Giáo trình công nghệ sinh học thực phẩm II - Chương 1

Chia sẻ: Nguyễn Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:10

Thêm vào BST

Báo xấu

504
lượt xem 193
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tài liệu tham khảo Giáo trình công nghệ sinh học thực phẩm II - Chương 1 Những nguyên tắc hóa sinh trong công nghệ vi sinh vật

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình công nghệ sinh học thực phẩm II - Chương 1

ð I H C ðÀ N NG TRƯ NG ð I H C BÁCH KHOA KHOA HOÁ K THU T B MÔN CÔNG NGH TH C PH M GIÁO TRÌNH CÔNG NGH SINH H C TH C PH M II TH I LƯ NG 45 TI T ðÀ N NG 2007
M ðU Công ngh sinh h c là m t ngành khoa h c ñang ñư c th gi i quan tâm. Giá tr c a công ngh sinh h c là ch ñó là m t công c có th áp d ng cho nhi u ngành kinh t như s n xu t lương th c th c ph m, chăn nuôi thú y, công nghi p dư c và công nghi p hoá h c, chuy n hoá sinh kh i thành năng lư ng, x lý ph li u và ph li u công nông nghi p, phòng ch ng ô nhi m và v sinh môi trư ng… - Công ngh sinh h c ñã giúp cho các chương trình c i thi n nông nghi p, ngh vư n và ngh r ng tăng năng su t cây tr ng, tăng ch t lư ng dinh dư ng c a nông ph m, ch n gi ng ch ng ch u v i sâu b nh và v i th i ti t ñ t ñai không thu n l i và t o ra các gi ng thích nghi v i các ñi u ki n th như ng và khí h u nh t ñ nh. ð ng th i nó cũng t o ñi u ki n ñ duy trì m t s ña d ng di truy n ñ r ng gi a các gi ng cây tr ng và gi gìn các ngu n gen ñã ñư c t o nên t các h hàng hoang d i c a chúng. Tính ña d ng di truy n ñư c th hi n thông qua m t s lư ng c c l n các ki u k t h p gen có trong m t s cá th c a m t loài và thông qua s khác nhau v các tính tr ng c a các gi ng trong cùng m t loài: ki u sinh trư ng, tính kháng sâu b nh, tính kháng v i ngo i c nh (sương mu i, h n, nóng…) và năng su t. Sau khi nghiên c u k t qu c a nhi u t h p lai m t cách c n th n và nghiêm túc, các nhà ch n gi ng d a và tính ña d ng di truy n ñ ch n ra các dòng có tính tr ng mong mu n. ð thành công, nhà ch n gi ng ph i có ñư c trong tay v n di truy n càng l n càng t t. V n di truy n này bao g m các gi ng cây tr ng, các gi ng ch ng ch u, các gi ng ñ a phương (các gi ng này thư ng b b quên vì do năng su t th p nhưng nó r t quý vì có tính ch ng sâu b nh và các ñi u ki n ngo i c nh không thu n l i). Trong v n di truy n còn ph i k ñ n các cây hoang d i có tác d ng tăng s c s ng cho các cây gi ng tr ng. Tính ña ñ ng di truy n là nhân t b o ñ m cây tr ng không b các tai bi n khí h u ho c sâu b nh tiêu di t hoàn toàn. Cây tr ng càng thu n nh t thì càng d b h i khi có tai ho . - Công ngh sinh h c cũng ñư c ng d ng r ng rãi trong lĩnh v c th c ph m và dinh dư ng. Ngành công ngh lên men là m t b ph n c a công ngh sinh h c ñã s n xu t ra nhi u s n ph m r t thú v cho ngành th c ph m. Ho c vi c s n xu t n m men cũng có m t nghĩa r t quan tr ng. Ngư i ta có th s d ng m t lư ng nh n m men ñ b sung protein, vitamin và các ch t khoáng cho th c ph m. Ngoài ra, sinh kh i n m men là ngu n th c ăn b sung trong chăn nuôi r t có hi u qu . - Công ngh sinh h c giúp cho chăn nuôi và thú y t o ra ñư c nh ng gi ng nuôi mong mu n và s n xu t ra các lo i vacxin ñ phòng ch ng b nh t t cho các v t nuôi. Ví d : vi c c y chuy n h p t bò ñã t o ra ñư c gi ng bò t t, có s c ch u ñ ng cao. K thu t c y chuy n ñư c th c hi n như sau: gây s r ng tr ng m t con bò cái có các ñ c ñi m mà ngành chăn nuôi c n ñ n và ñem th tinh nhân t o b ng tinh trùng c a m t con bò ñ c có nh ng ñ c ñi m như ngư i ta mong mu n. Các h p t hay phôi ñư c thu nh n b ng cách r a d con. Làm ñông l nh phôi trong nitơ l ng
-179oC và có th v n chuy n tr ng thái này: 1000 phôi ñông l nh không n ng quá 50kg. Phôi ñư c c y vào bò cái ch a ñ h . Bê con phát tri n lên t các phôi này s ra ñ i trong môi trư ng s ng sau này c a chúng và không ph i ñương ñ u v i nh ng s b t l i c a môi trư ng mà các súc v t nh p hay g p ph i. S b o v b ng các kháng th c a bò m và nh bú s a c a bò m mà sau khi ra ñ i bê sơ sinh có th ch u ñ ng t t hơn ñ i v i các lo i b nh t t thông thư ng. - Công ngh sinh h c còn tích c c giúp ñ ngành y t ñ b o v s c kho c a c ng ñ ng. Ngư i ta nói r ng y h c d phòng (và lâu dài hơn là y h c d báo d a trên hi u bi t v ñ c ñi m di truy n m i cá th ) s mang l i l i ích nhi u hơn các phương pháp ñi u tr . M t lĩnh v c c a công ngh sinh h c có th góp ph n quan tr ng trong gi i quy t các v n ñ y t , trong khuôn kh m t chính sách ưu tiên cho y h c d phòng, ñó là c i ti n các vacxin hi n có và ch t o ra các vacxin m i. ð ng th i nó còn giúp ích trong vi c s n xu t các lo i kháng sinh, vitamin và các thu c ch a b nh khác. Nh ng năm g n ñây, nh vào k thu t di truy n ngư i ta ñã tìm cách tách chi t các ho t ch t c a th c v t b c cao ñ làm v t li u xu t phát cho hàng lo t lo i thu c. - Công ngh sinh h c còn góp ph n trong vi c s n xu t ra năng lư ng như: s n xu t c n b ng con ñư ng lên men, chương trình biogas…và chính các ngu n năng lư ng này l i ñi ph c v cho các quá trình s n xu t khác. - Công ngh sinh h c còn tham gia vào vi c chuy n hoá các ch t và ngăn ch n s ô nhi m môi trư ng. S n ph m ph và các ch t th i ch a hydratcacbon có th ñư c chuy n hoá b ng cách lên men nh các vi sinh v t thông thư ng hay b ng các qui trình công ngh sinh h c. Ho c các k thu t tái t h p AND cũng s góp ph n tích c c ñ tách ñư c các gi ng vi khu n thích h p nh t cho vi c t i ưu hoá nh ng s chuy n hoá ñó. Ví d : chuy n gen mã hoá các enzym xenluloza và hemixenluloza c a Clostridium thermocellum thành nh ng loài Clostridium khác có th ñi u khi n ñư c s chuy n hoá xenluloza và hemixenluloza thành etanol, axeton, butanol, axít axetic và axít lactic. Dùng m t vài gi ng ưa nhi t Clostridium (toop= 65-75oC) có l i là c t gi m ñư c chi phí trong vi c chưng c t và s h ñư c giá thành s n ph m. ð ngăn ch n s ô nhi m môi trư ng ngư i ta có th dùng các lo i vi sinh v t khác nhau. Các k thu t tái t h p AND ñã t o ra nh ng ch ng vi khu n có th phân hu và h p th m t s l n các ch t do công nghi p hoá ch t th i ra. Như v y công ngh sinh h c có liên quan ñ n nhi u lĩnh v c và bao g m các ngành như: - Công ngh di truy n - Công ngh nuôi c y mô và t bào - Công ngh enzyme - Công ngh vi sinh v t… Trong h c ph n này s nghiên c u v m t s ph n c a công ngh vi sinh v t. Các quá trình vi sinh ñư c s d ng r ng rãi trong các lĩnh v c khác nhau c a n n kinh t . Nh ng thành t u khoa h c k thu t và sinh hoá cho phép t o ra nh ng quá trình s n xu t có năng su t cao d a trên các phương pháp công ngh ñã ñư c ñi u ch nh ñ có m t s s n ph m th c ph m, chăn nuôi, thu c ch a b nh và các ch t h u cơ.
CHƯƠNG I: NH NG NGUYÊN T C HOÁ SINH TRONG CÔNG NGH VI SINH V T ð t o ra b t kì m t s n ph m lên men nào ñ u ph i qua các bư c sau: - Chu n b môi trư ng - Chu n b gi ng - Lên men - Thu h i và tinh ch s n ph m ð t o ra s n ph m có ch t lư ng t t và năng su t cao thì c n hi u rõ các v n ñ sau. 1.1 Phân lo i s n ph m c a công ngh vi sinh v t Các s n ph m lên men công nghi p ñư c phân lo i theo các tiêu chu n sinh lí trao ñ i ch t. S phân lo i này d a vào s n ph m chính c a quá trình lên men vì các quá trình s n xu t nh vi sinh v t luôn luôn t o thành nhi u s n ph m. 1.1.1 V t ch t bào (sinh kh i) Cơ ch t t bào Ví d : + protein ñơn bào (tr ng thái ch t) + vi khu n c ñ nh ñ m (s ng): Rhizobium, Azotobacter, VK tr sâu Bacillus thuringiensis… Vi c t ng h p sinh kh i hay v t ch t t bào ñ ng nh t v i sinh trư ng c a vi sinh v t. Sinh trư ng và sinh s n g n li n v i nhau. Sinh trư ng là tăng kh i lư ng, còn sinh s n là tăng s lư ng. 1.1.2 Các s n ph m trao ñ i ch t Cơ ch t s n ph m + t bào 1. Các s n ph m cu i cùng c a s trao ñ i năng lư ng (các s n ph m lên men) Ví d : etanol, axít lactic, axeton-butanol… Lên men là quá trình y m khí c a s thu nh n năng lư ng, trong ñó hydro tách ra ñư c chuy n ñ n các ch t nh n h u cơ (nó không ñ ng nghĩa v i s lên men trong ngôn ng qu c t - nó ñư c hi u là các quá trình s n xu t công nghi p nh vi sinh v t) M t s cơ th ti n hành lên men khi không có oxy làm ch t nh n hydro cu i cùng (k khí tuỳ ti n), nh ng nhóm cơ th lên men b t bu c thì không ch a các enzym hô h p. Các h p ch t h u cơ nh n hydro là nh ng h p ch t ñư c hinh thành trong quá trình trao ñ i ch t d hoá. Sau khi nh n hydro, các h p ch t này th i ra ngoài t bào gi ng như các s n ph m cu i cùng c a s hô h p. T ñó n y ra v n ñ là trong s n xu t c n ch n các ñi u ki n nuôi sao cho càng nhi u cơ ch t ñư c chuy n thành các s n ph m lên men càng t t. Ví d : trong s n xu t rư u ñ tăng hàm lư ng rư u thì c n tăng hàm lư ng ñư ng và gi m các y u t quan tr ng cho sinh trư ng.
2. Các ch t trao ñ i b c 1 Ví d : axít amin, nucleotit, vitamin, axít xitric. Các ch t trao ñ i b c m t là nh ng viên g ch c u trúc có tr ng lư ng phân t th p c a các cao phân t sinh h c c a t bào ch t: axít amin, nucleotit, nucleozit, ñư ng, axít béo, vitamin… Ngoài ra các s n ph m trung gian c a quá trình trao ñ i ch t (các axít h u cơ trong chu trình ATC) cũng là các ch t trao ñ i b c 1. Các cơ ch ñi u hoà phát tri n trong quá trình ti n hoá b o ñ m sao cho các ch t trao ñ i b c 1 ch ñư c t ng h p ñ n m c ñ c n thi t. 3. Các ch t trao ñ i b c 2 Ví d : kháng sinh, alcaloit Các ch t trao ñ i b c 2 là nh ng ch t trao ñ i có tr ng lư ng phân t th p, không g p m i cơ th , s phân b c a chúng ch gi i h n nh ng ñơn v phân lo i nh t ñ nh. Chúng không có ch c năng chung trong trao ñ i ch t c a t bào và t bào cũng có th t n t i mà không c n ñ n chúng. Tuy nhiên, các ch t trao ñ i b c 2 có th có ý nghĩa v i s sinh trư ng và các cơ th s n sinh ra chúng. Ch ng h n m t s ch t trao ñ i b c 2 có vai trò trong s h p th s t khi thi u nguyên t này. Thư ng các ch t b c 2 ñư c t o thành khi s sinh trư ng ñã k t thúc. Các ch ng t n t i trong t nhiên thư ng ch t o thành r t ít ch t trao ñ i b c 2, nh ng ch t này ñư c tích lu trong t bào ho c th i ra ngoài. 4.Các enzym Ví d : enzym ngo i bào: proteaza, amylaza enzym n i bào : asparaginaza, penixilinaza. T bào vi sinh v t ch a kho ng 1000 enzym khác nhau. M t s enzyme ch có m t v i s lư ng vài phân t nhưng nhi u enzym có m t v i s lư ng l n. Ch nh ng enzym ch u trách nhi m phân hu các cơ ch t không hoà tan như tinh b t, xenlulo, protein…m i ñư c ti t t t bào vào môi trư ng. Vi sinh v t có kh năng s d ng các cơ ch t khác nhau cho sinh trư ng và thích ng v i các ñi u ki n sinh trư ng r t khác nhau. Trong s gi i h n c a th tích t bào ch t ng h p nh ng enzym mà nó c n. Trong công ngh s n xu t enzym c n ph i ñi u khi n trao ñ i ch t sao cho enzym mà ta mong mu n ñư c t ng h p càng nhi u càng t t. 1.1.3 Các s n ph m c a s chuy n hoá ch t Ví d : s oxy hoá không hoàn toàn ñ t o thành axit axetic soboza. Trong quá trình chuy n hoá các t bào ho t ñ ng như nh ng h th ng xúc tác cho m t ho c nhi u bư c chuy n hoá ch t. V m t lí thuy t nh ng ph n ng này cũng x y ra nh các enzym cô l p, tuy nhiên con ñư ng này không th th c hi n ñư c ho c không kinh t (ví d v i các ph n ng enzym ph thu c năng lư ng). Các enzym chuy n hoá các ch t theo cách r t ñ c hi u. Ví d : s
chuy n hoá ho c tách hydro x y ra nh phân t steroid không có ý nghĩa ñ i v i t bào (cũng có th ñó là nh ng ph n ng kh ñ c). Trong s chuy n hoá ñ t o axít axetic g n li n v i sinh trư ng, nó g n li n v i s thu nh n năng lư ng. 1.2 ð ng h c c a sinh trư ng và c a s t o thành s n ph m Sinh trư ng c a m t qu n th vi sinh v t di n ra qua các giai ño n khác nhau. S sinh s n c a t bào b t ñ u sau m t giai ño n ti m phát. Trong giai ño n log ti p theo x y ra s sinh s n theo hàm s mũ. Sau m t th i gian sinh trư ng ng ng l i vì thi u ch t dinh dư ng cơ b n và vì tích lu các ch t c ch . Các t bào chuy n vào giai ño n cân b ng. Trong giai ño n này không di n ra sinh trư ng n a nhưng t bào v n còn ho t ñ ng trao ñ i ch t. Toàn b quá trình nuôi g n li n v i s thay ñ i kéo dài c a các ñi u ki n nuôi. Ch t dinh dư ng gi m ñi, s lư ng t bào tăng lên. ð ng th i ho t tính trao ñ i ch t cũng thay ñ i. V phương di n ch c năng c a các s n ph m trao ñ i ch t ñ i v i t bào có th phân bi t 2 nhóm: - Các s n ph m mà s hình thành c a chúng g n li n v i s sinh trư ng. Ví d : các s n ph m lên men, các ch t trao ñ i b c 1, các enzym. S t ng h p nh ng s n ph m này x y ra trong th i gian sinh trư ng và còn có th ti p di n sau khi sinh trư ng ñã k t thúc. - Các s n ph m mà s hình thành c a chúng x y ra sau khi sinh trư ng ñã k t thúc; ví d các s n ph m trao ñ i ch t b c 2. ð ng th i Th i gian Không ñ ng th i Th i gian Hình 1: ð ng h c c a quá trình sinh trư ng và t o thành s n ph m Nhi u s n ph m chi m m t v trí trung gian. Ví d s t ng h p axít amin m c dù di n ra trong th i gian sinh trư ng nhưng v n ti p di n sau khi sinh trư ng ñã k t thúc, vì quá trình t ng h p ti p di n trên cơ s c a m t sai h ng
di truy n. S t ng h p c a nhi u enzym x y ra không song song v i sinh trư ng mà g n li n v i m t tr ng thái sinh lí nh t ñ nh c a t bào cho nên trong lên men công nghi p c n ph i tìm ra tr ng thái sinh lí c a năng su t cao nh t và duy trì nó trong th i gian dài. 1.3 S t ng h p th a Vi sinh v t t n t i trong t nhiên sinh ra các s n ph m trao ñ i ch t và các thành ph n t bào ch m c ñ c n thi t cho s sinh s n t i ưu và cho s duy trì loài. S trao ñ i ch t như v y ñư c b o ñ m nh các cơ ch ñi u hoà. Ví d : các cơ ch này c n ho t ñ ng sao cho các axit amin không ñư c t ng h p quá nhu c u c a s t ng h p protein. Như v y, trong ñi u ki n t nhiên không có s s n sinh dư th a các s n ph m trao ñ i ch t b c 1, b c 2 và các enzym. N u trong t nhiên cơ ch ñi u hoà này b r i lo n, ví d do k t qu ñ t bi n thì các th ñ t bi n sai h ng trao ñ i ch t thư ng có h i ñ t v i ch ng ban ñ u. 1.3.1 Nh ng nguyên t c ñi u hoà trao ñ i ch t Có 3 cơ ch ch u trách nhi m ñi u hoà trao ñ i ch t: 1. ði u hoà ho t tính enzym nh s c ch b ng s n ph m cu i cùng hay còn g i là s kìm hãm theo liên k t ngư c. 2. ði u hoà t ng h p enzym nh s ki m ch b ng s n ph m cu i cùng và s gi i ki m ch . 3. ði u hoà t ng h p enzym nh s ki m ch d hoá. Các enzym c u trúc 1 2 3 4 Glucoza Ki m ch d hoá Ki m ch b ng s n ph m cu i cùng E.1 E.2 E.3 E.4 A C D B S.ph m cu i cùng c ch b ng s n ph m cu i cùng Sơ ñ 1: Các nguyên t c c a s ñi u hoà enzyme * Trong cơ ch 1 s n ph m cu i cùng c a 1 quá trình sinh t ng h p gây ra s c ch quá trình t ng h p c a chính nó. ñây, s n ph m cu i cùng dù ñư c hình thành trong t bào hay ñư c thu nh n t môi trư ng dinh dư ng, ñi u ñó cùng ý nghĩa. Trong cơ ch này, s n ph m cu i cùng nói chung nh hư ng ñ n enzyme ñ u tiên c a chu i sinh t ng h p. Enzym có tính quy t ñ nh này là 1 protein d l p th . Nó có ñ c ñi m là thay ñ i c u hình không gian khi
có m t s n ph m cu i cùng nh m gi m b t ho t tính xúc tác. S c ch này x y ra nhanh và r t có hi u qu . * Trong cơ ch 2, s n ph m cu i cùng c ch s t ng h p enzym c n cho s t o thành s n ph m y, trong ñó vi c ñ c thông tin di truy n c n cho s t ng h p enzym (s phiên âm) b phong to . n ng ñ cao c a s n ph m cu i cùng s t ng h p c a các enzym tham gia vào chu i ph n ng b ng ng ho c b kéo dài m t cách ñáng k . N u n ng ñ c a s n ph m cu i cùng gi m xu ng dư i 1 m c nào ñó thì x y ra s gi i ki m ch , nghĩa là các enzym ñư c t o thành v i t c ñ cao hơn. S ñi u hoà theo ki u này x y ra t t vì nó g n li n v i s t ng h p enzym. Ho t ñ ng Ch t nh hư ng d l p th Ch t nh hư ng d l p th Th ñ t bi n Không ho t ñ ng D ng hoang d i Hình 2: Mô hình c a s c ch b ng s n ph m cu i cùng *S ki m ch d hoá ñi u hoà quá trình t ng h p các enzym d hoá xúc tác s phân hu cơ ch t. Các enzym này ñư c t ng h p nh s c m ng enzym. Cơ ch này tương t cơ ch ki m ch t c là cũng x y ra m c ñ phiên âm. Trong s c m ng enzym, m t ch t dinh dư ng ñóng vai trò ch t c m ng kích thích s t ng h p enzym xúc tác cho s phân hu chính nó, nghĩa là ch t này c m ng s t ng h p. Do ñó, vi c t ng h p các enzym c m ng ch x y ra khi có m t cơ ch t tương ng trong môi trư ng.
* S ki m ch d hoá ñi u hoà quá trình t ng h p các enzym d hoá xúc tác s phân hu cơ ch t. Các enzym này ñư c t ng h p nh s c m ng enzym. Cơ ch này tương t cơ ch ki m ch t c là cũng x y ra m c ñ phiên âm. Trong s c m ng enzym, m t ch t dinh dư ng ñóng vai trò ch t c m ng kích thích s t ng h p enzym xúc tác cho s phân hu chính nó, nghĩa là ch t này c m ng s t ng h p. Do ñó, vi c t ng h p các enzym c m ng ch x y ra khi có m t cơ ch t tương ng trong môi trư ng. Gen ch t ki m ch không ho t ñ ng vì ch t ki m ch không ñi u b sai h ng (ngay c khi không có ho t ñ ng vì không khi n s n ph m cu i cùng ) có s n ph m cu i cùng không phong t a s truy n không phong to s thông tin t ng h p enzym truy n thông tin t ng h p enzym ch t ki m ch Các ch t ki m ch không ho t ñ ng ho t ñ ng gen S n ph m cu cu i cùng trúc Ch t ki m ch ho t ñ ng không phong t a s truy n thông tin t ng h p enzym Không có s truy n thông tin không t ng h p enzym D ng hoang d i Th ñ t bi n Hình 3: Mô hình ki m ch b ng s n ph m cu i cùng
N u trong môi trư ng có m t nhi u cơ ch t thì trư c h t x y ra s t ng h p c a enzym nào xúc tác phân hu cơ ch t d s d ng nh t. S t ng h p c a các enzym khác b c ch b i s ki m ch d hoá. Thông thư ng thì glucoza là cơ ch t thích h p nh t. 1.3.2 Nh ng sai h ng di truy n c a ñi u hoà trao ñ i ch t Các cơ ch ñi u hoà trao ñ i ch t có th b thay ñ i do nh ng ñ t bi n d n t i s t ng h p th a các ch t trao ñ i ch t. Nh ng enzyme d l p th ngoài v trí ph n ng v i cơ ch t, chúng còn m t v trí khác ñ i v i s n ph m cu i cùng (hình 2). V trí th 2 này g i là trung tâm d l p th . Hai v trí này tách bi t nhau v không gian và khác nhau v c u trúc. M t ñ t bi n có th d n ñ n k t qu làm protein enzyme d l p th b thay ñ i b ng cách m t ñi kh năng ph n ng v i ch t hi u ng nhưng v n còn ho t tính xúc tác. M t protein b bi n ñ i như v y v n còn ho t ñ ng ngay c khi có m t s n ph m cu i cùng nó d n ñ n s t ng h p th a c a s n ph m cu i cùng tương ng (hình 2 phía bên ph i). Trong s ki m ch t ng h p enzym x y ra nh ng ph n ng quy t li t trong ph m vi thông tin di truy n, s phiên âm (hình 3). S ñi u hoà t ng h p enzym có th b r i lo n do nh ng ñ t bi n khác nhau. Nh ng ñ t bi n có th ñ ng ch m ñ n gen ki m ch d n t i m t sai h ng c a ch t ki m ch ho c làm bi n m t nó; hay ñ ng ch m ñ n gen ñi u khi n và làm cho gen này m t kh năng tác d ng v i ch t ki m ch (bên ph i hình 3). Toàn b nh ng sai h ng tương ng cũng có th bi u hi n s c m ng enzyme. Nh nh ng s sai h ng y mà các enzyme c m ng tr thành các enzyme c u trúc, nghĩa là chúng t n t i trong t bào không ph thu c vào cơ ch t s ki m ch d hoá b m t ñi. CHƯƠNG II: NH NG V N ð K THU T VÀ PHƯƠNG PHÁP CHUNG TRONG CÔNG NGH VI SINH V T S n xu t sinh kh i và các s n ph m trao ñ i ch t trong quá trình lên men có nhi u ñi m gi ng nhau v phương pháp và k thu t. Vi c áp d ng k thu t và phương pháp tuỳ t ng ñ i tư ng vi sinh v t và m c tiêu s n ph m cu i cùng. Trên cơ s ñó có th áp d ng nh ng m c tiêu và phương pháp riêng. Chính vì th không th có m t phương pháp chung cho t t c các s n ph m. Vi c áp d ng k thu t và phương pháp ch có th trên cơ s nh ng nguyên t c chung c a các k thu t và phương pháp ñã trình bày. Vì th , trong chương này s gi i thi u nh ng nguyên t c chung c a k thu t và phương pháp ñư c áp d ng r ng rãi trong các ngành vi sinh công nghi p. Các nguyên t c chung ñó bao g m vi c tuy n ch n gi ng vi sinh v t, gi gi ng vi sinh v t, các quá trình và thi t b