Giáo trình Dược liệu (dùng trong các trường THCN): Phần 1

Chia sẻ: Codon_02 Codon_02 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:126

Thêm vào BST

Báo xấu

261
lượt xem 75
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Giáo trình Dược liệu (dùng trong các trường THCN) tập trung cập nhật những thông tin, kiến thức cơ bản của Dược liệu, có đổi mới phương pháp biên soạn tạo tiền đề sư phạm để giáo viên và học sinh có thể áp dụng các phương pháp dạy và học có hiệu quả. Mời các bạn cùng tìm hiểu nội dung phần 1 cuốn giáo trình.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình Dược liệu (dùng trong các trường THCN): Phần 1

S Ở G I Á O D Ụ C VÀ Đ À O T Ạ O HÀ N Ộ I G I Á O T R Ì N H D ư ợ c l i ệ u DÙNG TRONG CÁC T R Ư Ờ N G TRUNG H Ọ C CHUYÊN NGHIỆP H NHÀ XUÂT BÁN HÀ NÔI
SỞ G I Á O DỰC VÀ Đ À O TẠO H À N Ộ I DS. NGUYỄN THÚY DẨN (Chủ biên) G I Á O T R Ì N H DƯỢC LIỆU (Dùng trong các trường THCN) N H À X U Ấ T B Ả N H À N Ộ I - 2007
Chủ biên DS. NGUYỀN THÚY DÂN Tham gia biên soạn DS. NGUYỄN THÚY DAN DS. MA THỊ HỒNG NGA ThS. PHAN THỊ THANH TÂM
Lời giới thiêu A Tước ta đang bước vào thời kỳ công nghiệp hóa, hiện Ì V đại hóa nhằm đưa Việt Nam trở thành nước công nghiệp văn minh, hiện đại. Trong sự nghiệp cách mạng to lớn đó, công lác đào tạo nhân lực luôn giữ vai trò quan trọng. Báo cáo Chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đáng Cộng sản Việt Nam tại Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IX đã chí rõ: "Phát triển giáo dục và đào tạo là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, là điều kiện để phát triển nguồn lực con nguôi - yếu tố cơ bản để phát triển xã hội, tăng trưởng kinh tế nhanh và bền vững". Quán triệt chủ trương, Nghị quyết của Đảng và Nhà nước và nhận thức đúng đắn về tầm quan trọng của chương trình, giáo trình đối với việc nâng cao chất lượng đào tạo, theo đề nghị của Sỏ Giáo dục và Đào tạo Hà Nội, ngày 23/9/2003, ủy ban nhân dán thành phố Hà Nội đã ra Quyết định số 5620/QĐ-UB cho phép sỏ Giáo dục và Đào tạo thực hiện để án biên soạn chương trình, giáo trình trong các trường Trung học chuyên nghiệp (THCN) Hà Nội. Quyết định này thể hiện sự quan tâm sâu sắc của Thành ủy, UBND thành phố trong việc nâng cao chất lượng đào tạo và phát triển nguồn nhân lực Thủ đô. Trên cơ sở chương trình khung của Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành và những kinh nghiệm rút ra từ thực tế đào tạo, Sỏ Giáo dục và Đào tạo đã chỉ dạo các trường THON tổ chức biên soạn chương trình, giáo trình một cách khoa học, hệ 3
thống và cập nhật những kiến thức thực tiễn phù hợp với đối tượng học sinh THCN Hà Nội. Bộ giáo trình này là tài liệu giảng dạy và học tập trong các trưởng THCN ở Hà Nội, đồng thời là tài liệu tham khảo hữu ích cho các trường có đào tạo các ngành kỹ thuật - nghiệp vụ và đông đáo bạn đọc quan tâm đến vấn để hướng nghiệp, dạy nghề. Việc tổ chức biên soạn bộ chương trình, giáo trình này là một trong nhiều hoạt động thiết thực của ngành giáo dục và đào tạo Thủ đô để kỷ niệm "50 năm giải phóng Thù đô", "50 năm thành lập ngành " và hướng tới kỷ niệm "1000 năm Thăng Long - Hà Nội". Sỏ Giáo dục và Đào tạo Hà Nội chân thành cám ơn Thành ủy, UBND, các sà, ban, ngành của Thành phố, Vụ Giáo dục chuyên nghiệp Bộ Giáo dục và Đào tạo, các nhà khoa học, các chuyên gia đáu ngành, các giảng viên, các nhà quản lý, các nhà doanh nghiệp đã tạo điều kiện giúp đỡ, đóng góp ý kiến, tham gia Hội đồng phàn biện, Hội đồng thẩm định và Hội đổng nghiệm thu các chương trình, giáo trình. Đây là lần đầu tiên Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội tổ chức biên soạn chương trình, giáo trình. Dù đỡ hết sức cô gắng nhưng chắc chắn không tránh khỏi thiếu sót, bất cập. Chúng tôi mong nhận được những ý kiến đóng góp của bạn đọc để từng bước hoàn thiện bộ giáo trình trong các làn tái bản sau. GIÁM ĐỐC SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO 4
Lời nói đẩu Giáo trình môn học Dược liệu do tập thể giáo viên bộ môn Dược biền soạn đúng mục tiêu, nội dung của c hương trình khung, chương trình đào tạo Dược sĩ trung học do Bộ Y tế ban hành. Nội dung giáo trình môn học chỉ viết phần lý thuyết, còn phần thực hành có tài liệu riêng. Nội dung giáo trình có cập nhật những thông tin, kiến thức cơ hãn của Dược liệu, có đổi mới phương pháp hiên soạn tạo tiên đê sư phạm để giáo viên và học sinh có thể áp dụng các phương pháp dạy và học có hiệu quả. Giáo trình Dược liệu bao gồm các bài học, mỗi bài học có 3 phần: - Mục tiêu học tập - Những nội dung chính - Phần tự lượng giá và đáp án. Giáo trình Dược liệu là tài liệu chính thức để sử dụng cho việc học tập và giáng dạy trong nhà trường. Giáo trình dược biên soạn lần đầu tiên nên chắc chắn còn có nhiều khiếm khuyết, chúng tôi rất mong nhận được những ý kiến đóng góp của các bạn đồng nghiệp, các thầy, cô giáo và học sinh để giáo trình môn học được hoàn thiện hơn. Bộ môn Dược xin trân trọng cảm ơn các chuyên gia đầu ngành, các thầy cô giáo đã tham gia dóng góp ý kiến với tác giả trong quá trình biên soạn. Xin trán trọng cảm ơn Hội đồng nghiệm thu chương trình, giáo trình các môn học trong các trưởng Trung học chuyên nghiệp thành phố Hà Nội. TẬP THỂ BỘ MÔN DƯỢC TRƯỜNG TRUNG HỌC Y TẾ HÀ NỘI 5
thống và cập nhật những kiến thức thực tiễn phù hợp với đối tượng học sinh THCN Hà Nội. Bộ giáo trình này là tài liệu giảng dạy và học lập trong các trưởng THCN ở Hà Nội, đồng thời là tài liệu tham kháo hữu ích cho các trường có đào tạo các ngành kỹ thuật - nghiệp vụ và đỏng đảo bạn đọc quan tâm đế)! vấn đề hướng nghiệp, dạy nghề. Việc tổ chức biên soạn bộ chương trình, giáo trình nà\ là một trong nhiêu hoạt động thiết thực cùa ngành giáo dục và đào tạo Thủ đô đế kỷ niệm "50 năm giới phóng Thù đỏ", "50 năm thành lập ngành " và hướng tới kỷ niệm "1000 năm Thăng Long - Hà Nội". Sỏ Giáo dục và Đào tạo Hà Nội chân thành cảm ơn Thành ủy, UBND, các sở, ban, ngành của Thành phố, Vụ Giáo dục chuyên nghiệp Bộ Giáo dục và Đào tạo, các nhá khoa học, các chuyên gia đầu ngành, các giáng viên, các nhà quản lý, các nhà doanh nghiệp đã tạo điều kiện giúp đỡ, đóng góp ý kiến, tham gia Hội đồng phản biện, Hội đổng thẩm định và Hội đồng nghiệm thu các chương trình, giáo trình. Đây là lần đàu tiên Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội tổ chức biên soạn chương trình, giáo trình. Dù dã hét sức có gắng nhưng chắc chấn không tránh khỏi thiểu sót, bất cập. Chúng tỏi mong nhận được những ý kiến đóng góp cún bạn dọc để lừng bước hoàn thiện bộ giáo trình trong các lán tái bán sau. GIÁM ĐỐC SỜ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TAO
Lời nói đẩu Giáo trình môn học Dược liệu do tập thể giáo viên bộ môn Dược biên soạn đúng mục tiêu, nội dung của chương trình khung, chương trình đào tạo Dược sĩ trung học do Bộ Y tế ban hành. Nội dung giáo trình môn học chỉ viết phần lý thuyết, còn phần thực hành có tài liệu riêng. Nội dung giáo trình có cập nhật những thông tin, kiến thức cơ bán của Dược liệu, có đối mới phương pháp biên soạn tạo tiến đê sư phạm để giáo viên và học sinh có thể áp dụng các phương pháp dạy và học có hiệu quả. Giáo trình Dược liệu bao gồm các bài học, mỗi bài học có 3 phần: - Mục tiêu học tập - Những nội dung chính - Phân tự lượng giá và đáp án. Giáo trình Dược liệu là tài liệu chính thức để sử dụng cho việc học tập vù giỏng dạy trong nhà trường. Giáo trình dược biên soạn lần đầu tiên nên chắc chắn còn có nhiều khiếm khuyết, chúng tôi rất mong nhận được những ý kiến đóng góp của các bạn đồng nghiệp, các thầy, cô giáo và học sinh đế giáo trình môn học được hoàn thiện hơn. Bộ môn Dược xin trân trọng cảm ơn các chuyên gia đầu ngành, cức thầy rô giáo đã tham gia đóng góp ý kiến với tác giả trong quá trình biên soạn. Xin trân trọng cảm ơn Hội đồng nghiệm thít chương trình, giáo trình cúc môn học trong cúc trường Trung học chuyên nghiệp thành phô Hà Nội. TẬP THỂ BỘ MÔN DƯỢC TRUỒNG TRUNG HỌC Y TẾ HÀ NỘI 5
M ô n h ọ c 13 DƯỢC LIỆU Sô tiết học: 120 Lý thuyết 60 Thực hành 60 Xếp loại môn học: Môn thi Hệ sôi môn học: Hệ số 5 Thời điểm thực hiện môn học: Học kỳ l i năm thứ nhất 1. Mục tiêu môn học Ì. Trình bày thành phần, tác dụng của các nhóm hoạt chất thường có trong dược liệu. 2. Trình bày các phương pháp thu hái, phơi sấy, chế biến sơ bộ và bảo quản dược liệu. 3. Trình bày các tiêu chuẩn chất lượng và kĩ thuật chung trong việc kiểm tra chất lượng dược liệu. 4. Mô tả các đặc điểm hình thái thực vật điển hình, bộ phận dùng, cách thu hái, hoạt chất chính, công dụng, cách dùng và bảo quản các cây, con làm thuốc theo qui định trong Chương trình đào tạo. 5. Hướng dẫn trồng và sử dụng được một số cây thuốc thông thường. 6. Nhận biết và hướng dẫn sử dụng an toàn, hợp lý các vị dược liệu thiết yếu dùng làm thuốc. 7
2. Nội dung môn học Số TT Tên bài học tiết 1 Đại cương về Dược liệu 2 2 Kỹ thuật thu hái, phơi sấy, chế biến, bảo quản dược liệu 6 3 Thành phần và tác dụng của các nhóm hợp chất có trong dược liệu lo 4 Dược liệu có tác dụng an thần gây ngủ 2 5 Dược liệu chữa cảm sốt, sốt rét 4 6 Dược liệu có tác dụng giảm đau, chữa thấp khớp 2 7 Dược liệu chữa ho, hen 4 8 Dược liệu chữa bệnh tim mạch, cầm máu 2 9 Dược liệu chữa bệnh đau dạ dày 2 lo Dược liệu có tác dụng tẩy nhuận tràng 2 li Dược liệu trị giun, sán 2 12 Dược liệu chữa lỵ 2 13 Dược liệu kích thích tiêu hoa, chữa tiêu chảy 2 14 Dược liệu bổ dưỡng 10 15 Dược liệu có tác dụng tiêu độc 2 16 Dược liệu chữa bệnh cho phụ nữ 2 17 Dược liệu có tác dụng lợi tiểu 2 18 Dược liệu nhuận gan, lợi mật 2 Cộng ỉ 60 X
3. Hướng dẫn thực hiện môn học Giảng dạy: Lý thuyết: Thuyết trình, giáo viên thực hiện các phương pháp dạy/ học tích cực. Lớp bố trí dưới 50 học sinh Thực hành: Học sinh thực hiện các bài thực hành tại phòng thực tập của trường. Lớp học được chia thành các tổ thực tập, mỗi tổ 10 - 15 học sinh Đánh giá: - Kiểm tra thường xuyên: 3 điểm hệ số Ì - Kiểm tra định kỳ: 3 điểm hệ số 2 - Thi kết thúc môn học: Bài thi kết hợp lý thuyết và thực hành. 9
Bài Ì ĐẠI CƯƠNG VỀ DƯỢC LIỆU Mục tiêu học tập 1. Trinh bày được khái niệm, nội dung mòn Dược liệu. 2. Kể được sơ lược lịch sử phát triển dược liệu của thế giới và Việt Nam. 3. Trình bày được nhiệm vụ và tầm quan trọng cùa môn Dược liệu ì. KHÁI NIỆM Dược liệu là môn học chuyên môn trong chương trình đào tạo dược sĩ trung học. Dược liệu tiếng Anh là "Pharmacognosv" do Seydler đưa ra năm 1815, nó được ghép từ 2 từ Hy Lạp Pharmacon: Nguyên liệu làm thuốc gnosis: Hiểu biết. Dược liệu là môn khoa học chuyên nghiên cứu các nguyên liệu làm thuốc có nguồn gốc động vặt, thực vật và khoáng vật. Dược liệu có thể là tất cả các bộ phận cùa cây, con hoặc chỉ vài bộ phận. Những chất tiết ra từ cây cỏ hoặc động vặt như tinh dầu, dầu mỡ, sáp cũng thuộc phạm vi dược liệu. Môn Dược liệu không chỉ nghiên cứu nguyên liệu thô mà cả những chất chiết ra từ dược liệu như rutin từ hoa Hoe, digitalis từ lá Dương địa hoàng, reserpin từ rễ Ba gạc. Ngoài ra Dược liệu còn quan tâm đến các cây độc, nấm độc, các tài nguyên biên. 10
l i . NỘI DUNG MỒN HỌC Theo chương trình đào tạo dược sĩ trung học của Bộ Y tế, môn Dược liệu nghiên cứu hai phần chính: 1. Phẩn chung về động vật, thục vật dùng làm thuốc (Phẩn đại cuông) - Đại cương về Dược liệu học - Kỹ thuật thu hái, phơi sấy, chế biến, bảo quản dược liệu. - Thành phần và tác dụng của các nhóm hoạt chất có trong dược liệu. 2. Phẩn từng cây, con và vị thuốc (Phần tác dụng) - Tên khoa học (Latinh), cây con làm thuốc. - Đặc điểm thực vật, động vật hoặc nguồn gốc vị thuốc. - Bộ phận dùng (thu hái và chế biến). - Đặc điểm vi phẫu học. - Thành phần hoa học. - Công dụng, cách dùng và liều dùng. - Một số thuốc cao đơn hoàn tán. HI. VÀI NÉT VỀ LỊCH sử MÔN DƯỢC LIỆU Lịch sử môn Dược liệu gắn liền vói lịch sử loài người. Ngay từ khi con người mới sinh ra, họ đã phải tìm kiếm cây cỏ, hoa quả để sinh sống và chữa bệnh. Lúc đầu, các kinh nghiệm chữa bệnh chỉ được truyền miệng, đến khi phát minh ra giấy viết thì các cây thuốc và bài thuốc mới được ghi chép lại. - Môn Dược liệu ở phương Đông có thể coi như bắt đầu từ năm 2838 trước Công nguyên khi Thần Nông soạn ra tập "Bản thảo đáu tiên". - 2698 trước Công nguyên có tập "Nội kinh" của Hoàng đế được coi là cuốn sách y học cổ nhất. - Năm 1595, Lý Thòi Trân thu góp các kinh nghiệm từ xưa, soạn và xuất bản cuốn "Bản thào cương mục" là tập đông dược lớn nhất của Trung Quốc. Tập này gồm 52 cuốn trong đó có ghi 12.000 vị thuốc và đơn thuốc. Đây là công trình nghiên cứu kéo dài 32 năm vào nửa sau thế kỷ XVI. Trong tập này có 1892 vị thuốc, trong đó: 1094 vị thuốc thảo mộc 444 vị thuốc động vật 954 vị thuốc khoáng vật li
Tập sách này sau đó đã được dịch ra nhiều thứ tiếng Pháp, Anh, Nga. Đức, Latinh, Việt Nam, Nhật Bản. - ở Việt Nam, tập Dược liệu dầu tiên được xuất bản năm 1429 là cuốn "Bản thảo thực vật toàn yếu" cùa Phan Phu Tiên. - Tập Dược liệu có giá trị thứ hai là cuốn "Jìam dược thắn hiệu" của Tuệ Tinh (Nguyên THTTHEOTỈỐng9nhSITrẫn~vắo thế kỳ XIV. Tuệ Tĩnh quê ờ cầm Giàng, Hải Dương. Trọng cuốn sách này, ông nêu rõ giá trị cùa các vị thuốc Nam, theo ông thì ngưòịỊíain.dùng thuốc Nam thích hợp và tốt hơn cả. Cuốn sách kể tên, công dụng, cách dùng cùa 630 vị thuốc kèm theo 13 đơn thuốc và 37 cách chữa các chứng sốt. Cuốn sách được đệ trình lên chúa Trịnh năm 1717, bổ sung và xuất bàn năm 1725. Có thế nói rằng Tuệ Tĩnh là người đầu tiên sáng lập ra nền y học Việt Nam và được coi là Thánh sư về y học cổ truyền. - Lãn Ông (Lê Hữu Trác, 1721-1792) quê Hưng Yên là người đã tiếp lục sự nghiệp cùa Tuệ Tĩnh. ông trước là quan võ, sau nghiên cứu thông hiểu lý luận y học, đọc các sách thuốc. Trong 10 năm soạn được bộ sách "Lân ông tám tĩnh" hay "Y tôi tàm tĩnh" xuất bản năm 1772 gồm 66 quyển. Bộ sách bao gồm cà y lýi dược lý. - Ngoài ra còn có nhiều tập sách khác có giá trị như "Vạn phương tập truyện" gồm 8 quyển xuất bản năm 1763 cùa Nguyễn Nho và Ngô Văn Tỹnh. - Các tác già nước ngoài cũng viết nhiều về Dược liệu Việt Nam như: "Dược liệu và Dược điển Hoa Việt" cùa E. Perrot và p. Hurrier (1907) •'Danh mục các sàn phẩm Đông dương" của c. Crevost và A. Petelot (1935), "Những cây thuốc cùa Campuchia, Lào và Việt Nam"... - TÌLl9ỗ4-đếnnay, ngành Y tê Việt Nam đã xuất bản nhiều sách về dược liệu như '^Jỡ eậưliỊiốc nam" của Phó Đức Thành, Vãn Đức Tôn, Trần Quang Hy (19ốiV"I/u/ớ'í nam châm cứu" cùa Viện Y học dân tộc (1968): "Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam" cùa Đỗ Tất Lợi (1977); "Danh mục cây thuốc Việt Nttm" cùa ViệnJ3ược liệu; "Tóm tất đặc điếm cùa họ cày thuốc Việt Nam" cùa VữVaíTChuyên (1976); "Dược liệu Việt Nam" của Bộ Y tế (1978)- "Sổ tay tũỵ-ftỉĩío'c Việt Nam" cùa Đỗ Huy Bích, Bùi Xuân Chương (1980) và hàng loại 'sạch về dược liệu do Bộ Y tế, các bộ. viện, các trường xuất bàn đùn" làm tài liệu nghiên cứu giảng dạy và học tập. 12
IV. NHIỆM VỤ VÀ TẦM QUAN TRỌNG CỦA MÔN Dược LIỆU 1. Nhiệm vụ của môn dược liệu - Xây đựng và tiến hành những phương pháp để kiểm tra các vị thuốc thảo mộc và động vật. - Điều tra phát hiện và nghiên cứu các vị thuốc thảo mộc và động vật trong nước. - Bảo vệ nguồn dược liệu thiên nhiên, hợp lí hoa sự khai thác và nuôi trồng chủ động bảo đảm yêu cầu. - Nghiên cứu cách chế biến để nâng cao và bảo quản phẩm chất dược liệu. 2. Tầm quan trọng của môn Dược liệu - Do điều kiện thiên nhiên thích hợp, dược liệu nước ta phong phú nhiều loại, nhất là dược liệu thảo mộc. Từ hàng ngàn năm nay, ông cha ta đã dùng các cây thuốc đó nhằm điều trị bệnh tật để tồn tại và phát triển. Dược liệu đã cứu sống, bảo vệ sức khoe của nhân dân ta và nhiều dân tộc khác trên thế giới. Hiện nay hàng ngàn vị thuốc dược liệu đã và đang được nhàn dân ta dùng để chữa bệnh, hàng trăm vị thuốc dược liệu đã được khai thác xuất khẩu. - Các vị thuốc dược liệu đã chữa khỏi nhiều loại bệnh, trong đó có những bệnh khó chữa như bệnh thấp khớp, rắn cắn... - Nghiên cứu môn học này giúp chúng ta hiểu biết, học tập được những kinh nghiệm của ông cha, sử dụng các phương pháp nghiên cứu hiện đại nuôi trồng, di thực, phân tích tách riêng hoạt chất, thí nghiệm tác dụng trên cơ thể sinh vật, trên lâm sàng,... để có thể tiến tới tổng hợp chất đó bằng phương pháp hoa học đế khỏi bị phụ thuộc vào thiên nhiên. Do đó môn Dược liệu mở đường nghiên cứu cho nhiều môn học khác như hoa dược, bào chế... (Chẳng hạn việc nghiên cứu phái minh ra quinalin, plasmoquin bắt nguồn từ nghiên cứu cấu tạo hoa học của quinin, chiết xuất novocain bắt nguồn từ tìm hiểu cấu tạo cocain từ cây coca). - Song song với việc nghiên cứu tách riêng các hoạt chất, việc sử dụng các vị thuốc nguyên thúy vẫn rất quan trọng, bên cạnh hoạt chất đã biết còn nhiều chất khác mà ta chưa có khả năng tìm thấy trong vị thuốc, có tác dụng phối hợp làm cho vị thuốc tác dụng tốt hơn hoặc ít gây độc hại hơn. Ngoài ra, còn một số chất có trong dược liệu ta chưa tổng hợp được như Strychnin, emetin và một số là nguyên liệu trung gian để tống hợp các hoa chất. Ví dụ: Euquinin từ quinin, apomorphin từ morphin. 13
Câu hỏi lượng giá * Trả lời ngắn gọn các câu từ 1 đến 3 bằng cách điển cụm từ thích hợp vảo chỗ trống: 1. Cuốn Dược liệu đầu tiên được xuất bản tại Việt Nam là (A) của tác giả (B) ì ũ7 - ' AỄữM.mũa.ĩứ.t
c. Đỗ Huy Bích, Bùi Xuân Chương. D. Đỗ Tất Lợi. 10. Năm 1978, Bộ Y tế biên soạn cuốn: A. Thuốc nam thường dùng B. Thuốc nam châm cứu. c. Danh mục cây thuốc Việt Nam. D. Sổ tay cây thuốc Việt Nam. E. Dược liệu Việt Nam. 11. Chất có trong dược liệu ta chưa tổng hợp được là: A. Novocain B. Cocain c. strychnin D. Ampicilin E. Amoxicilin
Bài 2 KỸ T H U Ậ T T H U H Á I , P H Ơ I SẤY, C H Ế B I Ế N , BẢO Q U Ả N D Ư Ợ C L I Ệ U Mục tiêu học tập 1. Trình bày được kỹ thuật thu hái, phơi sấy, chế biến sơ bộ dược liệu. 2. Kể được các nguyên nhân ảnh hưởng đến chất lượng dược liệu, nhũng biện pháp khắc phục trong bảo quản dược liệu. 3. Nâng cao tinh thần trách nhiệm trong công tác bảo quản, đảm bảo chất lượng dược liệu để phục vụ tốt sức khỏe nhân dân. ế Tất cả các dược liệu muốn đảm bào tiêu chuẩn chất lượng đều phải thu hái, phơi sấy, chế biến, bảo quản đúng yêu cầu kỹ thuật. ì. THU HÁI DƯỢC LIỆU Ti lệ hoạt chất chứa trong dược liệu phụ thuộc vào từng thời kỳ phát triển của cây thuốc đó. Do đó cần thu hái dược liệu đúng thời điểm để sao cho bộ phận dùng làm thuốc chứa nhiều hoạt chất nhất. 1. Rễ (radix), thân rễ (rhizoma), rễ củ (tuber) Nêu là cây sống hàng năm thì thu hái lúc lá ngả màu vàng, quả đã chín già; nêu là cây sông nhiều năm thì thu hái vào cuối thu sang đông lúc mà chát dinh dưỡng tập trung nhiều ờ rễ, rễ cù. Riêng rễ củ phải cắt bỏ phần nổi trên mặt đất. 2. Thân gỗ (lignum) Hiu hái thân cày vào mùa đông, khi lá cây đã rụng, thân cây chứa nhiều hoạt chất, gổ chắc, phơi sấy nhanh khô, bào quàn được lâu. I6