Giáo trình Bệnh học trẻ em (In lần thứ năm): Phần 1

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:88

Thêm vào BST

Báo xấu

21
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Giáo trình Bệnh học trẻ em cung cấp một số kiến thức cơ bản, những kỹ năng cần thiết để sinh viên sau khi ra trường có thể áp dụng vào việc tổ chức phòng bệnh, đảm bảo an toàn tốt cho trẻ ở tất cả các đối tượng mầm non và ở các độ tuổi khác nhau. Phần 2 cuốn sách sẽ giới thiệu tới người đọc các nội dung: Đại cương về bệnh trẻ em, các bệnh thường gặp ở trẻ em.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình Bệnh học trẻ em (In lần thứ năm): Phần 1

2013 | PDF | 170 Pages buihuuhanh@gmail.com
ThS. LÊ THỊ MAI H O A Giốo ừình BỆNH HỌC TRẾ EM ■ ■ (Dùng cho sinh viên ngành S ư p h ạ m M ầ m non) (I n líhì tììừ /l ă m ) M I À X U Ấ T B Ả N Đ A I IIỌC' S Ư P Ì I Ạ M
M ãsố: o1 . 0 1 . 5 6 7 / 1 001 - Đ H 2 0 1 3
MỤC LỤC Trang Lời nói đ ầ u ........................................................................................................................................................... 5 P h ầ n A. LÍ T H U Y Ế T .................................................................................................................................................... 7 C h ư ơ n g I. Đ ạ i c ư ơ n g v ề b ệ n h trẻ e m ....................................................................................................... 7 I. T ấ m q u a n trọng củ a m ô n học và một sò khái niệm về p hòng b ệ n h ....................................7 II. S ự tă n g trưởng th ể ch ất và phát triển tâm vậ n động ở trẻ e m ................................................8 III. Đ ặ c đ iể m b ệnh lí củ a trẻ em q ua các thời kì phát t r i ể n ......................................................... 16 IV. Tin h hình bệnh, tật và tử vong ở trẻ e m .....................................................................................2 0 V. C h ă m só c sức khỏe b an đầu cho trẻ e m .......................................................................................2 2 VI. T h e o dõi sức khoẻ và phòng d ị c h ..................................................................................................2 6 Câu h ỏ i ôn tập chương 1................................................................................................................................. 31 C h ư ơ n g II. C á c b ệ n h t h ư ờ n g g ặ p ỏ tr ẻ e m ......................................................................................... 3 2 I. C á c b ện h liên quan đến dinh dưỡng và c h u yể n h ó a .................................................................3 2 II. B ệ n h thuộc hệ tiêu h ó a ......................................................................................................................... 4 9 III. C á c b ệ n h th uộc hệ hô h ấ p ..................................................................................................................6 4 IV. C á c b ện h th uộc hệ tiết n iệ u ............................................................................................................... 7 7 V. B ệ n h th ấp t i m .............................................................................................................................................8 2 Câu h ỏi ôn tập chương I I ............................................................................................................................... 86 C h ư ơ n g III. C á c b ệ n h c h u y ê n k h o a .........................................................................................................8 7 I. Bệnh vể m ắ t .................................................................................................................................................8 7 II. B ệ n h sâ u r ă n g ........................................................................................................................................... 9 0 lil. B ệ n h n goài d a .......................................................................................................................................... 9 3 Câu hỏi ôn tập chương I I I ............................................................................................................................ 100 C h ư ơ n g IV. B ệ n h t r u y ề n n h i ễ m ở tr ẻ e m ........................................................................................... 101 I. Đ ạ i cương về bện h truyền n h i ễ m .................................................................................................... 101 II. C á c b ện h truyền n hiễm thường g ặ p ..............................................................................................104 Cảu hỏi ôn tập chương IV ............................................................................................................................ 126 C h ư o n g V . T h u ố c v à c á c h s ử d ụ n g t h u ố c c h o t r ẻ e m ..............................................................1 2 7 I. Đ a i cương về th u ố c ................................................................................................................................ 12 7 II. C á c h dùn g th uốc cho trẻ e m ............................................................................................................. 12 9 Câu hỏi ôn tập chương \ / ................................................................................................................ 133
C h ư ơ n g V I. P h ò n g v à x ử tri b a n đ ầ u m ộ t s ố b ệ n h và tai n ạ n t h ư ờ n g g ặp ở t r ẻ e m ...................................................................................................... ..... ....................... 1 3 4 . I. P h ò n g và xử trí bước đầu m ộ t sô bệnh thường g ă p ....................................................... 134 II. M ộ t sô kĩ năng p h á t hiện sớ in va ch ă m sóc trẻ ô m .................................................... 138 III. B ả o đ ả m an to à n và phòdg tránh m ột sô tai nạn thường g ặ p .................................. 140 IV. C á ch p h ò n g trá n h và xử trí ban đầu m ôt số tai n ạ n ..................................................... 143 Câu h ỏi ôn tập chương V I ........................................................................................................................ 153 C h ư ơ n g V II. G i á o d ụ c p h ò n g b ệ n h v à đ ả m b ả o an t o à n c h o trẻ m ầ m n o n ..........1 5 4 I. M ụ c tiê u g iá o d u c p h ò n g bệnh và đảm bảo an toàn cho trẻ m ầm n o n .......................154 II. Nội du n g giáo d ụ c giáo dục phòng bệnh và đ ảm bảo an toàn cho trẻ m àm n n ... 154 III. P hương p h á p g iá o dục phòng bệnh và đ ảm bảo an toàn cho trẻ m ầm n o n .....155 IV. H ình thứ c tổ chứ c giáo dục phònq bệnh và đảm bảo an toàn cho t r ẻ ............. 157 V. M ộ t s ố h o a t đ ộ n g cụ t h ể ..................................................................................................... 159 VI. M ột số lu ll ý tro ng chăm sóc “ giáo dục trẻ khuyết t ậ t .................................................. 161 Càu h ỏi ôn tập chương V II ................................................................................................................... 152 P h ầ n B. T H Ự C H À N H ........................................................................................................................................ 163 I. P h a d u n g d ịch O r e s o l............................................................................................................ 163 II. N ấu nước c h á o m u ố i............................................................................................................ 1B4 III. C ấ p cứu ngừng thở và ngừng tim .................................................................................... 164 T à i liệ u t h a m k h ả o ............................................................................................................................................... 166
LỜI NÓI ĐẦU C h ú i i ổ t ô i b i e n s o ạ n c u ố n " G ia o t i i n l i b é n h h ọ c tr ỏ c m ” n h ă m đ á p ứ n g n h u c á u c u a siiih vicn đại h ọ c n s à n h G iá o d ụ c M ầ m n o n h iệ n n av . N ộ i d u n e a i á o t r ì n h n h à m CLiníi c ấ p m ộ t s ố k i ế n t h ứ c c ơ b ả n , n h ữ n g k ĩ n ã n e c á n thic't đ è sinli v i ê n s a u k h i ra trirờim c ó t h ể á p d ụ n e v à o v i ệ c tổ c h ứ c p h ò n s b ệ n h , đ á m b á o a n l o à n tố t c h o tre 0' lấ t c ủ c á c đ ố i t ư ợ n s m á m n o n v à ó ’ c á c đ ộ t u ổ i k h á c n h a u . Đ ồ n c t hò' i í i i á o t r ì n h c ò n c i i n í i c ấ p k i ế n t h ứ c , k ĩ n ã n s về ạ i á o d ụ c p h ò n g b ệ n h v à đ á m b á o an t o à n c h o tré m ầ m n o n đ ê đ á p ứnti với \ iệc đ ổ i m ớ i c h ư ơ n g trìn h c h ã in só c - e i á o d ụ c m ầ m n o n . T r o n í CỊLiá l i ì n h b i ê n s o ạ n , d ù đ ã I'ất c ố
Phần A LÍ THUYẾT Chương I ĐẠI CƯƠNG VỀ BỆNH TRẺ EM I. T Ấ M Q U A N T R O N G C ỦA M Ồ N HOC VÀ M Ộ T s ố K H Á I N IÊ M V Ể PH Ò N G BÊNH 1. T á in q u a n tr ọ n g củ a m òn B ện h học tré em T r e b ị b ệ n h k h ỏ n g n h ữ n g á n h h ư ở n g tới t í n h m ạ n g , tới s ự p h á t t r i ế n v ề t h ể c h ấ t m à c ò n a n h h ư ớ n g t ới s ự p h á t t r i e n t r í t u ệ c ú a tré. Đế đám b á o c h o Irc đ ư ợ c p h á t t r i ể n t o à n d i ệ n c ả v ề t h ể c h ấ t v à t r í t u ệ thì n h i ệ m v u c ầ n t h i ế t đ ố i v ới u i á o v i ê n m ầ m n o n , c á c n h à c h u y ê n m ô n k h á c v à c ả c á c b ậ c c h a m ẹ , n h ữ n a c á n b ộ m á m n o n p h á i h i c u b i ế t c á c đ ặ c đ i ể m s i n h lí, b ệ n h l í v à l â m v ặ n đ ộ n g c ủ a c á c t h ờ i kì p h á i t r i e n c ư t h ể t r ẻ e m v à ứ n g d ụ n g v à o v i ệ c c h ă m s ó c , n u ô i d ư ỡ n g , b ả o v ệ s ứ c k h ỏ e trẻ c m v à g i á o d ụ c trẻ. S i n h v i ê n n o à n h M ầ m n o n p h ả i đ ư ợ c t r a n g bị n h ữ n g k i ế n t h ứ c , k ĩ n ă n g c ầ n thic't v ể b ệ n h trỏ e m , đ ả m b ả o a n t o à n c h o trỏ đ ế t ừ đ ó c ó t h ể á p d ụ n g v à o v i ệ c tổ c í i ứ e p h ỏ n g b ệ n h , đ á m b ả o a n t o à n , p l i ò n g t r á n h t ai n ạ n , p h á t h i ệ n b ệ n h s ớ m , b i ế t x ứ lí b ư ớ c đ ầ u v à c h ă m s ó c k h i t r e b ị ố m , bị tai n ạ n c h o t r ẻ ở t ấ t cả, c á c đ ố i t ư ợ n g m ầ m n o n và ớ c á c đ ộ tuổi k h á c n h a u . Đ ồ n g thời g i á o tr ìn h c ò n c u n g c ấ p k i ế n thức, k'i n ă n g VC g i á o d ụ c p h ò n g b ệ n h v à đ ả m b ả o a n t o à n c h o t r ỏ m ầ m n o n đ c đ á p ứ n g với v i ệ c d ố i m ớ i c h ư ơ n g tr ìn h c h ã i n sóc - g i á o d u c m ầ m n o n . Vì vậ y, việc đ ư a m ô n ''Pih()ri}^ b ệ n h v à ckm i h ả o a n tocin cho !r é m á m n o n " v à o c h ư ơ n g t r ì n h c h ă m s ó c - g i á o d ụ c t r ẻ c m c ủ a n g à n h M ầ m n o n là m ộ t y ô u c ầ u c ấ p b á c h , b ứ c t h i ế t . 2. K h á i n iệm v ề b ện h tré em C ư t h ò I rẻ c m l à m ộ t c ơ t h ê’ đ a n g l ớn v à đ a n g t r ư ở n g t h à n h . Đ ó l à h a i q u á t r ì n h s i n h h ọ c c ư b à n c ủ a tre. K h á i n i ệ m l ớ n c h ỉ s ự t ă n g v ề k í c h t h ư ớ c , s ố l ư ợ n g . K h á i n i ệ m Irưứiig th à n h chí sự h o à n h ả o về chức n ăn g , thay đổi về ch ấ t lượng. V ì v ậ y , y c L i c â u c ư b á n VC s ứ c k h ỏ e t r c l à đ ư ợ c l ớ n v à t r ư ở n g t h à n h tới m ứ c tối đ a . 7
ơ t r é k h ỏ e m ạ n h b ì n h t hưò ì ií ỉ . c á c h ệ c ơ q u a n h o ạ i dỏ i i t : i h c ( ' I i l i ừ n e cb.ưc n a i m nliất đ ị n h và ở n h ữ n g chi s ố c h o p hép. ' í r c h ì b ệ n h l à s ự l ớ n ) ủ s ự lj'i('ó'i¡¡^ í l i í ' i n h c ú í i co' tlìC I r é ì)! r o i U x i ì i . l ị i i á I r ì n l ì s i n h l ì ọ c C ita I r e k í ì ò i ì í ’ đưọX' h ì n h t h u i ' f n ^ . Ví du: - Đ c đ á n h g i á s ự p h á t t r i e n t h è c h á t , n g ư ờ i t a c ó t h e d ư a \ à o c a n n ai ìíi q u a c á c đ ộ t u ổ i c ủ a tré: + ơ trỏ s ơ s i n h đ ú t h á n í : t r o n s l ưọ '112 t r u n c b ì n h t ừ 2 . f i k e d e n 3kiz. n e u i r o n e lưọìiíí d ư ớ i 2 . 5 k e c o i n h ư tr e đ ẻ n o n . d c y è u h a \ ' s u y d i n h d ư õ n . " b à o t h a i . + T r o n e n ă m đ a i i. k h i t r ẻ 5 - 6 t h á n a . i r ọ n g Urựiii: g ấ p đ ỏ i k h i d e . I iè u du'ó'i m ứ c đ ó là iré s u y d i n h d ư ỡ n g . - H ệ t i ê u h ó a c ó c h ứ c n ã n g l i e u h ó a t h ứ c ã n . t h ả i c á c c h ấ t c ặ n b ã ra nizoài. N l u r n s k h i Tin v à o t h ứ c ă n k h ô n a đ ư ợ c l i ê u hó¿i, Ire n õ n U'ớ\ đ ạ i l i ç n p l i â n s ò n » h o ặ c s ố l ầ n đ ạ i l i ệ n t r o n ç n g à y n h i ề u h ơ n . . . đ ó ỉ à i r ẻ d ã bị b ộ i i h v é đ u ừ n e u ê u IKXI, - H o ặ c c h ứ c năn
l'an” iru'o’iie (tirovvth) là niôt kỉiái nicm had 2 ỏni cịLiá trình lớn và phái iriòn. Ọua tĩinh lóìi chi sư tăim khôi lưoĩie clo SU' laiitz sinh và phì đại của tê bào. còn quá triih phát tricü chi sư bict hỏa VC lnnli thái và su' I r u ' ó ’i i e thành VC chức năim cua CLÌC Ị-)o phan \ à hệ tliõim iroim co' thè. 1hi) nói một cácli khác, có hai loại 1ÍU12 Iii-1'O'II” : tãnu irưoim VC ihè châì ha_\ thân ihò và tânti trườiie VC chức luìim. liai quá tniili này có Iiiối lien quan niật thièl \'(1'Ì nhaii, nhưní: thòi dièm triràna ihành (chín muoi) khỏim eiône nhau. I.J. S ư tứiiịỉ trướng the chất (ỳ írè ein ! . 1. 1. T r c SO' s i n h C h i c u c a o c u a t r c so' s i n h clu tlKÌiie ỉ ú c m ớ i d c là 5 0 ± 1. 6 c m d ố i \'ới c o n tr ai và 49.X ± d õ i v ó i c o n s á i . C a n n ă n í i c u a trc irai là 3 1 0 0 ± 3 5 0 « v à t r c c á i là 3 0 6 0 ± 3 4 0 ( t l i e o s ố l i ç u d i e u l i a n à n i 1 99 5 ). ( ’a n n a i l ” \'à c h i c u c a o c u a ct)ii cla i h u ờ i m ló'n h( ĩn c o n s o \ ' à c o n ir ai t h ư ờ n e l ớ n lio'n c o n uái . Sau sinli, can nãn« thuừn» ‘ziani di khoàiia 6 - 89í irọns lưọ’im Ilìc' mới sinh. Iichĩa là khoaim 150 - 30Ü2. và SC dạt đirợc cán Iiặim ban đầu vào Iiaàv thứ 10 sau đỏ. Tre đe non ihì li lẹ súl cân nhiôu lu)'n và sự Ịihục hổi chậm hơn. ỉ . ỉ .2. ' í r n i i i ^ l ì ã n ì íỉíiii C â n n ạ i m \' à c h i c u c a o l i ế p t ụ c tãiií: n h a n h , n h ấ t là i r o n s b a i h á n í i đ ầ u . s a u đ ó c h ậ iu dần. C a n /ìặní^ T ã i i e " ã p d ó i v à o lli áii g i h ứ 4 \'à 5. v à g á p 3 \ ’à o c u ố i n a m . T r o i m 6 t h á n « đ á u , m o i l h á n !2 c á n Iiạiií: l a n g I r u i i g [)'inh là T O O g / l h á i m, n l u a m 6 t h á i m s a u c h ì l ã n g đu ực ' 2 5 ( ) u / t h á i m . C h i c II í ao C ũ n g n l u r c á n n ã i i ” , t r o i m b a t h a i m đ á u , n iỏi i h a n g c h i c u c a o c ù a irc t á n g đưọ' c tìr 3 , 5 - 3 e m , b a i h á n g t i c p t l i eo l a i m l ừ 2 c n i / l l i ái m . c ò n s á u i h á i m c u ố i c h i l ă n g đ u ự c l ừ 1,5 - Icin inòi th á n g . N h ư v ộ y đ ci i c u ố i n ă i n , c h i ê u c a o c ủ a t r e trai đ ạ l đ ư ợ c 7 4 . 5 4 ± 2 , 3 c m v à tre g á i đưc í c 7 3 , 3 5 + 2 , 8 9 c i n . I . l .3. T i ' é ! r ẽ lì / m ò i T ừ 2 - 1 ( 1 t u ổ i đ ố i v ó i t r è g á i v à t ừ 2 - 1 2 t u ổ i đ ố i vớ i t r ẻ t r ai c â n n ặ n g t ă n g c h à m . I r u n e b ì n h m ỗ i n à m t a n s đ i r ư c l,5kíz.
C á n n ạ n g Ire míi i h ư ờ n e n h ẹ h ơ n trò trai k l i o à n o lkiZ. N h ư n i : t ừ 12 - 14 t u o i , c â n nặriíi t r e izái l ứ n h ơ n t r é trai, d o c ó s ự tăiiíi i r ư ừ n o n h á v vọ t c u a t u ổ i VỊ t l i à n h Iiicn ờ t ré g á i ( t u ổ i vị t h à n h n i ê n ở trc »ái t h ư ừ i m đ ẽ n scýni h ư n irc trai l ừ 1 d e n 2 Iiũni). l Y o n g a i a i đ o ạ n n h á y v ọt n à y . c â n nặn 1 t u ổ i , c ó t h ê á p d ụ i m c ó n a t h ứ c s a u: X ( c m ) = 7 5 4- 5 ( N - 1) (X: c h i ề u c a o , N: sò tu ổi tính t h e o n ã m ) V ề c â n n ặ n « , trc lừ 2 - 1 0 luối. tín h t h e o c ỏ n c thức: X(kg) = 9 + 1,5 ( N - 1) (X; c â n n ặ n g l í n h b u n a kg , N: s ố t u ổ i t ín h t h e o n ă m ) . J .1.4. B ié ìi d ồ íâní> trư ớ n g (g ro w rh c h a r t) Đ ế đ á n h g i á s ự p h á i i r i ể n c ơ i h ế t r ẻ e m ihì v i ệ c tl i co d õ i c â n n ạ n g , c h i é u c a o l iê n t ụ c tù' l ú c lọt l ò n g c h o đ ố n k i c trưtViig t h à n h là r ấ t q u a n I r ọ n g . T u y n l i i ê n c â n n ặ n g là chỉ tiôLi t h a y đ ổ i n h a n h , p h ả n á n h đ ư ợ c t ì n h t r ạ n e d i n h d ư ỡ n g v à s ứ c k h ỏ e i r c e m , c h o n ê n n g ư ờ i t a s ử d ụ n g b i ế u đ ồ c â n n ặ n g . Đ ê c ó tlie s o s á n h t ì n h I r a n p d i n h d ư ỡ n g c ủ a t r ẻ e i n c ủ a c á c n ư ớ c , T ổ c h ứ c Y t ế T l i ế g i ới đ ã k h u y ê n c á o c á c n ư ớ c s ử d ụ n g t h ố n g n h ấ t n i ộ t b i ê u đ ồ c â n n ặ n g c h u ẩ n d ự a t h e o s ỏ liệu c ủ a Tr u i i i ỉ l â i n Q u ố c g i a T l i ở n g k ê S ứ c k h ỏ e c ủ a H o a Kì ( N C I I S - N a t i o n a l C c n l c r í o r H e a l t h S t at i st i c s) . H i ệ n n a y đ ư ờ n g b i ể u d i ễ n c â n n ặ n g c ủ a Irc c m n ư ớ c ta n ằ m t r o n g k h o á n g t ừ X đốn X - 2 S D c ủ a biểu đ ồ cân n ặn g chuẩn. Đ ic u này p hản ánh tình Irạng dinh d ư ỡ n g t r ỏ e m d ư ớ i 5 t u ổ i c ủ a n ư ớ c l a t u y c ó t ôì h ư n n h ư i m v ẫ n c ò n đ á n t ; lo n g ạ i . / . / . 5 . C á c y ế u tỏ 'à n h h ư ó ’ní> đến s ự tă n íỊ trư ớ n g Q u á t r ì n h l ă n g t r ư ớ n g c ú a trỏ e m c h ị u ả n h h ư ò i m t ư ư n g l á c c ú a hai y ê u l ố c ơ b ả n là di t r u y é n v à m ô i t r ư ò n g . 10
l ) i t r i t \ ’é n : - Cỉiới. c h ú n a t ộ c . - (Yic y ê u t ô g c n . - Cá c b ût t h ư ờ n g b á m s i n h . M ó i ĩi'i(ừ ìĩ< ị: ~ T rư ớc sinh. ~ Bà mẹ. - Đ i é u k i ê n k i n h tê - x ã h ội . - K h í h ậ u , Iiùia. - ỉ ỉoat đ ộ n g ihc chất. - Dinh dường. - Đ ô t hị h ó a . - C á c s t r e s s t á m lí. * N ộ i riế t: M o r m o n c á c t u y ế n g i á p , t ụ y , t h ư ợ n g t h ậ n , s i n h d ụ c , t u y ế n y ê n . * B ệ n h tạ t: C á c b ệ n h v ể c h u y ê n h ó a . t h ậ n , t h ầ n k i n h , n ộ i t iếl, h ô h ấ p , t i m m ạ c h , liêu hóa... đ é u ả n h h ư ử n ơ đ ế n sự tăn g irưứng. * K h u y n h h icớ n ị’ i l ìế t ụ c ( s e c u l a r t r e n d ) : L à x u h ư ớ n g t ă n g I r ư ở n g t h e o t hờ i g i a n . 2. S ư p h á t trien tâ m th á n vận đ ộ n g () tré em CYic b ậ c c h a m ẹ v à n h ữ n ạ n g ư ờ i n u ò i t r c p h a i c ó k i ê n i h ứ c v ề s ự pl ì á l I r i ê n l â m i h ẩ n v ậ n đ ộ n » c u a t r e e m t hì m ớ i đ á n h ” iá đ ư ự c m ứ c đ ộ c h ậ m p h á t t r i è n . đ á n h gi á c á c l è c h l a c v é s ự p h á t t r i e n. 2.1. C ác yẻu l ố ảnh hư ởng dén sụ p h á t trien tám thán vận đô n g của trẻ * Yếu 10 hên rro n í^ : S ự phát trien tâ m vận đ ộ n g trẻ e m diẻn biến s o n g s o n g với sự trư ở n g th à n h c ủ a hệ th ầ n k in h Irun g ư ơ n g và c ơ thể nói ch u n g . K h i s i n h r a, h ệ I h ầ n k i n h k é m p h á t t r i e n n h ấ t s o v ớ i c á c c ơ q u a n k h á c . S ự trưcVng i h à n h đ ư ợ c t i ế p t ụ c t r o n g b a n ã m đ ầ u . T r ỏ s ư s i n h , n ã o c h ư a t r ư ở n g t h à n h vì cá c t ế b à o th ần k in h c h ư a đ ượ c m y c lin hỏa. Q u á trình m y e l i n h ó a h ìn h th à n h sự p h á t t r i e n t i n h t h ầ n v ậ n đ ộ n g . T h ầ n k i n h t h u ầ n t h ụ c m ộ t b ư ớ c t hì x u ấ t h i ệ n m ộ t k h a n ă n g m ử i n h ư bic't đ i , b i ế t c h ạ y , b i ế t p h á n b i ệ t p h á i , t r ái . 11
Yen l() hen lìỊ^oài: T r c l ớ n Icn t r o n e m ô i t r ư ò ì m x ã h ộ i , ilia đ ì n h . M ỏ i i r ư ờ i i o c ó a n h hmVniz l ớn d e n s ự p h á t i r i ê n . T r c lứii lỏn t r o i m m ô i t r ư ờ n e i m h ò o n à n khóiií z p h á i i r i ẽ n b ã n e tre tr o n » m ô i t r ư ờ n g p h o n g ph ú. Sự i ư ơ n s tác s i ữ a t h e cliấl v à m ò i t r ư ờ n g x ã hội 2 (Sp p h ầ n p h á i I r i c n v à l à m li m i h ó a c á c sơi d u ô i c a i c ú a Ic b à o t h ầ n k i n h . N h i c u t h í n c h i ệ m đ ã c h o t h ấ y q u á trìiili h ọ c t ậ p l iê n q u a n d e n (.[Liá trìnli i r ư ở n e c u a so i đ u ô i íiai. ' r i i ò i m q u a s ự t á c đ ộ i i e c ú a m ỏ i t r ư ừn í i . h à n h vi SC p h á t t r i é n. H à n h vi g ó p p h ầ n p h á t t r i e n n h â n c á c h b a o í i ổ m k h á I i ã n e t í n h l o á i i . e i a o u é p . tiiai q u y c t v à n đổ . v ậ n đ ộ i m t i n h vi. C h u ồ i p h á t I r i è n d ư ợ c k í c h t h í c h h o ặ c ức c h è t h ồ n a q u a t á c d u n s lûn n h a u c ủ a t r ê v à m ô i t r ư ừ i m . N h ữ i m c ừ c h i . lò'i n ó i c ủ a c h a m ẹ v à n h ữ n s n g ư ò ’i XUIIC q u a n h d c u a n h h ư o ì i a đ è n s ư i r ư ở n o t h à n h c u a irc. M ỗ i i r c c i n c ỏ m ộ t n h ị p đ ộ iru'ó'iiíz t ỉ i à n h r i ê n g I i h ư n o CLinsz c ó m ộ t m ứ c d ộ t r u n o b ì n h c h u i m c h o lâl c a . T ừ n c p h ầ n h o ạ i d ọ n g , cá i ĩ i t í n h , t r í t u ệ. . . t r o n o i h ự c t ế c u ộ c sốHíi n ộ i l á n i c ủ a Irè c ó m ộ t s ự t h ố n g n h á i . Q u á I r ì n h p h á t t r i e n h ì n h i h á i . m y c l i i i h ó a , t á c d ụ i m c ủ a m ỏ i trirờníỉ, Iré d i q u a c h a n a d ư ò ì i e p h ứ c t ạ p đ è h ì n h t h à n h h à n h vi. n h â n c á c h , s ự p h á t t r i e n n à y u r ư n ” l ự ơ tàl c a c á c d â n l ộc . 2.2. P hát triển tám them vận độ n g qua các lứa tuổi Đ è đ á n h g i á p h á t t r i ể n l á in i h ầ n v â n đ ộ n ơ , c h ú n g ta c ó i h c k h á o s á t . i h c o d õ i 4 khía cạnh: - C ác đ ộ n g lác vận động. - S ự k h é o l é o k c l h ọ p c á c đ ộ n g t ác. - S ự p h á t i r i ế n về lời n ói . - Q u a n h ộ c ủ a trỏ đ ố i với n g ư ờ i v à m ô i t r ư ờ n ẹ x u n g q u a n h , * 'ì'rc s ơ s i n h T r ỏ SO' s i n h h o ạ t đ ộ n g c h ủ y è u d o c á c p h ả n x ạ , v ề v ậ n đ ộ i m c ò n m a n g tính chất h ỏ n loạn d o tru n g tâ m dưới vỏ chi phối. - K h ô i m c h ủ đ ộ n g đ ư ợ c m ọ i đ ộ n g t á c , c ó n h ũ ì i i ỉ v ậ n đ ộ n » t ự p h á i , k h ô n g rặt tự, k h ô n g p h ố i l iợp, x u ấ t h i ộ n đ ộ t n g ộ l c ả h a i b ê n v à k h ô n g g i ô n g n h a u , - ' Frc c ó p h ả n x ạ l ự n h i è n n h ư p h á n x ạ b ú , p h ả n x ạ n ắ m t a y , p h á n x ạ bắt c h ộ p (khi vỗ lay v à o th à n h g iư ờ n g nơi tic n ằ m , trẻ sẽg iậ t m ì n h , h ai l a y ( l a n g ra r ồ i Tim c h o à n g v à o t h â n c ò n đ ư ợ c g ọ i l à p h a n x ạ M o r o ) , p h ả n x ạ b ư ớ c đi. 12
- Tư llic nằm imửa. đáu ũối \à kliLivLi ta\ eâp COMÌ:, hóiiiỊ íiâp vàdạni: ra imoài. - l ư tlic nãm sáp. chậu hone auvcao. diiu íioi eấp dưới bụiio. - l'ư thè trcci imane buii” ihì clau rũ hoàn Kiàn. Liìc 2 - 3 tuân iLiỏi. lic có thè nliìn Iieu'ời mc. CCI ihc có hiéii lirợiie lác niãl Slllll lí. T re 2 - 3 t lu ìiìỊ i Trc bict nhìn mạt neuời Iiiini cưò'i. hóne clunêii khi dược nói chu\'ện, mál biẽt nhìn llict) vál sáiic cli độne. - () tư thè' Iiãni sấp. trc có thè neána đưọv dáu lừiiíi lúc. khuns chậu duỗi rộnc. hỏii” duỏi iZiiii hoàn toàn. - '1'rc phái áni líu lo. - () Irc. cám iziác từ bèn trone (nội cam) nha\ ho'n ncoại cám nhiéu. 'l i c 4 - 5 ỉliánị^ 0 luoi na\ rat nhanh nhẹn, tlico dõi. thích CLI'0'Í dũa \'ới Iieuùi xun» quanh, thích cIktì li'ò chưi, hu’ó'iiíz \'ẽ tiôn
- C ầ m đ ư ợ c đ ồ vật ớ c ả hai tay, có thể đ ậ p vào n h a u đc có ticng đ ộ n g h o ặ c b i ẽ l b ỏ m ộ t c á i đ ể l ấ y c á i k h á c . V ì v ậ y , t r ẻ r ấ t t h í c h c á c đ ồ chcĩi c ó l i ế n g đ ộ n g ( c h u ô n e , q u ả l ă c) . - S ự k ế t h ợ p ỉỊÌữa n h ữ n g c ả m ẹ i á c tai I i c h e . m ắ t t h á y , t a y sờ, m i ệ n g n ô m , i n ũ i n g ử i g i ú p c h o t r ỏ d ầ n d ầ n n h ì n n h ậ n c á c t h u ộ c t í n h c ủ a đ ồ v ậ l . Đ ó là b ư ớ c đ ầ u t i ê n p h á t I r i ể n t r í t u ệ k h ô n o n h ư c ả m g i á c VC v ậ n đ ộ n c . - Biết ph át â m b à bà, m a ma. * '¡'r ẻ 9 th á n g - N e ồ i v ữ n g l â u . b ò t r ê n b à n t a y v à b à n c h â n . bìU đ ầ u v ị n l ê n t h à n h g i ư ò ' n g , t h à n h g h ế đê’ đ ứ n s lên, - C ó t h ể n h ặ t v ậ t n h ỏ b ằ n g n g ó n t a y c á i v à n g ó n t a y Iró. - l l i í c h p h á i â m a... a, b a b a , m a m a . * T r ẻ 1 0 - 1 2 th á n g - T r ẻ đ ứ n g vịn vững, bắt đ ầ u th íc h đi m e n m é p vậl chắn. - T l i í c h đ ậ p đ ồ c h ơ i v à o b à n r ồ i q u ẳ n g x u ố n g đ ấl . - Sử d ụ n g c á c n g ó n ta y d ễ d à n g hơn. - Biết ch ỉ lay đ ò i vật m ì n h ưa thích. - H i ể u từ " k h ô n g " . V à o c u ố i n ã m th ứ nhấl, sự p h ố i h ợ p g iữ a m ắ l và tay c ó h iệ u q u ả h ơ n trước, n h ữ n g c ả m g iá c bắt đ ầ u rõ nét h ơ n và c h í n h x á c hơn. L ú c ấy, irẻ bắt đáu nhận ra c ó n h ữ n g v ậ t t h ể r i ê n g b i ệ t . T r ư ớ c đ ó , c h ơ i v ớ i m ộ t v ậ t g ì h ễ ai l ấ y đih o ặ c ir ẻ d á n h r ơi m ấ t l à t r ỏ k h ô n g đ ổ ý. N h ư n g đ ế n i ú c n à y , n ế u m ấ t v ậ t đ a n g c h ư i , i r ẻ c ó ý đi l ì m . T r o n g n ã o đ ã g h i n h ậ n m ộ t d ấ u ấ n ổ n đ ị n h c ủ a đ ồ vật . * T r ẻ 1 3 - 1 5 th á n g - Đ i m e n giỏ i, b ắ t đ ầ u tự đi m ộ t m ì n h đ ư ợ c vài b ư ớ c. - 15 t h á n g b i ế t m ở m ộ t c á i h ộ p , b ắ t c h ư ớ c x ế p c h ồ n g h a i k h ố i v u ô n g v à v ẽ nguệch ngoạc. - T r ẻ c ó th ể sử d ụ n g n g ó n tay d ễ d à n g . C ó th ể n h ặ t m ộ l vật trò n b ằ n g đầu n g ó n t a y c á i v à n g ó n t a y tr ỏ. Đ ó l à m ộ t p h á t t r i ể n r ấ t q u a n t r ọ n g . T r ẻ c ó t h ể c ầ m c h é n u ố n g n ư ớ c n ế u đ ư ợ c g i ú p đỡ. - Biết sử d ụ n g c h ừ n g 4 - 6 từ n g o ài từ bố, m ẹ. - B i ế t đ á p ứ n g vớ i m ệ n h l ệ n h đ ơ n g i ả n đ i c ù n g v ớ i d ấ u h i ệ u . 14
I re / 6 - 18 f h á i i í i - D l v ữ im , đ ứ n g tiiánu. niãt n hìn \ a . - Băt đ ầ u c ầ m c ố c u ố n g n ư ớ c , c ầ m I h ì a, b à n l a y I i ỵ ó n t a y n í ; à y c à n g k h é o l é o, C(ó lh( d ó n g m ớ h ộ p d i ô m , c ầ m b ú i VC i r c n l ờ íiiáy. - C h i c á c b ộ p h ậ n m ă t , m ũ i , lai. - C ó p l i à n x ạ đ i t i ế u t i ệ n , b i è t kcLi. - Bat c h ư ớ c n ó i c á u 2 từ. * l i'c 2 íIIo i - B ư ớ c Icn x u ố n g c ầ u i h a n g c ó n o ư ừ i d ăt . - [ ' h í c h x c p đ ồ c h ơ i i h à i i h h à n s dài . - r i i í c h b ă t c h ư ớ c n g ư ờ i l ớ n l à m m ộ t s ò v i ệ c d ơ n 2 Ìản. T u v vậ) ' . ớ l ứ a t u ổ i n à y U ĩ é CÒI n h i ổ u v ậ n đ ộ n g t h ừ a ( d ồ n » v ậ n ) . - B i ế t nói cáu 2 - 3 từ, sô' t ừ p h o n g p h ú d ầ n , b i è t đ ò i đ i v ệ sinli. - D o i r è b i ê t n ó i n c n b ă t đ ầ u XLiàì h i ộ n k h á I i ã n a s u y n g h ĩ l à m c h o t h ê g i ớ i v ậ t c h i ấ t U i ỏ i m c h í c ó t h ế t i ế p XLÌC b ă n » g i á c q u a n v à v ậ n đ ộ n g m à c ò n t h ê m m ộ t t h ế g i i ớ i b c u i ư ợ n a ừ b ê n Iroiiíz. Ö Uiối n à y , t ư d u y c ò n g ã n c h ạ t với h à n h đ ộ n g v à t ì n h c à i n i tiii p h ố i t à m t ư c ủ a trè. T r ỏ n h ì n s ự vãt m ột cách chủ quan,chư athấy tính k l n á c h q u a n c ủ a s ự v ật . * f'r ứ irê n 2 - 3 tu ô i - Đ i n h a n h , cl iạy, Ico đ ư ợ c b ậ c cửa. - Các đ ộ n g tá c ta y k h é o k é o , t h í c h m ặ c q u ấ n , áo. - Biết n ó i c â u 2 - 3 lừ, b i ế t ít n h â l 2 5 0 lừ, b i ê l s ố n h i ồ u c ủ a lừ, b i ế t đ ạ i từ. - l'ré ctạl n h i c u c á u h ỏ i , p h á t t n ế n lưi n ó i nhicLi. - Học th u ộ c bài h át ngắn. - D ặ c b i ẹ l t r ẻ g á i t h í c h m ú a hát . * ''r c írê n 3 - 6 ru ổ i - ^ứa tuổi n à y sôi đ ộ n g nhất. - Dối t a y k h é o l é o l è n n h i ề u , bic't c ầ m d a o , c ầ m k é o , b u ộ c d â y . - Oi l ê n x u ố n g c ầ u t h a n g d ễ d à n g , đi x e 3 b á n h , đi c ầ u b ậ p b ê n h . - Mg ô n n g ữ phí í t I r i c n n h a n h , v ố n t ừ l è n d e n h à n g n g h ì n từ, b ắ t đ ầ u n ó i t h à n h c â i u , t h ' c h n g h e k ể c h u y ệ n v à k ê lại. 15
Tre rrcii 7 - 15 Htoi '1'rc di h ọ c l ừ 6 iLiổi. Đ ó n n h à t i i r ời i ” " h ọ c c h ữ ” là t l i a y đ ỏ i m õ i t i ư ò n e x ã h ộ i mcM c á c h s a u s á c. M u ố n h ọ c n i ô t h c i h õ n e k i c n t h ứ c c ấ n c o Iiliửiie d i c u k i ệ n s a u : - 'lYc b i c t k i e m c h ẽ imổi y o n . lap i r u n e c h ú ý v à o b;M h o c . - K i c n t h ứ c là n l i ữ i m clicu t r ừ u t ư o ' n e . II'C c m p h a i hièl t á c h h i c i I i h ữ n e k i è i i tli ức k h o i I i h ữ i m c a m íiiác t r ự c q u a n m ứ i t i c p n h ạ n d ư ợ c , - T r c c l i â p n h ậ n n h ữ n e q u y l ã c c h u n e c h o c a lớp. ca U'Uó'ne. d ố i m i h ờ i eia n h ậ p n i ộ l t ậ p t h e bò b ạ n . c h ị u t á c đ ộ n a h ỏ n l o ạ n . - 'lYc đ ã k h ô n ló’n. c ó k h a n ã n s s á i i a l ạ o. tưo' iie u r ợi i e . - V à o tuổi 12 - 15, c ỏ k h i s ứ n i ỉiơn. c o ’ i h c Irai qua d ỏ t b i ò i i . d o là Ii Ìlmi il rơníi clặ) thì, mỏ' đ ấ u c h o t u ổ i i h a n h n i ê n . N c n l ưu V k h ò n í i p h á i k'ic n à o c ũ n g i h e o dú ní z m ứ c p h á t t r i e n i h ó i m t h ư ờ n a n à y , n è u l oại t r ừ pliát t r i e n s ớ m h a v hị b ệ n h l à m c h ậ m p h á i IrÌLMi tliì s ư chC'nli l è c h i r o n s q u á t r ì n h t r ư ớ n g t h à n h e i ữ a c m n à y v à c m k h á c VC m ă l c á n i íiiác, v ậ n c l on a và in' t u ệ k h ô n s x a n h a u l ă m . III. ĐẶC Đ IẾ M B Ê N H L Í CỦA T R Ẻ EM Q U A CÁC T H Ờ I K Ì F H Á r I KIỂN T r c c m là m ộ t c ư i h c đ a n g l ớ n v à p h á i t r i e n . Q u á t r ì n h l ứn v à phiil t r i e n c ứ a t r é c m c ũ n g t u â n t l i co q u ) l u ậ t c h u n o c u a s ự l i ế n h ó a s i n h vậi ; đi t ừ t h á p đ è n c a o , lừ đ ơ n ízian đ ố n p h ứ c Uip. Q u á t r ì n h l i è n h ỏ a Iiàv k h ó n g p h a i l à n i ộ l q u á i r ì n h Uián licìi m à c ó n h ữ n í ỉ b ư ớ c n h à y vot; c ó s ự k h á c v è c h ấ t c h ứ k h ó n í : đ o n i h u ẩ n VC s ỏ l ư ọ ì i a. V ì v ậ v . k h i n ó i đ è n tre c m . k h ỏ n e t h c n ó i c h u n g , m à m ỏ i l ứ a iLiổi c o n h ừ n « đ ặ c d i ê m s i n h h ọ c r í e n » , c h i p h ô i đ è n s ự Ị ) h á l t r i e n b ì n h t h ư ờ n t i CŨ112 n h u ’ q u á I n n h b ệ n h lí c ù a Irc. S ự p h â n c h i a c á e lliừi kì c u a t r c C III là lìiọt tli ực Ic k h a c h q u a n nliu'niz r a n h ei(ýi g iữ a cá c giai đ o ạ n k h ỏ n g rõ ràng. C á c c á c h c h i a dều d ự a vào n h ữ n ụ đ ậ c d i c m cơ b á n VC s i n h h ọ c c ủ a Irỏ. 1. T h ò i kì p h á t tr iể n t r o n g tú c u n g Đ â y là t h ờ i kì h ì n h t h à n h v à p h á t I r i ế n t h a i n h i , t r u i m b ì n h 2 8 0 - 2 9 0 n e à y . Đ ặ c biệ t 9 th ánt; t r o n g b ụ n g m ẹ c h i c u dài c ủ a thai nhi p h á t tr ie n u r ư n ư d ư ư n g 9 n ã m từ 3 - 1 2 t u ổ i . I r ọ n » l ư ợ n g c ủ a n ã o Iré so' s i n h đ ã b ằ n i i 2 3 9 f \ à l ú c 6 t hí í n« t u ổ i b ằ n i i 5 0 % I r ọ n g l ưự n í: n ã o t i i rỏ ìi g t h à n h . B à o t h a i p h á t t r i ể n h o à n l o à n p h ụ t h u ộ c v à o n m r ó ’í m ẹ . C'ó n h i õ u y è u t ó a n h h ư ỏ ìi « đ ô n s ự p h á t trie n thai nh i như : tu ổi ciia m ẹ , sô lần s i n h đ c, k h o ả n e c á c h giữa 16
c á c kin s i n h c o n . d i n h d ư ỡ n i : c u a i n c k h i c ó thai, dieu k iệ n lao đ ộ n g ,tình trạng linli I h á n , b c n h lât c u a ngưcM m e . ' I r o n s thời kì c ó t h a i , n h ấ t là 3 t h á n g đ ầ u , nếu n g ư ò '1 i n c bi n l i i ẻ m I i h ữ n ỵ ycLi tỏ đ ộ c h a i ( h ó a c h ấ t n h ư d i o x i n , v i r u s ; m ộ t s ố t hi i o c . . . ) c ó I h c d ẫ n d e n rỏi l o a n h o a c c á n t r ơ s ự h ì n h t h à n h c á c b ộ p h ậ n , s ẽ g â y CỊLUÌI t h a i l i o a c c á c dị lál s a u n à y . S ư l ã i i g c á n c ủ a t ha i n h i p h ụ t h u ộ c v à o s ự l ă n ẹ c á n c ú a m ẹ . S ự t ã n g c à n c ủ a n i c kh i m a n ụ t ha i n h ư s a u: - Q u ý 1 c u a t h a i kì là n i : t ừ 0 - 2 k o - Ọ u ý II c u a t h a i kì t ă i m t ừ 3 - 4 k g - Q u ý III c u a t h a i kì l ã n s t ừ S - 6ko. - T í n h c h u n « d e n c u ò i t ha i kì. n ẹ ư ờ i m e t ă n s được l ừ 8 - 12ka, H i ệ n n a \ l ì n h t r ạ n e d i n h di r à n i j c ủ a c á c b à m ẹ m a n s t h a i c ò n k é m , n ê n t h ư ờ n e c h i t à i m d ư ợ c 6 , 6 k g ở VÙIIÍỈ n ò n s t h ò n và 8 , 5 k o ớ t h à n h p h ổ . N è u n g ư ờ i m ẹ k h ô n g t a n ” d ù c â n t r o n « q u á t r ì n h t h a i n g h é n SC l à m l ă n ơ n g u y c ơ m ẹ bị s u y ki ộl , cân n ặ n c t r c sơ s i n h t h ấ p v à tí lộ t ử v o n g c a o. D o đ ó . v i c c b ả o vệ v à c h ã m S()C c á c b à i n c k h i cóthai sẽ g iú p thainhi phái ti iổn tốt. C á e b à m ẹ c á n : - K h á m i h a i đ ị n h kì. ít n h ấ l 3 l ầ n i r o n o s u ố t t hờ i kì t h a i n g h é n . - T l i ậ n t r ọ n a k h i d ù i m i h u ỏ c , t r á n h t i ế p x ú c v ớ i c á c y ế u t ô đ ộ c hại . - C h è đ ộ l a o đ ộ n ơ h ọ p lí, t i n h i h ầ n i h o á i n i á i. - C h è đ ộ ciinh d ư ỡ n g đ ầ y đ ủ , d á m b à o từ 2 4 0 0 - 2 5 0 0 c a l o / n g à y . 2. riiừ i kì so sinh T h ờ i ti i an là 4 t u ầ n d á u s a u k h i s i n h . T i c b ã t (.tau tỉiícỉi Iiũlii vứi c u o c s ò ì m Iig()ài t ử CUI1ÍZ. B ộ m á y h ô h ấ p , t u ầ n h o à n , t i c u h(Ki v à c á c Lơ q u a n k h á c b ă t đ ầ u h o ạ i đ ộ n g n h ư n g c h ư a h o à n c h ỉ n h . * M ội d ặ c d iê m s in h lìọ c n ó i bật c ù a tre i r o i m t h ò i kì s ơ s i n h là c h ứ c n ã n g c á c bộ p h ậ n và hệ th ò n o d c u c h ư a h o à n th iệ n, n h ư n e n ó b iê n đổi rất n h a n h , đ ặ c biệt I r o n s t u ầ n đ ầ u CLIỎC s õ n g . Vê iììặ t h ệ n lì l í !lì(')'i k ì n à y : - G í c b ệ n h lí t r ư ớ c đc: G í c dị tật b ấ m sinh, c á c b ệ n h rối l oạ n c h u y ể n h ó a , đ ẻ non. .. - C á c b è n h d o đỏ: Saiiiz c h â n , n g ạ t . - C á c b ộ n h m ắ c p h a i s a u đỏ: C á c b ộ n h n h i ễ m k h u ẩ n t o à n t h â n h o ặ c tại chỗ ( r ò n . h ỏ h ấ p , d a ) . B ệ n h d ẻ n ặ n t i và d ễ íỉây t ử V011ÍZ. 17
* M u ố n h ạ n c h à 'ti Ic l ứ v o n í ’ CÌÌO tì'c' so' s in h c ầ n : - C h ã n i só c tr ướ c đc: c h ă m só c b à m c . - V ô k h u ấ n I r o n g c h ă m s ó c v à íziữ ấ m . - B ả o đ á m c h o tré bú mẹ. 3. T h ò i kì bú m ẹ T i ế p t h e o s a u t h ờ i kì s ơ s i n h c h o đ ế n l ú c t r ẻ đ ư ợ c 12 t h á n g . * Đ ặ c đ iế m s in h h ọ c c ơ h ả n c ủ a t r ẻ tlì()'i k ì n à y : - T r ẻ l ớn r ấ t n h a n h , 6 t h á n g c â n n ặ n g g ấ p 2 l ầ n , d ế n c u ố i n ă m c â n n ặ n g g ấ p 3 l ầ n v à c h i ề u c a o l ă n g g ấ p 1,5 l ầ n l ú c m ớ i s i n h . N h u c ầ u d i n h d ư ỡ n g c a o 1 2 0 - 130 k c a l c h o I k g t r ọ n g l ư ợ n í i m ộ t n g à y . T l i ứ c ã n t ốt n h ấ t l à s ữ a m ẹ . T ừ 4 - 5 t h á n g I rở đ i, n g o à i s ữ a m ẹ c ầ n p h á i c h o t r ẻ ă n b ổ s u n g h ợ p lí. - C h ứ c n ă n g c á c bộ p h ậ n c ũ n g phát Iriến n h a n h n h ư n g vẫn c h ư a h o à n thiện, đ ặ c biệt ch ứ c n ă n g tiêu hóa, tình trạng m i ề n d ịc h thụ đ ộ n g (IgG từ m ẹ Iruyén san g) g i ả m n h a n h , tro n g khi k h ả n ă n g tạo g lo b u li n m ie n d ịc h c ò n yếu. - Đ ã h ì n h t h à n h h ệ t h ố n g tín h i ệ u t h ứ n h ấ t ( c á c p h ả n x ạ c ó đ i ề u k i è n ) và đ ô n c u ố i n ã m trỏ b ắ t đ ầ u h ì n h t h à n h h ệ t h ố n g t í n h i ệ u t h ứ h a i ( t r ỏ b ắ l đ ầ u n ó i ) . * B ệ nh l í h a y ẹ ặ / ; c ú a rh ờ i k ì n à y là : - C á c b ệ n h về d in h d ư ỡ n g vă ticu hóa: Suy d i n h d ư ỡ n g , thiếu m á u , còi xưcmg, liêu c h ả y cấp... - C á c b ệ n h n h i ễ m k h u ẩ n m ắ c p h ả i n h ư v i ê m p h ổ i , v i ê m m à n g n ã o mỉ i . N ó i c h u n g c á c b ệ n h n h i ễ m k h u á n d ễ có x u h ư ớ n g lan lòa. * Vê ch ă m só c trẻ , troní> th ờ i k ì n à y c á n c h ú ỷ : - Đ ả m b ả o d i n h d ư ỡ n g ; T r c đ ư ợ c bú m ẹ đ ầ y đ ủ , c h o ã n s a m d ầ y đ ủ và đ ú n o thời điểm . - Đ ả m b ả o t iê m p h ò n g đ ầ y đủ, đ ú n g thời g ia n và đ ú n g k ĩ thuật. - N g o à i v iệ c vệ s i n h t h â n th ể c ầ n c h ú ý g i ú p trẻ p h á t t r iể n vé m ặ t t in h th a n vận động. 4. T h ờ i k ì r ă n g sữa * C ó th ê c h ia th cĩi k ì n à y là m h a i q ia i đ o ạ n : - G i a i đ o ạ n n h à t r ẻ: 1 - 3 tưổi . - Giai đ o ạ n m ẫ u giáo; 4 - 6 t u ổ i , h a y là t u ổ i t i ề n h ọ c đ ư ờ n g . 18