GIÁO TRÌNH GIỐNG VẬT NUÔI part 4

Chia sẻ: Asjhdkj Akshdkj | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:15

Thêm vào BST

Báo xấu

144
lượt xem 32
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

- Sai số của số trung bình: Là tham số đặc trưng cho mức độ phân tán của giá trị trung bình đã được tính toán trên cơ sở các mẫu quan sát rút ra từ quần thể. Ký hiệu sai mx = s n số của số trung bình là mx: - Hệ số biến động: Là tỷ lệ phần trăm giữa độ lệch tiêu chuẩn và trung bình của mẫu. Ký hiệu hệ số biến động là Cv, đơn vị tính phần trăm. s Cv(%) = − 100 x

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: GIÁO TRÌNH GIỐNG VẬT NUÔI part 4

- Sai sè cña sè trung b×nh: Lµ tham sè ®Æc tr−ng cho møc ®é ph©n t¸n cña gi¸ trÞ trung b×nh ®· ®−îc tÝnh to¸n trªn c¬ së c¸c mÉu quan s¸t rót ra tõ quÇn thÓ. Ký hiÖu sai s mx = n sè cña sè trung b×nh lµ mx: - HÖ sè biÕn ®éng: Lµ tû lÖ phÇn tr¨m gi÷a ®é lÖch tiªu chuÈn vµ trung b×nh cña mÉu. Ký hiÖu hÖ sè biÕn ®éng lµ Cv, ®¬n vÞ tÝnh phÇn tr¨m. s Cv(%) = − 100 x - HÖ sè t−¬ng quan: Dïng ®Ó biÓu thÞ møc ®é quan hÖ gi÷a 2 tÝnh tr¹ng x vµ y. HÖ sè t−¬ng quan lµ tû sè gi÷a hiÖp ph−¬ng sai (covariance) cña x vµ y víi tÝch cña hai ®é lÖch tiªu chuÈn x vµ ®é lÖch tiªu chuÈn y. HiÖp ph−¬ng sai cña x vµ y biÓu thÞ mèi quan hÖ t−¬ng hç gi÷a hai ®¹i l−îng x vµ y, ®−îc ký hiÖu lµ sxy: − − n ∑ ( xi − x )( yi − y ) sxy = i =1 n −1 trong ®ã, xi: c¸c gi¸ trÞ quan s¸t cña tÝnh tr¹ng x x : gi¸ trÞ trung b×nh cña tÝnh tr¹ng x yi: c¸c gi¸ trÞ quan s¸t t−¬ng øng cña tÝnh tr¹ng y y : gi¸ trÞ trung b×nh cña tÝnh tr¹ng y n: sè l−îng c¸c cÆp gi¸ trÞ quan s¸t x vµ y Ký hiÖu hÖ sè t−¬ng quan gi÷a x vµ y lµ rxy: − − n ∑ ( xi − x )( yi − y ) s xy rxy = = i =1 − − sx s y n n ∑ ( xi − x ) ∑ ( yi − y ) 2 2 i =1 i =1 rxy cã gi¸ trÞ biÕn ®éng trong ph¹m vi -1 tíi +1. NÕu rxy = 0: gi÷a x vµ y kh«ng cã t−¬ng quan; rxy > 0: gi÷a x vµ y cã mèi t−¬ng quan thuËn, nghÜa lµ gi¸ trÞ cña x t¨ng lªn hoÆc gi¶m ®i th× gi¸ trÞ cña y còng t¨ng lªn hoÆc gi¶m ®i vµ ng−îc l¹i; rxy < 0: gi÷a x vµ y cã mèi t−¬ng quan nghÞch, nghÜa lµ gi¸ trÞ cña x t¨ng lªn hoÆc gi¶m ®i th× gi¸ trÞ cña y l¹i gi¶m ®i hoÆc t¨ng lªn vµ ng−îc l¹i. 44
- HÖ sè håi quy tuyÕn tÝnh: Ph−¬ng tr×nh håi quy tuyÕn tÝnh y theo x cã d¹ng: y=bx+a trong ®ã, y : gi¸ trÞ c¸c quan s¸t cña tÝnh tr¹ng y (tÝnh tr¹ng phô thuéc); x : gi¸ trÞ c¸c quan s¸t cña tÝnh tr¹ng x (tÝnh tr¹ng ®éc lËp); b : hÖ sè håi quy cña y theo x; a : h»ng sè. HÖ sè håi quy tuyÕn tÝnh cña y theo x lµ tû sè gi÷a hiÖp ph−¬ng sai cña hai tÝnh tr¹ng x vµ y víi ph−¬ng sai cña tÝnh tr¹ng x (tÝnh tr¹ng ®éc lËp). − − n ∑ ( xi − x )( yi − y ) s xy b= = i =1 − n 2 sx ∑ ( xi − x ) 2 i =1 Gi¸ trÞ cña b biÓu thÞ møc ®é phô thuéc tuyÕn tÝnh cña y vµo sù thay ®æi cña x, khi x t¨ng gi¶m 1 ®¬n vÞ th× y t¨ng gi¶m b ®¬n vÞ t−¬ng øng. 2.5. ¶nh h−ëng cña di truyÒn vµ ngo¹i c¶nh ®èi víi c¸c tÝnh tr¹ng sè l−îng Di truyÒn vµ m«i tr−êng lµ 2 nh©n tè ¶nh h−ëng chñ yÕu tíi c¸c tÝnh tr¹ng sè l−îng. M« h×nh cña sù ¶nh h−ëng nµy nh− sau: P=G+E trong ®ã, P : Gi¸ trÞ kiÓu h×nh G : Gi¸ trÞ kiÓu gen E : Sai lÖch m«i tr−êng - Gi¸ trÞ kiÓu h×nh (gi¸ trÞ phenotyp): lµ gi¸ trÞ c©n ®o ®ong ®Õm ®−îc cña tÝnh tr¹ng sè l−îng; - Gi¸ trÞ kiÓu gen (gi¸ trÞ genotyp): do toµn bé c¸c gen mµ c¸ thÓ cã g©y nªn; - Sai lÖch m«i tr−êng: do tÊt c¶ c¸c yÕu tè kh«ng ph¶i di truyÒn g©y nªn sù sai kh¸c gi÷a gi¸ trÞ kiÓu gen vµ gi¸ trÞ kiÓu h×nh. Gi¸ trÞ kiÓu gen chÞu ¶nh h−ëng bëi 3 lo¹i t¸c ®éng cña c¸c gen, ®ã lµ t¸c ®éng céng gép, t¸c ®éng tréi vµ t¸c ®éng t−¬ng t¸c. M« h×nh vÒ c¸c t¸c ®éng gen nµy nh− sau: G=A+D+I trong ®ã, G : gi¸ trÞ kiÓu gen A : gi¸ trÞ céng gép D : Sai lÖch tréi I : Sai lÖch t−¬ng t¸c 45
- Gi¸ trÞ céng gép, cßn ®−îc gäi lµ gi¸ trÞ gièng, lµ gi¸ trÞ kiÓu gen do t¸c ®éng céng gép cña tõng alen g©y nªn. C¸c alen nµy kh«ng chÞu ¶nh h−ëng cña bÊt kú mét alen nµo kh¸c, ¶nh h−ëng chung cña chóng t¹o nªn gi¸ trÞ di truyÒn cña tÝnh tr¹ng. Khi chuyÓn giao tõ thÕ hÖ tr−íc sang thÕ hÖ sau, bè hoÆc mÑ sÏ truyÒn cho ®êi con 1/2 gi¸ trÞ céng gép cña m×nh, v× vËy ng−êi ta cßn gäi gi¸ trÞ céng gép lµ gi¸ trÞ gièng. - Sai lÖch tréi: Sù t−¬ng t¸c lÉn nhau cña 2 alen trªn cïng mét locut g©y ra t¸c ®éng tréi. Trong m« h×nh vÒ c¸c t¸c ®éng di truyÒn, t¸c ®éng tréi lµ mét nguyªn nh©n g©y ra sù kh¸c biÖt gi÷a gi¸ trÞ kiÓu gen vµ gi¸ trÞ céng gép, v× vËy ta gäi lµ sai lÖch tréi. - Sai lÖch t−¬ng t¸c: C¸c t−¬ng t¸c g©y ra bëi hai hay nhiÒu alen ë c¸c locut hoÆc c¸c nhiÔm s¾c thÓ kh¸c nhau, bëi c¸c alen víi c¸c cÆp alen trªn cïng mét locut, hoÆc bëi c¸c cÆp alen víi nhau t¹o nªn t¸c ®éng t−¬ng t¸c (hoÆc cßn gäi lµ t¸c ®éng ¸t gen). Trong m« h×nh vÒ c¸c t¸c ®éng di truyÒn, t¸c ®éng t−¬ng t¸c còng lµ mét nguyªn nh©n g©y ra sù kh¸c biÖt gi÷a gi¸ trÞ kiÓu gen vµ gi¸ trÞ céng gép, v× vËy ta gäi lµ sai lÖch t−¬ng t¸c. Ng−êi ta ph©n chia ¶nh h−ëng m«i tr−êng thµnh 2 lo¹i: - ¶nh h−ëng m«i tr−êng chung, ký hiÖu Eg (cßn gäi lµ m«i tr−êng th−êng xuyªn: Ep): do c¸c yÕu tè m«i tr−êng t¸c ®éng mét c¸ch th−êng xuyªn tíi tÝnh tr¹ng sè l−îng cña vËt nu«i, ch¼ng h¹n: tËp qu¸n, quy tr×nh ch¨n nu«i; - ¶nh h−ëng m«i tr−êng riªng, ký hiÖu Es (cßn gäi lµ m«i tr−êng t¹m thêi: Et): do c¸c yÕu tè m«i tr−êng t¸c ®éng mét c¸ch kh«ng th−êng xuyªn tíi tÝnh tr¹ng sè l−îng cña vËt nu«i, ch¼ng h¹n nh÷ng thay ®æi vÒ thøc ¨n, thêi tiÕt, tuæi t¸c ®èi víi vËt nu«i. Nh− vËy: E = Eg + Es hoÆc: E = Ep + Et trong ®ã: E : Sai lÖch m«i tr−êng; Eg : Sai lÖch m«i tr−êng chung; Es : Sai lÖch m«i tr−êng riªng; Ep : Sai lÖch m«i tr−êng th−êng xuyªn; Et : Sai lÖch m«i tr−êng t¹m thêi. Do vËy: P = G + Eg + Es P = A + D + I + Eg + Es 46
3. Chän gièng vËt nu«i 3.1. Mét sè kh¸i niÖm c¬ b¶n vÒ chän gièng vËt nu«i Môc ®Ých cña chän gièng lµ ph¶i chän ®óng ®−îc nh÷ng vËt gièng tèt. Quan niÖm vËt gièng tèt thay ®æi theo thêi gian, g¾n liÒn víi hiÓu biÕt cña ng−êi lµm c«ng t¸c gièng, víi c¬ së vËt chÊt kü thuËt ®−îc sö dông phôc vô cho viÖc ®¸nh gi¸ con vËt còng nh− yªu cÇu cña thÞ tr−êng ®èi víi s¶n phÈm cña vËt nu«i. §Ó n¾m ®−îc nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ chän gièng vËt nu«i, cÇn hiÓu ®−îc mét sè kh¸i niÖm c¬ b¶n sau: 3.1.1. HiÖu qu¶ chän läc vµ li sai chän läc - HiÖu qu¶ chän läc (cßn gäi lµ ®¸p øng chän läc), ký hiÖu R, lµ sù chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ kiÓu h×nh trung b×nh cña ®êi con sinh ra tõ nh÷ng bè mÑ ®−îc chän läc so víi gi¸ trÞ kiÓu h×nh trung b×nh cña toµn bé thÕ hÖ bè mÑ. - Li sai chän läc, ký hiÖu S, lµ sù chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ kiÓu h×nh trung b×nh cña c¸c bè mÑ ®−îc chän läc so víi gi¸ trÞ kiÓu h×nh trung b×nh cña toµn bé thÕ hÖ bè mÑ. VÝ dô: Trong mét ®µn bß s÷a cã n¨ng suÊt trung b×nh 2500 kg/kú v¾t s÷a, chän ra nh÷ng bß cã n¨ng suÊt cao nhÊt; n¨ng suÊt trung b×nh cña chóng lµ 3500 kg. §êi con cña nh÷ng bß nµy cã n¨ng suÊt trung b×nh 2800 kg. Ta cã: HiÖu qu¶ chän läc = Trung b×nh ®êi con - Trung b×nh toµn bé bè mÑ R = 2800 kg - 2500 kg = 300 kg Li sai chän läc = Trung b×nh bè mÑ ®−îc chän läc - Trung b×nh toµn bé bè mÑ S = 3500 kg - 2500 kg = 1000 kg HiÖu qu¶ chän läc cña mét tÝnh tr¹ng nhÊt ®Þnh b»ng tÝch gi÷a hÖ sè di truyÒn vµ li sai chän läc cña tÝnh tr¹ng ®ã: R = h2S Nh− vËy, hai nh©n tè chñ yÕu ¶nh h−ëng tíi hiÖu qu¶ chän läc cña mét tÝnh tr¹ng ®ã lµ hÖ sè di truyÒn cña tÝnh tr¹ng vµ li sai chän läc ®èi víi tÝnh tr¹ng nµy. 3.1.2 HÖ sè di truyÒn Cã hai kh¸i niÖm vÒ hÖ sè di truyÒn, ®ã lµ hÖ sè di truyÒn theo nghÜa réng vµ hÖ sè di truyÒn theo nghÜa hÑp. HÖ sè di truyÒn theo nghÜa réng lµ tû sè gi÷a ph−¬ng sai di σ2 G truyÒn vµ ph−¬ng sai kiÓu h×nh: HÖ sè di truyÒn theo nghÜa réng = σ2 P Trªn thùc tÕ, kh¸i niÖm hÖ sè di truyÒn theo nghÜa hÑp ®−îc sö dông réng r·i h¬n vµ ký hiÖu lµ h2. HÖ sè di truyÒn theo nghÜa hÑp lµ tû sè gi÷a ph−¬ng sai di truyÒn 47
céng gép vµ ph−¬ng sai kiÓu h×nh. Sau ®©y ta sö dông kh¸i niÖm hÖ sè di truyÒn thay cho kh¸i niÖm hÖ sè di truyÒn theo nghÜa hÑp: σ2 A h2 = HÖ sè di truyÒn: σ2P HÖ sè di truyÒn cã gi¸ trÞ thÊp nhÊt b»ng 0 vµ cao nhÊt b»ng 1 (hoÆc tõ 0 tíi 100% theo c¸ch biÓu thÞ b»ng phÇn tr¨m). Gi¸ trÞ cña hÖ sè di truyÒn phô thuéc vµo: lo¹i tÝnh tr¹ng, thêi gian vµ quÇn thÓ ®éng vËt mµ ta theo dâi (thêi gian vµ kh«ng gian) vµ ph−¬ng ph¸p −íc tÝnh. C¸c tÝnh tr¹ng n¨ng suÊt vµ chÊt l−îng s¶n phÈm ë vËt nu«i th−êng ®−îc xÕp vµo ba nhãm kh¸c nhau vÒ hÖ sè di truyÒn: - C¸c tÝnh tr¹ng cã hÖ sè di truyÒn thÊp (tõ 0 tíi 0,2): bao gåm c¸c tÝnh tr¹ng thuéc vÒ søc sinh s¶n nh− tû lÖ ®Î, tû lÖ nu«i sèng, sè con ®Î ra trong mét løa, s¶n l−îng trøng... - C¸c tÝnh tr¹ng cã hÖ sè di truyÒn trung b×nh (tõ 0,2 tíi 0,4): bao gåm c¸c tÝnh tr¹ng vÒ tèc ®é sinh tr−ëng, chi phÝ thøc ¨n cho 1 kg t¨ng träng... - C¸c tÝnh tr¹ng cã hÖ sè di truyÒn cao (tõ 0,4 trë lªn): bao gåm c¸c tÝnh tr¹ng thuéc vÒ phÈm chÊt s¶n phÈm nh− khèi l−îng trøng, tû lÖ mì s÷a, tû lÖ n¹c... B¶ng 2.6. Mét sè −íc tÝnh hÖ sè di truyÒn vÒ c¸c tÝnh tr¹ng s¶n xuÊt cña vËt nu«i (Theo Taylor, Bogart, 1988) h2 h2 TÝnh tr¹ng TÝnh tr¹ng Bß thÞt: Gµ: - Kho¶ng c¸ch gi÷a 2 løa ®Î 0,10 - Tuæi thµnh thôc vÒ tÝnh dôc 0,35 - Tuæi thµnh thôc vÒ tÝnh dôc 0,40 - S¶n l−îng trøng 0,25 - Khèi l−îng s¬ sinh 0,40 - Khèi l−îng trøng 0,40 - Khèi l−îng cai s÷a 0,30 - Khèi l−îng c¬ thÓ tr−ëng 0,40 thµnh - T¨ng träng sau cai s÷a 0,45 - Tû lÖ Êp në 0,10 - Khèi l−îng c¬ thÓ tr−ëng thµnh 0,50 - Tû lÖ nu«i sèng 0,10 Bß s÷a: Lîn: - Kh¶ n¨ng thô thai 0,05 - Sè con ®Î ra/æ 0,10 - Khèi l−îng s¬ sinh 0,50 - Khèi l−îng s¬ sinh 0,05 - S¶n l−îng s÷a 0,25 - Khèi l−îng toµn æ khi cai s÷a 0,15 - S¶n l−îng mì s÷a 0,25 - T¨ng träng sau cai s÷a 0,30 - S¶n l−îng protein s÷a 0,25 - §é dµy mì cña th©n thÞt 0,50 - MÉn c¶m víi bÖnh viªm vó 0,10 - DiÖn tÝch "m¾t thÞt" 0,45 - Khèi l−îng c¬ thÓ tr−ëng thµnh 0,35 - Tû lÖ n¹c 0,45 - Tèc ®é tiÕt s÷a 0,30 48
HÖ sè di truyÒn cã ý nghÜa quan träng trong c«ng t¸c gièng. §èi víi nh÷ng tÝnh tr¹ng cã hÖ sè di truyÒn cao, viÖc chän läc nh÷ng bè mÑ cã n¨ng suÊt cao lµ biÖn ph¸p c¶i tiÕn n¨ng suÊt ë thÕ hÖ con mét c¸ch nhanh chãng vµ ch¾c ch¾n h¬n so víi c¸c tÝnh tr¹ng cã hÖ sè di truyÒn trung b×nh hoÆc thÊp. Ng−îc l¹i, ®èi víi nh÷ng tÝnh tr¹ng cã hÖ sè di truyÒn thÊp, lai gièng sÏ biÖn ph¸p c¶i tiÕn n¨ng suÊt cã hiÖu qu¶ h¬n so víi chän läc. 3.1.3. C−êng ®é chän läc Li sai chän läc phô thuéc vµo tû lÖ chän läc (tû lÖ c¸c bè mÑ ®−îc chän läc so víi tæng sè bè mÑ) vµ ®é lÖch tiªu chuÈn kiÓu h×nh cña tÝnh tr¹ng chän läc. xS S xS x H×nh 6.2. HiÖu qu¶ chän läc phô thuéc vµo tû lÖ chän läc vµ ®é lÖch tiªu chuÈn kiÓu h×nh cña tÝnh tr¹ng (§¬n vÞ tÝnh cña li sai chän läc lµ ®é lÖch tiªu chuÈn kiÓu h×nh) (a): Chän läc 50%, σP = 2, S = 1,6 (b): Chän läc 20%, σP = 2, S = 2,8 (c): Chän läc 20%, σP = 1, S = 1,4 Cã thÓ quan s¸t mèi quan hÖ gi÷a hiÖu qu¶ chän läc vµ li sai chän läc qua s¬ ®å sau: 49
ThÕ hÖ bè mÑ S ThÕ hÖ con R H×nh 2.3. Mèi quan hÖ gi÷a hiÖu qu¶ chän läc vµ li sai chän läc. ë thÕ hÖ bè mÑ: chªnh lÖch gi÷a trung b×nh cña c¸c bè mÑ ®−îc chän läc vµ trung b×nh quÇn thÓ lµ ly sai chän läc. ë thÕ hÖ con: chªnh lÖch gi÷a trung b×nh cña thÕ hÖ con sinh ra tõ c¸c bè mÑ ®−îc chän läc vµ trung b×nh quÇn thÓ lµ hiÖu qu¶ chän läc. §Ó ®¬n gi¶n bít c¸c yÕu tè ¶nh h−ëng tíi hiÖu qu¶ chän läc, ng−êi ta tiªu chuÈn ho¸ li sai chän läc theo ®é lÖch tiªu chuÈn kiÓu h×nh cña tÝnh tr¹ng chän läc, do vËy h×nh thµnh mét kh¸i niÖm míi ®ã lµ c−êng ®é chän läc. C−êng ®é chän läc, ký hiÖu i, lµ tû sè gi÷a li sai chän läc vµ ®é lÖch tiªu chuÈn kiÓu h×nh cña tÝnh tr¹ng: S i= σP S = iσP Nh− vËy: Thay biÓu thøc trªn vµo c«ng thøc tÝnh hiÖu qu¶ chän läc, ta cã: R = h2iσP Do ®ã, hiÖu qu¶ chän läc ®èi víi mét tÝnh tr¹ng sÏ phô thuéc vµo hÖ sè di truyÒn, c−êng ®é chän läc vµ ®é lÖch tiªu chuÈn kiÓu h×nh cña tÝnh tr¹ng ®ã. 50
§é lín cña c−êng ®é chän läc phô thuéc vµo quy m« ®µn vËt nu«i còng nh− vµo tû lÖ chän läc ¸p dông cho ®µn vËt nu«i nµy. Ng−êi ta ®· lËp c¸c b¶ng tra s½n, trong ®ã c¨n cø vµo tû lÖ chän läc (p) t×m ra ®−îc c−êng ®é chän läc (i). Cã thÓ sö dông b¶ng tra s½n sau ®©y ®Ó x¸c ®Þnh c−êng ®é chän läc cho bÊt cø ®µn vËt nu«i nµo. B¶ng 2.7. C−êng ®é chän läc phô thuéc vµo tû lÖ chän läc (p) (n = ∞) p i p i p i p i 0,01 2,655 0,0001 3,960 0,001 3,367 0,1 1,755 0,0002 3,790 0,002 3,170 0,02 2,412 0,2 1,400 0,0003 3,687 0,003 3,050 0,03 2,268 0,3 1,159 0,0004 3,613 0,004 2,962 0,04 2,154 0,4 0,966 0,0005 3,554 0,005 2,892 0,05 2,063 0,5 0,798 0,0006 3,057 0,006 2,834 0,06 1,985 0,6 0,644 0,0007 3,464 0,007 2,784 0,07 1,918 0,7 0,497 0,0008 3,429 0,008 2,740 0,08 1,858 0,8 0,350 0,0009 3,397 0,009 2,701 0,09 1,804 0,9 0,195 Trong b¶ng trªn, nÕu p = 1, nghÜa lµ kh«ng cã chän gièng, tÊt c¶ vËt nu«i trong ®µn ®Òu ®−îc sö dông ®Ó sinh s¶n, th× i = 0. NÕu i = 0 hiÖu qu¶ sÏ b»ng kh«ng. Gi¶ sö, nÕu ®µn vËt nu«i cã 1000 con, ta chØ chän 10 con lµm gièng, tû lÖ chän läc lµ: 10/1000=0,01, tra b¶ng sÏ ®−îc c−êng ®é chän läc: i = 2,655. Trªn thùc tÕ, sè l−îng ®ùc gièng ®−îc sö dông lu«n Ýt h¬n sè l−îng c¸i gièng ®−îc sö dông nªn tû lÖ chän läc con ®ùc kh¸c víi con c¸i, do vËy ph¶i tÝnh c−êng ®é chän läc chung: i®ùc + ic¸i ichung = 2 MÆt kh¸c, nÕu viÖc chän läc thay thÕ gièng diÔn ra ngay trong ®µn vËt nu«i theo s¬ ®å sau sÏ dÉn tíi 4 tû lÖ chän läc kh¸c nhau, v× vËy sÏ cã 4 c−êng ®é chän läc kh¸c nhau: Bè MÑ BB BM MB MM §ùc C¸i pBB: Tû lÖ chän läc trong ®µn bè ®Ó gi÷ ®êi con lµm ®ùc gièng pBM: Tû lÖ chän läc trong ®µn bè ®Ó gi÷ ®êi con lµm c¸i gièng 51
pMB: Tû lÖ chän läc trong ®µn mÑ ®Ó gi÷ ®êi con lµm ®ùc gièng pMM: Tû lÖ chän läc trong ®µn mÑ ®Ó gi÷ ®êi con lµm c¸i gièng iBB + iBM + iMB + iMM ichung = 4 C¸c tû lÖ chän läc trªn kh¸c nhau g©y ra c¸c c−êng ®é chän läc kh¸c nhau, dÉn tíi møc ®é ®ãng gãp cho hiÖu qu¶ chän läc cña c¸c ph−¬ng thøc chän läc nµy còng kh¸c nhau. Trong chän gièng bß s÷a, ng−êi ta ®· −íc tÝnh hiÖu qu¶ chän läc do tõng ph−¬ng thøc chän läc nµy ®ãng gãp ®−îc nh− sau: Bè MÑ 45% 25% 25% 5% §ùc C¸i Theo s¬ ®å trªn, chän ®óng ®−îc nh÷ng bß ®ùc gièng tèt ®Ó gi÷ ®êi con lµm ®ùc gièng ®ãng gãp 45% cho hiÖu qu¶ chän läc, chän ®óng ®−îc nh÷ng bß c¸i gièng tèt ®Ó gi÷ ®êi con lµm ®ùc gièng ®ãng gãp 25% cho hiÖu qu¶ chän läc. Nh− vËy, viÖc chän gièng ®èi víi con ®ùc ®ãng gãp 70% cho hiÖu qu¶ chän läc ®èi víi ch¨n nu«i bß s÷a. Nãi c¸ch kh¸c con ®ùc ®ãng vai trß v« cïng quan träng trong viÖc c¶i tiÕn di truyÒn ë bß s÷a. 3.1.4. Kho¶ng c¸ch thÕ hÖ Tõ c«ng thøc tÝnh hiÖu qu¶ chän läc ta thÊy thêi gian ®Ó ®¹t ®−îc hiÖu qu¶ chän läc lµ kho¶ng thêi gian cña mét thÕ hÖ (tõ thÕ hÖ bè mÑ tíi thÕ hÖ con). Trong thùc tÕ, kho¶ng c¸ch cña mçi thÕ hÖ dµi ng¾n phô thuéc vµo loµi gia sóc, vµo chÕ ®é qu¶n lý cña tõng ®µn gia sóc, v× vËy ng−êi ta th−êng tÝnh hiÖu qu¶ chän läc theo ®¬n vÞ thêi gian lµ 1 n¨m: h2iσP R(n¨m) = L trong ®ã, L lµ kho¶ng c¸ch thÕ hÖ (®¬n vÞ tÝnh lµ n¨m) Víi c¸ch tÝnh nµy, hiÖu qu¶ chän läc cßn ®−îc gäi lµ tiÕn bé di truyÒn hµng n¨m (Δg). Kho¶ng c¸ch thÕ hÖ lµ tuæi trung b×nh cña bè mÑ t¹i c¸c thêi ®iÓm ®êi con cña chóng ®−îc sinh ra. Kho¶ng c¸ch thÕ hÖ ®−îc tÝnh theo ®¬n vÞ thêi gian lµ n¨m. 52
Kho¶ng c¸ch thÕ hÖ ®èi víi con c¸i phô thuéc vµo c¸c yÕu tè: - Tuæi ®Î løa ®Çu: Tuæi ®Î løa ®Çu cµng sím kho¶ng c¸ch thÕ hÖ cµng ng¾n vµ ng−îc l¹i; - Thêi h¹n sö dông lµm gièng: Thêi h¹n sö dông cµng ng¾n kho¶ng c¸ch thÕ hÖ cµng ng¾n vµ ng−îc l¹i; - Kho¶ng c¸ch gi÷a hai løa ®Î: Kho¶ng c¸ch gi÷a hai løa ®Î cµng ng¾n kho¶ng c¸ch thÕ hÖ cµng ng¾n vµ ng−îc l¹i. Kho¶ng c¸ch thÕ hÖ ®èi víi con ®ùc phô thuéc vµo c¸c yÕu tè: - Tuæi phèi gièng lÇn ®Çu: Tuæi phèi gièng lÇn ®Çu cµng sím kho¶ng c¸ch thÕ hÖ cµng ng¾n vµ ng−îc l¹i; - Thêi h¹n sö dông lµm gièng: Thêi h¹n sö dông lµm gièng cµng sím kho¶ng c¸ch thÕ hÖ cµng ng¾n vµ ng−îc l¹i; - Sè gia sóc sinh ra hµng n¨m: Sè gia sóc sinh ra hµng n¨m khi con ®ùc cßn non nhiÒu h¬n so víi khi con ®ùc ®· giµ sÏ rót ng¾n ®−îc kho¶ng c¸ch thÕ hÖ vµ ng−îc l¹i. VÝ dô: 1 bß c¸i sinh n¨m 1990, ®Î løa thø nhÊt vµo n¨m 1993, løa thø hai vµo n¨m 1995, løa thø ba vµo n¨m 1996, løa thø t− vµo n¨m 1998. Kho¶ng c¸ch thÕ hÖ cña bß c¸i nµy sÏ lµ: (3 + 5 + 6 + 8)/4 = 5,5 n¨m 1 bß ®ùc gièng ë tr¹m thô tinh nh©n t¹o sinh n¨m 1990, n¨m 1992 cã ®−îc 200 bª, n¨m 1993 cã 300 bª, n¨m 1994 cã 500 bª. Kho¶ng c¸ch thÕ hÖ cña bß c¸i nµy sÏ lµ: (2 x 200) + (3 x 300) + (4x500) 3300 = = 3,3 n¨m 200 + 300 + 500 1000 Còng nh− ®èi víi c−êng ®é chän läc, kho¶ng c¸ch thÕ hÖ gi÷a con ®ùc vµ con c¸i cã thÓ kh¸c nhau, do ®ã: L®ùc + Lc¸i Lchung = 2 Kho¶ng c¸ch thÕ hÖ cña mét ®µn gia sóc sÏ lµ con sè trung b×nh kho¶ng c¸ch thÕ hÖ cña c¸c c¸ thÓ trong ®µn L®µn = Σ Li/n Kho¶ng c¸ch thÕ hÖ trung b×nh (n¨m) cña mét sè lo¹i vËt nu«i nh− sau: 53
Loµi gia sóc Con ®ùc Con c¸i Bß thÞt, bß s÷a 3,0 - 4,0 4,5 - 6,0 Lîn 1,5 - 2,0 2,5 - 3,0 Gia cÇm 1,0 - 1,5 1,0 - 1,5 C¸c vÝ dô sau ®©y minh ho¹ cho viÖc −íc tÝnh hiÖu qu¶ chän läc: VÝ dô 1: Mét ®µn bß thÞt ®−îc chän läc theo tÝnh tr¹ng khèi l−îng c¬ thÓ lóc 1 n¨m tuæi víi hÖ sè di truyÒn b»ng 0,25; ®é lÖch tiªu chuÈn kiÓu h×nh b»ng 20kg. Lóc mét n¨m tuæi, c¸c bß c¸i cã khèi l−îng trung b×nh 175kg vµ khèi l−îng trung b×nh cña toµn bé 100 bß ®ùc lµ 200kg. - H·y −íc tÝnh khèi l−îng mét n¨m tuæi cña 10 bß ®ùc gièng tèt nhÊt? S®ùc = i®ùc σP Ta cã: p®ùc = 10/100 = 0,1; do ®ã i®ùc = 1,755 (tra b¶ng 2.7) S®ùc = 1,755 x 20 = 35,1kg (so víi khèi l−îng trung b×nh) Do vËy, khèi l−îng trung b×nh cña 10 bß ®ùc gièng tèt nhÊt sÏ b»ng: 200 + 35,1 = 235,1kg. - HiÖu qu¶ chän läc khi sö dông 10 bß ®ùc gièng nµy phèi gièng víi ®µn bß c¸i sÏ b»ng bao nhiªu? Do con c¸i kh«ng ®−îc chän läc nªn: ic¸i = 0; i®ùc + ic¸i 1,755 + 0 h σP = 2 R= x 0,25 x 20 2 2 = 4,3875kg (so víi khèi l−îng trung b×nh) Do vËy, ®êi con sÏ cã khèi l−îng lóc mét n¨m tuæi nh− sau: Con ®ùc: 200 + 4,3875 = 204,3875kg Con c¸i : 175 + 4,3875 = 179,3875kg. - HiÖu qu¶ chän läc khi sö dông 10 bß ®ùc gièng tèt nhÊt nµy phèi gièng víi 1/2 sè bß c¸i tèt nhÊt ®µn? Do chän läc 1/2 c¸i tèt nhÊt, p = 0,5 nªn: ic¸i = 0,798 (tra b¶ng 2.7); i®ùc + ic¸i 1,755 + 0,798 h2σP = R= x 0,25 x 20 2 2 = 6,3825kg (so víi khèi l−îng trung b×nh) Do vËy, ®êi con sÏ cã khèi l−îng lóc mét n¨m tuæi nh− sau: Con ®ùc: 200 + 6,3825 = 206,3825 kg Con c¸i : 175 + 6,3825 = 181,3825 kg. 54
VÝ dô 2: Mét tr¹i lîn gièng cã quy m« th−êng xuyªn 1000 lîn n¸i sinh s¶n, 40 lîn ®ùc gièng. Tuæi sö dông trung b×nh cña lîn n¸i lµ 4 n¨m, ®ùc gièng lµ 3 n¨m. N¨ng suÊt sinh s¶n cña lîn n¸i lµ 18 lîn cai s÷a/n¸i/n¨m. Tr¹i gièng nµy cã mét hÖ thèng kiÓm tra ®¸nh gi¸ ®¶m b¶o chän läc ®óng ®−îc nh÷ng lîn ®ùc gièng hËu bÞ tèt nhÊt vÒ tèc ®é t¨ng träng ®Ó thay thÕ cho ®µn ®ùc gièng ®−îc lo¹i th¶i hµng n¨m. H·y −íc tÝnh hiÖu qu¶ chän läc hµng n¨m ®èi víi tèc ®é t¨ng träng (g/ngµy), biÕt r»ng tÝnh tr¹ng nµy cã hÖ sè di truyÒn lµ 0,3; ®é lÖch tiªu chuÈn kiÓu h×nh lµ 40g/ngµy vµ c¬ cÊu tuæi cña ®µn lîn gièng sinh s¶n nh− sau: Tuæi sö dông (n¨m) 2 3 4 Tæng sè §ùc gièng 25 15 40 N¸i sinh s¶n 370 330 300 1000 TÝnh kho¶ng c¸ch thÕ hÖ: §èi víi lîn ®ùc: L®ùc = [(25 x 2) + (15 x 3)]/ (25 + 15) = 2,375 n¨m §èi víi lîn c¸i: Lc¸i = [(370 x 2) + (333 x 3) + (300 x 4)]/(370 + 330 + 300) = 2,939 TÝnh c−êng ®é chän läc: Sè lîn cai s÷a hµng n¨m cña tr¹i gièng lµ: 1000 n¸i x 18 con/n¸i/n¨m = 18.000 con, trong ®ã cã 9.000 lîn ®ùc vµ 9.000 lîn c¸i Tû lÖ chän läc lîn ®ùc lµm gièng lµ: 25/9.000 = 0,0028. Tra b¶ng 2.7, c−êng ®é chän läc ®èi víi lîn ®ùc sÏ lµ i®ùc = 3,050. Do con c¸i kh«ng ®−îc chän läc theo tÝnh tr¹ng nµy, nªn ic¸i = 0. Nh− vËy hiÖu qu¶ chän läc trung b×nh hµng n¨m sÏ b»ng: i®ùc + ic¸i 3,050 + 0 h σP = 2 R= x 0,3 x 40 = 6,91 g/ngµy L®ùc + Lc¸i 2,375 + 2,939 Víi c¬ cÊu vµ tæ chøc chän läc nh− trªn, hµng n¨m lîn con cai s÷a do tr¹i gièng s¶n xuÊt ra sÏ cã tèc ®é t¨ng träng trung b×nh hµng ngµy t¨ng h¬n lµ 6,91 g/ngµy. NÕu ®µn lîn hiÖn t¹i cã tèc ®é t¨ng träng trung b×nh hµng ngµy lµ 700 g/ngµy, tiÕn bé di truyÒn hµng n¨m −íc tÝnh ®−îc lµ: 6,91/700 = 1%. 3.2. Chän läc c¸c tÝnh tr¹ng sè l−îng 3.2.1. Kh¸i niÖm vÒ gi¸ trÞ gièng Nh− ®· biÕt, gi¸ trÞ kiÓu gen vÒ mét tÝnh tr¹ng nµo ®ã cña mét con vËt bao gåm gi¸ trÞ céng gép, c¸c sai lÖch tréi vµ sai lÖch t−¬ng t¸c cña c¸c gen chi phèi tÝnh tr¹ng 55
®ã. Gi¸ trÞ céng gép do t¸c ®éng céng chung l¹i cña nhiÒu gen, mçi gen l¹i cã t¸c ®éng ®éc lËp g©y nªn. Bè hoÆc mÑ sÏ truyÒn cho ®êi con 1/2 c¸c gen nµy, do ®ã bè hoÆc mÑ sÏ truyÒn cho ®êi con 1/2 gi¸ trÞ céng gép cña chÝnh b¶n th©n m×nh. Trong khi ®ã, ë ®êi con, do cã sù kÕt hîp hai bé gen cña bè vµ mÑ nªn sÏ h×nh thµnh c¸c t¸c ®éng tréi vµ t−¬ng t¸c míi kh¸c víi bè hoÆc mÑ. Nh− vËy, gi¸ trÞ céng gép ®−îc truyÒn tõ thÕ hÖ tr−íc sang thÕ hÖ sau theo nguyªn t¾c: con nhËn ®−îc 1/2 cña bè vµ 1/2 cña mÑ. Do vËy, ng−êi ta cßn gäi gi¸ trÞ céng gép lµ gi¸ trÞ gièng, ký hiÖu lµ BV (Breeding Value). Gi¸ trÞ gièng cña mét c¸ thÓ lµ gi¸ trÞ kiÓu gen t¸c ®éng céng gép mµ c¸ thÓ ®ã ®ãng gãp cho thÕ hÖ sau. Chóng ta kh«ng thÓ ®¸nh gi¸ trùc tiÕp ®−îc gi¸ trÞ gièng cña con vËt, bëi v× cho tíi nay còng nh− trong mét thêi gian dµi n÷a chóng ta vÉn ch−a biÕt ®−îc ¶nh h−ëng cña rÊt nhiÒu c¸c gen ®ãng gãp nªn t¸c ®éng céng gép. Do ®ã chóng ta chØ cã thÓ −íc tÝnh ®−îc gi¸ trÞ gièng. Gi¸ trÞ gièng −íc tÝnh ®−îc ký hiÖu lµ EBV hoÆc ¢. Ph−¬ng ph¸p duy nhÊt ®Ó cã thÓ −íc tÝnh gi¸ trÞ gièng cña mét vËt nu«i vÒ mét tÝnh tr¹ng nµo ®ã lµ dùa vµo gi¸ trÞ kiÓu h×nh cña tÝnh tr¹ng nµy ë chÝnh b¶n th©n con vËt, hoÆc dùa vµo gi¸ trÞ kiÓu h×nh cña tÝnh tr¹ng nµy ë con vËt hä hµng víi con vËt mµ ta cÇn −íc tÝnh gi¸ trÞ gièng, hoÆc phèi hîp c¶ hai lo¹i gi¸ trÞ kiÓu h×nh nµy. C¸ch −íc tÝnh gi¸ trÞ gièng cña mét vËt nu«i ®èi víi nhiÒu tÝnh tr¹ng còng sÏ t−¬ng tù nh− vËy. Gi¸ trÞ kiÓu h×nh cña mét con vËt mµ ta sö dông ®Ó −íc tÝnh gi¸ trÞ gièng ®−îc gäi lµ nguån th«ng tin gióp cho viÖc ®¸nh gi¸ gi¸ trÞ gièng. C¸c nguån th«ng tin ®−îc sö dông ®Ó −íc tÝnh gi¸ trÞ gièng bao gåm: - Nguån th«ng tin cña b¶n th©n con vËt: c¸c sè liÖu vÒ c¸c tÝnh tr¹ng n¨ng suÊt hay phÈm chÊt cña chÝnh b¶n th©n con vËt; - Nguån th«ng tin cña tæ tiªn con vËt: c¸c sè liÖu vÒ c¸c tÝnh tr¹ng n¨ng suÊt hay phÈm chÊt cña bè, mÑ, «ng bµ néi ngo¹i, cña c¸c ®êi tr−íc thÕ hÖ «ng bµ; - Nguån th«ng tin cña anh chÞ em con vËt: c¸c sè liÖu vÒ c¸c tÝnh tr¹ng n¨ng suÊt hay phÈm chÊt cña anh chÞ em ruét (cïng bè cïng mÑ), anh chÞ em nöa ruét thÞt (cïng bè kh¸c mÑ hoÆc cïng mÑ kh¸c bè); - Nguån th«ng tin tõ ®êi con cña con vËt: c¸c sè liÖu vÒ c¸c tÝnh tr¹ng n¨ng suÊt hay phÈm chÊt cña ®êi con cña con vËt. Nh− vËy, chóng ta cã thÓ −íc tÝnh gi¸ trÞ gièng cña mét con vËt theo c¸c ph−¬ng thøc sau ®©y: - ¦íc tÝnh gi¸ trÞ gièng cña con vËt vÒ mét tÝnh tr¹ng nhÊt ®Þnh dùa vµo mét nguån th«ng tin duy nhÊt vÒ tÝnh tr¹ng nµy. Nguån th«ng tin ®ã cã thÓ lµ mét trong 4 nguån th«ng tin kÓ trªn. Mçi nguån th«ng tin l¹i hoÆc chØ lµ mét sè liÖu cña mét quan s¸t duy nhÊt, hoÆc lµ gi¸ trÞ trung b×nh cña nhiÒu quan s¸t nh¾c l¹i trªn cïng mét con vËt, hoÆc lµ gi¸ trÞ trung b×nh cña nhiÒu quan s¸t trªn c¸c con vËt kh¸c nhau vµ chóng cã cïng hä hµng víi con vËt mµ ta cÇn −íc tÝnh gi¸ trÞ gièng. 56
- ¦íc tÝnh gi¸ trÞ gièng cña con vËt vÒ mét tÝnh tr¹ng dùa vµo nhiÒu nguån th«ng tin kh¸c nhau. NghÜa lµ cã thÓ phèi hîp c¸c nguån th«ng tin kh¸c nhau. Mçi nguån th«ng tin l¹i hoÆc chØ lµ mét sè liÖu cña mét quan s¸t duy nhÊt, hoÆc lµ gi¸ trÞ trung b×nh cña nhiÒu quan s¸t nh¾c l¹i trªn cïng mét con vËt, hoÆc lµ gi¸ trÞ trung b×nh cña nhiÒu quan s¸t trªn c¸c con vËt kh¸c nhau vµ chóng cã cïng hä hµng víi con vËt mµ ta cÇn −íc tÝnh gi¸ trÞ gièng. - ¦íc tÝnh gi¸ trÞ gièng cña con vËt vÒ nhiÒu tÝnh tr¹ng dùa vµo mét nguån th«ng tin duy nhÊt vÒ c¸c tÝnh tr¹ng nµy. Nguån th«ng tin ®ã cã thÓ lµ mét trong 4 nguån th«ng tin kÓ trªn. Mçi nguån th«ng tin l¹i hoÆc chØ lµ mét sè liÖu cña mét quan s¸t duy nhÊt, hoÆc lµ gi¸ trÞ trung b×nh cña nhiÒu quan s¸t nh¾c l¹i trªn cïng mét con vËt, hoÆc lµ gi¸ trÞ trung b×nh cña nhiÒu quan s¸t trªn c¸c con vËt kh¸c nhau vµ chóng cã cïng hä hµng víi con vËt mµ ta cÇn −íc tÝnh gi¸ trÞ gièng. - ¦íc tÝnh gi¸ trÞ gièng cña con vËt vÒ nhiÒu tÝnh tr¹ng dùa vµo nhiÒu nguån th«ng tin kh¸c nhau. NghÜa lµ cã thÓ phèi hîp c¸c nguån th«ng tin kh¸c nhau. Mçi nguån th«ng tin l¹i hoÆc chØ lµ mét sè liÖu cña mét quan s¸t duy nhÊt, hoÆc lµ gi¸ trÞ trung b×nh cña nhiÒu quan s¸t nh¾c l¹i trªn cïng mét con vËt, hoÆc lµ gi¸ trÞ trung b×nh cña nhiÒu quan s¸t trªn c¸c con vËt kh¸c nhau vµ chóng cã cïng hä hµng víi con vËt mµ ta cÇn −íc tÝnh gi¸ trÞ gièng. 3.2.2. Kh¸i niÖm vÒ ®é chÝnh x¸c cña c¸c −íc tÝnh gi¸ trÞ gièng §Ó cã thÓ ®¸nh gi¸ ®é møc ®é chÝnh x¸c cña c¸c −íc tÝnh gi¸ trÞ gièng, ng−êi ta sö dông kh¸i niÖm ®é chÝnh x¸c cña c¸c −íc tÝnh gi¸ trÞ gièng. VÒ b¶n chÊt, ®é chÝnh x¸c cña mét ph−¬ng thøc −íc tÝnh gi¸ trÞ gièng hay cña mét nguån th«ng tin dïng ®Ó −íc tÝnh gi¸ trÞ gièng lµ hÖ sè t−¬ng quan gi÷a ph−¬ng thøc ®¸nh gi¸ hoÆc nguån th«ng tin víi gi¸ trÞ gièng cña con vËt. §é chÝnh x¸c cña −íc tÝnh gi¸ trÞ gièng cã gi¸ trÞ tõ 0 tíi 1 hoÆc ®−îc biÓu thÞ b»ng sè phÇn tr¨m, tõ 0 tíi 100%. Gi¸ trÞ cña ®é chÝnh x¸c cµng lín chøng tá ph−¬ng thøc −íc tÝnh hoÆc nguån th«ng tin sö dông ®Ó −íc tÝnh gi¸ trÞ gièng cµng chÝnh x¸c. §é chÝnh x¸c cña −íc tÝnh gi¸ trÞ gièng phô thuéc vµo hÖ sè di truyÒn cña c¸c tÝnh tr¹ng, vµo c¸c nguån th«ng tin kh¸c nhau vµ vµo sè lÇn lÆp l¹i cña c¸c sè liÖu quan s¸t ®−îc sö dông ®Ó −íc tÝnh gi¸ trÞ gièng. B¶ng 2.8. sau ®©y sÏ kh¸i qu¸t tÇm quan träng cña c¸c nguån th«ng tin vµ møc ®é cao thÊp cña hÖ sè di truyÒn ®èi víi ®é chÝnh x¸c cña c¸c −íc tÝnh gi¸ trÞ gièng. 57
B¶ng 2.8. TÇm quan träng cña c¸c nguån th«ng tin ®èi víi ®é chÝnh x¸c cña −íc tÝnh gi¸ trÞ gièng Møc ®é cña C¸c nguån th«ng tin hÖ sè di truyÒn Tæ tiªn Anh chÞ em B¶n th©n §êi con ThÊp + +++ ++ ++++ Trung b×nh + ++ +++ ++++ Cao + ++ ++++ +++ Ghi chó: Møc ®é quan träng cña c¸c nguån th«ng tin ®èi víi ®é chÝnh x¸c cña −íc tÝnh gi¸ trÞ gièng ®−îc biÓu thÞ b»ng sè l−îng c¸c dÊu + Nh− vËy, ®èi víi tÊt c¶ c¸c tÝnh tr¹ng, nguån th«ng tin tõ tæ tiªn (bè, mÑ, «ng, bµ...) cña con vËt lu«n mang l¹i ®é chÝnh x¸c thÊp nhÊt. NÕu c¸c tÝnh tr¹ng cã hÖ sè di truyÒn ë møc ®é thÊp hoÆc trung b×nh, viÖc sö dông nguån th«ng tin cña ®êi con sÏ cho ®é chÝnh x¸c cña −íc tÝnh gi¸ trÞ gièng cao nhÊt, nh−ng nÕu c¸c tÝnh tr¹ng cã hÖ sè di truyÒn cao, nguån th«ng tin cña b¶n th©n l¹i cã ®é chÝnh x¸c cao h¬n nguån th«ng tin cña ®êi con. Víi c¸c tÝnh tr¹ng cã hÖ sè di truyÒn thÊp, viÖc sö dông nguån th«ng tin tõ anh chÞ em (anh chÞ em ruét hoÆc nöa ruét thÞt) sÏ cã ®é chÝnh x¸c cao h¬n so víi sö dông nguån th«ng tin tõ b¶n th©n con vËt. Chóng ta cÇn l−u ý r»ng, khi phèi hîp c¸c nguån th«ng tin víi nhau sÏ t¨ng ®−îc ®é chÝnh x¸c cña −íc tÝnh gi¸ trÞ gièng. V× vËy, ®Ó −íc tÝnh gi¸ trÞ gièng vËt nu«i mét c¸ch chÝnh x¸c, viÖc theo dâi, tËp hîp, xö lý c¸c nguån th«ng tin lµ b−íc khëi ®Çu rÊt quan träng ®èi víi chän läc vËt nu«i. 3.2.3. ChØ sè chän läc (Selection Index) Lý thuyÕt vÒ chØ sè chän läc ®−îc H. Smith x©y dùng tõ n¨m 1936, Hazel (1943) lµ ng−êi ®Çu tiªn øng dông chØ sè chän läc vµo chän läc vËt nu«i. ChØ sè chän läc lµ ph−¬ng ph¸p −íc tÝnh gi¸ trÞ gièng b»ng c¸ch phèi hîp gi¸ trÞ kiÓu h×nh cña c¸c tÝnh tr¹ng x¸c ®Þnh ®−îc trªn b¶n th©n con vËt hoÆc trªn c¸c hä hµng th©n thuéc cña nã thµnh mét ®iÓm tæng hîp vµ c¨n cø vµo ®iÓm nµy ®Ó chän läc hoÆc lo¹i th¶i con vËt. ChØ sè chän läc lµ ph−¬ng ph¸p phèi hîp c¸c nguån th«ng tin cña chÝnh b¶n th©n con vËt, cña c¸c con vËt cã hä hµng víi vËt ®ã ®Ó −íc tÝnh gi¸ trÞ gièng cña con vËt. C¸c nguån th«ng tin chÝnh lµ c¸c gi¸ trÞ kiÓu h×nh cña mét hay nhiÒu tÝnh tr¹ng theo dâi ®−îc trªn b¶n th©n con vËt hoÆc trªn c¸c con vËt hä hµng. C¸c gi¸ trÞ kiÓu h×nh nµy cã thÓ lµ mét gi¸ trÞ duy nhÊt cña mét quan s¸t hoÆc cã thÓ lµ gi¸ trÞ trung b×nh cña nhiÒu quan s¸t nh¾c l¹i trªn mét con vËt hoÆc trªn nhiÒu con vËt kh¸c nhau nh−ng cã cïng quan hÖ hä hµng víi con vËt mµ ta cÇn −íc tÝnh gi¸ trÞ gièng cña nã. 58