Giáo trình Địa lý du lịch: Phần 1 - Trần Đức Thanh

Chia sẻ: Caphesuadathemhanh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:214

Thêm vào BST

Báo xấu

255
lượt xem 37
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Giáo trình Địa lý du lịch: Phần 1 Cơ sở lý luận của Địa lý du lịch, cung cấp cho người học những kiến thức như: Lịch sử hình thành, phát triển và vai trò của địa lý du lịch; Hệ thống lãnh thổ du lịch và hệ thống du lịch; Tài nguyên du lịch; Địa lý cầu du lịch. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình Địa lý du lịch: Phần 1 - Trần Đức Thanh

T R Ầ N Đ Ứ C T H A N H (Chủ biên) TR Ầ N T H Ị MAI H O A GI ÁO TRÌ NH ĐỊA LÝ DÚ LỊCH ■ N HÀ XUẤT BẢN Đ Ạ I H Ọ C Q U Ô C G IA H À N Ộ I
MỤC LỤC D anh m ục các chữ v iế t tắ t............................................. ............................................................. 11 D anh m ục các b ả n g .......................................................................................................................13 D anh m ục các h ìn h ...................................................................... .................................................14 D anh m ục các ô .......................................................................... ...................................................18 Lời nói đ ẩ u ....................................................................................................................................... 19 Giới thiệu về giáo trìn h ............................................. ....................................... .......................... 21 PHẦN 1. cơ sở LÝ LUẬN CỦA ĐỊA »_______________ LÝ DU LỊCH •________________ #__________________ Chương 1. LỊCH sử HÌNH THÀNH, PHÁT TRIỂN VÀ VAI TRỜ CỦA ĐỊA LÝ DU LỊCH 1.1. Lịch sử hình thàn h và phát triển của địa iý du lịch....................................... ........... 27 1.2. Đối tượng, nhiệm vụ của địa lý du lịch ...........................................................................33 1.3. Phương p h áp luặn nghiên cứu địa lý du lịc h ...............................................................39 1.4. Các phương pháp nghiên cứu địa lý du lịch................................................... .......... 42 1.4.1. Phương pháp nghiên cứu th ư v iệ n ..................................................................... 42 1.4.2. Phương pháp nghiên cứu thực đ ịa ..................................................................... 44 1.4.3. Các phương pháp điều tra xã hội h ọ c ..................................................... ........ 45 1.4.4. Các phương pháp bản đ ố ........................................................................ ............ 46 1.4.5. Các phương pháp phân tích toán h ọ c ............................................................... 46 1.5. Vai trò của địa lý du lịch....................................................................................................... 47 Chương 2. HỆ THỐNG LÃNH THỔ DU LỊCH VÀ HỆ THỐNG DU LỊCH 2.1. Hệ thống lãnh th ổ du lịc h .................................................................................................. 52 2.2. Hệ thống du lịch .................................................................................................................... 62 2.3. Q uy mô của hệ th ố n g du lịc h ........................................................................................... 66 Chương 3. TÀI NGUYÊN DU LỊCH 3.1. Dẫn n h ậ p .................................................................................................................................. 70 3.1.1. Khái n iê m ...................................................................................................................... 70
6 ■ _____________________ GIÁO TRÌNH Đ|A LÝ ou LỊCH 3.1.2. Đặc điểm của tài nguyên du lịch.............................................................................72 3.1.3. Đ ộ hấp dẫn tài nguyên du lịc h .............................. ................................................. 76 3.1.4. Tài nguyên du lịch và sản phẩm du lịc h ...............................................................79 3.1.5. Các vấn đề cần quan tâm khi nghiên cứu khai thác tài nguyên du lịch .81 3.1.6. Phân loại tài nguyên du lịc h ................................................................... ...........83 3 .2 .Tài nguyên du lịch tự n h iê n .............................................................................................. 83 3.2.1. Đặc điểm của tài nguyên du lịch tự n h iê n ...........................................................83 3.2.2. Phong c ản h ............................................................................ .................................. ....84 3.2.3. Khí h ậ u ............... .............................................................................................................86 3 .2 A T à i nguyên nước.......................................................... ................................................90 3.2.5. Đ ộ n g thực v ậ t ............... ...............................................................................................95 3.2.6. Du lịch sình thái và vấn để bảo vệ tài nguyên du lịch tự n h iê n .................. 97 3.2.7. Các tổ hợp tài nguyên du lịch tự nhiên đặc b i ệ t ............................................ 100 3.3. Tài nguyên du lịch văn h ó a ................................... ......................................................110 3.3.1. M ộ t số khái n iệ m .......................................................................................................110 3.3.2. Đặc điểm của tài nguyên du lịch ván hóa......................................................... 112 3.3.3. Di tích lịch sử văn h ó a ...........................................................................................112 3.3.4. Các còng trình đương đ ạ i........................................................................................115 3.3.5. Làng nghể và sản phẩm n g h ề ........... .......................................................... . 117 3.3.6. Lễ h ộ i.................................................................... ......................................................... 121 3.3.7. Phong tục tập q u á n ............ ..................................................................................... 124 3.3.8. Ván hóa ứng xử.................................................. ....................................................... 125 3.3.9. Dân ca và dân v ũ ....................................................................................................... 126 3.3.10. Các tài nguyên du lịch ván hóa khác................................................................ 127 3.3.11. Những tài nguyên du lịch vàn hóa có giá trị to à n cẩu .............................. 1 ^0 Chương 4. ĐỊA LÝ CẨU DU LỊCH 4.1. Các th u yết về động cơ du lịc h .......................................................................................... 141 4.2. Khách du lịc h .......................................................................................................................144 4.2.1. Khái n iệ m ..................................................................................................................... 144 4.2.2. Phân loại khách du iịch.............................. ............................................................ 146 4.3. Cầu du lịc h .............................................................................................................................. 149 4.3.1. Khái n iệ m ............................................ ......................... .............................................. 149 4.3.2. Xu th ế du lịc h .............................................................................................................. 151 4.3.3. Cấu trúc cẩu du lịc h ................................................................................................. 160 4.4. Mức độ táng trưởng của khách du lịc h .........................................................................165 4.5. Đặc điểm địa lý các điểm gửi k h á c h .............................................................................. 167
Mục lục Chương 5. ĐỊA LÝ ĐIỂM ĐẾN DU LỊCH 5.1. Nám thành tổ của đ iể m du lịch th e o quan điểm của D ickm an............................174 5.1.1. Tài nguyên du lịc h ....................................................................................................174 5 .1 .2 .Tiếp c ậ n ........................... .................... .....................................................................175 5 .1 .3 .Trú n g ụ ......................................................................................................................... 177 5.1.4. Tiện n g h i........... ......... .................. ........ ........................................................... 178 5 .1 .5 .Thái đ ọ ....................... ...................................... .......... .................................................179 5.2. Các loại điểm du lịc h ...........................................................................................................183 5.3. Vòng đời điểm du lịch............. .......... .................. .................. ........................................... 185 5.3.1. Giai đoạn th ă m d ò ........................................ ...........................................................185 5.3.2. Giai đoạn th a m g ia .................................................................................................. 186 5.3.3. Giai đoạn phát tr iể n .................................................................................................187 5.3.4. Giai đoạn hợp n h ấ t ................................................................................................. 187 5.3.5. Giai đoạn trì tr ệ ................................................................. ....................................... 188 5.3.6. Giai đoạn cuối cùng của m ô hình Butler......................................................... 189 5.4. Hình ảnh điểm đ ế n ..................................................................... ....................................... 190 5.5. Lòng trung thàn h với điểm du lịc h .................... ...........................................................192 5.6. Sức chứa điểm du lịch...... ............ ........................................................................... ...... 194 5.7. Đặc đ iểm địa lý của đ iểm đến du lịch .......................................................................... 196 Chương 6. ĐỊA LÝ DÒNG KHÁCH VÀ GIAO THÔNG VẬN TẢI DU LỊCH 6.1. Địa lý các dòng k h á c h ............................................... ............................... ........................199 6.1.1. Nguyên lý tương tá c ................................................ .............................................. 199 6.1.2. Các dòng khách..................................................................................... ................... 201 6.2. Địa lý giao th ò n g vận tải du lịc h ....................................................................................203 6.2.1. Các yếu tố của hệ thóng giao th ô n g ................................................................204 6.2.2. Các phương tiệ n giao th ô n g ............................................................... ......... ....207 6.2.3. Chi phí và giá vận chuyển.....................................................................................208 6.2.4. Đ ặc điểm du lịch bằng đường b ộ .............. ......................................................209 6.2.5. Đ ậc điểm du lịch bằng đường s ắ t................................................................... 213 6.2.6. Đ ặc điểm du lịch bằng đường k h ô n g ...................... ........ ................... ....... 214 6.2.7. Đ ặc điểm du lịch bằng đường th ủ y ................................................................ 219 6.2.8. Các hình thức di chuyển k h ác .............................................................................220 __________ PHẤN 2. ĐỊA LÝ DU LỊCH VIỆT NAM__________ Chương 7. CÁC NGUỐN Lực PHÁT TRIỂN DU LỊCH VIỆT NAM 7.1. Vị trí địa lý ............................................................................................................................225 7.2. Nguồn lực tự n h iê n ..........................................................................................................229
8 ■ _ _ _ _ _ _ _ _ GIÁOTRlNHĐỊALỶ DU LỊCH 7.2.1. Địa h ìn h .......................................................................................................................230 7.2.2. Khí h ậ u ......................................................................................................................... 232 7.2.3. Thủy v ă n ......................................................................................................................234 7.2.4. Đ ộng thực v ậ t ...........................................................................................................236 7.2.5. Nguồn lực biển, đ ả o ............................................................................................... 238 7.3. Nguồn lực văn h ó a ...............................................................................................................241 7.3.1. Di tích lịch sử văn h ó a ............................................................................................ 242 7.3.2. Lễ hội............................................................................................................................ 245 7.3.3. Làng nghề truyền th ố n g ....................................................................................... 247 7.4. Nguồn lực kinh t ế .................................................................................................................251 7.5. Các nguồn lực k h á c ............................................................................................................ 265 Chương 8. CÁC VÙNG DU LỊCH VIỆT NAM 8.1. Vùng du lịchTrung du và m iển núi phía Bắc..............................................................274 8 .1 .1 .T iể u v ù n g d u lịch m iền n ú iĐ ô n g B ắc...............................................................275 8.1.2. Tiểu vùng du lịch m iền núi Tây Bắc.................. ....................... 290 8.2. Vùng du lịch đống bằng sông H ổ n g ............................................................................ 307 8.2.1. Tài nguyên du lịch tự n h iên ........... ............................... ........ .................. ..........307 8.2.2. Tài nguyên du lịch vàn h ó a ....... ...........................................................................315 8.2.3. Cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất kỹ th u ậ t...............................................................327 8.2.4. Các điểm du lịch, khu du lịch và sản phẩm du lịc h ...................................... 330 8.2.5. Khách du lịch................ ....... ................... ................................................................. 332 8.3. Vùng du lịch BắcTrung Bộ và Duyên hải m iể n T ru n g ............................................. 335 8.3.1. Tiểu vùng du iịch Bắc Trung Bộ ....................... ....................................... ..........336 8.3.2. Tiểu vùng du lịch Duyên hải Nam Trung Bộ............................................ . 356 8.4. Vùng du lịch Tây N g u y ê n ...................................................................................................374 8.4.1. Khái q u á t............................................................................................ .........................374 8.4.2. Tài nguyên du lịch tự n h iê n ............................................................................. .....374 8 .4.3-Tài nguyên du lịch văn h ó a .................................................................................. 380 8.4.4. Cơ sở hạ tẩng, cơ sở vặt chất kỹ th u ậ t...............................................................384 8.4.5. Các điểm , khu du lịch c h ín h ..................................................................................387 8.4.6. Khách du lịch......................... ........................................ ............................................389 8.5. Vùng du lịch Đ ông Nam B ộ .............................................................................................. 390 8.5.1. Khái q u á t....................................... ..... ...................................................... ..... ........ 390 8.5.2. Tài nguyên du lịch tự n h iê n ............................................... ...................................390 8.5.3. Tài nguyên du lịch vàn h ó a ...................................................................................394 8.5.4. Cơ sở hạ táng, cơ sở v ặt chất kỹ th u ậ t...............................................................4 00 8.5.5. Các sản phẩm du lịch c h ín h ..................................................................................402
Mục lục 8.5.6. Khách du lịch ......................................................... ..................................................404 8.6. Vùng du lịch Tây N am B ộ ..................................................... .................. ........................ 406 8.6.1. Khái q u á t....................................................................................................................406 8.6.2. Tài nguyên du lịch tự nh iên .................................... ............................................ 407 8.6.3. Tài nguyên du lịch văn hóa ................................................................................. 415 8.6.4. Cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất kỹ th u ậ t du lịch .......................................... ....421 8.6.5. Các sản phẩm du lịch c h ín h ................................................................................424 8.6.6. Khách du lịch............................................................................................................426 Chỉ dẫn m ộ t số từ n gữ ........... ....................................................... .......................................... 429 Tài liệu th am k h ả o ......................................................................................................................435
M A íNH m ụ c cá c c h ữ v iế t tắt APA Am erican Psychology Hiệp h ộ i Tâm Ịý h ọ c Hoo Kỳ. Có th ể Association hiểu là APA style - q u y đ ịn h các trình b ày tà i liệu th a m kh ả o tro n g các công trìn h n g h iê n cứu kh o a h ọ c Q uy đ ịn h n à y được n hiều tợ p ch í vẽ kh o a h ọc xá h ộ i và n h â n võn trên th ế g iớ i ớp d ụ n g ATK A n to à n khu CVM C o n tin g en tV alu atio n M ethod Phương p h á p đ á n h g ió n g ẫ u n hiên DMZ D e m ilita riie d Zone Khu p h i q u â n sự FAO Food and Agriculture Tổ chức Lương th ự c và N ô n g n gh iệ p O rganization th u ộ c Liên hợp quốQ còn g ọ i là Tổ chức N ông Lương Liên hợ p quốc GDP Gross Dom estic Product Tổng sản p h ẩ m n ộ i địa GGN Global G eopark Netvvork M ạ n g lưới Công viên Đ ịa c h ố t Toàn câu GS G iáo sư IMF The International M o netary Q uỹ Tiền tệ Q uốc tế Fund lUCN International Union for Liên m in h Q uốc tế Bảo tổ n Thiên Conservation o f Nature and n hiên vờ Tài nguyên Thiên nhiên, từ Natural Resources năm 2008 gọi là W orld Conservation Union Liên m in h Bỏo tồ n Thế giới, song vẫn g iữ tê n viết tắt là iUCN KAP Knovvledge, Attitude, Practice Kiến thỨQ Thái độ và Thực tiễn KBTTN Khu Bảo tổ n Thiên n hiên KSAP Knovvledge, Skills, Attitude, Kiến thức, K ỹnõng, Thái độ và Thực tiễn Practice LDC Less D eveloped Countries Các nước p h á t triể n ch ậm MICE M eetings, Incentives, Confer- D u lịch sự kiện, du lịch MICE ences and Exhibitions/Events
12 GIÁOTRlNHĐỊALÝDULICH Nxb Nhà x u ấ t bản OECD O rganization for Economic Tổ chức H ợp tá c và P há t triển Kinh tế C ooperation and D e v elo p m e n t PGS Phó Giáo sư ppp Purchasing Povver Parity sức m u o tư ơ ng đương PTS Phó Tiến sỹ (m ộ t h ọc vị có trước 1995, sơu đó được g ọ i là Tiến sỹ) TCM Travel Cost M e th o d Phương p h á p ch i p h í du hành TS Tiến sỹ UBND ủ y bon N h â n dân UN United Nations Liên hợp q u ố c UNESCO U nited Nations Educational, Tổ chức Võn hÓQ, Khoo học và Giảo Scientiíìc and Cuỉturaỉ dục th u ộ c Liên h ợ p q uố c O rganization UNICEP United Nations Children's Q uỹ N hi đ ồ n g Liên hợ p quốc Fund UNVVTO U nited Nations VVorldTourism Tổ chức D u lịch Thế g iớ i O rganization VQG Vườn q u ố c gio WB W orld Bank N gân h à n g Thế g iớ i WHO VVorld Heath O rganization Tổ chức Y tế ĩh ế g iớ i W TO VVorldTrade O rganization Tồ chức Thương m ợ i Thế g iớ i
MỤC CÂC BẢNG Bảng 2.1. Q uan hệ giữa các phân hệ trong hệ th ố n g lãnh th ổ du lịch 56 Bảng 7.1. Phân bổ các nguổn nước khoáng của Việt Nam 235 Bảng 7.2. Vị th ế nền kinh tế Việt Nam 2013 th e o số liệu của m ột sổ tổ 251 chức tài chính quốc tế Bảng 8.1. Biên độ n h iệt độ m ộ t số điểm Đ ô n g Bắc 278 Bảng 8.2. Hiện trạng cơ sở lưu trú tại tiểu vùng du lịch m iển núi 287 Đ ô n g Bắc Bảng 8.3. Biên độ nhiệt độ m ộ t số điểm ỞTây Bắc 292 Bảng 8.4. Hiện trạng cơ sở lưu trú tại tiểu vùng du lịch m iền núi 302 Tâỵ Bắc Bảng 8.5. Hiện trạng cơ sở lưu trú tại tiểu vùng du lịch Bẳc Trung Bộ 2015 350 Bảng 8.6. Nhiệt độ tru n g bình năm m ột sổ điểm ỞTây Nguyên và 375 m ôt số điểm lân cân
14 • c i M tr I n h d u l V d u l ic h MỤC CÁC HÌNH Hình 1.1. Khái niệm du lịch th e o tiế p cận tổng hợp 35 Hình 1.2. Các loại hình du lịch trong không gian địa lý 35 Hình 1.3. M ối liên quan giữa không gian địa lý và khái niệm du lịch 37 Hình 2.1. Sơ đồ hệ th ố n g lãnh th ổ du lịch của M.Bưchvarôp 54 Hình 2.2. Sơ đổ hệ thố n g du lịch của Leiper 64 Hình 2.3. Cấu trúc địa lí của hệ thó n g du lịch 65 Hình 3.1. Sơ đồ phân loại tài nguyên th e o độ bền vững 70 Hình 3.2. Biểu đồ sinh khí hậuTerjung 1966 87 Hình 3.3. Quá trình sông uốn khúc và hình thành hó m óng ngựa 91 Hình 3.4. Ba chức náng của khu d ự trữ s in h quỵển 102 Hình 3.5. Sơ đồ cấu trúc khu Dự trữ Sinh q u ỵ ể n T h ế giới 104 Hình 3.6. Cấu trúc Khu Dự trữ Sinh quyền Thế giới Cát Bà 104 Hình 3.7. Biểu trưng của Di sản Thế giới 131 Hình 3.8. Phân bổ di sản th ế giới trên th ế giới 134 Hình 4.1. Khung cảnh ra quyết định của khách hàng 142 Hình 4.2. Bậc than g nhu cẩu của M aslow 143 Hình 4 3 . Mối quan hệ giừa nhu cáu, ý m uốn và động cơ 150 Hình 4.4. Cơ cấu khách du lịch quốc tế theo phương tiện di chuyển 161 Hình 4.5. Cơ cấu khách du lịch quốc tế đến Việt Nam 2015 theo 161 phương tiện di chuyển Hình 4.6. Cơ cấu khách du lịch quốc tê' th ế giới phân theo nguồn gốc 162 Hình 4.7. Cơ cấu khách du ỈỊch quốc tế th ế giới 2015 th e o mục đích 163 chuỵến đi Hình 4.8. Cơ cấu khách du lịch quốc tế đến Việt Nam 2015 th e o mục 164 đích chuyến đi Hình 4.9. Sự tăng trưởng của lượng khách du lịch toàn cầu 166 Hình 4.10. Lượng khách của du lịch Việt Nam 167 Hình 4.11. Phân bố các điểm gửi khách chính trên thế giới nám 2015 168
Danh m ục ■ 15 Hình 5.1. Các loại cơ sở lưu trú 178 H'nh 5.2. M inh họa các loại điểm du lịch phù hợp với các kiểu tâ m lý 184 của người dân Hà Nội Hình 5 3 . Vòng đời của điểm du lịch theo Butler R (1980) 188 H'nh 5.4. Khách du lịch quổc tê' và doanh thu từ du lịch th ế giới 2015 197 H h h 6.1. Cơ cấu khách du lịch quốc tế đến Việt Nam 201 4 th eo 208 phương tiện vận chuyển H’n h 7.1. N h iệt độ không khí (đơn vị; độ C) và tổng số giờ nắng (đơn 233 vị: giờ) tại m ộ t số trạm quan trắc nám 2014 H'nh 7.2. Nhiệt độ Sa Pa,Tam Đảo, Đà Lạt tuân theo qui luật phi địa đới 233 Hình 7 3 . Cơ cấu các loại di tích lịch sử ván hóa đả xếp hạng tính đến 244 1 2 -2 0 1 5 H'nh 7.4. GDP bình quân đầu người của Việt Nam từ 2 005 - 201 4 251 Hình 7.5. Cơ cấu GDP của kinh tế Việt Nam theo nhóm ngành kinh tế 252 Hình 7.6. Cơ cấu nền kinh tế Việt Nam năm 2013 253 H'nh 7.7. Vị trí ngành dịch vụ Việt Nam trong tương quan với khu 253 vực và th ế giới Hlnh 7.8. Thực trạng cứng hóa m ạng lưới đường bộ 255 Hinh 7.9. Các tuyến bay nội địa của V ietnam Airlines 2 62 H ũ h 7.10. Các tuyến bay q u ố c tế c ủ a V ietnam Airlines 2015 264 H'nh 7.11. Tỷ lệ vàng dân số Việt Nam 267 H nh 8.1. Bản đồ tiểu vùng du lịch m iền núi Đ ông Bắc 282 H nh 8.2. Cơ cấu di tích lịch sử vàn hóa tiểu vùng du lịch m iển núi 283 Đ ò n g Bắc H nh 8-3. Khoảng cách giữa m ộ t số điểm trong tiểu vùng du lịch 2 86 m iền núi Đ ô n g Bắc H nh 8.4. Khách du lịch đến tiểu vùng du lịch m iển núi Đ ô n g Bắc 2 89 giai đoạn 2001 - 2015 dự báo tới 2030 H nh 8.5. Bản đổ tiểu vùng du lịch m iền núi Tây Bắc 296 H nh 8.6. Cơ cấu di tích lịch sử tiểu vùng du lịch m iền núi Tây Bắc 298 H nh 8.7. Khoảng cách giữa m ộ t số điểm trong tiểu vùng du lịch 301 m iển núi Tây Bắc H nh 8.8. Khách du lịch đến tiểu vùng du lịch m iền núiTâỵ Bắc giai 304 đoạn 2001-2011 và dự báo đến 2030 Hnh 8.9. Bản đồ tiểu vùng du lịch Đ ồng bằng sông H ồng 310 Hnh 8.10. Cơ cấu di tích lịch sử vản hóa vùng du lịch Đ ồ n g bằng 316 sông Hồng
16 ■_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ GIÁO TRÌNH ĐỊA LÝ ŨU LỊCH Hình 8.11. Khoảng cách giữa m ột số điểm trong vùng du lịch Đ ồ n g 327 bằng sông Hổng Hình 8.12. Khổi lượng hành khách chuyên chở hàng năm của sân baỵ 329 quốc tế Nội Bài Hình 8.13. Cơ sở lưu trú vùng du lịch Đ ổng bằng sông Hổng 330 Hình 8.14. Khách du lịch đến vùng du lịch Đ ống bằng sông Hồng 332 2000-2011 và dự báo đến 2030 Hình 8.15. Lượt khách du lịch đến vùng du lịch Đ ổ n g bằng sòng 333 Hóng và cả nước nám 2010 Hình 8.16. Doanh thu và GDP du lịch vùng du ỉịch Đ ồ n g bằng sông 333 Hổng 200 0 - 2011 và dự báo đến 2030 Hình 8.17. Bản đồ tiểu vùng du lịch Bắc Trung Bộ 339 Hình 8.18. Cơ cấu di tích lịch sử vàn hóa tiểu vùng du lịch Bắc Trung Bộ 344 Hình 8.19. Khoảng cách giữa m ột số điểm trong tiểu vùng du lịch Bắc 348 Trung Bộ Hình 8.20. số lượng buồng lưu trú tiểu vùng du lịch Bắc Trung Bộ giai 349 đoạn 200 0 - 2011 và dự báo tới 2030 Hình 8.21. Lượng khách đến tiểu vùng du lịch BắcTrung Bộ so với cả 353 nước giai đoạn 2001 - 2011 và dự báo tới 2030 Hình 8.22. Lượng khách đến tham quan, du lịch tiểu vùng du lịch Bắc 354 Trung Bộ giai đoạn 2001 - 2011 và dự báo tới 2030. Hình 8.23. Bản đó tiểu vùng du lịch Duyên hải Nam Trung Bộ 359 Hình 8.24. Cơ cấu di tích lịch sử vàn hóa tiểu vùng du lịch Duyên hải 362 Nam Trung Bộ Hình 8.25. Khoảng cách giữa m ột sổ điểm trong tiểu vùng du lịch 366 Duyên hải Nam Trung Bộ Hình 8.26. Số lượng cơ sở lưu trú tại tiểu vùng du lịch Duyên hải N am 369 Trung Bộ. Hình 8.27. Lượng cơ sở lưu trú và sổ buóng tại tiểu v ù n g du lịch 370 Duyên hải Nam Trung Bộ giai đoạn 2001 - 2015 và dự báo tới 2030 Hình 8.28. Khách du lịch đến tiểu vùng du lịch Duỵên hải Nam Trung 371 Bộ giai đoạn 2000 - 2015 và dự báo tới 203 0 Hình 8.29. Bản đồ vùng du iịch Tây Nguyên 378 Hình 8 3 0 . Cơ cấu di tích ván hóa lịch sử vùng du lịch Tây N guyên 380 Hình 8.31. Khoảng cách giữa m ột số điểm trong vùng du lịch Tây Nguyên 385
Mục lục 17 Hình 8.32. Cơ sở lưu trú trên địa bàn Tây Nguyên giai đoạn 387 2 00 0 - 201 5 và dự báo tới 203 0 Hình 8.33. Cơ cấu các nhóm người chính ỞTâỵ Nguyên th e o số người 388 Hình 8.34. Lượng khách du lịch đến Tây Nguyên giai đoan 389 2 0 0 0 -2 0 3 0 Hình 8.35. Bản đồ vùng du lịch Đ ông Nam Bộ 393 Hình 8.36. Cơ cấu di tích lịch sử văn hóa vùng du lịch Đ ô n g Nam Bô 395 Hình 8.37. Khoảng cách giữa m ộ t số điểm trong vùng du lịch 400 Đ ô n g Nam Bộ Hình 8.38. Cơ sở lưu trú và sổ lượng buổng vùng du lịch Đ ông Nam 402 Bộ giai đoạn 2001 - 2015 và dự báo tới 203 0 Hình 8.39. Lượng khách đến vùng du lịch Đ ô n g Nam Bộ giai đoạn 404 2 0 0 0 -2 0 1 5 và dự báo tới 2030 Hình 8.40. Bản đố vùng du lịch Tây Nam Bộ 410 Hình 8.41. Cơ cấu di tích lịch sử văn hóa vùng du lịch Tây Nam Bộ 416 Hình 8.42. Khoảng cách giữa m ộ t số điểm trong tiểu vùng du lịch 423 Tây N am Bộ Hình 8.43. Số lượng cơ sở lưu trú vùng du lịch Tây Nam Bộ giai đoan 424 2001 - 201 5 và dự báo đến 203 0 Hình 8.44. Lượng khách đến vùng du lịch Tây Nam Bộ giai đoạn 427 2 0 0 6 - 201 5 và dự báo đến 2030.
18 - GIÁO TRÌNH DỊA LÝ DU LỊCH I B a n h m ụ c cá c ô Ô 2 .1 . Đ ịnh nghĩa hệ thố n g lãnh th ổ du lịch của Pirojnik (1985) 52 Ô 3 .1 . Sai phạm khi tu bổ di tích chùa Trăm Gian 78 Ô 3 .2 . Sự tích Hổ Gươm 92 Ô 3 .3 . M ộ t giả th u yết khác vể tên Hổ Hoàn Kiếm 92 Ổ 3.4. Khai trương V inpearlS aíari Phú Q u ố c - vư ờ n thú bán hoang dã 96 đầu tiê n tại Việt Nam Ô 3 .5 . Cúc ơi Ô 3 .5 . Quán bún chả 20 năm tuổi 118 Ô 3 .7 . Nhiều r e s o r t 4 - 5 sao "cháy" phòng dịp 3 0 /4 159 Ô 5 .1 . Cao tốc Nội Bài - Lào Cai "đánh thức" Tây Bắc (M inh Hải) 175 Ổ 5.2. Bệnh viện khách sạn 5 sao đẩu tiên Việt Nam đi vào hoạt động 180 Ô 5 .3 . Nhiều người dân làng Đường Lâm xin trả lại danh hiệu làng cổ 182 Ô 5 .4 . Lãnh đạo Q uảng Ninh gửi th ô n g điệp về Nụ cười Hạ Long 183 ô 5.5. Nữ nông dân làm du lịch 186 Ô 5 .6 . Q uang Hà đưa m ẹ đi chùa nhân dịp ngày Rằm tháng Giêng 194 ô 5.7. Biển Sầm Sơn đông nghẹt, khách sạn cháy phòng 195 Ô 5 .8 . Nhiều điểm du lịch quá tải dịp nghỉ ìẻ 2 /9 195 Ô 6 .1 . Quốc hội th ô n g qua chủ trương đấu tư sân bay Long Thành 206 Ô 7 .1 . Tàu Hà Nội - Lào Cai vắng khách sau khi cao tốc thông xe 256 Ô 7 .2 . Xuất xưởng m áy bay A350XVVB đầu tiên của V ietnam Airlines 260 Ô 7 .3 . Cơ cấu "dân sổ v à n g " -th ế m ạnh và thách thức cho Việt Nam 268 Ô 8 .1 . Bảo tàng Dân tộc học được đánh giá là m ộ t trong 25 bảo tàng 322 hấp dẫn nhất châu Á Ô 8 .2 . Sơ đổ phả hệ triều đại phong kiến nhà Nguyễn (1802-1945) 345 Ô 8 .3 . vườn Quốc gia Núi Chúa 361 Ô 8 .4 . Khách du lịch Trung Quốc đến Nha Trang tăng gấp 5 lần 372
LỜI NÓI ĐẨU Trong chương trình đào tạo ngành Địa lý, ngành Du lịch và ngành Việt Nam học ở rất nhiều trường có môn Địa lý du lịch. Để đáp ứng nhu cầu về tài liệu cho người học, một số giảng viên các trường đã biên soạn giáo trình cho môn học này. Tiêu biểu là hai cuốn Địa lỷ du lịch (1996) và Đ ịa ìỷ du lịch Việt Nam (2010) của Nguyễn Minh Tuệ và cộng sự. Trong hai cuốn giáo trình này, các tác giả đã trình bày khá chi tiết và đầy đủ những nội dung cơ bản cúa địa lý du lịch. Đây là những tài liệu tham khảo phô biên cho giảng viên và học viên ngành Địa lý, ngành Du lịch, ngành Việt Nam học ở nước ta ữong thời gian qua. Đây cũng là những tài liệu tham khảo quan trọng cho các tác giả khi biên soạn giáo trình này. Hiện nay, khi các trường đại học, cao đẳng trong cả nước đã chuyển sang phương thức đào tạo tín chỉ, việc tự nghiên cứu của người học lại càng được đc cao. Người học cần có nhiều tài liệu hơn để tham khảo. Theo quan điếm đó, chúng tôi biên soạn giáo trinh này. Trong giáo trình này bạn đọc có thê tìm thấy một số quan điếm, khái niệm về một số vấn đê liên quan như loại hình du lịch, sản phẩm du lịch, tài nguyên du lịch du lịch sinh thái, phân vùng du lịch Việt Nam... Cùng với các tài liệu khác, giáo trình này giúp người học có thêm các thông tin khác nhau để trao đôi, thảo luận. Trong quá trình soạn thảo, chúng tôi đã nhận được sự quan tâm, động viên giúp đỡ của nhiều cơ quan, tổ chức, đồng nghiệp và sinh viên, học viên cao học. Chúng tôi xin cảm ơn Ban Giám hiệu, Phòng Đào tạo và Khoa Du lịch học - Trường Đại học Khoa học Xã hội và N hân văn đã động viên, giúp đỡ chúng tôi hoàn thành giáo trình này.
20 . GIÁO TRÌNH ĐỊA LÝ DU LỊCH Nhân đây chúng tôi bày to lòng biết on đối với các đơn vị thuộc Bộ Văn hóa, Thể Thao và Du lịch, Tông cục Du lịch, đặc biệt là Vụ Khách sạn đã cung cấp các số liệu cập nhật về văn hóa và du lịch Việt Naiĩi. Các tác già xin gửi lời cảm ơn đến TS. Nguyễn Văn Lưu, nguyên Vụ trưởng Vụ Đào tạo, Bộ Văn hóa, Thê thao và Du lịch; PGS.TS. Trân Anh Tuấn, Vụ Đào tạo, Bộ Giáo dục và Đào tạo; PGS.TS. Lê Anh Tuấn, Vụ Đào tạo, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch; GS.TS. Trương Quang Hải PGS.TS. Nguyễn Thị Hái, Bộ môn Địa lý Nhân văn, Khoa Địa lý, Trưòng Đại học Khoa học Tự nhiên, PGS.TS. Trân Thúy Anh, Khoa Du lịch học Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quôc gia Hà Nội đã có những đóng góp quý báu cho việc hoàn thiện cuôn sách này. Sự ra đời giáo trình này là cách thể hiện tình cảm của chúng tôi đối với các thế hệ sinh viên, học viên cao học và nghiên cứu sinh đã và đang theo học ngành Du lịch tại các trường mà chúng tôi đã từng tham gia giảng dạy. Cuốn sách này thế hiện sự tri ân của các tác giả đôi với mọi người. Chúng tôi biết ơn những tác giả cúa các công trình liên quan mà chúng tôi đã có dịp tham khảo một cách trực tiêp hay gián tiêp. Phân tài liệu tham khẳo cuối sách chỉ liệt kê được một số công trình chính mà chúng tôi đã tham khảo được. Nhân đây chúng tôi muốn dành lời cảm ơn chân thành đến Nhà xuất bẳn Đại học Quốc gia Hà Nội đã bỏ nhiêu công sức biên tập cuôn sách này. Mặc dù các tác giả đã cố gắng rất nhiều, song nội dung tài liệu chắc chắn không tránh khỏi thiếu sót. Chúng tôi sẽ vô cùng biêt ơn những góp ý của các chuyên gia, các thầy, cô giáo, các học viên và những người quan tâm về nội dung tài liệu này. Mọi góp ý xin gửi vê thanhtdhn@ yahoo.com, thanhtd@vnu.edu.vn. Xin trân trọng cảm ơn! Hà Nội, ngày 20 tháng 11 năm 2016 Thay mặt tập thể tác giả Trần Đức Thanh
GỊỚr THIỆU VẼ GIÁO TRÌNH Mục đích Trước hết Địa lý du lịch là môn học chuyên ngành khá thời sự của Địa lý học hiện đại. Đối với ngành Du lịch học, Địa lý du lịch là môn học cơ sở quan trọng. Giáo trình Đ ịa lý du lịch trang bị những kiến thức cơ bản, hiện đại, đặc biệt quan trọng về sự phân bố không gian của các họp phần du lịch, mối tương tác giữa các hợp phần đó, về tổ chức lãnh thô du lịch cụ thế là cung cấp những lý luận cơ bản về địa lý du lịch như hệ thông du lịch, quy luật phân bố không gian của các thành phân trong hệ thống du lịch, tài nguyên du lịch, di sản thé giới, môi tương tác không gian giữa cầu và cung du lịch, những thông tin khái quát vê các vùng du lịch Việt N a m ... Trên cơ sở đó, góp phần cho người học hình thành năng lực phân tích, đánh giá các điều kiện phát triên du lịch ở từng vùng, định hướng phát triển các sản phẩm du lịch ơ các địa phương, tham gia quản lý hoạt động du lịch theo hướng bền vững ở các địa bàn cụ thể. Bên cạnh đó, nội dung của giáo trình Đ ịa lý du lịch còn góp phần nâng cao tinh thần yêu nước, lòng tự hào dân tộc cho người đọc. Yêu cầu Sau khi đọc xong giáo trình này, bạn đọc sẽ; - Hiếu và nắm vừng được một số khái niệm cơ bản như hệ thống du lịch cùng các thành phần của chúng, đặc biệt là tài nguyên du lịch, cầu du lịch, điêm gửi khách, điểm du lịch, dòng khách và giao thông vận chuyên du lịch, trên cơ sở đó có thể phân tích đánh giá được điều kiện phát triển du lịch cho một điểm cụ thể.
22 . GIÁO TRÌNH ĐỊA LÝ DU LỊCH - Nắm được các vùng du lịch Việt Nam vói các đặc điôm về tài nguyên du lịch từ đó có thể xây dựng được các chương trình du lịch họp lý, hấp dẫn đồng thời có khả năng tham gia xây dựng chiên lược khai thác, quản lý không gian du lịch ở các cấp độ khác nhau. Kiến thức tiên quyết Đe dễ dàng nắm bắt nội dung cúa giáo trình này, bạn đọc nên trang bị trước kiến thức về Nhập môn khoa học du lịch' được trình bày trong các giáo trình cúa Trần Đức Thanh (1999), Vù Đức Minh“, Trân Văn Thông-\ Trần Thị Mai'* và của các tác giả khác. Nội dung chính Phần 1. Cơ sở lý luận của Địa lỷ du lịch 1. Lịch sử hình thành, phát triển và vai trò của Địa lý du lịch 2. Hệ thống lãnh thổ du lịch và hệ thống du lịch 3. Tài nguyên du lịch 4. Địa lý cầu du lịch 5. Địa lý điểm đến du lịch 6. Địa lý dòng khách và giao thông vận tải du lịch tiên của m ột ngành học thường có tên là Nhập môn (Nhập num Xà hội học, N hạp m ôn Lập trình Java, Tiếng Hàn nhập fuôn. N hập m ôn Công tác xà hộ\. N hập môn Q uán tr í doanh n g h iệp ...)- Sau khi học nhập môn người học sè học tiêp các môn cụ thẻ của chuyên ngành đó. Các m ôn đạị cương, hay inỏn cơ so thường là môn cung cấp kiến thức khái quát cho sinh viên không chuyên ngành như C ơ s ở Đ ịa ỉý tự nhiên, C ơ .vơ'Văn hóa Việí N am , Tin học c ơ s o \ .. hay Logic học đại cư ơng, Vật lý đại cương, N h à nước và Pháp luặt đại cương. Tãm lý học đại c ư ơ n g . ^ T huật ngữ tổng quan thường dùng đê giới thiệu m ột cách khái quát m ột vân đê có tính thực tế đà diễn ra hơn là tên m ột m ôn học như í^iới thiệu tỏng quan du hch Việt N am , trình bày tỗ n g q u a n tình hình kinh tế chính trị U crain a.... Trong chương trình đào tạo củ a các trường đại học thế giới về du lịch, chi có m ôn và sách tên là ỉntroduction to ĩonrism, irĩtroductoỉy to tourism không thây có m ôn nào là ovevỉew' o f tourism. V ũ Đ ức M inh (2008), Tốrĩ^ quan du lịch, N xb T hông kê. Trần V ăn T hông (2006), Tong quan du ìịch, N xb Đ H Ọ G Thành phô Hô C hí M inh. Trần Thị M ai (2006), G iảo trình Tòng quan chi lịch, Nxb Lao động - X à hội.
Giới th iệ u vê giáo trinh ■ 23 Phần 2. Địa lý du lịch Việt Nam 1. Các nguồn lực phát triển du lịch Việt Nam 2. Các vùng du lịch Việt Nam Phương pháp nghiên cứu giáo trình Địa lý du lịch là môn học có tính lý luận khá phức tạp. Có khá nhiều trưòng phái Địa lý du lịch khác nhau. Mặt khác, bản chất của Địa lý du lịch vừa là môn thuộc khối ngành tự nhiên vừa thuộc khối ngành xã hội. Hơn thế nữa, những vấn đề nghiên cứu địa lý du lịch rất đa dạng, liên quan đến tâm lý, hoàn cảnh kinh tế, chính trị, văn hóa của các bên liên quan cũng như các vấn đề của môi trường tự nhiên cũng như xã hội... ở các khu vực địa lý khác nhau. Do vậy khi nghiên cứu giáo trình Địa lý du lịch này, bạn đọc nên tìm hiểu rộng hơn đến các lĩnh vực khác nhau có liên quan để có thể tim thấy bản chất và quy luật địa lý của hiện tượng. Đe có sự nhìn nhận đa chiều về nội dung địa lý du lịch, bạn đọc tham khảo thêm các tài liệu địa lý du lịch của các học giả trong và ngoài nước. Có hai loại tài liệu là tài liệu về các tu tưởng địa lý du lịch và tài liệu giới thiệu về các hợp phần địa lý của du lịch nước ta. Sự nhìn nhận khách quan về vấn đề nghiên cứu chỉ có thể có được khi bạn đọc đã tham khảo thêm các tài liệu khác nhau về địa lý du lịch trong và ngoài nước, nhất là nhóm các tài liệu về tư tưởng địa lý du lịch. Trước khi học từng chương, bạn đọc nên chú ý đến mục đích, yêu cầu của chương. Việc này giúp định hướng ý thức của bạn đọc về những nội dung trong chương. Sau khi nghiên cứu hết chương, nên cố gắng trả lời, thảo luận theo các câu hỏi gợi ý ôn tập và thảo luận ở cuối chưong để kiêm tra kết quả kiến thức đã tích lũy được. D ựa theo nguyên tắc phân loại của Bloom, các đồng nghiệp có thể cải biên hay bổ sung các câu hòi cho phong phú hơn. Tài liệu tham khảo thêm cho ngưòi học Danh mục tài liệu tham ở cuối sách là các tài liệu chính đã được tham khảo để hoàn thành giáo trình này. Hình thức trình bày và trích dẫn tài liệu tham khảo trong giáo trình này được tham khảo quy định