Giáo án Lịch sử 12 bài 5: Các nước châu Phi và Mĩ Latinh

Hoạt động của thầy và trò.

Nội dung học sinh cần nắm.

- Vì sao từ sau chiến tranh thế giới II Phong trào GPDT ở châu Phi phát triển mạnh ?

- CNPX bị đánh bại â CNTD Âu, Mỹ suy yếu â CNXH trở thành hệ thống phát triển và luôn ủng hộ phong trào GPDT và phong trào ở châu Á phát triển mạnh như Việt Nam, Trung Quốc ...

- Giáo viên hướng dẫn học sinh niên biểu các sự kiện giành độc lập của các nước châu Phi

- Vì sao cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa Apartheid ở châu Phi được xếp vào phần đấu tranh GPDT ?

+ Chế độ Apartheid là 1 hình thái của CNTD, vì vậy đánh dổ chế độ này tức là đánh đổ một hình thái áp bức kiểu thực dân, Apartheid: tách biệt chủng tộc. Apart: tách biệt, theid: bầy, chủng. Ghép từ 2 chữ Anh-Hà Lan, N.Manđêla đoạt giải Nobel hoà bình 1993.

- Những khó khăn và thách thức hiện nay ở châu Phi

- Liên minh châu Phi (AU) thành lập năm 2002.

 Giáo viên giới thiệu về châu Mỹ Latinh:

Gồm 33 nước

Diện tích: 20,5 triệu km²

Dân số: 531 triệu người

+ Học sinh nhắc lại khái niệm Mỹ Latinh

- Điểm khác biệt của cuộc đấu tranh giành độc lập ở Mỹ Latinh

- Giáo viên gợi ý: Mỹ Latinh đấu tranh chống chế độ độc tài (CNTD kiểu mới của Mỹ), khác với châu Á, châu Phi là đấu tranh chủ yếu giành độc lập

+ Phong trào đấu tranh chống chế độ độc tài ở: Venezuela, Goatemala, Columbia, Chile ...

â” Lục địa bùng cháy”

• Nhận xét của em về tình hình phát triển kinh tế-xã hội ở Mỹ Latinh từ sau 1945

- Giáo viên: gợi ý sự phát triển kinh tế ở các giai đoạn 45 đến cuối thập niên 70, thập niên 80, thập niên 80, thập niên 90

- â Kinh tế phát triển thăng trầm

+ Những biểu hiện suy thoái kinh tế ở Mỹ Latinh trong thập niên 80.(Học sinh dựa vào sgk-phần chữ in nhỏ)

+ Những nguyên nhân làm hạn chế sự phát triển kinh tế ở Mỹ Latinh:

- Nợ nước ngoài

- Mâu thuẫn xã hội

- Tham nhũng

Điểm khác biệt của phong trào giành độc lập ở Mỹ La tinh so với châu Á, Phi.

- Khu vực MLT giành độc lập sớm (đầu TK XX) nhưng sau đó lệ thuộc vào Mỹ ( Mỹ thiết lập chế độ độc tàiâ nội dung, hình thức đấu tranh có điểm khác: đấu tranh chống chế độ độc tài (Tiêu biểu là cách mạng Cuba) đấu tranh giành và củng cố độc lập hình thức phong phú như vũ trang, bãi công, nghị trường... Ở châu Á, Phi chủ yếu là giành độc lập .

I. CÁC NƯỚC CHÂU PHI.

l. Vài nét về cuộc đấu tranh giành độc lập

 Sau chiến tranh thế giới thứ hai, nhất là từ đầu những năm 50, cuộc đấu tranh giành độc lập đã diễn ra sôi nổiõ ở châu Phi, khởi đầu từ năm 1952 là Ai Cập và Libi thuộc bắc phi

- 1960: được gọi là Năm Châu Phi với 17 nước được trao trả độc lập, 1975 các nước  Môdămbích và Ănggôla - thuộc địa của Bồ Đào Nha - tuyên bố độc lập sau nhiều năm  đấu tranh vũ trang.

- 1980-1994: chế độ phân biệt chủng tộc (Apacthai) đã lần lượt được xóa bỏ ở Nam Rôđêdia năm 1980 (nay là Dimbabuê), Namibia 1990. Đặc biệt là cuộc đấu tranh chống chế độ Apácthai ở Nam Phi do Nenxơn Manđêla đương đầu. Năm 1993, chế độ phân biệt chủng tộc ở Nam Phi chấm dứt. 1994, Nenxơn Manđêla trở thành Tổng thống người da đen đầu tiên ở Cộng hoà Nam Phi. Đây là thắng lợi có ý nghĩa lịch sử, đánh dấu sự sụp đổ hòan toàn của chủ nghĩa thực dân.

2. Tình hình phát triển kinh tế - xã hội

Sau khi giành được độc lập, các nước châu Phi bắt tay vào công cuộc xây dựng đất nước, phát triển kinh tế xã hội và đã thu được một số thành tựu bước đầu. Tuy nhiên  nhiều nước châu phi vẫn trong tình trạng nghéo  nàng lạc hậu và không ổn định xung đột về sắc tộc, tôn giáo.nội chiến, bệnh dịch và mù chữ ( Khỏang 150 triệu dân châu Phi  thuộc diện đói ăn thường xuyên, số nợ của châu phi lên  tới 300 tỉ USD .

 - Năm 2002 Tổ chức thống nhất châu Phi ( OAU) đổi tên thành Liên minh châu Phi ( AU) với hy vọng khắc phục  các khó khăn và tạo điều kiện thực hiện các chương trình phát triển của châu lục.

II. CÁC NƯỚC MĨ LA TlNH

1.Vài nét về quá trình giành và bảo vệ độc lập

- Nhiều nước Mỹ Latinh đã giành được độc lập từ đầu thế kỷ XIX( từ tay thực dân Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha, nhưng sau đó lại lệ thuộc vào Mỹ, biến thành ''sân sau'' của Mỹ.

Từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai, cuộc đấu tranh chống chế độ độc tài thân mĩ bùng nổ và phát triển tiêu biểu là thắng lợi của cách mạng Cuba dưới sự lãnh đạo của Phiden Cácxtơrô vào tháng 1/1959.

- Đi đầu là cuộc đấu tranh của nhân dân Cuba dưới sự lãnh đạo của Phiđen Caxtrô. Trải qua những năm tháng gian khổ từ 1953 đến 1958, cuộc cách mạng nhân dân ở Cuba đã giành được thắng lợi hoàn toàn. Ngày 1/1/1959, chế độ độc tài thân Mỹ Batixta đã bị lật đổ, nước Cộng hòa Cuba ra đời :

Dưới ảnh hưởng của cách mạng Cuba, phong trào chống mĩ và các chế độ tài thân Mĩ đã diễn ra sôi nổi ở nhiều nước trong thập kỉ 60 - 70 thế kỉ XX như ở các nước Panama, Vênêxuêla, Goatêmala, Nicaragoa, Chilê, En Xanvađo...  Kết quả chính quyền độc tài ở nhiều nước Mĩ Latinh bị lật đổ, các chính phủ dân tộc được thiết lập.

Kết quả là đến năm 1983, 10 nước ở vùng Caribê được độc lập; năm 1999 Mỹ đã phải trao trả chủ quyền kênh đào Panama cho chính phủ Panama và chế độ quân sự độc tài đã bị lật đổ như ở Braxin, Nicaragoa...

2. Tình hình phát triển kinh tế - xã hội

- Nhiều nước Mỹ Latinh bắt tay vào công cuộc phát triển kinh tế - xã hội, một số nước như Áchentina, Braxin, Mêhicô đã trở thành những nước công nghiệp mới (NICs).

- Sau khi cách mạng thành công, chính phủ Cuba do Phiden cáttơrô đứng đầu  đã tiến hành cải cách dân chủ( cải cách ruộng đất, quốc hữu hóa xí nghiệp tư bản nước ngoài) Cuba xây dựng nền công nghiệp dân tộc và nền nông nghiệp nhiều sản phẩm đa dạng, và đạt nhiều thành tựu cao trong giáo dục, y tế và thể thao.

- Nền kinh tế nhiều nước Mỹ Lalanh  hiện còn gặp nhiều khó khăn( như lạm phát, nợ nước ngoài gia tăng ....) do những mâu thuẫn xã hội, nạn tham nhũng cùng những biến động của tình hình kinh  tế thế giới và khu vực.