|
I. Cuộc cách mạng khoa học – công nghệ
1. Nguồn gốc và đặc điểm
* Nguồn gốc:
+ Do đòi hỏi của cuộc sống nhằm đáp ứng những nhu cầu về vật chất và tinh thần ngày càng cao của con người.
+ Sự bùng nổ về dân số và sự cạn kiệt của tài nguyên thiên nhiên
* Đặc điểm:
+ Khoa học trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp.
+ Mọi phát minh đều bắt nguồn từ kết quả nghiên cứu khoa học.
|
Hoạt động 1: GV đặt câu hỏi:
1. Nguồn gốc của cuộc cách mạng khoa học – kĩ thuật hiện đại?
2. Vì sao người ta gọi cuộc cách mạng khoa học – kĩ thuật hiện đại là cuộc cách mạng khoa học – công nghệ?
HS: Nghiên cứu SGK, thảo luận và trả lời:
GV: Nhận xét, bổ sung và phân tích. Ở đây, GV cần nhấn mạnh:
+ Cuộc cách mạng khoa học – kĩ thuật hiện đại được bắt đầu từ những năm 40 của thế kỉ XX, khởi đầu ở nước Mĩ, trải qua hai giai đoạn (từ những năm 40 đến cuộc khủng hoảng năng lượng năm 1973 và từ năm 1973 đến nay). Cũng như cuộc cách mạng khoa học lần trước, cuộc cách mạng khoa học – kĩ thuật hiện đại bắt nguồn từ đòi hỏi của cuộc sống, nhằm đáp ứng những nhu cầu về vật chất và tinh thần ngày càng cao của con người; do sự bùng nổ về dân số, sự cạn kiệt của tài nguyên thiên nhiên (nhiều vùng lãnh thổ trên Trái Đất đã bị nhấn chìm do nước biển dâng cao, nguồn tài nguyên thiên nhiên thì đang vơi cạn dần, nhưng dân số thì gia tăng không ngừng với hơn 6 tỉ người - so với đầu thế kỉ XX chỉ khoảng 3 tỉ người).
+ Vấn đề cấp thiết mà cuộc cách mạng lần này giải quyết là phải sản xuất và chế tạo ra những công cụ sản xuất mới có năng suất cao, tìm ra vật liệu mới, năng lượng mới,… thay thế dần nguồn tài nguyên thiên nhiên của nhân loại đang bị vơi cạn. Vì thế, đặc điểm của cuộc cách mạng khoa học – kĩ thuật hiện đại đều bắt nguồn từ những kết quả nghiên cứu của khoa học. Khoa học đã tham gia trực tiếp vào sản xuất, trở thành nguồn gốc chính của những tiến bộ kĩ thuật và công nghệ.
+ Từ năm 1973 đến nay, cuộc cách mạng chủ yếu diễn ra trên lĩnh vực công nghệ, có sự biến đổi về chất và kết hợp chặt chẽ với những phát minh lớn lao, được ứng dụng trong sản xuất có hiệu quả, thúc đẩy nhanh chóng nền kinh tế và sinh hoạt xã hội,… nên còn được gọi là cuộc cách mạng khoa học – công nghệ.
HS: Lắng nghe và ghi chép ý chính
|
|
2. Những thành tựu tiêu biểu
* Thành tựu:
- Trong lĩnh vực khoa học cơ bản: Loài người đạt được những thành tựu kì diệu về Toán học, Vật lí học, Sinh học, Hóa học,… như tạo ra cừu Đôli bằng phương pháp sinh sản vô tính (3/1997), tìm và giải mã thành công Bản đồ gien người (4/2003),…
- Trong lĩnh vực công nghệ:
+ Có nhiều phát minh về công cụ sản xuất mới: máy tính điện tử, máy tự động, người máy (rôbốt) làm được nhiều việc nặng nhọc thay thế cho con người,…
+ Tìm ra nhiều nguồn năng lượng mới thay thế cho các nguồn tài nguyên thiên nhiên đang bị vơi cạn dần: năng lượng mặt trời, năng lượng nguyên tử,…
+ Tìm ra vật liệu mới siêu sạch, siêu bền,… (chất dẻo pôlime)
+ Tạo ra những đột phá phi thường về công nghệ sinh học: công nghệ di truyền, công nghệ tế bào, công nghệ vi sinh,… dẫn tới cuộc “cách mạng xanh” trong nông nghiệp góp phần vào giải quyết nạn đói cho nhân loại.
+ Những tiến bộ thần kì trong thông tin liên lạc và giao thông vận tải, như: điện thoại di động, tàu hỏa siêu tốc, máy bay khổng lồ chở khách,…
+ Thành tựu chinh phục vũ trụ: Đưa người lên Mặt Trăng, thám hiểm sao Hỏa, phóng vệ tinh nhân tạo vào không gian,…
+ Về CNTT: Phát minh ra máy tính xách tay, mạng Internet không dậy,… đưa con người sang thời đại “văn minh thông tin”.
* Tác động của cuộc cách mạng khoa học – công nghệ :
- Tích cực: + Tăng năng suất lao động, nâng cao mức sống và chất lượng cuộc sống của con người.
+ Làm thay đổi cơ cấu dân cư giữa thành thị và nông thôn, hình thành xu thế toàn cầu hóa,…
- Tiêu cực: Ô nhiễm môi trường, Trái Đất nóng lên làm băng ở Bắc cực tan ra và nước biển dâng cao, xuất hiện nhiều loại bệnh dịch mới, vũ khí hạt nhân,…
|
Hoạt động: GV chia lớp học thành 3 nhóm và giao nhiệm vụ cụ thể để các em cùng nghiên cứu SGK, trao đổi trong thời gian 4 phút:
Nhóm 1: Trình bày và phân tích những thành tựu chính của cuộc cách mạng trong lĩnh vực khoa học cơ bản được ứng dụng vào sản xuất.
Nhóm 2: Trình bày và phân tích những thành tựu chính của cuộc cách mạng trong lĩnh vực công nghệ được ứng dụng vào sản xuất.
Nhóm 3: Trình bày và phân tích những tác động tích cực và hậu quả tiêu cực của cuộc cách mạng khoa học – công nghệ.
GV - HS: Hết thời gian, GV yêu cầu đại diện từng nhóm báo cáo theo tiến trình nội dung bài giảng, các nhóm khác lắng nghe và có thể nêu thắc mắc để nhóm trình bày giải thích rõ hơn.
GV: Sau khi nghe đại diện từng nhóm báo cáo kết quả làm việc của nhóm mình, GV nhận xét và trình bày bổ sung và phân tích. Để cụ thể hóa về từng thành tựu và những ứng dụng của cuộc cách mạng khoa học – công nghệ trong sản xuất, GV kết hợp hướng dẫn HS quan sát một số kênh hình có liên quan, như: Cừu Đôli, rôbốt, máy tính điện tử, cuộc “cách mạng xanh” ở Mĩ, con người đặt chân lên Mặt Trăng, tàu hỏa siêu tốc và việc sử dụng “năng lượng xanh” ở Nhật Bản, … (GV có thể tham khảo cuốn Hướng dẫn sử dụng kênh hình trong SGK Lịch sử lớp 12 THPT của NXB ĐHSP, Hà Nội để miêu tả và kể chuyện). Trên cơ sở đó, GV chốt ý chính để HS theo dõi và ghi chép.
Sau khi đại diện của nhóm 3 báo cáo, GV nhận xét rồi yêu cầu các bạn trong lớp bổ sung, nhấn mạnh đến mặt trái của cuộc cách mạng khoa học – công nghệ đối với nhân loại để các em liên hệ với thực tế và có ý thức trách nhiệm đối với công cuộc xây dựng đất nước hiện nay. GV có thể gợi ý để HS tái hiện lại kiến thức đã học trước đây, như: việc Mĩ ném bom nguyên tử xuống thành phố Hirôsima và Nagasaki của Nhật Bản, Mĩ dải chất độc da cam ở miền Nam Việt Nam gây nên những hậu quả nặng nề gì, những căn bệnh mới xuất hiện dưới tác động của ô nhiễm môi trường (AIDS, ung thư,…)
HS: Tập trung lắng nghe, đối chiếu giữa phần trình bày của GV với kết quả làm việc của nhóm mình và ghi ý chính vào vở.
Cuối cùng, để tạo không khí học tập và khuyến khích tính tích cực của HS, khi các nhóm đã trình bày xong, GV cho các em giơ tay biểu quyết tìm ra đại diện nhóm trình bày tốt nhất và thưởng điểm.
|
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
