intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Giáo trình hướng dẫn ôn tập triết học Mác Lênin - ĐH Khoa học Huế

Chia sẻ: Vo Nhu Tung | Ngày: | Loại File: DOCX | Số trang:109

Thêm vào BST
Báo xấu
290
lượt xem 70
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

(NB) Hướng dẫn ôn tập triết học Mác Lênin do trường ĐH Khoa học Huế biên soạn giúp cho người học nắm được một cách có hệ thống những nguyên lý cơ bản của triết học Mác Lênin và những quan điểm của Đảng ta vận dụng vào cách mạng Việt Nam.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình hướng dẫn ôn tập triết học Mác Lênin - ĐH Khoa học Huế

  1. TRƯỜNG ĐAI HOC KHOA HOC HUẾ ̣ ̣ ̣ ́ KHOA MAC-LÊNIN BỘ MÔN TRIÊT HOC ́ ̣ HƯỚNG DÂN ÔN TÂP ̃ ̣ ́ ̣ ́ TRIÊT HOC MAC-LÊNIN (TAI LIÊU LƯU HANH NÔI BÔ) ̀ ̣ ̀ ̣ ̣ ́ HUÊ, 1998 1
  2. Lời noi đâu ́ ̀ - Căn cứ vao thông bao số 7785/CTCT ngay 12.9.1998 cua Bộ giao duc và ̀ ́ ̀ ̉ ́ ̣ Đao tao về viêc day và hoc cac môn khoa hoc Mac-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh ̀ ̣ ̣ ̣ ̣ ́ ̣ ́ ̣ năm hoc 1998-1999. - Căn cứ vao nhu câu về tai liêu hoc tâp cua sinh viên va ̀ hoc viên Cao hoc, ̀ ̀ ̀ ̣ ̣ ̣ ̉ ̣ ̣ nghiên cứu sinh không chuyên nganh Mac-Lênin, Bộ môn Triêt hoc Trường Đai ̀ ́ ́ ̣ ̣ hoc Khoa hoc Huế biên soan cuôn: “Hướng dân ôn tâp Triêt hoc Mac – Lênin”. ̣ ̣ ̣ ́ ̃ ̣ ́ ̣ ́ Đây là tai liêu giup cho người hoc năm được môt cach có hệ thông những ̀ ̣ ́ ̣ ́ ̣ ́ ́ nguyên lý cơ ban cua Triêt hoc Mac-Lênin và những quan điêm cua Đang ta vân ̉ ̉ ́ ̣ ́ ̉ ̉ ̉ ̣ ̣ ̀ ́ ̣ ̣ dung vao cach mang Viêt Nam. Tâp thể tac giả xin được đon nhân sự hợp tac và những ý kiên trao đôi, xây ̣ ́ ́ ̣ ́ ́ ̉ dựng cua ban sinh viên, hoc viên cao hoc, nghiên cứu sinh và đông nghiêp. ̉ ̣ ̣ ̣ ̀ ̣ Bộ môn Triêt hoc ́ ̣ TRƯỜNG ĐAI HOC KHOA HOC HUẾ ̣ ̣ ̣ 2
  3. ̀ Phân A CHỦ NGHIA DUY VÂT BIÊN CHỨNG VỀ THẾ GIỚI ̃ ̣ ̣ Câu 1: Triêt hoc là gi? Phân tich vân đề cơ ban cua triêt hoc? ́ ̣ ̀ ́ ́ ̉ ̉ ́ ̣ ́ ̣ ́ ̣ 1. Khai niêm triêt hoc: “Triêt” theo nguyên chữ Han có nghia là trí (bao gôm sự hiêu biêt sâu rông ́ ́ ̃ ̀ ̉ ́ ̣ về vũ trụ và nhân sinh), theo chữ Hy Lap là “yêu mên sự thông thai”. Khai niêm ̣ ́ ́ ́ ̣ “triêt hoc” có những biên đôi nhât đinh trong lich sử, nhưng luc nao cung bao ́ ̣ ́ ̉ ́ ̣ ̣ ́ ̀ ̃ ham: yêu tố nhân thức (sự hiêu biêt về vũ tru, về con người và s ự giai thich băng ̀ ́ ̣ ̉ ́ ̣ ̉ ́ ̀ hệ thông tư duy) và yêu tố nhân đinh (đanh giá về đao ly ́ để con người co ́ thai đô ̣ ́ ́ ̣ ̣ ́ ̣ ́ và hanh đông). ̀ ̣ Theo quan điêm macxit, triêt hoc là môt trong những hinh thai ý th ức xã ̉ ́ ́ ́ ̣ ̣ ̀ ́ hôi; là hoc thuyêt về những nguyên tăc chung nhât cua tôn tai, cua nhân thức và ̣ ̣ ́ ́ ́ ̉ ̀ ̣ ̉ ̣ cua thai độ con người đôi với thế giới; là khoa hoc về những quy luât chung nhât ̉ ́ ́ ̣ ̣ ́ cua tự nhiên, xã hôi và tư duy. ̉ ̣ Đăc điêm nôi bât cua triêt hoc là cach nhin chung về thế giới, là sự nghiên ̣ ̉ ̉ ̣ ̉ ́ ̣ ́ ̀ cứu thế giới xet như môt chinh thê, cho nên tri thức triêt hoc trước hêt là những ́ ̣ ̉ ̉ ́ ̣ ́ tri thức phổ quat. Từ cach xem xet đo, triêt hoc có vai trò giai thich ban chât, ́ ́ ́ ́ ́ ̣ ̉ ́ ̉ ́ nguyên nhân và những quy luât phat triên cua thế giới; vừa có vai tro ̀ vach ra con ̣ ́ ̉ ̉ ̣ đường, những phương tiên để nhân thức và cai tao thế giới. ̣ ̣ ̉ ̣ Triêt hoc chỉ xuât hiên khi có hai điêu kiên: Về măt nhân thức, triêt hoc xuât ́ ̣ ́ ̣ ̀ ̣ ̣ ̣ ́ ̣ ́ hiên khi năng lực tư duy trừu tượng cua con người đat đên trinh độ nhât đinh, cho ̣ ̉ ̣ ́ ̀ ́ ̣ phep họ tông kêt và khai quat những tri thức riêng lẻ thanh hệ thông quan niêm, ́ ̉ ́ ́ ́ ̀ ́ ̣ quan điêm chung. Về măt xã hôi, triêt hoc xuât hiên khi san xuât vât chât cua loai ̉ ̣ ̣ ́ ̣ ́ ̣ ̉ ́ ̣ ́ ̉ ̀ người phat triên đên trinh độ lam nay sinh quá trinh phân công lao đông trí oc và ́ ̉ ́ ̀ ̀ ̉ ̀ ̣ ́ lao đông chân tay; nhưng quá trinh phân công lao đông nay trong th ực tê ́ chi ̉ diên ̣ ̀ ̣ ̀ ̃ ra khi lich sử nhân loai bước vao giai đoan có phân chia giai câp. ̣ ̣ ̀ ̣ ́ 3
  4. 2. Vân đề cơ ban cua triêt hoc ́ ̉ ̉ ́ ̣ Theo Ăngghen, vân đề cơ ban cua triêt hoc là vân đề về môi quan hệ giữa ́ ̉ ̉ ́ ̣ ́ ́ tôn tai và tư duy, hay là vân đề về môi quan hệ giữa vât chât và ý thức. Vân đề ̀ ̣ ́ ́ ̣ ́ ́ nay có hai măt: ̀ ̣ - Măt thứ nhât, đó là vân đề giữa ý thức và vât chât, cai nao có trước? cai ̣ ́ ́ ̣ ́ ́ ̀ ́ nao quyêt đinh cai nao? Tuy theo cach giai quyêt vân đề nay mà triêt hoc chia ̀ ́ ̣ ́ ̀ ̀ ́ ̉ ́ ́ ̀ ́ ̣ thanh hai trao lưu chinh: chủ nghia duy vât và chủ nghia duy tâm. ̀ ̀ ́ ̃ ̣ ̃ Chủ nghia duy vât cho răng ban chât cua thế giới là vât chât, nên vât chât có ̃ ̣ ̀ ̉ ́ ̉ ̣ ́ ̣ ́ trước, tôn tai đôc lâp với ý thức và quyêt đinh ý thức; con y ́ thức là thuôc tinh, la ̀ ̀ ̣ ̣ ̣ ́ ̣ ̀ ̣ ́ sự phan anh vât chât. Chủ nghia duy vât trai qua nhiêu giai đoan phat triên với ̉ ́ ̣ ́ ̃ ̣ ̉ ̀ ̣ ́ ̉ năm hinh thức lich sử cơ ban: duy vât cổ đai (môc mac, chât phac), duy vât tâm ̀ ̣ ̉ ̣ ̣ ̣ ̣ ́ ́ ̣ ̀ thường thế kỷ V-XV, duy vât cơ hoc may moc thế kỷ XVII-XVIII, duy vât siêu ̣ ̣ ́ ́ ̣ hinh thế kỷ XIX và duy vât mac-xit (biên chứng). ̀ ̣ ́ ́ ̣ Chủ nghia duy tâm cho răng ý thức (tinh thân) là ban chât cua thê ́ giới, nên ̃ ̀ ̀ ̉ ́ ̉ ý thức là cai có trước và quyêt đinh vât chât; con vât chât là cai có sau, là sự “biêu ́ ́ ̣ ̣ ́ ̀ ̣ ́ ́ ̉ hiên” cua ý thức. Chủ nghia duy tâm có hai hinh thức cơ ban: duy tâm chủ quan ̣ ̉ ̃ ̀ ̉ (coi ý thức là ban chât cua thế giới, nhưng đó là y ́ th ức cua con người năm trong ̉ ́ ̉ ̉ ̀ con người) và duy tâm khach quan (cung coi ý thức là ban chât cua thế giới, ́ ̃ ̉ ́ ̉ nhưng đó là môt thực thể tinh thân tôn tai bên ngoai con người và đôc lâp v ới con ̣ ̀ ̀ ̣ ̀ ̣ ̣ người). Nguôn gôc cua chủ nghia duy vât: là sự phat triên cua tri thức, cua khoa ̀ ́ ̉ ̃ ̣ ́ ̉ ̉ ̉ hoc; là lợi ich và cuôc đâu tranh cua cac giai câp, cac lực lượng xã hôi tiên bô, ̣ ́ ̣ ́ ̉ ́ ́ ́ ̣ ́ ̣ cach mang ở môi giai đoan phat triên cua lich sử. Nguôn gôc cua chủ nghia duy ́ ̣ ̃ ̣ ́ ̉ ̉ ̀ ́ ̉ ̃ tâm: là sự tuyêt đôi hoa môt hinh thức hay môt giai đoan cua qua ́ trinh nhân th ức ̣ ́ ́ ̣ ̀ ̣ ̣ ̉ ̀ ̣ dân đên tach nhân thức và ý thức khoi thế giới hiên thực khach quan; thông ̃ ́ ́ ̣ ̉ ̣ ́ thường là lợi ich và sự phan khang cua cac giai câp, cac lực lượng bao thủ trước ́ ̉ ́ ̉ ́ ́ ́ ̉ tiên bộ xã hôi. ́ ̣ - Măt thứ hai, là vân đề về khả năng nhân thức cua con người. ̣ ́ ̣ ̉ 4
  5. Toan bộ cac nhà triêt hoc duy vât và đa số những nhà triêt hoc duy tâm đêu ̀ ́ ́ ̣ ̣ ́ ̣ ̀ thừa nhân răng thế giới có thể nhân thức được. Nhưng cac nhà duy vât cho răng, ̣ ̀ ̣ ́ ̣ ̀ nhân thức là sự phan anh thế giới vât chât khach quan trong bộ oc con người. Con ̣ ̉ ́ ̣ ́ ́ ́ ̀ cac nhà duy tâm thì cho răng, nhân thức chỉ là sự ý thức về ban chât ý thức. ́ ̀ ̣ ̉ ́ Trả lời vân đề nay con có những nhà triêt hoc theo nguyên tăc bât khả tri ́ ̀ ̀ ́ ̣ ́ ́ (không thể biêt). Những người nay xuât phat từ viêc tuyêt đôi hoa tinh tương đôi ́ ̀ ́ ́ ̣ ̣ ́ ́ ́ ́ cua tri thức dân đên phủ nhân khả năng nhân thức cua con người. ̉ ̃ ́ ̣ ̣ ̉ - Bên canh những nhà triêt hoc nhât nguyên (duy vât và duy tâm) giai thich ̣ ́ ̣ ́ ̣ ̉ ́ thế giới từ môt ban nguyên, hoăc vât chât hoăc tinh thân, con có những nhà triêt ̣ ̉ ̣ ̣ ́ ̣ ̀ ̀ ́ hoc nhị nguyên luân. Nhị nguyên luân cho răng thế giới được sinh ra từ hai ban ̣ ̣ ̣ ̀ ̉ nguyên đôc lâp với nhau, ban nguyên vât chât sinh ra cac hiên tượng vât chât, ban ̣ ̣ ̉ ̣ ́ ́ ̣ ̣ ́ ̉ nguyên tinh thân sinh ra cac hiên tượng tinh thân. Nhị nguyên luân thể hiên lâp ̀ ́ ̣ ̀ ̣ ̣ ̣ trường dung hoa giữa duy vât và duy tâm, đó chỉ là khuynh hướng nho ̉ trong lich ̀ ̣ ̣ sử triêt hoc và trong cuôc đâu tranh triêt hoc nó cang trở nên gân với chủ nghia ́ ̣ ̣ ́ ́ ̣ ̀ ̀ ̃ duy tâm. Câu 2: Phân tich sự đôi lâp giữa phương phap siêu hinh và phương phap ́ ́ ̣ ́ ̀ ́ biên chứng ̣ - Phương phap triêt hoc là phương phap nhân thức thế giới noi chung, là hệ ́ ́ ̣ ́ ̣ ́ thông những nguyên tăc dung để nghiên cứu thế giới xet như môt chinh thê. ́ ́ ̀ ́ ̣ ̉ ̉ Trong lich sử triêt hoc có hai phương phap cơ ban đôi lâp nhau: phương phap siêu ̣ ́ ̣ ́ ̉ ́ ̣ ́ hinh và phương phap biên chứng. ̀ ́ ̣ Thuât ngữ “siêu hinh” (metaphysics), đâu tiên được Aristote dung để chi ̉ bộ ̣ ̀ ̀ ̀ phân quan trong nhât trong hệ thông triêt hoc cua minh. Theo đo, no ́ được hiêu la ̀ ̣ ̣ ́ ́ ́ ̣ ̉ ̀ ́ ̉ hoc thuyêt về những gì vượt ra ngoai giới han cua “kinh nghiêm”, về những đôi ̣ ́ ̀ ̣ ̉ ̣ ́ tượng đăng sau cac sự vât hữu hinh. Vì vây, cho đên thời Phuc hưng người ta vân ̀ ́ ̣ ̀ ̣ ́ ̣ ̃ coi siêu hinh hoc đông nghia với triêt hoc. Đên thế kỷ XVII-XVIII, sự phat triên ̀ ̣ ̀ ̃ ́ ̣ ́ ́ ̉ cua khoa hoc tự nhiên đoi hoi phai phân chia giới tự nhiên thanh nh ững linh vực ̉ ̣ ̀ ̉ ̉ ̀ ̃ riêng biêt để nghiên cứu. Chinh cach nghiên cứu ây đã đem lai cho cac nhà khoa ̣ ́ ́ ́ ̣ ́ 5
  6. hoc môt thoi quen, xet sự vât và quá trinh trong trang thai cô lâp ở ngoai môi liên ̣ ̣ ́ ́ ̣ ̀ ̣ ́ ̣ ̀ ́ hê, vân đông và phat triên cua chung. Khi cach xem xet nay được cac nhà duy vât ̣ ̣ ̣ ́ ̉ ̉ ́ ́ ́ ̀ ́ ̣ đưa vao triêt hoc thì nó đã tao ra phương phap siêu hinh. Nh ư vây, thuât ng ữ ̀ ́ ̣ ̣ ́ ̀ ̣ ̣ “phương phap siêu hinh” được dung để chỉ phương phap triêt hoc đăc trưng cho ́ ̀ ̀ ́ ́ ̣ ̣ chủ nghia duy vât thế kỷ XVII-XVIII. Phương phap siêu hinh là cach xem xet thế ̃ ̣ ́ ̀ ́ ́ giới trong sự cô lâp tac biêt lân nhau hoăc không vân đông, hoăc không phat ̣ ́ ̣ ̃ ̣ ̣ ̣ ̣ ́ triên, hoăc vân đông và phat triên theo chu kỳ khep kin. ̉ ̣ ̣ ̣ ́ ̉ ́ ́ Thuât ngữ “biên chứng” (dialectics), đâu tiên được Platon dung để chỉ môt ̣ ̣ ̀ ̀ ̣ nghệ thuât trong tranh luân, theo đó nó được hiêu là những thủ đoan biên bac chu ̉ ̣ ̣ ̉ ̣ ̣ ́ quan. Tuy vây ở thời cổ đai đã có những tư tưởng biên chứng khach quan (triêt ̣ ̣ ̣ ́ ́ hoc Hêraclit), nhưng vân con mang tinh tự phat và chưa trở thanh hệ thông. Đên ̣ ́ ̃ ̀ ́ ́ ̀ ́ ́ thế kỷ XVIII, những tư tưởng biên chứng được phuc hôi và được xây dựng thanh ̣ ̣ ̀ ̀ hệ thông, đăc biêt là ở trong cac hoc thuyêt cua những nhà triêt hoc duy tâm cổ ́ ̣ ̣ ́ ̣ ́ ̉ ́ ̣ điên Đức. Từ luc nay những tư tưởng biên chứng mới hợp thanh môt phương ̉ ́ ̀ ̣ ̀ ̣ phap triêt hoc đôi lâp với phương phap siêu hinh. Đên giữa thế ky ̉ XIX, khai quat ́ ́ ̣ ́ ̣ ́ ̀ ́ ́ ́ hiên thực xã hôi, tông kêt những thanh quả lý luân và khoa hoc, Mac va ̀ Ăngghen ̣ ̣ ̉ ́ ̀ ̣ ̣ ́ xây dựng lai phương phap biên chứng trên lâp trường duy vât đã sang tao ra ̣ ́ ̣ ̣ ̣ ́ ̣ phương phap biên chứng macxit. Phương phap biên chứng là cach xem xet thế ́ ̣ ́ ́ ́ ̣ ́ ́ giới trong môi liên hệ phổ biên quy đinh rang buôc nhau và luôn vân đông và luôn ́ ́ ̣ ̀ ̣ ̣ ̣ ́ ̉ phat triên. - Sự đôi lâp giữa phương phap siêu hinh và phương phap biên chứng diên ́ ̣ ́ ̀ ́ ̣ ̃ ra trong cach giai quyêt moi vân đề triêt hoc, song có thể khai quat ở những nôi ́ ̉ ́ ̣ ́ ́ ̣ ́ ́ ̣ ́ dung chinh sau đây: Thứ nhât: Phương phap siêu hinh xem xet thế giới trong trang thai cô lâp ́ ́ ̀ ́ ̣ ́ ̣ cua cac sự vât hiên tượng; cai nay được xet tach rời cai kia mà không thừa nhân ̉ ́ ̣ ̣ ́ ̀ ́ ́ ́ ̣ răng giữa chung có sự rang buôc lân nhau. Vì vây phương phap siêu hinh chỉ nhin ̀ ́ ̀ ̣ ̃ ̣ ́ ̀ ̀ thây tinh cá biêt mà không năm được môi liên hê, thây được sự khac biêt ma ̀ ́ ́ ̣ ́ ́ ̣ ́ ́ ̣ không năm được sự thông nhât giữa cac sự vât hiên tượng; chỉ thây cai bộ phân, ́ ́ ́ ́ ̣ ̣ ́ ́ ̣ cai đơn nhât, cai riêng mà không năm được cai toan thê, cai phổ biên, cai chung. ́ ́ ́ ́ ́ ̀ ̉ ́ ́ ́ 6
  7. Trai lai, phương phap biên chứng xem xet thế giới trong môi liên hê, rang buôc ́ ̣ ́ ̣ ́ ́ ̣ ̀ ̣ giữa cac yêu tố cua nó và với cai khac. Vì vây, phương phap biên ch ứng nhin ́ ́ ̉ ́ ́ ̣ ́ ̣ ̀ nhân sự vât toan diên hơn, thây được cả sự khac biêt và sự thông nhât giữa cac sự ̣ ̣ ̀ ̣ ́ ́ ̣ ́ ́ ́ vât, hiên tượng, năm được cả cai bộ phân và cai toan thê, cai đơn nhât và cai phổ ̣ ̣ ́ ̉ ̣ ́ ̀ ̉ ́ ́ ́ biên, cai riêng và cai chung. ́ ́ ́ Thứ hai: Phương phap siêu hinh xem xet thế giới trong trang thai tinh; sự ́ ̀ ́ ̣ ́ ̃ vât hiên tượng chỉ được xet như cai gì ôn đinh năm ngoai sự vân đông và phat ̣ ̣ ́ ́ ̉ ̣ ̀ ̀ ̣ ̣ ́ triên cua chung. Cach xem xet nay cho phep phương phap siêu hinh năm được ̉ ̉ ́ ́ ́ ̀ ́ ́ ̀ ́ tinh xac đinh và ôn đinh cua sự vât, hiên tượng, nhưng măt khac cung dân đên ́ ́ ̣ ̉ ̣ ̉ ̣ ̣ ̣ ́ ̃ ̃ ́ những sai lâm nghiêm trong: đó là quan điêm phủ nhân sự vân đông, phat triên cua ̀ ̣ ̉ ̣ ̣ ̣ ́ ̉ ̉ thế giới; là quan điêm cho răng thế giới có sự tăng giam về lượng, sự lăp lai, mà ̉ ̀ ̉ ̣ ̣ không có sự chuyên hoa về chât, không có sự xuât hiên cai mới thay thế cai cu, cai ̉ ́ ́ ́ ̣ ́ ́ ̃ ́ lac hâu. Vì vây phương phap siêu hinh không thể vach ra được ban chât thât sự ̣ ̣ ̣ ́ ̀ ̣ ̉ ́ ̣ cua moi sự vât, hiên tượng; không vach ra được nguôn gôc, đông lực, quy luât và ̉ ̣ ̣ ̣ ̣ ̀ ́ ̣ ̣ xu hướng vân đông phat triên cua chung. Trai lai, phương phap biên chứng xem ̣ ̣ ́ ̉ ̉ ́ ́ ̣ ́ ̣ xet thế giới trong trang thai vân đông, chuyên hoa không ngừng; sự vât, hiên ́ ̣ ́ ̣ ̣ ̉ ́ ̣ ̣ tượng nao cung được xet như môt quá trinh, trong sự tự vân đông, tự phat triên ̀ ̃ ́ ̣ ̀ ̣ ̣ ́ ̉ cua no. Thừa nhân sự phat triên, phương phap biên chứng cho răng: không chỉ có ̉ ́ ̣ ́ ̉ ́ ̣ ̀ sự tăng giam về lượng mà con có sự phat triên về chât; có sự ra đời cua cai mới ̉ ̀ ́ ̉ ́ ̉ ́ thông qua phủ đinh cai cu; nguôn gôc, đông lực cua moi sự phat triên là cuôc đâu ̣ ́ ̃ ̀ ́ ̣ ̉ ̣ ́ ̉ ̣ ́ tranh giữa cac măt đôi lâp cua sự vât, hiên tượng. Nhờ cach xem xet ây, phương ́ ̣ ́ ̣ ̉ ̣ ̣ ́ ́ ́ phap biên chứng, vach ra được ban chât đich thực cua sự vât, hiên tượng; năm băt ́ ̣ ̣ ̉ ́ ́ ̉ ̣ ̣ ́ ́ được nguôn gôc và đông lực bên trong cua moi sự vân đông, phat triên. ̀ ́ ̣ ̉ ̣ ̣ ̣ ́ ̉ Vì vây, Lênin nhân xet răng chỉ có quan điêm biên chứng về sự phat triên là ̣ ̣ ́ ̀ ̉ ̣ ́ ̉ sâu săc, sinh đông và chỉ có phep biên chứng mới là chia khoa để nghiên cứu sự ́ ̣ ́ ̣ ̀ ́ ́ ̉ phat triên. Tuy nhiên, không được tuyêt đôi hoa phep biên chứng mà phủ nhân vai tro ̀ ̣ ́ ́ ́ ̣ ̣ cua phep siêu hinh. Trong thực tê, có những môi liên hê, có nh ững măt, có nh ững ̉ ́ ̀ ́ ́ ̣ ̣ ́ ̣ ̣ ̣ ́ ̀ ́ ́ ̀ luc đăc biêt lai rât cân đên phep siêu hinh. 7
  8. Câu 3: Trinh bay những tiên đề ra đời cua triêt hoc Mac-Lênin ̀ ̀ ̀ ̉ ́ ̣ ́ * Tiên đề kinh tê-xã hôi ̀ ́ ̣ Triêt hoc Mac ra đời vao những năm 40 cua thế kỷ XIX, thời kỳ mà chủ ́ ̣ ́ ̀ ̉ nghia tư ban đã trở thanh hệ thông kinh tế thông trị ở cac nước Tây Âu và giai câp ̃ ̉ ̀ ́ ́ ́ ́ vô san đã bước lên vũ đai lich sử như môt lực lượng chinh trị đôc lâp. ̉ ̀ ̣ ̣ ́ ̣ ̣ Mac nhân xet răng, đên thế kỷ XIX chủ nghia tư ban đã trở thanh môt cơ ́ ̣ ́ ̀ ́ ̃ ̉ ̀ ̣ thể hoan chinh, lam bôc lộ đây đủ cac mâu thuân trong ban chât cua no. Trước hêt ̀ ̉ ̀ ̣ ̀ ́ ̃ ̉ ́ ̉ ́ ́ là mâu thuân gay găt giữa lực lượng san xuât có tinh chât xã hôi v ới quan hê ̣ san ̃ ́ ̉ ́ ́ ́ ̣ ̉ xuât có tinh chât tư hữu tư nhân tư ban chủ nghia, mâu thuân nay biêu hiên về măt ́ ́ ́ ̉ ̃ ̃ ̀ ̉ ̣ ̣ xã hôi là mâu thuân xung đôt giữa lao đông với tư ban, giữa giai câp vô san với ̣ ̃ ̣ ̣ ̉ ́ ̉ giai câp tư san. Sự phat triên cua chủ nghia tư ban cung với cac mâu thuân cua no, ́ ̉ ́ ̉ ̉ ̃ ̉ ̀ ́ ̃ ̉ ́ đã tao ra môt cơ sở hiên thực cho những phân tich và khai quat lý luân trong hoc ̣ ̣ ̣ ́ ́ ́ ̣ ̣ thuyêt cua Mac và Ăngghen. ́ ̉ ́ Sự phat triên cua chủ nghia tư ban cung với cac mâu thuân cua nó keo theo ́ ̉ ̉ ̃ ̉ ̀ ́ ̃ ̉ ́ sự phat triên cua phong trao công nhân. Đên cuôi thế kỷ XVIII va ̀ nửa đâu thê ́ ky ̉ ́ ̉ ̉ ̀ ́ ́ ̀ XIX, phong trao công nhân ở cac nước Tây Âu đã có bước phat triên mới về số ̀ ́ ́ ̉ lượng và chât lượng. Sự tâp trung tư ban cung với sự hinh thanh những trung tâm ́ ̣ ̉ ̀ ̀ ̀ công nghiêp lớn thu hut công nhân thanh lực lượng đông đao, mâu thuân gi ữa lao ̣ ́ ̀ ̉ ̃ đông và tư ban trở nên gay găt lam xuât hiên những cuôc đâu tranh chinh trị ngay ̣ ̉ ́ ̀ ́ ̣ ̣ ́ ́ ̀ cang có tổ chức và tự giac. Cac cuôc khởi nghia cua công nhân ở Xilêdi (Đức), ở ̀ ́ ́ ̣ ̃ ̉ Liông và Pari (Phap), phong trao Hiên chương (Anh) vao những năm 30-40 chứng ́ ̀ ́ ̀ minh răng: giai câp công nhân trở thanh lực lượng quyêt đinh cac quá trinh kinh ̀ ́ ̀ ́ ̣ ́ ̀ tê-xã hôi-chinh trị cua thời đai và bước lên vũ đai lich sử như môt lực lượng ́ ̣ ́ ̉ ̣ ̀ ̣ ̣ chinh trị đôc lâp. Phong trao công nhân thời kỳ nay lam bôc lộ sai lâm cua quan ́ ̣ ̣ ̀ ̀ ̀ ̣ ̀ ̉ niêm tư san về sự hân hoan chung giữa lao đông và tư san, tao nên những thay đôi ̣ ̉ ̣ ̉ ̣ ̉ căn ban trong quan niêm về lich sử cua Mac và Ăngghen; măt khac, nó đề ra nhu ̉ ̣ ̣ ̉ ́ ̣ ́ câu giai thich về những thực tế cua cuôc đâu tranh cua giai câp vô san về sứ mênh ̀ ̉ ́ ̉ ̣ ́ ̉ ́ ̉ ̣ lich sử cua giai câp vô san về tổ chức, con đường và phương tiên cach mang cua ̣ ̉ ́ ̉ ̣ ́ ̣ ̉ giai câp vô san. Chủ nghia Mac ra đời đã đap ứng những đoi hoi nay. ́ ̉ ̃ ́ ́ ̀ ̉ ̀ 8
  9. Những phân tich và khai quat lý luân về sự phat triên cua chủ nghia t ư ban ́ ́ ́ ̣ ́ ̉ ̉ ̃ ̉ và phong trao công nhân vao nửa đâu thế kỷ XIX là môt bộ phân quan trong trong ̀ ̀ ̀ ̣ ̣ ̣ hoc thuyêt cua Mac và Ăngghen. Vì vây, sự phat triên cua chủ nghia tư ban và ̣ ́ ̉ ́ ̣ ́ ̉ ̉ ̃ ̉ phong trao công nhân thời kỳ đó là những điêu kiên kinh tê-xã hôi cho sự ra đời ̀ ̀ ̣ ́ ̣ ̉ ́ ̣ cua triêt hoc. * Tiên đề lý luân ̀ ̣ - Sự ra đời cua triêt hoc Mac trước hêt có kế thừa những thanh quả cua triêt ̉ ́ ̣ ́ ́ ̀ ̉ ́ hoc cổ điên Đức. Mac và Ăngghen luôn thừa nhân răng trong sự phat triên tri ́ tuê ̣ ̣ ̉ ́ ̣ ̀ ́ ̉ cua minh, hai ông đã chiu ơn nhiêu nhà triêt hoc Đức, trong đó nôi bât la ̀ Hêghen ̉ ̀ ̣ ̀ ́ ̣ ̉ ̣ và Phoiơbắc. Công lao to lớn cua Hêghen là ở chô: Ông đã phê phan những han chế cơ ̉ ̃ ́ ̣ ban cua phương phap siêu hinh, đã xây dựng phep biên chứng thanh hệ thông và ̉ ̉ ́ ̀ ́ ̣ ̀ ́ xem nó là phương phap luân đung đăn cua moi nhân thức khoa hoc. Nhưng Mac ́ ̣ ́ ́ ̉ ̣ ̣ ̣ ́ và Ăngghen cung chỉ ra răng, triêt hoc Hêghen có những han chế lớn, đó là sự giai ̃ ̀ ́ ̣ ̣ ̉ thich duy tâm về hiên thực; là sự biên hộ cho những thực tế lich sử lôi thời, cho ́ ̣ ̣ ̣ ̃ tôn giao; là triêt hoc tự biên, trừu tượng, xa rời hiên thực và thực tiên. Cho nên ́ ́ ̣ ̣ ̣ ̃ khi sang lâp triêt hoc cua minh Mac và Ăngghen đã không kế thừa toan bộ triêt ́ ̣ ́ ̣ ̉ ̀ ́ ̀ ́ hoc Hê-ghen mà chỉ kế thừa hat nhân hợp ly, đó là phep biên chứng, đông thời cai ̣ ̣ ́ ́ ̣ ̀ ̉ tao và xây dựng lai phep biên chứng trên lâp trường duy vât. ̣ ̣ ́ ̣ ̣ ̣ Đanh giá về Phoiơbắc, Mac và Ăngghen cho răng chinh nhờ đoc được cac ́ ́ ̀ ́ ̣ ́ tac phâm cua ông mà họ đã cương quyêt đoan tuyêt với triêt hoc Hêghen. Công ́ ̉ ̉ ́ ̣ ̣ ́ ̣ lao cua Phoiơbắc là ở sự phê phan quyêt liêt chủ nghia duy tâm-tôn giao (nhât la ̀ ̉ ́ ́ ̣ ̃ ́ ́ phê phan Hê-ghen), là sự khăng đinh cương quyêt tinh đung đăn cua cac nguyên ́ ̉ ̣ ́ ́ ́ ́ ̉ ́ lý duy vât, là viêc giai thich trên lâp trường duy vât ban chât con ng ười, ban chât ̣ ̣ ̉ ́ ̣ ̣ ̉ ́ ̉ ́ tôn giao và đề cao chủ nghia nhân đao. Nhưng Phoiơbắc cung có những han chế ́ ̃ ̣ ̃ ̣ lớn, đó là phương phap tư duy siêu hinh, (khi phê phan Hêghen, ông đa ̃ không ́ ̀ ́ thây được phep biên chứng là hat nhân hợp lý nên đã bac bỏ và chuyên sang quan ́ ́ ̣ ̣ ́ ̉ điêm siêu hinh); quan điêm trực quan, trừu tượng, phi lich sử về ban chât con ̉ ̀ ̉ ̣ ̉ ́ người, duy tâm trong linh vực xã hôi. Vì vây khi sang lâp ra triêt hoc cua minh, ̃ ̣ ̣ ́ ̣ ́ ̣ ̉ ̀ 9
  10. Mac và Ăngghen cung không kế thừa toan bộ triêt hoc Phoiơbắc mà chỉ kế thừa ́ ̃ ̀ ́ ̣ hat nhân cơ ban đung đăn đó là nguyên lý duy vât, đông thời cai tao va ̀ xây d ựng ̣ ̉ ́ ́ ̣ ̀ ̉ ̣ lai chủ nghia duy vât dựa trên quan điêm biên chứng. ̣ ̃ ̣ ̉ ̣ - Sự ra đời triêt hoc Mac không chỉ do anh hưởng cua triêt hoc Hêghen và ́ ̣ ́ ̉ ̉ ́ ̣ triêt hoc Phoiơbắc. Mac và Ăngghen khi tham gia tich cực vao cuôc đâu tranh cua ́ ̣ ́ ́ ̀ ̣ ́ ̉ giai câp vô san đã rut ra những tai liêu thực tiên phong phú cho những kêt luân ́ ̉ ́ ̀ ̣ ̃ ́ ̣ duy vât-biên chứng cua minh. Ngoai ra, viêc hai ông đi sâu nghiên cứu kinh tê- ̣ ̣ ̉ ̀ ̀ ̣ ́ chinh trị hoc cổ điên và chủ nghia xã hôi không tưởng phê phan, đa ̃ gop phân ́ ̣ ̉ ̃ ̣ ́ ́ ̀ không nhỏ cho sự hinh thanh và hoan thiên thế giới quan triêt hoc cua minh. ̀ ̀ ̀ ̣ ́ ̣ ̉ ̀ * Tiên đề khoa hoc tự nhiên ̀ ̣ Sự ra đời triêt hoc Mac con được chuân bị bởi những thanh quả cua khoa ́ ̣ ́ ̀ ̉ ̀ ̉ hoc tự nhiên. Những thanh quả cua khoa hoc tự nhiên từ cuôi thế kỷ XVIII đên ̣ ̀ ̉ ̣ ́ ́ đâu thế kỷ XIX lam bôc lộ những han chế cua phương phap tư duy siêu hinh, ̀ ̀ ̣ ̣ ̉ ́ ̀ ngay cang chứng minh tinh đung đăn cua cac nguyên lý duy vât và biên chứng. ̀ ̀ ́ ́ ́ ̉ ́ ̣ ̣ Phat hiên băng thực nghiêm cua Maye (được Lômônôxốp công bô) về sự ́ ̣ ̀ ̣ ̉ ́ bao toan vât chât và vân đông, lý luân cua Cantơ về sự hinh thanh thai dương hệ ̉ ̀ ̣ ́ ̣ ̣ ̣ ̉ ̀ ̀ ́ đã gop phân khăng đinh quan điêm biên chứng về lich sử vũ trụ và gi ới t ự nhiên: ́ ̀ ̉ ̣ ̉ ̣ ̣ măt khac đả phá quan niêm duy tâm, tôn giao siêu hinh về thế giới. ̣ ́ ̣ ́ ̀ Từ những năm 30 đên 50 cua thế kỷ XIX, khoa hoc tự nhiên đã có những ́ ̉ ̣ thanh tựu to lớn. Thời kỳ nay có ba phat minh vĩ đai đong vai trò quan trong trong ̀ ̀ ́ ̣ ́ ̣ cuôc đâu tranh chông quan điêm siêu hinh và chuân bị cho sự ra đời cua chủ nghia ̣ ́ ́ ̉ ̀ ̉ ̉ ̃ duy vât biên chứng. ̣ ̣ Vao những năm 40 cua thế kỷ XIX phat minh ra quy luât bao toan và ̀ ̉ ́ ̣ ̉ ̀ chuyên hoa năng lượng. Quy luât nay chứng minh răng: lực cơ hoc, nhiêt, anh ̉ ́ ̣ ̀ ̀ ̣ ̣ ́ sang, điên, từ cac quá trinh hoa hoc, nghia là cac hinh thức khac nhau cua vân ́ ̣ ́ ̀ ́ ̣ ̃ ́ ̀ ́ ̉ ̣ đông vât chât không tach rời nhau, mà liên hệ và chuyên hoa lân nhau nên không ̣ ̣ ́ ́ ̉ ́ ̃ hề mât đi. Nó chứng minh răng không có sự sinh ra và mât đi cua năng l ượng, ma ̀ ́ ̀ ́ ̉ chỉ có sự chuyên hoa năng lượng từ dang nay sang dang khac. Như vây quy luât ̉ ́ ̣ ̀ ̣ ́ ̣ ̣ nay là cơ sở khoa hoc tự nhiên cho quan điêm biên chứng về thế giới. ̀ ̣ ̉ ̣ 10
  11. Vao những năm 30 cua thế kỷ XIX, khoa hoc tự nhiên đã phat minh ra hoc ̀ ̉ ̣ ́ ̣ thuyêt câu tao tế bao cua cơ thể sông. Hoc thuyêt nay bac bỏ quan niêm siêu hinh ́ ́ ̣ ̀ ̉ ́ ̣ ́ ̀ ́ ̣ ̀ về sự khac biêt tuyêt đôi giữa thực vât và đông vât. Ngược lai, nó khăng đinh sự ́ ̣ ̣ ́ ̣ ̣ ̣ ̣ ̉ ̣ thông nhât về nguôn gôc và hinh thai giữa thực vât và đông vât, giai thich quá ́ ́ ̀ ́ ̀ ́ ̣ ̣ ̣ ̉ ́ trinh phat triên cua chung, đăt cơ sở cho quan điêm duy vât biên chứng về sự phat ̀ ́ ̉ ̉ ́ ̣ ̉ ̣ ̣ ́ triên cua toan hệ sinh hoc. ̉ ̉ ̀ ̣ Phat minh lớn thứ ba là hoc thuyêt tiên hoa cua sinh gi ới ra đời vao nh ững ́ ̣ ́ ́ ́ ̉ ̀ năm 50 cua thế kỷ XIX. Hoc thuyêt tiên hoa chứng minh răng sinh gi ới không ̉ ̣ ́ ́ ́ ̀ phai là bât biên mà thường xuyên biên đôi, năm trong quá trinh tiên hoa không ̉ ́ ́ ́ ̉ ̀ ̀ ́ ́ ngừng cua giới tự nhiên. Nó khăng đinh sự tiên hoa cua sinh giới diên ra theo con ̉ ̉ ̣ ́ ́ ̉ ̃ đường chon loc tự nhiên và chon loc nhân tao. Lênin đanh giá răng thuyêt tiên hoa ̣ ̣ ̣ ̣ ̣ ́ ̀ ́ ́ ́ đanh dâu sự cao chung cua quan niêm siêu hinh về tinh bât biên cua cac loai và ́ ́ ́ ̉ ̣ ̀ ́ ́ ́ ̉ ́ ̀ quan niêm về nguôn gôc thân thanh cua sinh giới đem lai cơ sở thât sự khoa hoc ̣ ̀ ́ ̀ ́ ̉ ̣ ̣ ̣ cho sinh hoc. Mac và Ăngghen xac nhân răng thuyêt tiên hoa đem lai cai cơ sở ̣ ́ ́ ̣ ̀ ́ ́ ́ ̣ ́ lich sử tự nhiên cho hoc thuyêt cua hai ông, đã đâp tan thân hoc trong hoc thuyêt ̣ ̣ ́ ̉ ̣ ̀ ̣ ̣ ́ về sự phat triên cua thực vât và đông vât; răng trước đó chưa hề có môt sự chứng ́ ̉ ̉ ̣ ̣ ̣ ̀ ̣ minh nao thanh công to lớn như thế về sự phat triên lich sử trong giới tự nhiên. ̀ ̀ ́ ̉ ̣ Như vây, những thanh tựu cua khoa hoc tự nhiên nửa đâu thế kỷ XIX cung ̣ ̀ ̉ ̣ ̀ ̃ là tiên đề cho cac quan điêm duy vât và biên chứng về thế giới cua Mac và ̀ ́ ̉ ̣ ̣ ̉ ́ Ăngghen. Câu 4: Vì sao noi sự ra đời cua triêt hoc Mac là bước ngoăt cach mang trong ́ ̉ ́ ̣ ́ ̣ ́ ̣ lich sử triêt hoc? ̣ ́ ̣ Khai quat hiên thực xã hôi, kinh nghiêm cua phong trao công nhân và ́ ́ ̣ ̣ ̣ ̉ ̀ những thanh tựu cua khoa hoc tự nhiên, nghiên cứu có phê phan những tư tưởng ̀ ̉ ̣ ́ triêt hoc trước đo, Mac và Ăngghen đã sang tao ra triêt hoc cua minh, thực hiên ́ ̣ ́ ́ ́ ̣ ́ ̣ ̉ ̀ ̣ môt bước ngoăt cach mang trong lich sử triêt hoc. Điêu đó thể hiên ở những nôi ̣ ̣ ́ ̣ ̣ ́ ̣ ̀ ̣ ̣ dung sau đây: 11
  12. - Triêt hoc Mac ra đời lân đâu tiên đem lai cho giai câp vô san môt hệ tư ́ ̣ ́ ̀ ̀ ̣ ́ ̉ ̣ tưởng; môt lý luân dân đường thực hiên bước giai phong giai câp vô san về măt ̣ ̣ ̃ ̣ ̉ ́ ́ ̉ ̣ tinh thân. Mac cho răng, nêu trai tim cua sự giai phong nhân loai là giai câp vô ̀ ́ ̀ ́ ́ ̉ ̉ ́ ̣ ́ san, thì khôi oc sự giai phong đó là triêt hoc cua giai câp vô san, là thế giới quan ̉ ́ ́ ̉ ́ ́ ̣ ̉ ́ ̉ cua no. Triêt hoc Mac là vũ khí lý luân chung câp cho giai câp vô san nh ững công ̉ ́ ́ ̣ ́ ̣ ́ ́ ̉ cụ nhân thức và cai tao thế giới, cho nên Mac viêt: “giông như triêt hoc tim thây ở ̣ ̉ ̣ ́ ́ ́ ́ ̣ ̀ ́ giai câp vô san là môt vũ khí vât chât, giai câp vô san tim thây ở triêt hoc là môt vũ ́ ̉ ̣ ̣ ́ ́ ̉ ̀ ́ ́ ̣ ̣ khí tinh thân”. Như vây, với sự ra đời ở triêt hoc Mac, phong trao vô san đã có ̀ ̣ ́ ̣ ́ ̀ ̉ môt bước ngoăt, từ chỗ là môt phong trao tự phat, chưa có lý luân, bị lệ thuôc vao ̣ ̣ ̣ ̀ ́ ̣ ̣ ̀ tư tưởng, nó trở thanh môt phong trao tự giac, có lý luân và đôc lâp về tư tưởng. ̀ ̣ ̀ ́ ̣ ̣ ̣ - Với sự ra đời cua triêt hoc Mac, lân đâu tiên thực tiên trở thanh pham tru ̀ ̉ ́ ̣ ́ ̀ ̀ ̃ ̀ ̣ trung tâm cua triêt hoc. Điêu đó lam biên đôi tân gôc vai trò xã hôi cua triêt hoc và ̉ ́ ̣ ̀ ̀ ́ ̉ ̣ ́ ̣ ̉ ́ ̣ khăc phuc được những thiêu sot căn ban cua triêt hoc trước kia. Trung tâm chu ́ y ́ ́ ̣ ́ ́ ̉ ̉ ́ ̣ cua triêt hoc Mac không chỉ là giai thich, mà con và chủ yêu là vach ra con đường, ̉ ́ ̣ ́ ̉ ́ ̀ ́ ̣ những phương tiên cai tao thế giới băng thực tiên cach mang. Đôi với triêt hoc ̣ ̉ ̣ ̀ ̃ ́ ̣ ́ ́ ̣ Mac thì thực tiên có vai trò quyêt đinh moi sự phat triên xã hôi, khoa hoc và cả ́ ̃ ́ ̣ ̣ ́ ̉ ̣ ̣ triêt hoc. Không môt nhà triêt hoc nao trước Mac hiêu được vai trò quyêt đinh cua ́ ̣ ̣ ́ ̣ ̀ ́ ̉ ́ ̣ ̉ thực tiên đôi với lý luân và đôi với toan bộ lich sử nhân loai. Vì han chế đo, cac ̃ ́ ̣ ́ ̀ ̣ ̣ ̣ ́ ́ nhà duy vât trước Mac đã rơi vao quan điêm duy tâm siêu hinh khi đề câp đên ̣ ́ ̀ ̉ ̀ ̣ ́ những vân đề xã hôi. Chủ nghia duy tâm phan anh lợi ich cua giai câp thông trị ́ ̣ ̃ ̉ ́ ́ ̉ ́ ́ bao thu, cho nên nó xa rời thực tiên, tach khoi hiên thực, lam cho quân chung ̉ ̉ ̃ ́ ̉ ̣ ̀ ̀ ́ không thây được những cơ sở vât chât cua cac quan hệ boc lôt. ́ ̣ ́ ̉ ́ ́ ̣ Chỉ ra vai trò quyêt đinh cua thực tiên, Mac và Ăngghen cung luôn nhân ́ ̣ ̉ ̃ ́ ̃ ́ mang vai trò to lớn cua hoat đông tinh thân, cua lý luân. Vì vây hai ông đã phat ̣ ̉ ̣ ̣ ̀ ̉ ̣ ̣ ́ triên hoc thuyêt cân đôi về môi liên hệ giữa lý luân cach mang và thực tiên cach ̉ ̣ ́ ́ ́ ̣ ́ ̣ ̃ ́ mang. Lý luân cach mang có vai trò chỉ đao thực tiên, lam cho thực tiên từ tự phat ̣ ̣ ́ ̣ ̣ ̃ ̀ ̃ ́ thanh thực tiên cach mang, tự giac. Khi lý luân cach mang thâm nhâp vao quân ̀ ̃ ́ ̣ ́ ̣ ́ ̣ ̣ ̀ ̀ chung sẽ đem lai cho họ những hiêu biêt quy luât cua đời sông xã hôi, hướng dân ́ ̣ ̉ ́ ̣ ̉ ́ ̣ ̃ họ thực hiên môt cach tự giac những nhiêm vụ cua cuôc đâu tranh thực tiên, luc ̣ ̣ ́ ́ ̣ ̉ ̣ ́ ̃ ́ đó trở thanh sức manh vât chât. ̀ ̣ ̣ ́ 12
  13. Là thế giới quan và phương phap luân cua giai câp vô san, triêt hoc Mac co ́ ́ ̣ ̉ ́ ̉ ́ ̣ ́ sự thông nhât sâu săc giữa tinh Đang, tinh cach mang và tinh khoa hoc. Triêt hoc ́ ́ ́ ́ ̉ ́ ́ ̣ ́ ̣ ́ ̣ Mac là sự phan anh lợi ich cua giai câp vô san và nhân dân lao đông; đông th ời nó ́ ̉ ́ ́ ̉ ́ ̉ ̣ ̀ là lý luân cho cuôc đâu tranh cua họ nhăm xoa bỏ moi chế độ người boc lôt người, ̣ ̣ ́ ̉ ̀ ́ ̣ ́ ̣ đưa nhân loai lên chủ nghia công san. Đó là tinh Đang, tinh cach mang cua triêt ̣ ̃ ̣ ̉ ́ ̉ ́ ́ ̣ ̉ ́ hoc Mac không đôi lâp với tinh khoa hoc cua no. Khi phan anh lợi ich cua giai câp ̣ ́ ́ ̣ ́ ̣ ̉ ́ ̉ ́ ́ ̉ ́ vô san và phuc vụ cho cuôc đâu tranh vì chủ nghia công san, triêt hoc Mac phan ̉ ̣ ̣ ́ ̃ ̣ ̉ ́ ̣ ́ ̉ anh đung yêu câu và những quy luât khach quan cua lich sử. ́ ́ ̀ ̣ ́ ̉ ̣ Sự ra đời cua triêt hoc Mac cung là sự sang lâp chủ nghia duy vât biên ̉ ́ ̣ ́ ̃ ́ ̣ ̃ ̣ ̣ chứng và phep biên chứng duy vât. Đây là những hinh thức cao cua chủ nghia duy ́ ̣ ̣ ̀ ̉ ̃ vât và phep biên chứng, khăc phuc những thiêu sot căn ban cua triêt hoc trước kia. ̣ ́ ̣ ́ ̣ ́ ́ ̉ ̉ ́ ̣ Trước Mac chủ nghia duy vât thì siêu hinh, con phep biên chứng thì lai găn với ́ ̃ ̣ ̀ ̀ ́ ̣ ̣ ́ lâp trường duy tâm, như vây chung tach rời, thâm chí đôi lâp nhau, chỉ khi triêt ̣ ̣ ́ ́ ̣ ́ ̣ ́ hoc Mac ra đời mới có sự thông nhât giữa chủ nghia duy vât và phep biên chứng, ̣ ́ ́ ́ ̃ ̣ ́ ̣ tao ra môt triêt hoc phat triên cao hơn về chât so với trước đo. ̣ ̣ ́ ̣ ́ ̉ ́ ́ - Sự ra đời triêt hoc Mac cung là sự sang lâp ra chủ nghia duy vât lich sử. ́ ̣ ́ ̃ ́ ̣ ̃ ̣ ̣ Đây là biêu hiên rõ rêt nhât cua cuôc cach mang triêt hoc do Mac và Ăngghen thực ̉ ̣ ̣ ́ ̉ ̣ ́ ̣ ́ ̣ ́ hiên. Chỉ khi chủ nghia duy vât lich sử xuât hiên thì chủ nghia duy vât noi chung ̣ ̃ ̣ ̣ ́ ̣ ̃ ̣ ́ mới trở thanh triêt đê. Nó không chỉ khăc phuc lâp trường duy tâm về xã hôi trong ̀ ̣ ̉ ́ ̣ ̣ ̣ triêt hoc trước đo, mà con là cơ sở lý luân về phương phap luân khoa hoc cho ́ ̣ ́ ̀ ̣ ́ ̣ ̣ toan bộ xã hôi hoc, cho hoat đông thực tiên cach mang cua giai câp công nhân va ̀ ̀ ̣ ̣ ̣ ̣ ̃ ́ ̣ ̉ ́ ̉ ̉ ́ đang cua no. - Sự ra đời triêt hoc Mac lam thay đôi căn ban tinh chât cua triêt hoc, đôi ́ ̣ ́ ̀ ̉ ̉ ́ ́ ̉ ́ ̣ ́ tượng và môi quan hệ cua nó với cac khoa hoc khac. Truyên thông trước đo, triêt ́ ̉ ́ ̣ ́ ̀ ́ ́ ́ hoc được coi là khoa hoc cua moi khoa hoc, hoa lân hoăc tach rời với cac khoa ̣ ̣ ̉ ̣ ̣ ̀ ̃ ̣ ́ ́ hoc cụ thể khac. Triêt hoc Mac không hoa lân vao cac khoa hoc cụ thể mà cung ̣ ́ ́ ̣ ́ ̀ ̃ ̀ ́ ̣ ̃ không tach rời chung. Trong sự hinh thanh và phat triên cua minh, triêt hoc Mac ́ ́ ̀ ̀ ́ ̉ ̉ ̀ ́ ̣ ́ không chỉ dựa trên sự khai quat thực tiên xã hôi, mà con dựa trên sự khai quat cua ́ ́ ̃ ̣ ̀ ́ ́ ̉ những thanh tựu khoa hoc cụ thể (cả tự nhiên và xã hôi). Khoa hoc cụ thể cung ̀ ̣ ̣ ̣ 13
  14. câp những tai liêu hêt sức phong phú cho triêt hoc Mac nghiên cứu cac quy luât ́ ̀ ̣ ́ ́ ̣ ́ ́ ̣ chung nhât cua hiên thực khach quan. Đông thời triêt hoc Mac cung câp những ́ ̉ ̣ ́ ̀ ́ ̣ ́ ́ hiêu biêt về cac quy luât chung nhât cua hiên thực khach quan sẽ giup cho cac ̉ ́ ́ ̣ ́ ̉ ̣ ́ ́ ́ khoa hoc cụ thể nghiên cứu có hiêu quả cac quy luât đăc thu. ̣ ̣ ́ ̣ ̣ ̀ Câu5: Phân tich đinh nghia vât chât cua V.I.Lênin và ý nghia khoa hoc cua ́ ̣ ̃ ̣ ́ ̉ ̃ ̣ ̉ ̣ ̃ ̀ đinh nghia nay. Tiêp thu tư tưởng cua C.Mac và Ph.Ăngghen, trên cơ sở khai quat những ́ ̉ ́ ́ ́ thanh tựu mới nhât cua khoa hoc tự nhiên cuôi thế kỷ XIX và đâu thế kỷ XX, về ̀ ́ ̉ ̣ ́ ̀ măt triêt hoc trên cơ sở phê phan những quan điêm duy tâm và siêu hinh về vât ̣ ́ ̣ ́ ̉ ̀ ̣ chât, Lênin đã đưa ra đinh nghia về vât chât như sau: ́ ̣ ̃ ̣ ́ ̣ ̣ ̃ ̣ ́ ̉ * Nôi dung đinh nghia vât chât cua V.I.Lênin: “Vât chât là môt pham trù triêt hoc dung để chỉ thực tai khach quan được ̣ ́ ̣ ̣ ́ ̣ ̀ ̣ ́ đem lai cho con người trong cam giac, được cam giac cua chung ta chep lai, chup ̣ ̉ ́ ̉ ́ ̉ ́ ́ ̣ ̣ lai, phan anh và tôn tai không lệ thuôc vao cam giac” (V.I.Lênin toan tâp, T.18, ̣ ̉ ́ ̀ ̣ ̣ ̀ ̉ ́ ̀ ̣ NXB Tiên bô, Matxcơva, 1980, tr.151). ́ ̣ ́ ̣ ̃ ̣ ́ ̉ * Phân tich đinh nghia vât chât cua V.I.Lênin: Trong đinh nghia trên, chung ta cân phân tich những nôi dung chủ yêu sau ̣ ̃ ́ ̀ ́ ̣ ́ đây: a. “Vât chât là môt pham trù triêt hoc dung để chỉ thực tai khach quan…” ̣ ́ ̣ ̣ ́ ̣ ̀ ̣ ́ - “Vât chât” là môt pham trù khai quat nhât, rông nhât cua lý luân nhân ̣ ́ ̣ ̣ ́ ́ ́ ̣ ́ ̉ ̣ ̣ thức. + Pham trù vât chât phai được xem xet dưới goc độ cua triêt hoc, chứ ̣ ̣ ́ ̉ ́ ́ ̉ ́ ̣ không phai dưới goc độ cua cac khoa hoc cụ thê. Điêu nay sẽ giup chung ta tranh ̉ ́ ̉ ́ ̣ ̉ ̀ ̀ ́ ́ ́ được sai lâm khi đông nhât pham trù vât chât trong triêt hoc với cac khai niêm vât ̀ ̀ ́ ̣ ̣ ́ ́ ̣ ́ ́ ̣ ̣ chât thường dung trong cac khoa hoc cụ thể hoăc đời sông hăng ngay. ́ ̀ ́ ̣ ̣ ́ ̀ ̀ + Không thể đinh nghia pham trù vât chât theo phương phap thông th ường. ̣ ̃ ̣ ̣ ́ ́ Về măt nhân thức luân, Lênin chỉ có thể đinh nghia pham trù vât chât trong quan ̣ ̣ ̣ ̣ ̃ ̣ ̣ ́ hệ với pham trù đôi lâp cua no, đó là pham trù ý thức (phương phap đinh nghia ̣ ́ ̣ ̉ ́ ̣ ́ ̣ ̃ 14
  15. thông qua cai đôi lâp với no). (Xem thêm chương khai niêm ở giao trinh Lôgic ́ ́ ̣ ́ ́ ̣ ́ ̀ hinh thức) ̀ Khi đinh nghia vât chât là môt pham trù triêt hoc dung để chỉ thực tai khach ̣ ̃ ̣ ́ ̣ ̣ ́ ̣ ̀ ̣ ́ quan, Lênin đã bỏ qua những thuôc tinh riêng le, cụ thê, nhiêu mau, nhiêu vẻ cua ̣ ́ ̉ ̉ ̀ ̀ ̀ ̉ cac sự vât, hiên tượng, mà nêu bât đăc tinh cơ ban nhât, phổ biên nhât có ở tât cả ́ ̣ ̣ ̣ ̣ ́ ̉ ́ ́ ́ ́ cac sự vât, hiên tượng trong thế giới hiên thực khach quan. Đó là đăc tinh “tôn tai ́ ̣ ̣ ̣ ́ ̣ ́ ̀ ̣ với tư cach là thực tai khach quan”, tôn tai ở ngoai ý thức con người và đôc lâp ́ ̣ ́ ̀ ̣ ̀ ̣ ̣ với ý thức. Đăc tinh nay là dâu hiêu cơ ban để phân biêt vât chât với cai không ̣ ́ ̀ ́ ̣ ̉ ̣ ̣ ́ ́ phai là vât chât. ̉ ̣ ́ - Tinh trừu tượng cua pham trù vât chât: Pham trù vât chât khai quat đăc ́ ̉ ̣ ̣ ́ ̣ ̣ ́ ́ ́ ̣ tinh chung nhât cua moi khach thể vât chât xet trong quan hệ với ý thức nên về ́ ́ ̉ ̣ ́ ̣ ́ ́ hinh thức nó là cai trừu tượng. Vì thê, không được đông nhât vât chât với cac ̀ ́ ́ ̀ ́ ̣ ́ ́ dang cụ thể cua nó giông như quan niêm cua cac nhà duy vât trước Mac. ̣ ̉ ́ ̣ ̉ ́ ̣ ́ b. Thực tai khach quan được đem lai cho con người trong cam giac. ̣ ́ ̣ ̉ ́ Trong phân nay, Lênin đã giai quyêt được những điêu sau đây: ̀ ̀ ̉ ́ ̀ - Thứ nhât, Lênin đã giai quyêt được môi quan hệ giữa tinh trừu tượng và ́ ̉ ́ ́ ́ tinh hiên thực cụ thể cam tinh cua pham trù vât chât. Vât chât không phai tôn tai ́ ̣ ̉ ́ ̉ ̣ ̣ ́ ̣ ́ ̉ ̀ ̣ vô hinh, thân bí mà tôn tai môt cach hiên thực, được biêu hiên cụ thể dưới dang ̀ ̀ ̀ ̣ ̣ ́ ̣ ̉ ̣ ̣ cac sự vât, hiên tượng cụ thể mà cac giac quan cua chung ta có thê ̉ nhân biêt môt ́ ̣ ̣ ́ ́ ̉ ́ ̣ ́ ̣ cach trực tiêp hay gian tiêp. ́ ́ ́ ́ - Thứ hai, Lênin đã giai quyêt được măt thứ nhât cua vân đề cơ ban triêt ̉ ́ ̣ ́ ̉ ́ ̉ ́ hoc trên lâp trường cua chủ nghia duy vât biên chứng. Thực tai khach quan đưa ̣ ̣ ̉ ̃ ̣ ̣ ̣ ́ lai cam giac cho con người, chứ không phai cam giac (ý thức) sinh ra th ực tai ̣ ̉ ́ ̉ ̉ ́ ̣ khach quan. Điêu đó có nghia la, vât chât là cai có trước và đong vai trò quyêt ́ ̀ ̃ ̀ ̣ ́ ́ ́ ́ đinh, nôi dung khach quan cua ý thức. ̣ ̣ ́ ̉ c. Thực tai khach quan được cam giac cua chung ta chep lai, chup lai, phan ̣ ́ ̉ ́ ̉ ́ ́ ̣ ̣ ̣ ̉ anh và tôn tai không lệ thuôc vao cam giac. ́ ̀ ̣ ̣ ̀ ̉ ́ 15
  16. Đên đây, Lênin đã khăng đinh răng con người có khả năng nhân thức được ́ ̉ ̣ ̀ ̣ thế giới hiên thực khach quan. Tức là Lênin đã giai quyêt được măt thứ hai cua ̣ ́ ̉ ́ ̣ ̉ vân đề cơ ban triêt hoc trên lâp trường cua chủ nghia duy vât biên chứng. ́ ̉ ́ ̣ ̣ ̉ ̃ ̣ ̣ * Ý nghia cua đinh nghia vât chât cua V.I.Lênin: ̃ ̉ ̣ ̃ ̣ ́ ̉ - Giai quyêt môt cach đung đăn vân đề cơ ban cua triêt hoc trên lâp trường ̉ ́ ̣ ́ ́ ́ ́ ̉ ̉ ́ ̣ ̣ chủ nghia duy vât và biên chứng. ̃ ̣ ̣ - Khăc phuc được những quan niêm trực quan, siêu hinh, may moc về vât ́ ̣ ̣ ̀ ́ ́ ̣ chât cua chủ nghia duy vât trước Mac và những biên tướng cua nó trong trao lưu ́ ̉ ̃ ̣ ́ ́ ̉ ̀ triêt hoc tư san hiên đai. ́ ̣ ̉ ̣ ̣ - Chông lai tât cả cac quan điêm duy tâm và tao ra căn cứ vững chăc để ́ ̣ ́ ́ ̉ ̣ ́ nghiên cứu xã hôi. ̣ - Khăng đinh thế giới vât chât là khach quan và vô cung, vô tân, luôn luôn ̉ ̣ ̣ ́ ́ ̀ ̣ vân đông và phat triên không ngừng nên nó đã có tac dung đinh hướng, cổ vũ cac ̣ ̣ ́ ̉ ́ ̣ ̣ ́ nhà khoa hoc khi sâu vao nghiên cứu thế giới vât chât, để ngay cang lam phong ̣ ̀ ̣ ́ ̀ ̀ ̀ phú thêm kho tang tri thức cua nhân loai. ̀ ̉ ̣ Câu 6: Phân tich nguôn gôc và ban chât cua ý thức? ́ ̀ ́ ̉ ́ ̉ Theo chủ nghia duy vât biên chứng, ý thức cua con người là san phâm cua ̃ ̣ ̣ ̉ ̉ ̉ ̉ quá trinh phat triên tự nhiên và lich sử-xã hôi. Do đo, muôn hiêu được nguôn gôc ̀ ́ ̉ ̣ ̣ ́ ́ ̉ ̀ ́ và ban chât cua ý thức, cân phai xem xet trên cả măt tự nhiên và xã hôi. ̉ ́ ̉ ̀ ̉ ́ ̣ ̣ I. Nguôn gôc ý thức: ̀ ́ 1. Nguôn gôc tự nhiên: ̀ ́ a. Ý thức là thuôc tinh phan anh cua môt dang vât chât có tổ ch ức cao là bô ̣ ̣ ́ ̉ ́ ̉ ̣ ̣ ̣ ́ nao người. ̃ - Phan anh là thuôc tinh chung cua vât chât. Phan anh đó là năng lực giữ lai, ̉ ́ ̣ ́ ̉ ̣ ́ ̉ ́ ̣ tai hiên lai cua hệ thông vât chât nay những đăc điêm cua hệ thông vât chât khac ́ ̣ ̣ ̉ ́ ̣ ́ ̀ ̣ ̉ ̉ ́ ̣ ́ ́ 16
  17. và ngược lai. Nó được thực hiên trong sự tac đông qua lai giữa cac hệ thông vât ̣ ̣ ́ ̣ ̣ ́ ́ ̣ ́ chât. - Thuôc tinh phan anh cua vât chât có quá trinh phat triên từ thâp đên cao, từ ̣ ́ ̉ ́ ̉ ̣ ́ ̀ ́ ̉ ́ ́ đơn gian đên phức tap, từ chưa hoan chinh đên ngay cang hoan thiên hơn. ̉ ́ ̣ ̀ ̉ ́ ̀ ̀ ̀ ̣ + Phan anh cua giới vô sinh. Phan anh nay đơn gian, thụ đông, không có ̉ ́ ̉ ̉ ́ ̀ ̉ ̣ ̣ ̣ chon loc. + Trên cơ sở phan anh cua thế giới vô sinh xuât hiên môt hinh thức phan ̉ ́ ̉ ́ ̣ ̣ ̀ ̉ anh mới cao hơn về chât, đó là phan anh cua giới hữu sinh. Hinh thức phan anh ́ ́ ̉ ́ ̉ ̀ ̉ ́ nay găn liên với quá trinh chuyên hoa từ giới vô sinh qua giới hữu sinh. Hinh ̀ ́ ̀ ̀ ̉ ́ ̀ thức nay có quá trinh phat triên lâu dai từ thâp đên cao: kich thich, cam ứng, tâm ̀ ̀ ́ ̉ ̀ ́ ́ ́ ́ ̉ lý sơ câp cua đông vât và cung với quá trinh vượn biên thanh người, phan anh cua ́ ̉ ̣ ̣ ̀ ̀ ́ ̀ ̉ ́ ̉ đông vât câp cao chuyên hoa thanh phan anh ý thức cua con người. ̣ ̣ ́ ̉ ́ ̀ ̉ ́ ̉ Như vây, ta thây răng cac dang vât chât có trinh độ tiên hoa cang cao thi ̀ sự ̣ ́ ̀ ́ ̣ ̣ ́ ̀ ́ ́ ̀ phan anh cang cao; ý thức chỉ xuât hiên cung với sự xuât hiên dang vât chât có tổ ̉ ́ ̀ ́ ̣ ̀ ́ ̣ ̣ ̣ ́ chức cao là bộ nao cua con người, chứ không phai với moi dang vât chât; y ́ th ức ̃ ̉ ̉ ̣ ̣ ̣ ́ chỉ là thuôc tinh phan anh cua vât chât, do đo, không được đông nhât vât chât với ̣ ́ ̉ ́ ̉ ̣ ́ ́ ̀ ́ ̣ ́ ý thức và cung không được tach ý thức ra khoi vât chât. ̃ ́ ̉ ̣ ́ b. Khach thể vât chât bên ngoai ́ ̣ ́ ̀ Bộ nao con người với tư cach là hệ thông phan anh. Vì vây, muôn có ý thức ̃ ́ ́ ̉ ́ ̣ ́ thì phai có sự tac đông cua khach thể vât chât bên ngoai vao bộ nao cua con ̉ ́ ̣ ̉ ́ ̣ ́ ̀ ̀ ̃ ̉ người. Thế nhưng, tai sao con vât cung có sự tac đông cua khach thể vât chât bên ̣ ̣ ̃ ́ ̣ ̉ ́ ̣ ́ ngoai lên bộ nao cua nó mà lai không có ý thức? Sở dĩ như vây là vì khac với tâm ̀ ̃ ̉ ̣ ̣ ́ lý đông vât, ý thức con người ngoai nguôn gôc tự nhiên con có nguôn gôc xã hôi. ̣ ̣ ̀ ̀ ́ ̀ ̀ ́ ̣ 2. Nguôn gôc xã hôi. ̀ ́ ̣ Sự ra đời cua ý thức găn liên với quá trinh hinh thanh và phat triên cua bộ ̉ ́ ̀ ̀ ̀ ̀ ́ ̉ ̉ nao con người dưới anh hưởng cua lao đông và ngôn ngữ. ̃ ̉ ̉ ̣ 17
  18. ̣ a. Lao đông: - Lao đông là phương thức tôn tai cơ ban đâu tiên cua con người, là hoat ̣ ̀ ̣ ̉ ̀ ̉ ̣ đông đăc thù cua con người, lam cho con người khac với tât cả cac đông vât khac. ̣ ̣ ̉ ̀ ́ ́ ́ ̣ ̣ ́ + Trong lao đông, con người đã biêt chế tao ra cac công cụ lao đông và sử ̣ ́ ̣ ́ ̣ dung cac công cụ đó để tao ra cua cai vât chât. ̣ ́ ̣ ̉ ̉ ̣ ́ + Lao đông là hanh đông có muc đich, tac đông vao thế giới khach quan ̣ ̀ ̣ ̣ ́ ́ ̣ ̀ ́ nhăm thoa man nhu câu cua con người. Do đo, ý thức con người phan anh môt ̀ ̉ ̃ ̀ ̉ ́ ̉ ́ ̣ cach tich cực, chủ đông và sang tao. ́ ́ ̣ ́ ̣ - Trong quá trinh lao đông, bộ nao con người phat triên và ngay cang hoan ̀ ̣ ̃ ́ ̉ ̀ ̀ ̀ thiên, lam cho khả năng tư duy trừu tượng cua con người cung ngay cang phat ̣ ̀ ̉ ̃ ̀ ̀ ́ ̉ triên. - Lao đông ngay từ đâu đã liên kêt moi thanh viên trong xã hôi với nhau, ̣ ̀ ́ ̣ ̀ ̣ lam nay sinh ở họ nhu câu giao tiêp. Vì vây, ngôn ngữ ra đời và không ngừng phat ̀ ̉ ̀ ́ ̣ ́ triên cung với lao đông. ̉ ̀ ̣ b. Ngôn ngữ: - Ngôn ngữ là hệ thông tin hiêu thứ hai, là “vỏ vât chât” cua tư duy, la ̀ ́ ́ ̣ ̣ ́ ̉ phương tiên, là công cụ để con người giao tiêp trong xã hôi, phan anh khai quat ̣ ́ ̣ ̉ ́ ́ ́ sự vât, tông kêt kinh nghiêm thực tiên và trao đôi chung giữa cac thế hê. ̣ ̉ ́ ̣ ̃ ̉ ́ ́ ̣ - Ý thức là môt hiên tượng xã hôi, do đo, nêu không có ngôn ngữ thì ý thức ̣ ̣ ̣ ́ ́ không thể hinh thanh và phat triên được. ̀ ̀ ́ ̉ - Chinh vì vây, Ph.Ăngghen đã khăng đinh răng: “Sau lao đông, đông thời ́ ̣ ̉ ̣ ̀ ̣ ̀ với lao đông là ngôn ngữ,.. đó là hai sức kich thich chủ yêu cua sự chuyên biên bộ ̣ ́ ́ ́ ̉ ̉ ́ nao cua loai vât thanh bộ nao cua con người, tâm lý đông vât thanh ý thức” ̃ ̉ ̀ ̣ ̀ ̃ ̉ ̣ ̣ ̀ (Ph.Ăngghen: Biên chứng cua tự nhiên, NXB Sự thât, Hà Nôi,1974, tr. 257) ̣ ̉ ̣ ̣ II. Ban chât cua ý thức: ̉ ́ ̉ Theo quan điêm cua chủ nghia duy vât biên chứng, ý thức là sự phan anh ̉ ̉ ̃ ̣ ̣ ̉ ́ thế giới khach quan vao bộ nao người thông qua hoat đông thực tiên, nên ban chât ́ ̀ ̃ ̣ ̣ ̃ ̉ ́ 18
  19. cua ý thức là hinh anh chủ quan cua thế giới khach quan, là sự phan anh sang tao, ̉ ̀ ̉ ̉ ́ ̉ ́ ́ ̣ tich cực và chủ đông về thế giới khach quan. Đó chinh là sự khac biêt rât cơ ban ́ ̣ ́ ́ ́ ̣ ́ ̉ cua ý thức con người so với tâm lý đông vât và sự “suy nghi” cua may moc. ̉ ̣ ̣ ̃ ̉ ́ ́ Phan anh cua ý thức là sang tao, vì nó bao giờ cung do nhu câu thực tiên ̉ ́ ̉ ́ ̣ ̃ ̀ ̃ quy đinh. Song, sự sang tao cua ý thức là sự sang tao cua sự phan anh, trong ̣ ́ ̣ ̉ ́ ̣ ̉ ̉ ́ khuôn khổ và theo tinh chât cua quy luât phan anh. ́ ́ ̉ ̣ ̉ ́ Con người khac với đông vât là thông qua hoat đông thực tiên có muc đich, ́ ̣ ̣ ̣ ̣ ̃ ̣ ́ có đinh hướng, tac đông vao sự vât, hiên tượng trong thế giới, buôc chung phai ̣ ́ ̣ ̀ ̣ ̣ ̣ ́ ̉ bôc lộ đăc tinh, kêt câu, quy luât lao đông để phan anh và nhân th ức. Khi con ̣ ̣ ́ ́ ́ ̣ ̣ ̉ ́ ̣ người nhân thức được quy luât, thì con người vân dung tri thức đó vao viêc cai ̣ ̣ ̣ ̣ ̀ ̣ ̉ biên thế giới khach quan nhăm phuc vụ cho cuôc sông cua minh. ́ ́ ̀ ̣ ̣ ́ ̉ ̀ Câu 7: Phân tich quan điêm cua triêt hoc Mac-Lênin về vân đông cua ́ ̉ ̉ ́ ̣ ́ ̣ ̣ ̉ ̣ ́ vât chât. a. Vân đông là gì? ̣ ̣ Theo quan điêm cua chủ nghia duy vât biên chứng, vân đông là moi sự biên ̉ ̉ ̃ ̣ ̣ ̣ ̣ ̣ ́ ̉ ́ đôi noi chung. b. Vân đông là phương thức tôn tai cua vât chât. ̣ ̣ ̀ ̣ ̉ ̣ ́ Vât chât chỉ có thể tôn tai băng cach vân đông và thông qua vân đông mà nó ̣ ́ ̀ ̣ ̀ ́ ̣ ̣ ̣ ̣ biêu hiên sự tôn tai cua minh. Noi cach khac, không thể có vât chât mà không có ̉ ̣ ̀ ̣ ̉ ̀ ́ ́ ́ ̣ ́ ̣ ̣ vân đông. Vân đông cua vât chât là tự thân vân đông. Vât chât không do ai sang tao ra ̣ ̣ ̉ ̣ ́ ̣ ̣ ̣ ́ ́ ̣ và nó không thể bị tiêu diêt, mà vân đông là thuôc tinh cố hữu cua vât chât, nên ̣ ̣ ̣ ̣ ́ ̉ ̣ ́ vân đông cung không do ai sang tao ra và không thể bị tiêu diêt. Nêu môt hinh ̣ ̣ ̃ ́ ̣ ̣ ́ ̣ ̀ thức vân đông nao đó cua môt sự vât nhât đinh mât đi thì tât yêu sẽ nay sinh môt ̣ ̣ ̀ ̉ ̣ ̣ ́ ̣ ́ ́ ́ ̉ ̣ hinh thức vân đông khac thay thê, nghia là cac hinh thức vân đông cua vât chât chỉ ̀ ̣ ̣ ́ ́ ̃ ́ ̀ ̣ ̣ ̉ ̣ ́ 19
  20. chuyên hoa lân nhau mà thôi, chứ vân đông cua vât chât thi ̀ vinh viên tôn tai cung ̉ ́ ̃ ̣ ̣ ̉ ̣ ́ ̃ ̃ ̀ ̣ ̀ với sự tôn tai vinh viên cua vât chât. ̀ ̣ ̃ ̃ ̉ ̣ ́ c. Cac hinh thức vân đông cơ ban cua vât chât: ́ ̀ ̣ ̣ ̉ ̉ ̣ ́ Dựa trên những thanh tựu khoa hoc cua thời đai minh, Ph.Ăngghen đã phân ̀ ̣ ̉ ̣ ̀ chia vân đông thanh năm hinh thức cơ ban: vân đông cơ hoc, vân đông lý hoc, vân ̣ ̣ ̀ ̀ ̉ ̣ ̣ ̣ ̣ ̣ ̣ ̣ đông hoa hoc, vân đông sinh hoc và vân đông xã hôi. Vân đông xã hôi là hinh thức ̣ ́ ̣ ̣ ̣ ̣ ̣ ̣ ̣ ̣ ̣ ̣ ̀ có trinh độ cao nhât. ̀ ́ Môi hinh thức vân đông noi trên, có trinh độ cao thâp khac nhau. Do đo, ̃ ̀ ̣ ̣ ́ ̀ ́ ́ ́ chung ta sẽ pham sai lâm nêu quy hinh thức vân đông cao vao hinh thức vân đông ́ ̣ ̀ ́ ̀ ̣ ̣ ̀ ̀ ̣ ̣ thâp và ngược lai. ́ ̣ Tuy có sự khac nhau về chât, nhưng giữa cac hinh thức vân đông có sự liên ́ ́ ́ ̀ ̣ ̣ hê, tac đông chuyên hoa qua lai. Thông qua sự liên hê, chuyên hoa phổ biên cua ̣ ́ ̣ ̉ ́ ̣ ̣ ̉ ́ ́ ̉ moi hinh thức vân đông trong vũ trụ mà vân đông vât chât được bao toan. ̣ ̀ ̣ ̣ ̣ ̣ ̣ ́ ̉ ̀ Những dang vât chât phức tap như cơ thể sông, xã hôi loai người bao ham ̣ ̣ ́ ̣ ́ ̣ ̀ ̀ nhiêu hinh thức vân đông trong sự liên hệ tac đông qua lai, nhưng bao giờ cung ̀ ̀ ̣ ̣ ́ ̣ ̣ ̃ được đăc trưng bởi môt hinh thức vân đông cơ ban xac đinh. Ví du, trong cơ thê ̉ ̣ ̣ ̀ ̣ ̣ ̉ ́ ̣ ̣ sông bao gôm cac hinh thức vân đông cơ hoc, lý hoc, hoa hoc, sinh hoc, song hinh ́ ̀ ́ ̀ ̣ ̣ ̣ ̣ ́ ̣ ̣ ̀ thức vân đông sinh hoc là hinh thức đăc trưng cơ ban quy đinh sự khac nhau gi ữa ̣ ̣ ̣ ̀ ̣ ̉ ̣ ́ cơ thể sông với những dang vât chât khac. ́ ̣ ̣ ́ ́ d. Vân đông và đứng im. ̣ ̣ Trong khi coi vân đông là thuôc tinh bên trong vôn có cua vât chât, chủ ̣ ̣ ̣ ́ ́ ̉ ̣ ́ nghia duy vât không phủ nhân sự đứng im, mà coi đứng im như môt trường h ợp ̃ ̣ ̣ ̣ riêng cua vân đông. Không có đứng im tương đôi thì không thể hinh thanh cac sự ̉ ̣ ̣ ́ ̀ ̀ ́ vât, hiên tượng riêng le, cụ thê. ̣ ̣ ̉ ̉ Vân đông là tuyêt đôi, đứng im là tương đôi. Đứng im là tương đôi bởi vi: ̣ ̣ ̣ ́ ́ ́ ̀ - Hiên tượng đứng im chỉ xay ra trong môt quan hệ nhât đinh chứ không ̣ ̉ ̣ ́ ̣ phai trong moi quan hệ cung môt luc. ̉ ̣ ̀ ̣ ́ 20
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
4=>1