiÒu hoÆc mét chiÒu cã ®iÖn ¸p tõ 500 v«n trë lªn trong mäi
tr−êng hîp.
b. §èi víi ®iÖn xoay chiÒu vµ 1 chiÒu cã ®iÖn ¸p trªn 12 v«n ë c¸c gian nhµ nguy
hiÓm vµ ®Æc biÖt nguy hiÓm còng nh− ë c¸c thiÕt bÞ ngoµi trêi.
Kh«ng ph¶i nèi ®Êt c¸c thiÕt trÝ ®iÖn xoay chiÒu ®Õn 12 v«n vµ thiÕt trÝ ®iÖn 1
chiÒu 110 v«n trõ tr−êng hîp cã quy ®Þnh riªng.
Trong c¸c gian dÔ næ vµ ë c¸c thiÕt trÝ dÔ næ ®Æt ngoµi trêi, ph¶i theo nh÷ng yªu
cÇu kh¸c víi m«i tr−êng b×nh th−êng nh− sau :
a. C¸c thiÕt trÝ ®iÖn xoay chiÒu d−íi 127 v«n vµ 1 chiÒu d−íi 220 v«n ®Òu ph¶i nèi ®Êt.
b. Khi nèi ®Êt ph¶i dïng d©y dÉn trÇn hoÆc d©y bäc c¸ch ®iÖn chuyªn dïng ®Ó nèi ®Êt hay
c¸c d©y trung tÝnh. ViÖc lîi dông c¸c kÕt cÊu nh− èng, dµn v× kÌo, vá ch× cña c¸p v.v... chØ
®−îc coi lµ biÖn ph¸p phô.
c. C¸c tuyÕn nèi ®Êt chÝnh ph¶i ®−îc ®Êu vµo c¸c vËt nèi ®Êt Ýt nhÊt ë 2 ®iÓm vµ nªn nèi
t¹i c¸c ®Çu håi cña nhµ.
C¸c bé phËn ph¶i nèi ®Êt lµ:
a- Vá m¸y ®iÖn, m¸y biÕn ¸p, c¸c thiÕt bÞ, c¸c ®Ìn chiÕu s¸ng v.v....
b- Bé truyÒn ®éng cña c¸c khÝ cô ®iÖn.
c- C¸c cuén d©y thø cÊp cña m¸y biÕn ®iÖn ®o l−êng.
d- Khung cña tñ b¶ng ®iÖn ph©n phèi, tñ ®iÒu khiÓn vµ c¸c tñ, b¶ng ®iÖn kh¸c.
e- C¸c kÕt cÊu kim lo¹i cña tr¹m biÕn ¸p vµ c¸c thiÕt bÞ ph©n phèi ngoµi trêi, vá kim lo¹i
c¸c hép c¸p, vá kim lo¹i cña c¸p ( kÓ c¶ c¸p kiÓm tra vµ d©y dÉn) èng thÐp luån d©y dÉn
®iÖn v.v....
g- C¸c rµo ch¾n, l−íi ch¾n hay tÊm ch¾n b»ng kim lo¹i ®Ó b¶o vÖ c¸c bé phËn mang ®iÖn,
c¸c dµn, c¸c xµ, c¸c sµn thao t¸c kim lo¹i vµ c¸c bé phËn kh¸c cã thÓ mang ®iÖn ¸p.
h- C¸c cét thÐp vµ bª t«ng cèt thÐp ®−êng d©y dÉn trªn kh«ng. ViÖc nèi ®Êt c¸c kÕt cÊu
ph¶i theo ®óng quy ®Þnh cña thiÕt kÕ.
Kh«ng ph¶i nèi ®Êt:
a- C¸c phô kiÖn vµ c¸c thiÕt bÞ l¾p ®Æt trªn cét gç ®−êng d©y dÉn trªn kh«ng vµ trªn c¸c
kÕt cÊu b»ng gç cña tr¹m biÕn ¸p ngoµi trêi sau ®©y nÕu kh«ng cã yªu cÇu ph¶i b¶o vÖ
tr¸nh qu¸ ®iÖn ¸p khÝ quyÓn.
63
- Phô kiÖn cña c¸ch treo ®iÖn.
- Ch©n c¸ch ®iÖn cøng ( tige ).
- C¸c gi¸ ®ì, cÇn ®Ìn vµ chôp ®Ìn.
b- C¸c thiÕt bÞ ®Æt trªn c¸c kÕt cÊu kim lo¹i ®· ®−îc nèi ®Êt, nh−ng bÒ mÆt tiÕp xóc gi÷a
thiÕt bÞ vµ kÕt cÊu kim lo¹i ph¶i ®−îc ®¸nh s¹ch vµ kh«ng ®−îc s¬n.
c- Vá c¸c dång hå ®o l−êng ®iÖn, tr¹m biÕn ¸p vµ c¸c xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp.
d- C¸c bé phËn th−êng ph¶i th¸o hoÆc më ra ë c¸c tñ thiÕt bÞ ph©n phèi, c¸c rµo ch¾n, c¸c
tñ, c¸c cöa, c¸c khung b»ng kim lo¹i v.v... ®· ®−îc nèi ®Êt.
g- C¸c dông cô sö dông ®iÖn cã c¸ch ®iÖn cao gÊp ®«i.
Cho phÐp thay thÕ nèi ®Êt cña tõng ®éng c¬ ®iÖn, c¸c thiÕt bÞ kh¸c ®Æt trªn c¸c
m¸y b»ng c¸ch trùc tiÕp nèi ®Êt th©n bÖ m¸y c¸i, nh−ng ph¶i tiÕp sóc tèt gi÷a th©n thiÕt bÞ
®iÖn vµ bÖ m¸y.
Nh÷ng bé phËn cÇn nèi ®Êt cña thiÕt trÝ ®iÖn ph¶i dïng d©y riªng ®Ó nèi vµo hÖ nèi
®Êt chÝnh. CÊm nèi liªn tiÕp nhiÒu bé phËn cÇn nèi ®Êt vµo hÖ nèi ®Êt b»ng mét d©y nèi
chung.
Khi thùc hiÖn nèi ®Êt nªn tËn dông c¸c vËt nèi ®Êt tù nhiªn.
a- C¸c èng dÉn n−íc vµ èng kim lo¹i kh¸c ch«n d−íi ®Êt, trõ èng dÉn nhiªn liÖu láng, èng
dÉn nhiªn liÖu khÝ dÔ ch¸y næ.
b- C¸c èng t−íi n−íc.
c- C¸c kÕt cÊu kim lo¹i cña c¸c c«ng tr×nh x©y dùng ch«n ®Êt mét phÇn.
d- C¸c tÊm cõ b»ng kim lo¹i cña c¸c c«ng tr×nh thuû lîi v.v...
e- C¸c vá ch× cña c¸p ch«n ®Êt ( trõ vá nh«m cña c¸p ph¶i c¸ch ®iÖn víi ®Êt). Tr−êng hîp
chØ dïng vá c¸p lµm vËt nèi ®Êt th× Ýt nhÊt ph¶i cã 2 c¸p.
C¸c vËt nèi ®Êt tù nhiªn ph¶i ®−îc nèi víi hÖ thèng nèi ®Êt chÝnh Ýt nhÊt t¹i 2 ®iÓm
kh¸c nhau. Yªu cÇu nµy kh«ng quy ®Þnh cho tr−êng hîp c¸c nèi ®Êt lÆp l¹i cña d©y trung
tÝnh vµ c¸c vá kim lo¹i cña c¸p.
B¶ng VI-1.
C¸c kÝch th−íc nhá nhÊt cña vËt nèi ®Êt b»ng thÐp vµ cña c¸c d©y nèi ®Êt.
C¸ch ®Æt d©y dÉn
STT Tªn gäi §¬n vÞ ®o l−êng Trong nhµ C¸c thiÕt bÞ
ngoµi trêi Ch«n d−íi
®Êt
1 D©y dÉn trßn §/ kÝnh mm 10 10 12
2 D©y dÉn mÆt c¾t ch÷
nhËt MÆt c¾t mm2 64 64 64
3 ThÐp gãc ChiÒu dµy b¶n mm 3 4 4
4 èng thÐp kim lo¹i
kh«ng hµn ChiÒu dµy thµnh èng 2,5 2,5 2,5
64
5 C¸c èng thÐp thµnh
máng hµn ®iÖn ChiÒu dµy 1.5 Kh«ng cho phÐp
§Ó lµm c¸c vËt nèi ®Êt nh©n t¹o nªn dïng:
a- ThÐp gãc hay cäc kim lo¹i ®ãng th¼ng ®øng v.v...
b- C¸c thanh thÐp dÑt, thÐp trßn v.v... ®Æt n»m ngang kÝch th−íc nhá nhÊt cña c¸c vËt nèi
®−îc quy ®Þnh trong b¶ng VI-1, ë m«i tr−êng dÔ bÞ ¨n mßn nªn dïng c¸c vËt nèi ®Êt m¹
®ång hay m¹ kÏm.
Nªn ¸p dông c¸c vËt nèi ®Êt kiÓu ch«n s©u, nh÷ng vËt nèi ®Êt nµy ®−îc kÕt hîp ®Æt
trong lóc thi c«ng mãng c¸c c«ng tr×nh x©y dùng d©n dông vµ c«ng nghiÖp còng nh− d©y
dÉn ®iÖn trªn kh«ng.
6.2 §Æt c¸c d©y nèi ®Êt.
§Ó lµm c¸c d©y nèi ®Êt th× tr−íc hÕt ph¶i sö dông:
a- C¸c d©y trung tÝnh cña c¸c l−íi ®iÖn cung cÊp.
b- C¸c kÕt cÊu kim lo¹i cña nhµ ( c¸c dµn, kÌo, cét ...).
c- C¸c kÕt cÊu kim lo¹i dïng cho s¶n xuÊt ( c¸c dÇm, cÇn trôc, c¸c khung thiÕt bÞ ph©n
phèi, c¸c lan can, c¸c sµn thao t¸c, buång thang m¸y, c¸c m¸y n©ng, m¸y cÈu v.v...).
d- C¸c èng thÐp luån d©y ®iÖn.
e- C¸c vá ch× vµ vá nh«m cña c¸p.
g- C¸c èng kim lo¹i, èng dÉn n−íc, tho¸t n−íc, èng dÉn nhiÖt v.v... ( trõ ®−êng èng dÉn
nhiªn liÖu vµ khÝ dÔ ch¸y næ ) ®Òu cã thÓ dïng lµm ®©y nèi ®Êt cho c¸c thiÕt trÝ ®iÖn d−íi
1000 v«n.
Trong c¸c tr−êng hîp kÓ trªn, c¸c d©y dÉn dïng ®Ó nèi ®Êt ®Òu ph¶i ®−îc nèi ch¾c
ch¾n víi hÖ thèng nèi ®Êt hay víi d©y trung tÝnh.
C¸c d©y dÉn hay c¸c bé phËn ®· nãi ë trªn cã thÓ lµm c¸c vËt nèi ®Êt duy nhÊt nÕu
chóng tho¶ m·n ®−îc c¸c yªu cÇu chung cña ch−¬ng nµy.
D©y dÉn nèi ®Êt th«ng th−êng dïng b»ng thÐp. Yªu cÇu nµy kh«ng ¸p dông cho
c¸c dông cô hoÆc thiÕt bÞ dïng ®iÖn di ®éng, c¸c ®−êng c¸p chiÕu s¸ng thuéc hÖ thèng 3
pha 4 d©y vµ nh÷ng tr−êng hîp dïng thÐp sÏ gÆp khã kh¨n vÒ mÆt kÕt cÊu.
C¸c d©y dÉn nèi ®Êt b»ng thÐp ph¶i cã mÆt c¾t kh«ng bÐ h¬n c¸c sè liÖu ®· nªu
trong b¶ng V-1.
CÊm dïng c¸c d©y dÉn trÇn b»ng nh«m ch«n trong ®Êt ®Ó lµm c¸c vËt nèi ®Êt hay
d©y dÉn nèi ®Êt.
ë c¸c thiÕt trÝ ®iÖn d−íi 1000 v«n th× d©y dÉn nèi ®Êt b»ng ®ång hoÆc b»ng nh«m
ph¶i cã mÆt c¾t kh«ng bÐ h¬n c¸c sè liÖu trong b¶ng VI-2.
B¶ng VI-2.
MÆt c¾t nhá nhÊt cña c¸c d©y nèi ®Êt b»ng ®ång vµ nh«m ë c¸c thiÕt trÝ ®iÖn d−íi 1000
v«n.
MÆt c¾t d©y dÉn mm2
STT Tªn gäi d©y dÉn B»ng ®ång B»ng nh«m
65
1 C¸c d©y dÉn trÇn khi ®Æt hë 4 6
2 C¸ d©y dÉn c¸ch ®iÖn 1.5 2.5
3 C¸c ruét ®Ó nèi ®Êt cña c¸p hoÆc cña d©y dÉn nhiÒu
ruét trong vá b¶o vÖ chung víi c¸c d©y pha 1 1.5
C¸c d©y nèi ®Êt cho c¸c dông cô dïng ®iÖn di ®éng ph¶i n»m trong vá chung víi
c¸c d©y dÉn pha vµ b»ng mÆt c¾t cña d©y pha ®ã.
Ruét d©y dÉn vµ c¸p dïng cho c¸c dông cô dïng ®iÖn di ®éng ph¶i lµ d©y mÒm,
ph¶i cã mÆt c¾t nhá nhÊt 1.5mm2.
C¸c d©y nèi ®Êt ®Æt trong nhµ ®Òu ph¶i ®Ó ë n¬i dÔ ®Õn gÇn ®Ó kiÓm tra, nh−ng yªu
cÇu nµy kh«ng ¸p dông cho:
- C¸c ruét trung tÝnh vµ c¸c vá cña c¸p.
- C¸c èng luån d©y ®Æt ch×m.
- C¸c kÕt cÊu kim lo¹i ch«n d−íi ®Êt.
C¸c d©y nèi ®Êt ph¶i ®−îc b¶o vÖ ®Ó tr¸nh c¸c t¸c ®éng c¬ häc vµ ho¸ häc, ë chç
d©y nèi ®Êt giao chÐo víi c¸c c¸p, c¸c ®−êng èng, ®−êng s¾t vµ c¸c chç kh¸c cã thÓ g©y ra
cac h− háng c¬ häc ®Òu ph¶i ®−îc b¶o vÖ.
D©y nèi ®Êt ë nh÷ng chç xuyªn t−êng ph¶i ®Æt trong c¸c hèc t−êng, trong èng
hoÆc trong c¸c vËt bao che cøng.
Nèi c¸c d©y nèi ®Êt víi nhau ph¶i ®¶m b¶o tiÕp xóc ch¾c ch¾n tèt nhÊt lµ b»ng hµn
trùc tiÕp. ChiÒu dµi mèi hµn ph¶i b»ng 2 lÇn chiÒu réng cña d©y khi d©y cã mÆt c¾t ch÷
nhËt hoÆc b»ng 6 lÇn ®−êng kÝnh d©y khi d©y cã mÆt c¾t trßn.
ViÖc nèi d©y trung tÝnh cña c¸c m¹nh ®iÖn vµ cña d©y dÉn ®iÖn trªn kh«ng cho
phÐp thùc hiÖn nh− ph−¬ng ph¸p nèi c¸c d©y pha.
Trong c¸c gian nhµ Èm −ít vµ cã c¸c h¬i hay khÝ ®éc h¹i ( ¨n mßn ) th× viÖc nèi
®Êt ®Òu nªn hµn. Tr−êng hîp kh«ng hµn ®−îc th× cho phÐp nèi b»ng bul«ng, khi ®ã phÇn
tiÕp xóc cña d©y vµ kho¸ nèi ph¶i cã líp b¶o vÖ.
ViÖc nèi d©y nèi ®Êt víi vËt nèi ®Êt kÐo dµi ( nh− ®−êng èng n−íc) ph¶i thùc hiÖn
ë chç ch−a vµo nhµ b»ng hµn. NÕu kh«ng thÓ hµn ®−îc th× dïng c«liª vµ mÆt tiÕp xóc cña
c«liª víi vËt nèi ®Êt ph¶i b¶o ®−îc ®iÖn trë nèi ®Êt cÇn thiÕt b»ng c¸c biªn ph¸p kü thuËt
thuËn tiÖn. C¸c ®ång hå ®o n−íc, c¸c van v.v... ph¶i cã ®o¹n nèi ®Êt.
C¸c d©y trÇn nèi ®Êt ph¶i ®Æt hë ph¶i ®Æt ®øng hay ®Æt ngang, cho phÐp ®Æt c¸c
d©y nèi ®Êt song song víi c¸c kÕt cÊu ®Æt trªn cña nhµ. §èi víi ®©y nèi ®Êt mÆt c¾t ch÷
nhËt ph¶i ®Æt mÆt dÑt cña ®©y song song víi bÒ mÆt cña kÕt cÊu. Trªn c¸c ®o¹n ®Æt th¼ng
cña d©y kh«ng ®−îc cã c¸c chç uèn l−în vµ gÊp khóc mµ m¾t cã thÓ nh×n thÊy ®−îc.
C¸c d©y nèi ®Êt mÆt trªn bª t«ng hoÆc trªn g¹ch ph¶i ®−îc b¾t chÆt trªn c¸c vËt ®ì
( Puly sø... ) c¸ch mÆt t−êng Ýt nhÊt lµ 5mm, trong c¸c gian nhµ Èm −ít hoÆc cã h¬i ¨n
mßn th× ph¶i c¸ch mÆt t−êng Ýt nhÊt lµ 10mm. Cßn trong c¸c gian nhµ kh« r¸o kh«ng cã
m«i tr−êng ¨n mßn th× cho phÐp ®Æt trùc tiÕp d©y nèi ®Êt b»ng thÐp dÑt nªn mÆt bª t«ng
thay gang. §Ó cè ®Þnh thanh nèi ®Êt nªn dïng ®inh g¾n vµ sóng b¾n chuyªn dïng sÏ cã
hiÖu suÊt cao.
Trong c¸c r·nh, c¸c d©y nèi ®Êt ph¶i ®Æt c¸ch mÆt d−íi c¸c tÊm ®an Ýt nhÊt lµ 50mm.
Kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c vËt ®ì ®©y nèi ®Êt ë c¸c ®o¹n th»ng lµ 600-1000mm.
66
C¸c d©y ®Æt hë trong nhµ khi giao chÐo víi c¸c r·nh ( ë nh÷ng chç cã t¶i träng
nÆng di ®éng qua l¹i ) ph¶i ®−îc b¶o vÖ ch¾c ch¾n ®Ó tr¸nh bÞ h− háng c¬ häc.
C¸c d©y nèi ®Êt khi ®Æt ngang qua c¸c khe nèi gi·n në cña pha ( khe co gi·n ) ph¶i
cã vËt ®Öm ®µn håi co gi·n . §é dÉn ®iÖn cña vËt ®Öm ®ã ph¶i b»ng ®é dÉn ®iÖn cña ®o¹n
d©y nèi ®Êt cã cïng chiÒu dµi.
C¸c tÊm hay gãc ®Ó nèi d©y nèi ®Êt di ®éng t¹m thêi ph¶i ®−îc lµm s¹ch vµ b«i
vad¬lin. C¸c tÊm hay c¸c gãc nµy ph¶i hµn vµo c¸c d©y nèi ®Êt hoÆc c¸c kÕt cÊu kim lo¹i
®· ®−îc nèi ®Êt cña c¸c hÖ thèng thanh c¸i trªn c¸c tñ ph©n phèi, ë c¸c tr¹m biÕn ¸p ngoµi
trêi..... §Êt dïng ®Ó lÊp r·nh c¸p cã ®Æt d©y nèi ®Êt ph¶i kh«ng cã ®¸ vµ r¸c r−ëi lÉn vµo.
CÊm dïng c¸c èng dÉn n−íc ®Õn m¸ng ¨n gia sóc vµ ®Õn c¸c thiÕt bÞ v¾t s÷a ë tr¹i
ch¨n nu«i gia sóc lµm d©y nèi ®Êt.
Nèi c¸c d©y nèi ®Êt vµo kÕt cÊu ®· ®−îc nèi ®Êt ph¶i b»ng hµn, cßn khi nèi vµo
c¸c vá c¸c thiÕt bÞ, c¸c m¸y ®iÖn v.v... cã thÓ dïng hµn hoÆc dïng bu l«ng ®Ó b¾t nèi, ë
chç hay bÞ chÊn ®éng, hay bÞ rung ph¶i cã biÖn ph¸p chèng hiÖn t−îng tù th¸o cña ®ai èc
ë chç tiÕp xóc ( dïng ®ai èc h·m vßng ®Öm h·m v.v... ) khi nèi ®Êt c¸c thiÕt bÞ th−êng hay
bÞ th¸o ra hoÆc ®Æt trªn c¸c bé phËn chuyÓn ®éng ph¶i dïng c¸c d©y mÒm.
BÒ mÆt tiÕp xóc chç nèi d©y nèi ®Êt víi kÕt cÊu hoÆc thiÕt bÞ v.v... ph¶i ®−îc ®¸nh
s¹ch vµ b«i mét líp vad¬lin máng.
Yªu cÇu nµy ph¶i ®−îc thùc hiÖn ®èi víi c¸c mÆt tiÕp xóc gi÷a vá thiÕt bÞ, cÇn ®iÒu khiÓn,
bé truyÒn ®éng víi c¸c bé phËn kh¸c cña thiÕt bÞ, ®Æt trªn c¸c kÕt cÊu thÐp, trªn c¸c ng¨n tñ, trªn c¸c
khung thÐp cña tñ thiÕt bÞ ph©n phèi, trªn c¸c gi¸ ®ì v.v...
Ghi chó:
1- §Ó tr¸nh l·ng phÝ kh«ng nªn sö dông c¸c èng thÐp ®Ó lµm c¸c vËt nèi ®Êt nh©n t¹o, chØ
nªn dïng c¸c èng thÐp kh«ng hîp c¸ch lµ phÕ liÖu. Nªn sö dông thÐp gãc hoÆc thÐp trßn.
2- §−êng kÝnh nhá nhÊt cu¶ d©y nèi ®Êt ghi trong b¶ng V-1 còng ¸p dông cho c¶ d©y
trung tÝnh cña m¹ch ®iÖn vµ cña d©y dÉn trªn kh«ng khÝ dïng ®Ó nèi ®Êt. Khi cã ®−êng
kÝnh cña d©y trung tÝnh 1 sîi ph¶i b»ng ®−êng kÝnh cña c¸c d©y pha.
6.3 Nèi ®Êt c¸c thiÕt bÞ ph©n phèi.
C¸c ®Çu d©y cÇn nèi ®Êt cña cuén d©y thø cÊp m¸y biÕn ®iÖn ®o l−êng ®−îc nèi
vµo bu l«ng nèi ®Êt trªn vá cña m¸y biÕn ®iÖn Êy hoÆc ®−îc nèi ®Êt ë hµng kÑp ®Êu d©y
theo chØ dÉn cña thiÕt kÕ.
C¸c cuén kh¸ng ®iÖn khi c¸c pha bè trÝ ngang ph¶i ®−îc nèi ®Êt b»ng c¸ch nèi
trùc tiÕp d©y nèi ®Êt vµo c¸c bu l«ng nèi ®Êt trªn c¸c c¸ch ®iÖn ®ì. Khi c¸c pha ®Æt theo
ph−¬ng th¼ng ®øng th× c¸c c¸ch ®iÖn ®ì cña pha d−íi còng ph¶i ®−îc nèi ®Êt. c¸c d©y nèi
®Êt b»ng thÐp kh«ng ®−îc t¹o nªn m¹ch vßng kÝn bao quanh c¸c cuén kh¸ng ®iÖn.