intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Giáo trình đa dạng động vật part 4

Chia sẻ: Afasg Agq | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:15

Thêm vào BST
Báo xấu
89
lượt xem 19
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Riêng Asplanchna con đực có thể thu tinh cho con mẹ trước khi nó thoát ra ngoài. Chu trình sinh sản của Trùng bánh xe được diễn giải theo sơ đồ trên. Một dạng kỳ lạ khác của Trùng bánh xe là loại trứng nghĩ nhưng chưa thụ tinh (pseudosexual resting egg) được phát hiện trong quần đàn nuôi mà không có con đực. Loại trứng này cũng sẽ phát triển tương tự như loại trứng nghĩ có thụ tinh. Con đực trong quần xã Trùng bánh xe là một dạng suy thoái, có đời sống ngắn thường chỉ chiếm...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình đa dạng động vật part 4

  1. Chæång II: Låïp Truìng baïnh... Træïng nghé (2n NST) Con âæûc (n NST) Riãng Asplanchna con âæûc coï thãø thu tinh cho con meû træåïc khi noï thoaït ra ngoaìi. Chu trçnh sinh saín cuía Truìng baïnh xe âæåüc diãùn giaíi theo så âäö trãn. Mäüt daûng kyì laû khaïc cuía Truìng baïnh xe laì loaûi træïng nghé nhæng chæa thuû tinh (pseudosexual resting egg) âæåüc phaït hiãûn trong quáön âaìn nuäi maì khäng coï con âæûc. Loaûi træïng naìy cuîng seî phaït triãøn tæång tæû nhæ loaûi træïng nghé coï thuû tinh. Con âæûc trong quáön xaî Truìng baïnh xe laì mäüt daûng suy thoaïi, coï âåìi säúng ngàõn thæåìng chè chiãúm säú læåüng khoaíng 1/3 so våïi con caïi. Hãû tiãu hoaï khäng coï hay chè coìn laûi dáúu vãút màûc duì vaìi loaìi coìn coï haìm nghiãön vaì daû daìy. Chuïng khäng coï hãû thäúng voí hay gai phaït triãøn, voìng tiãm mao luän åí phêa træåïc vaì váûn âäüng täút, chuïng di âäüng nhanh vaì khäng bao giåì baïm. Hãû sinh duûc âån giaín vaì chiãúm háöu hãút xoang cå thãø. Tinh hoaìn coï daûng viãn hay thuìy vaì nàòm trong cå thãø âæåüc giæî chàûc nhåì vaìo såüi dáy âoï laì dáúu vãút cuía hãû tiãu hoaï. Con âæûc coï khaí nàng tham gia sinh saín ngay sau khi væìa nåí ra 1 giåì, chuïng ráút hoaût âäüng nháút laì trong khu væûc coï nhiãöu con caïi täön taûi, chuïng båi läüi khäng âënh hæåïng cho âãún khi gàûp âæåüc 1 caï thãø caïi thiïch håüp. Sæû giao phäúi vaì chuyãøn tinh truìng coï thãø thäng qua läø huyãût hay vaïch cå thãø, con âæûc chãút ngay khi âaî tham gia sinh saín, nãúu khäng gàûp con caïi thç con âæûc coï thãø täön taûi 4-7 ngaìy. Ráút khoï coï thãø tháúy âæåüc sæû khaïc nhau vãö khêa caûnh tæû nhiãn hay mæïc âäü sinh thaïi maì coï thãø aính hæåíng âãún thåìi kyì sinh saín hæîu tênh. Hån næîa theo táûp tênh cuía vaìi loaìi coï thãø coï thãø täön taûi trong thuíy væûc naìy hay thuíy væûc khaïc vaì 47
  2. DÆÅNG TRÊ DUÎNG. 2000 thåìi gian naìy hay thåìi gian khaïc trong nàm. Thê duû nhæ trong häö, mäüt loaìi coï thãø taûo ra con âæûc vaìo muìa thu, mäüt häö khaïc coï thãø coï con âæûc vaìo caí hai muìa laì muìa thu vaì muìa xuán nhæng mäüt häö khaïc laûi coï thãø xuáút hiãûn con âæûc laïc âaïc trong suäút caí nàm. Nhçn chung, trong quáön thãø Truìng baïnh xe, thæåìng thç åí daûng sinh saín âån tênh nhæng hiãûn tæåüng sinh saín hæîu tênh xaíy trong thåìi kyì quáön thãø âang tàng. Nhæîng nhán täú bãn ngoaìi seî laì nhán` chênh aính hæåíng âãún sæû sinh saín hæîu tênh hån laì yãúu täú di truyãön. Nhæîng nhán chênh âoï coï thãø laì (1) sæû thay âäøi vãö loaûi thæïc àn (tæì taío sang vi khuáøn hay ngæåüc laûi) (2) nguäön thæïc àn gia tàng (3) hay laì sæû giaîm thæïc àn. Nhæîng nhán täú khaïc coï thãø aính hæåîng chuí yãúu âãún sæû xuáút hiãûn con âæûc laì máût âäü cao, mäi træåìng täút chuyãøn sang nhiãöu kiãöm, nhiãût âäü biãún âäøi hay âoïi. Nãúu âiãöu kiãûn äøn âënh thç sæû xuáút hiãûn con âæûc khoï coï thãø giaíi thêch âæåüc. 12. Phaït triãøn vaì tuäøi thoü. Háöu hãút nhæîng loaìi säúng träi näøi vaì säúng åí vuìng triãöu phaït triãøn nhanh trong vaìi giåì sau khi nåí nhæng sau âoï thç cháûm dáön laûi. Nhiãöu loaìi säúng boì phaït triãøn khäng giåïi haûn chuí yãúu laì sæû phaït triãøn cuía pháön sau cå thãø. Màûc duì Truìng baïnh xe khäng coï hiãûn tæåüng läüt xaïc nhæng con træåíng thaình cuîng låïn gáúp 3-10 láön so våïi caï thãø måïi nåí. Tuy váûy nhæng säú tãú baìo trong tæìng caï thãø træåíng thaình tæång tæû nhau trong cuìng loaìi, thê duû nhæ Epiphanes senta coï 959 nhán. Mäùi cå quan coï cuìng säú læåüng nhán træì mäüt vaìi mä nháút laì mä chæaï noaîn hoaìng coï sæû khaïc biãût mäüt êt vãö säú læåüng nhán. Tuäøi thoü tênh tæì luïc måïi nåí cho âãún chãút ráút biãún âäüng nhæ Epiphanes senta laì 8 ngaìy, Lecane inermis laì 7.4 ngaìy, Brachionus calyciflorus laì 6 ngaìy. 13. Chu kyì cuía quáön thãø. 48
  3. Chæång II: Låïp Truìng baïnh... Cuîng giäúng nhæ nhiãöu loaìi sinh váût näøi khaïc, Truìng baïnh xe chiãúm æu thãú háöu nhæ suäút nàm. Nhæng cuîng xaïc âënh âæåüc laì âoï laì loaìi mäüt chu kyì, hai chu kyì, âa chu kyì hay phaït triãøn khäng coï qui luáût vç thãú noï seî taûo ra mäüt, hai hay nhiãöu âènh cao säú læåüng trong mäüt nàm. Nhæîng loaìi nhæ Kellicottia longispina vaì Conochilus unicornis coi nhæ laì loaìi mäüt chu kyì màûc duì luïc naìo chuïng váùn âæåüc tháúy trong häö. Brachionus angularis vaì Keratella cochlearis laì nhæîng loaìi hai chu kyì nhæng váùn tháúy âæåüc quanh nàm. Toïm laûi, chu kyì cuía quáön thãø khi âaût âènh cao biãún âäüng theo loaìi vaì theo nàm trong mäüt thuíy væûc nháút âënh hay biãún âäüng theo thuíy væûc. 14. Biãún daûng vaì chu kyì biãún daûng. Cuîng giäúng nhæ nhiãöu loaìi sinh váût näøi khaïc, nhiãöu loaìi trong låïp Truìng baïnh xe coï sæû biãún âäøi hçnh daûng nhæ vãö kêch thæåïc, vãö voí khi säúng tæì vuìng naìy âãún vuìng khaïc. Dáúu hiãûu thãø hiãûn roí nháút laì sæû xuáút hiãûn thãm gai nhæ åí Keratella vaì Brachionus. Thê duû nhæ Brachionus calyciflorus mäùi luïc âãöu coï 4 gai åí âáöu nhæng noï biãún âäüng tæì daìi cho âãún ngàõn vaì coï khi biãún máút. Sæû xuáút hiãûn gai åí nhæîng caï thãø trong quáön thãø laì chuïng âang åí tçnh traûng âoïi, nhiãût âäü tháúp vaì cháút lå læîng phæïc taûp. Toïm laûi sæû biãún daûng vaì hçnh thæïc biãøn âäøi theo muìa cuía nhæîng loaìi riãng biãût khäng thãø cho âoï laì âàûc tênh riãng cuía tæìng loaìi vaì sæû biãún âäøi âån âäüc cuía mäi træåìng maì âoï chênh laì sæû tæång taïc phæïc taûp giæîa sinh váût vaì mäi træåìng. 15. Sinh thaïi vaì phán bäú. - Truìng baïnh xe laì nhoïm sinh váût phán bäú ráút räüng nhæng noï cuîng bë haûn chãú båíi vuìng coï nhiãût âäü quaï noïng hay quaï laûnh, næåïc chaíy maûnh hay nhæîng vuìng màûn. Chuïng coï thãø täön taûi trong mäüt thuíy væûc nhiãöu nàm nhæng cuîng 49
  4. DÆÅNG TRÊ DUÎNG. 2000 khäng thãø giaíi thêch taûi sao chuïng vàõng màût mäüt thåìi gian daìi räöi laûi xuáút hiãûn cuîng trãn thuíy væûc âoï. - Coï khoaíng 75% säú loaìi âæåüc biãút säúng åí vuìng triãöu vaì häö ao, khoaíng 100 loaìi næåïc tènh hay phuì du. Âa säú loaìi trong bäü Bdelloidea säúng åí vuìng rãu áùm, chè coï vaìi loaìi åí vuìng triãöu nhæ Rotaria, Embata, Philodina. Vaìi loaìi trong bäü Ploimate thæåìng xuáút hiãûn trong âaïm rãu nãúu giæî ráút áùm. - Nhæîng loaìi säúng tæû do thç ráút thêch nghi våïi nhiãöu mäi træåìng säúng nhæ Acyclus inquietus Sinantherina, thæåìng tháúy trong táûp âoaìn cuía Collothecaalgicola thæåìng tháúy trong táûp âoaìn taío såüi Gloeotrichia. Brachionus plicatilis vaì B. pterodinoides thåìng säúng åí vuìng coï âäü kiãöm cao. Proales rheinardti säúng åí suäúi trãn nuïi. Synchaeta thæåìng âæåüc tháúy åí vuìng næåïc låü vaì cæía säng. - Nhæîng loaìi kyï sinh nhæ Notommata trypeta säúng kyï sinh trãn taío Gomphosphaeria, Proales parasitica säúng trãn táûp âoaìn taío Volvox, Albertia ng ngoaûi hay näüi kyï sinh trãn quáön thãø giun êt tå thuíy sinh Trong tæû nhiãn, máût âäü cuía truìng baïnh xe xuáút hiãûn coï liãn quan âãún nguäön thæïc àn. Máût âäü täúi âa liãn quan nhiãöu âãún giaï thãø vaì bãö màût tiãúp xuïc, thæåìng thç cåí 5800 caï thãø/lêt cho sinh váût phuì du, 25000 caï thãø/lêt cho boün boì baïm hay 1155000 caï thãø/lêt trong baîi caït áøm. Nhæîng loaìi boì baïm khäng bao giåì xuáút hiãûn khi nhiãût âäü dæåïi 15OC, thäng thæåìng thç xuáút hiãûn nhiãöu åí nhiãût âäü trãn 20OC. Cuîng coï mäúi quan hãû máût thiãút giæîa pH cuía thuíy væûc vaì thaình pháön loaìi cuía Truìng baïnh xe, thäng thæåìng næåïc coï pH>7 thç coï êt loaìi nhæng säú læåüng cuía chuïng cao, caïc loaìi thêch nghi âiãöu kiãûn naìy laì Asplanchna, Asplanchnopus, Mytilina, Brachionus, Filinia, Lacinularia, Sinantherina, Eosphora vaì Notholca nhæng 50
  5. Chæång II: Låïp Truìng baïnh... khi mäi træåìng chuyãøn sang acid thç nhiãöu loaìi xuáút hiãûn nhæng säú læåüng khäng cao nhæ Cephalodella, Lepadella, Lecane, Monostyla, Trichocera vaì Dicranophorus. Pháön coìn laûi laì nhæîng loaìi phán bäú räüng cho caí hai mäi træåìng. Træïng nghè (cyst) hay caïc âäúi tæåüng bë sáúy khä seî âæåüc phán bäú räüng khàõp trãn màût âáút nhåì gioï, âäüng váût khaïc mang âi do âoï chuïng noï laì nhæîng sinh váût phán bäú räüng tæïc laì nhæîng loaìi säúng åí vuìng næåïc tènh, trong rong rãu, trong baîi caït, trong âáöm láöy coï thãø tháúy trong ao nuäi caï vaì nhæ thãú coï thãø tçm tháúy chuïng khàõp nåi trãn thãú giåïi tháûm chê ngay caí nhæîng loaìi hiãúm hay êt gàûp cuîng âæåüc phaït hiãûn nhæîng nåi coï âiãöu kiãûn säúng thêch håüp. 16. Thu máùu vaì nuäi. Duìng læåïi phiãu sinh âãø thu máùu, nhæîng vuìng coï thæûc váût næåïc phaït triãøn seî dãù daìng thu âæåüc nhoïm naìy, nhæng læåïi phiãu sinh khoï thu âæåüc nhæîng caï thãø non. Coï thãø duìng loü thuíy tinh âãø våït nhæîng máùu váût coìn säúng trong nhæîng âaïm thuíy sinh thæûc váût. Khi oxy trong loü giaím dáön thç Truìng baïnh xe näøi lãn, chuïng ta seî huït chuïng ra bàòng pipet. Coï ráút nhiãöu phæång phaïp âãø nuäi truìng baïnh xe, mäùi âäúi tæåüng coï mäüt cäng thæïc riãng vaì tuìy vaìo âiãöu kiãûn cuû thãø tæìng vuìng maì ngæåìi ta coï thãø sæía âäøi cho thêch håüp, sau âáy laì mäüt vaìi cäng thæïc thê duû - Nuäi nhæîng loaìi thuäüc giäúng Lecane: (1) duìng dung dëch cuía 0.1% bäüt sæía vaì næåïc ao, dung dëch naìy âæåüc thay haìng ngaìy; (2) láúy 20 haût luïa mç, nghiãön nhoí vaì âung säi trong 100 ml næåïc trong 20 phuït, cho Truìng baïnh xe vaìo dung dëch naìy, thay måïi dung dëch mäùi ngaìy (3) baïnh mç khä láúy náúu nhæì våïi næåïc theo tè lãû 8-30 maính vuûn trong 100 ml næåïc, loüc vaì duìng trong 24 giåì. 51
  6. DÆÅNG TRÊ DUÎNG. 2000 - Nhæîng loaìi thuäüc giäúng Epiphanes hay nhæîng loaìi säúng trong ao coï thãø nuäi bàòng næåïc coí khä våïi viãûc taûo taío hay protozoa laìm thæïc àn. - Coï thãø duìng 800 ml phán ngæûa tæåi hoaì våïi 1000 ml næåïc vaì dung säi trong 1 giåì, âãø nguäüi räöi hoaì våïi hai pháön næåïc mæa, uí 1 tuáön âãún 10 ngaìy træåïc khi duìng nuäi truìng baïnh xe. - Nhæîng loaìi trong bäü noaîn saìo chàón coï thãø nuäi trong dung dëch 0.1% sæía khäng beïo våïi næåïc maïy hay næåïc ao. - Nhæîng loaìi säúng boì baïm ráút khoï nuäi. Nguyãn tàõc chung cuía viãûc nuäi Truìng baïnh xe laì thay âäøi dung dëch nuäi haìng ngaìy vaì ngàn caín hoaût âäüng quaï mæïc cuía vi khuáøn. 17. Cäú âënh máùu. - Duìng formol 10% âãø cäú âënh máùu, khi âoï con váût co laûi laìm cho voí thãø hiãûn hçnh ráút roí maì quan saït. - Nhæîng loaìi khäng coï voí thç phaíi coï kyî thuáût tinh xaío maì quan saït, luïc naìy tuìy vaìo nhu cáöu thê nghiãûm maì quan saït con váût coìn tæåi hay bë co laûi, nhæ thãú cáön laìm mã con váût træåïc khi giãút. Cháút gáy mã coï thãø laì Chloretone vaì 2%benzamine hay 2% butyn vaì 2% hydroxylamine hydrochloride. - Sau khi âaî laìm chãút con váût thç coï thãø cäú âënh chuïng trong dung dëch 2-5% formalin coï chæaï 2% glycerin, coï thãø thãm mäüt êt eosin âãø taûo maìu cho dãù quan saït. - Coï thãø duìng caïch nhæ sau âãø taïch haìm nghiãön cuía con váût maï quan saït: (1) cho mäüt gioüt 1:10 dung dëch Clorox hay suït àn da trong loîm cuía lame vaì cho thãm mäüt gioüt bãn ngoaìi loîm, láúy lammelle 22 mm2 phuî láúy gioüt bãn ngoaìi vaì âáøy cho âãún loîm vaì chaûm vaìo dung dëch trong loîm. Kãú âãún cho truìng baïnh xe vaìo dung dëch trong loîm vaì tiãúp tuûc âáøy. Nhæï thãú truìng baïnh xe bë nghiãön vaì 52
  7. Chæång II: Låïp Truìng baïnh... pháön trong loîm seî chæaï haìm nghiãön. Láúy pháön âoï laìm khä vaì sån bàòng dëch dëch dáöu nhåìn hay Murrayite. Trong khoaíng 1/2 giåì con váût bë hoaì tan chè coìn laûi haìm nghiãön, pháön máùu naìy coï thãø læu giæî vaìi thaïng. II. Hãû Thäúng Phán Loaûi vaì Caïc Giäúng Loaìi Thæåìng Gàûp åí ÂBSCL. Sæû sàõp xãúp caïc giäúng loaìi vaì hoü duìng trong hãû thäúng naìy laìtheo Remane trong Das Tierreich (1929-1933), dæûa chuí yãúu vaìo cáúu taûo cå baín vaì sæû biãún âäøi cuía haìm nghiãön. 1. Bäü noaîn saìo chàón (Bdelloidea hay Digononta). Nhæîng sinh váût trong bäü naìy coï hai buäöng træïng, haìm nghiãön daûng ramate, khäng coï voí hay äúng bao. Mäùi buäöng træïng âãöu coï noaîn hoaìng, khäng coï con âæûc. Sinh saín chuí yãúu laì âån tênh. Voìng tiãm mao phaït triãøn maûnh. Cå thãø hçnh truû, âäü co giaín cuía cå thãø låïn, gäöm nhiãöu âoaûn läöng vaìo nhau, båi läüi tæû do hay boì kiãøu con âèa. Coï ngoïn thæåìng co ruït trong chán, coï 2 ngoïn khäng co vaìo âæåüc. a. Hoü philodinidae: voìng tiãm mao phaït triãøn, coï thãø co vaìo trong miãûng, daû daìy coï lumen thæûc sæû, coï läng ruäüt, âeí træïng hay âeí con. Coï mäüt giäúng laì Philodina vaì khoaíng 20 loaìi våïi âàûc tênh laì chán coï 4 ngoïn phàón våïi 2 ngoïn åí màût læng vaì hai ngoïn cuäúi cuìng thán. Låïp chitin boüc quanh thán moíng. Phán bäú chuí yãúu åí vuìng næåïc thaíi. b. Habrotrochidae: voìng tiãm mao phaït triãøn, coï thãø co vaìo trong miãûng, daû daìy khäng coï lumen, thæïc àn âi vaìo khäng baìo cuía nguyãn sinh cháút cuía daû daìy, khäng coï läng ruäüt, âeí træïng. c. Philodinavidae: coï chuíy hoaìn chènh, khäng coï voìng tiãm mao, chán coï 4 ngoïn chè coï mäüt giäúng laì Philodinavus vaì mäüt loaìi nhæng khäng phäø biãún laì Philodinavus paradoxus. 53
  8. DÆÅNG TRÊ DUÎNG. 2000 d. Adinetidae: Chuíy chæa hoaìn thiãûn, voìng tiãm mao khäng thãø co ruït vaìo trong miãûng khäng coï tå quanh nhæng coï tå raíi raïc trãn voìng tiãm mao, coï hai giäúng laì Adineta våïi âàûc tênh laì chán mong manh, coï hai vuäút vaì 3 ngoïn; coï khoaíng 10 loaìi säúng trong rong rãu vaì caït. Giäúng Bradyscela våïi chán to khoeí, khäng coï vuäút nhæng thay vaìo âoï laì nhæîng thuìy läöi xãúp thaình haìng, chè coï mäüt loaìi trong giäúng naìy laì Bradyscela clauda. 2. Bäü noaîn saìo leî (Monogononta). Nhæîng sinh váût trong bäü naìy coï mäüt buäöng træïng, haìm nghiãön khäng coï ramate, coï voí hay khäng coï voí. Con caïi êt biãún âäøi, voìng tiãm mao khäng låïn, chán coï 2 ngoïn hay coï déa baïm. Säúng âån âäüc hay táûp âoaìn. a. Täøng hoü Flosculariacea Haìm nghiãön daûng malleoramate, voìng tiãm mao gäöm hai voìng tå bao phuí, voìng tå ngoaìi ngàõn hån voìng tå trong, miãûng khäng nàòm åí giæîa. Coï mäüt âãún hai tå caîm giaïc. *. Hoü Flosculariidae: Voìng tiãm mao coï läø håí åí læng hay khäng coï läø håí, miãûng åí màût buûng cuía voìng tiãm mao, khäng coï âiãøm màõt. Säúng boì baïm. * Hoü Conochilidae: Coï khe håí åí pháön buûng, trong voìng tiãm mao, miãûng trãn voìng tiãm mao, gáön goïc læng. * Hoü Hexarthridae:Våïi 6 pháön phuû daûng läng cæïng, khoeí, cå thãø hçnh noïn, coï nhæîng voìng tå âäi vaì tå trãn båì cuía vaình, âáy laì nhoïm truìng baïnh xe nhaíy, thæåìng säúng åí vuìng coï âäü kiãöm cao. Giäúng Hexarthra coï nhiãöu loaìi. *. Hoü Testudinellidae: Cå thãø khäng coï voí, nhæng coï 3-4 gai daìi âãø váûn âäüng. Giäúng phäø biãún laì Filinia. b. Täøng hoü Collothecacea 54
  9. Chæång II: Låïp Truìng baïnh... Haìm nghiãön daûng uncinate, voìng tiãm mao ráút låïn, nhæng khäng phán thaình hai voìng, khäng coï tå caîm giaïc låïn, miãûng nàòm åí giæîa. Khoang miãûng coï hçnh moïng ngæûa, nàòm åí âaïy hçnh phãøu hay loìng chaío. *. Hoü Collothecidae: coï nhiãöu giäúng nhæ Stephanoceros, Collotheca, Acyclus, Cupolopagis, Atrochus. c. Täøng hoü Ploima Haìm nghiãön daûng virgate hay virgate forcipate, khäng coï voí hay keïm phaït triãøn, daûng mãöm deío. *. Hoü Notomatidae: Voìng tiãm mao khäng coï ngoïn åí phiaï træåïc nhæng coï hai u läöi gáön miãûng, chán coï hai âäút co ruït vaìo âæåüc vaì áön trong voí, haìm nghiãön khäng bàõt vaì giæî mäöi âæåüc. Æa säúng trong mäi træåìng acid. *. Synchaetidae: Coï 4 tå daìi trãn voìng tiãm mao, cå thãø hçnh noïn, ngoïn chán nhoí. *. Microcodonidae: Chán ráút daìi chiãúm khoaíng bàòng chiãöu daìi thán, coï mäüt ngoïn, voìng tiãm mao phàóng vaì troìn. *. Ploesomatidae: voìng tiãm mao coï ngoïn åí phêa træåïc, chán åí cuäúi cuía háûu män, voí måí ra doüc theo giæîa buûng. Haìm nghiãön thêch nghi bàõt mäöi. Âaûi diãûn laì Ploesoma. *. Gastropodidae: Cå thãø hçng tuïi, coï voí moíng hay khäng coï voí, daû daìy daûng thuìy låïn chiãúm caí xoang cå thãø, khäng coï háûu män, maìu âáûm täúi hay âuûc. *. Hoü Trichocercidae: Voí gäöm håüp pháön cuía mäüt maính hçnh truû, coï 3 thuìy vaì pháön hçnh læåîi liãöm måí ra åí phêa sau cuía caûnh traïi. *. Hoü Asplanchnidae: Hçnh tuïi, voìng tiãm mao phaït triãøn maûnh, khäng coï ruäüt vaì háûu män, tuyãún noaîn hoaìng hçnh moïng ngæûa hay hçnh cáöu. 55
  10. DÆÅNG TRÊ DUÎNG. 2000 Thæåìng thç âeí con, àn thët, hçnh daûng ráút biãún âäøi. Âaûi diãûn laì Asplanchna. *. Hoü Brachionidae:Voí coï gai, noï gäöm hai maính khäng âäüng näúi laûi åí pháön sau. Coï ráút nhiãöu giäúng nhæ Kellicottia, Keratella, Brachionus, Platyias... C D A B E Hçnh 3.5: Hçnh daûng cuía mäüt säú hoü trong låïp Truìng baïnh xe. A: Philodinidae; B: Trichocercidae; C: Synchaetidae; D: Asplanchnidae; E: Brachionidae. Taìi Liãûu Tham Khaío 1. Thaïi Tráön Baïi, Hoaìng Âæïc Nhuáûn, Nguyãùn vàn Khang. 1970. Âäüng váût khäng xæång (táûp 1). Nhaì xuáút baín Giaïo duûc - Haì näüi. 2. Edmondson. W.T. 1959. Freshwater Biology (second edition). University of Washinton, Seattle 3. Robert W. Pennak. 1978. Fresh-water invertebrates of the United states. A wiley-interscience publication. Shirota. A and T. D. An. 1966. Plankton of south Vietnam. Nhatrang Oceangraphy Institute. 56
  11. Chæång III BÄÜ GIAÏP XAÏC RÁU NGAÌNH (CLADOCERA) Âáy laì mäüt nhoïm sinh váût phán bäú räüng trong táút caí caïc loaûi hçnh thuíy væûc, nhæng laûi dãù daìng quan saït vaì phán loaûi nãn chuïng laì âäúi tæåüng nghiãn cæïu ráút thêch håüp cho caïc nhaì thuíy sinh hoüc vaì sinh thaïi hoüc thuíy væûc. Phán bäú räüng khàõp caïc vuìng trãn traïi âáút vaì thæåìng tháúy åí caïc thuíy væûc taûm thåìi vaì coï nhiãöu cháút hæîu cå. I. Âàûc Âiãøm Chung 1. Hçnh thaïi Háöu hãút caïc sinh váût thuäüc bäü Cladocera coï chiãöu daìi tæì 0.2 - 0.3 mm. Cå thãø khäng phán âäút roí raìng nhæng háöu hãút âãöu coï pháön voí giaïp bao láúy âáöu vaì ngæûc. Pháön ngæûc âæåüc bao bàòng mäüt táúm voí gáúp laûi åí læng träng giäúng nhæ hai maînh voí. Nhçn màût sau cuía voí ráút âa daûng, coï thãø coï hçnh oval, hçnh troìn hay hçnh keïo daìi hoàûc hçnh coï goïc caûnh. Trãn màût voí coï hçnh hay chaûm träø hçnh maûng læåïi hay hçnh keí soüc hoàûc nhæîng daûng khaïc. Nhiãöu loaìi åí pháön sau coï gai vaì caûnh buûng coï tå, màût trong cuía caûnh buûng coï nhæîng âæåìng veî maînh mai. a. Âáöu: laì mäüt khäúi chàõc chàõn, kên. Cong vãö dæåïi vaì phêa læng vaì âäi khi taûo ra vãút måì giæîa âáöu vaì thán taûo nãn cäø. Cáúu truïc dãù tháúy nháút åí pháön âáöu laì màõt keïp ráút låïn âoï laì mäüt daûng giäúng nhæ tháúu kênh trong suäüt bao láúy mäüt khäúi maìu. Màõt coï thãø xoay quanh vaì nhaïy âæåüc nhåì ba âäi cå nhoí. Màõt âån (sàõc âiãøm) nhoí nàòm åí phêa sau hay dæåïi màõt keïp.
  12. DÆÅNG TRÊ DUÎNG. 2000 b. Ráu A1: dênh åí caûnh buûng gáön meïp sau cuía âáöu. Ráu naìy nhoí, êt âæåüc chuï yï, khäng phán âäút vaì coï tå caîm nháûn âæåüc muìi. c. Ráu A2: ráút låïn, dênh vaìo bãn gáön caûnh sau cuía âáöu. Mäùi ráu âãöu coï âäút gäúc chàõc vaì khoeí, nhaïnh læng vaì nhaïnh buûng âãöu phán âäút. Hai nhaïnh naìy âãöu mang nhiãöu tå hçnh läng chim, Cäng thæïc tå thæåìng duìng âãø phán loaûi âãún giäúng vaì loaìi thê duû nhæ åí Daphnia 0 − 0 −1− 3 laì ; âiãöu naìy cho biãút ràòng nhaïnh læng coï 4 âäút coï säú tå 1−1− 3 láön læåüt laì 0, 0, 1 vaì 3, nhaïnh buûng coï 3 âäút våïi säú tå trãn tæìng âäút láön læåüt laì 1, 1 vaì 3. Ngoaìi ra coìn coï cäng thæïc âäút ráu kyï hiãûu Hçnh 3.1: Hçnh thaïi cuía Cldocera (Daphnia pulex). B: naîo; BC: buäöng phäi; C: nhaïnh ruäüt; CE: màõt keïp; F: gäúc ráu; FA: ráu bàòng caïc säú A1; H: tim; INT: ruäüt; O: màõt âån; OV: buäöng træïng; R: chuíy; SG: tuyãún voí. (theo Storch, 1925). caïch råìi nhau thê duû nhæ cäng thæïc âäút ráu cuía Daphnidae laì 4 - 3, cuía Chydoridae laì 3 - 3. Caïc ráu naìy hoaût âäüng âæåüc nhåì vaìo hoaût âäüng cuía cå læng åí vuìng cäø. Ngoaìi ra cuîng coï nhæîng båì hay gäúc tå khoeí. 58
  13. Chæång II: Bäü giaïp xaïc... d. Chuíy hay moí: coï thãø phaït triãøn hay khäng phaït triãøn, noï nàòm giæîa âáöu phêa træåïc ráu A1. e. Pháön miãûng: nhoí nàòm gáön pháön näúi giæîa âáöu vaì thán. Pháön ngoaìi cuía miãûng gäöm coï (i) mäi trãn; (ii) mät âäi haìm dæåïi våïi ràng cæïng vaì khoeí; (iii) mät âäi haìm trãn nhoí nhàòm âæa thæïc àn vaìo haìm dæåïi; vaì (iv) mäüt mäi dæåïi. Mäi dæåïi cuía caïc loaìi trong hoü Macrothricidae vaì Chydoridae coï daûng hçnh muäùng. f. Chán: hçnh thuìy hay hçnh laï coï nhiãöu tå gäöm 5 hay 6 âäi. Chán phán chia thaình hai nhaïnh nhæng khäng roí raìng. ÅÍ hoü Sididae vaì Holopedidae caïc âäi chán âãöu giäúng nhau nhæng âäúi våïi caïc hoü khaïc thç hai Hçnh 3.2: Caïc âäi chán ngæûc. A: chán thæï1; B: chán thæï 2; C: chán thæï 3; D: chán thæï 4; E: chán thæï 5. âäi âáöu tiãn coï daûng ngoïn coï thãø giuïp con váût baïm vaìo giaï thãø. g. Âuäi buûng: pháön buûng tiãu giaím nhæng coìn laûi pháön âuäi buûng nàòm åí pháön cuäúi cå thãø, thæåìng gáúp vaìo trong, trãn âoï coï 2 tå daìi vaì táûn cuìng laì vuäút ngoün, trãn caûnh cuía âuäi buûng coìn coï mäüt haìng ràng meïp. Nhiãûm vuû chuí yãúu cuía âuäi buûng laì âuäøi nhæîng sinh váût hay cháút hæîu cå baïm vaìo chán ngæûc, ngoaìi ra coï thãø laìm con váût di chuyãøn âæåüc. 2. Cáúu taûo trong 59
  14. DÆÅNG TRÊ DUÎNG. 2000 a. Hãû tiãu hoaï: ráút âån giaín, åí pháön âáöu coï mäüt thæûc quaín ngàõn vaì heûp âäø vaìo daû daìy, tuy váûy khäng phán biãût âæåüc pháön naìo laì daû daìy vaì pháön naìo laì ruäüt. Ruäüt coï thãø thàóng hay xoàõn, nhçn vaìo âáy coï thãø biãút con váût säúng hay chãút vç khi chãút thæïc àn trong ruäüt coï maìu sáùm. b. Hãû tuáön hoaìn: tim coï hçnh traïi banh nàòm phiaï sau âáöu gáön caûnh læng, maïu âi vaìo tim nhåì hai meïp sau miãûng vaì chaíy vãö phiïa træåïc. Khäng coï maûch maïu, maïu chaíy trong xoang nhåì hãû thäúng maìng treo cuía ruäüt, tãú baìo maïu khäng coï maìu hay maìu håi vaìng. c. Hãû hä háúp: con váût láúy O2 vaì thaíi CO2 thäng qua bãö màût cå thãø nhæng chuí yãúu laì màût trong cuía voí vaì nháút laì åí caïc âäi chán. d. Hãû baìi tiãút: caïc tuyãún voí nàòm gáön pháön âáöu cuía voí coï chæïc nàng baìi tiãút, hoaût âäüng cuía noï chæa âæåüc biãút roí. e. Hãû tháön kinh vaì caïc giaïc quan: gäöm hai dáy tháön kinh buûng vaì trãn âoï coï nhiãöu haûch näúi våïi caïc âäi dáy tháön kinh. Naío nàòm træåïc thæûc quaín. Màõt coï nhiãûm vuû âënh hæåïng vaì caím nháûn aïnh saïng. Tå caîm nháûn muìi nàòm åí meïp cuía voí, trãn ráu A1 vaì vuìng quanh miãûng. Tå caîm giaïc laì pháön chênh vaì nàòm åí gäúc cuía âäút ráu A2. f. Hãû sinh duûc: tuyãún sinh duûc dãù nháûn khi con váût thaình thuûc, hai buäön træïng låïn nàòm åí pháön læng, âäi khi åí pháön buûng cuía ruäüt trong vuìng ngæûc. Tuìy vaìo giai âoaûn sinh saín maì buäöng træïng âáöy træïng våïi nhiãöu noaîn baìo coï nhán låïn hay âáöy noaîn hoaìn. Voìi træïng nàòm åí pháön læng vãö phêa cuäúi, nhoí nhàõn thanh maính ráút khoï nháûn træì khi âang coï træïng âi qua. Tuïi tinh nàòm åí pháön sau cuía voí, noï seî âäø vaìo ruäüt vaì chaíy ra ngoaìi qua âuäi buûng gáön háûu män hay vuäút ngoün. Âäi khi âuäi buûng biãún thaình cå quan giao phäúi. 60
  15. Chæång II: Bäü giaïp xaïc... 3. Váûn âäüng Cladocera váûn âäüng theo kiãøu giáût tæìng cån, ráu A2 laì cå quan váûn âäüng chênh, âa pháön chuïng di chuyãøn bàòng caïch nhaíy liãn tuûc taûo ra caïc bæåïc nhaíy nhanh hay cháûm. Viãûc cho ràòng Cladocera coï khaí nàng båi laì chæa coï cå såí khoa hoüc. Caïc loaìi xuáút hiãûn åí vuìng giaìu thæïc àn coï caïch váûn âäüng theo kiãøu båi nhåì vaìo ráu A2, caïch naìy coï liãn quan våïi viãûc láúy thæïc àn. Nhæîng loaìi säúng âaïy coï thãø duìng âuäi buûng âãø di chuyãøn . 4. Dinh dæåîng Kãút håüp våïi sæû váûn âäüng cuía caïc chán ngæûc coï tå cæïng, váût cháút tæì trong næåïc seî âi vaìo voí. Caïc cæí âäüng seî âæa pháön thæïc àn loüc âæåüc âi vaìo meïp buûng cäø gäúc chán, luïc naìy noï seî läi cuäún thæïc àn âi vaìo pháön miãûng. Thæïc àn chênh cuía chuïng laì taío vaì nguyãn sinh âäüng váût, cuîng coï thãø coï pháön thæïc àn khaïc nhæng biãút roí raìng nháút laì cháút hæîu cå âang phán huíy (detritus) caïc loaûi. Nhæng thæûc tãú cho tháúy våïi pháön thæïc àn coï kêch cåí thêch håüp seî âæåüc âæa vaìo äúng tiãu hoaï maì khäng cáön coï sæû læûa choün naìo. Thæïc àn coï kêch thæåïc låïn khi âæa vaìo miãûng thç noï seî bë âáøy ra ngoaìi bàòng caïc såüi tå åí gäúc chán ngæûc säú 1, sau âoï bë âuäi buûng âaï ra ngoaìi. Cuîng coï viãûc tháøm tháúu qua thaình cå thãø nhæng chæa thãø hiãûn roí raìng. Mäüt vaìi loaìi nhæ Polyphemus vaì Leptodora laì váût dæî, coï chán biãún âäøi âãø láúy thæïc àn, thæïc àn cuía chuïng laì entomostraca vaì truìng baïnh xe. 5. Sinh saín Hçnh thæïc sinh saín âån tênh xuáút hiãûn trong suäút qua trçnh säúng vaì xuáút hiãûn quanh nàm, våïi hçnh thæïc naìy chè sinh ra con caïi. Caïc noaîn nguyãn baìo âæåüc giaím phán mäüt láön trong buäöng træïng vaì sau âoï theo äúng dáùn træïng âi vaìo buäöng phäi. Buäöng phäi laì mäüt khoang träúng nàòm åí pháön læng, noï âæåüc âoïng hay måí nhåì vaìo âuäi buûng. Tuìy theo loaìi vaì âiãöu kiãûn mäi træåìng 61
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2