Giáo trình hướng dẫn quy trình vận dụng cấu tạo mạng đa tinh thể của kim loại nguyên chất p9

Chia sẻ: Eryey Yetutwu | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

69
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trong thực tế ta không để ý đến chuyển biến này vì nó xảy ra ở nhiệt độ rất cao và hợp kim còn một phần ở trạng thái lỏng, nó không ảnh hưởng gì đến tổ chức thép khi gia công và sử.Các chuyển biến xảy ra khi làm nguội chậm : Trong giản đồ pha Fe - Fe3C có đầy đủ các chuyển biến mà ta đã nghiên cứu ở phần trước đây. Khi làm nguội chậm có các chuyển biến sau :

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình hướng dẫn quy trình vận dụng cấu tạo mạng đa tinh thể của kim loại nguyên chất p9

Hçnh1.32 -Giaín âäö pha Fe-C (Fe-Fe3C) %C Nhiãût âä oC Nhiãût âäü 0C Âiãøm Âiãøm %C A 0 1539 B 0,50 1499 C 4,30 1147 D 6,67 1250 E 2,14 1147 F 6,67 1147 G 0 911 H 0,10 1499 J 0,16 1499 K 6,67 727 L 6,67 0 N 0 1392 P 0,02 727 Q 0,006 0 S 0,80 727 b - Caïc chuyãøn biãún xaíy ra khi laìm nguäüi cháûm : Trong giaín âäö pha Fe - Fe3C coï âáöy âuí caïc chuyãøn biãún maì ta âaî nghiãn cæïu åí pháön træåïc âáy. Khi laìm nguäüi cháûm coï caïc chuyãøn biãún sau : 41
- Chuyãøn biãún bao tinh : xaíy ra taûi nhiãût âäü 1499oC trong caïc håüp kim coï 0,10 0,50%C (tæång æïng âæåìng HJB). + LB hay + L0,50 H J 0,10 0,16 Trong thæûc tãú ta khäng âãø yï âãún chuyãøn biãún naìy vç noï xaíy ra åí nhiãût âäü ráút cao vaì håüp kim coìn mäüt pháön åí traûng thaïi loíng, noï khäng aính hæåíng gç âãún täø chæïc theïp khi gia cäng vaì sæí duûng. - Chuyãøn biãún cuìng tinh : xaíy ra åí nhiãût âäü 1147oC trong caïc håüp kim coï læåüng caïc bon låïn hån 2,14% (tæång æïng âæåìng ECF). LC ( E + Fe3CF ) hay L4,3 ( 2,14 + Fe3C6,67 ) -Chuyãøn biãún cuìng têch : xaíy ra taûi nhiãût âäü 727oC, coï háöu hãút trong caïc håüp kim (âæåìng PSK). ( P + Fe3CK) hay ( 0,02 + Fe3C6,67) S 0,8 - Sæû tiãút ra pha Fe3C dæ ra khoíi dung dëch ràõn : Xaíy ra trong dung dëch ràõn Fe theo âæåìng ES vaì trong Fe theo âæåìng PQ. c - Caïc täø chæïc cuía håüp kim Fe - Fe3C : - Täø chæïc mäüt pha : * Pherit (kyï hiãûu , F hay Fe ) : laì dung dëch ràõn xen keî cuía caïc bon trong Fe , coï kiãøu maûng láûp phæång tám khäúi. Laì pha deío, dai, mãöm vaì keïm bãön, åí nhiãût âäü nhoí hån 768oC coï tæì tênh, cao hån nhiãût âäü naìy máút tæì tênh. Khi hoìa tan thãm caïc nguyãn täú håüp kim Mn, Si, Ni... âäü bãön cuía noï tàng lãn, âäü deío dai giaím âi vaì goüi laì phe rit håüp kim. Pherit laì pha täön taûi åí nhiãût âäü thæåìng, chiãúm tyí lãû khaï låïn (khoaíng 90%) nãn anh khaï nhiãöu âãún cå tênh cuía håüp kim. Täø chæïc cuía noï laì caïc haût saïng, âa caûnh. Goüi laì í phe rit xuáút phaït tæì tiãúng Latinh ferum nghéa laì sàõt. ` HÇnh 1.33-Täø chæïc tãú vi cuía ferit (a) vaì austenit (b). *Austenit kyï hiãûu , As, Fe (C) : laì dung dëch ràõn xen keî cuía caïc bon trong Fe coï maûng láûp phæång tám màût. Laì pha ráút deío vaì dai, âäü cæïng tháúp. Noï khäng coï tæì tênh vaì khäng täön taûi åí nhiãût âäü tháúp hån 727oC trong håüp kim sàõt caïc bon nguyãn cháút, chè täön taûi åí dæåïi nhiãût âäü naìy trong caïc håüp kim chæïa mäüt læåüng âaïng kãø Mn, Ni... Tuy khäng täön taûi åí nhiãût âäü thæåìng nhæng coï vai troì quyãút âënh trong biãún daûng noïng vaì 42
nhiãût luyãûn theïp. Täø chæïc cuía noï laì caïc haût saïng coï song tinh. Tãn goüi austenit âãø kyí niãûm nhaì váût liãûu hoüc ngæåìi Anh : Räbe Ästen. *Xãmentit (kyï hiãûu Xã, Fe3C) : laì pha xen keî våïi kiãøu maûng phæïc taûp, chæïa 6,67%C vaì coï cäng thæïc Fe3C, tæång æïng våïi âæåìng DFKL. Xãmentit laì pha cæïng, doìn, åí nhiãût âäü nhoí hån 217oC coï tæì tênh, cao hån nhiãût âäü naìy máút tæì tênh. Cuìng våïi ferit, noï taûo nãn caïc täø chæïc khaïc nhau cuía håüp kim Fe - C. Xãmentêt xuáút phaït tæì tãn goüi ceïment coï nghéa laì cæïng.Ta phán biãût ra bäún loaûi xãmentit : + Xãmentit thæï nháút : (XãI, Fe3CI) : âæåüc taûo thaình tæì håüp kim loíng do giaím näöng âäü caïc bon trong håüp kim loíng theo âæåìng DC khi nhiãût âäü giaím. Noï chè coï trong caïc håüp kim chæïa > 4,3%C. Do taûo thaình tæì traûng thaïi loíng vaì åí nhiãût âäü cao nãn coï daûng thàóng, thä to. + Xãmentit thæï hai : (XãII, Fe3CII) : âæåüc taûo thaình do giaím näöng âäü caïc bon trong austenit theo âæåìng ES khi haû nhiãût âäü tæì 1147oC âãún 727oC, noï sinh ra trong caïc håüp kim coï > 0,80%C vaì tháúy roî nháút trong caïc håüp kim chæïa tæì 0,80 âãún 2,14%C. Do taûo thaình åí nhiãût âäü khäng cao làõm vaì tæì traûng thaïi ràõn nãn kêch thæåïc nhoí mën, thæåìng coï daûng læåïi bao quanh haût peclit (austenit). Hçnh1.34 -Täø chæïc xãmentit 2 daûng læåïi åí theïp sau cuìng têch + Xãmen tit thæï ba : (XãIII,, Fe3CIII) : âæåüc taûo thaình khi giaím näöng âäü caïc bon trong ferit theo âæåìng PQ khi haû nhiãût âäü tæì 727oC, tháúy roî nháút trong caïc håüp kim nhoí hån 0,02%C. Do taûo thaình åí nhiãût âäü ráút tháúp nãn kêch thæåïc ráút nhoí mën, säú læåüng khäng âaïng kãø, trong thæûc tãú ta boí qua noï. +Xãmentit cuìng têch : âæåüc taûo thaình do chuyãøn biãún cuìng têch austenit thaình peïc lit, noï coï vai troì ráút quan troüng trong caïc håüp kim sàõt caïc bon. -Caïc täø chæïc hai pha : *Peclêt [kyï hiãûu P hay (Fe +Fe3C)] : laì häùn håüp cå hoüc cuìng têch cuía phe rêt vaì xãmentit âæåüc taûo ra tæì chuyãøn biãún cuìng têch cuía austenit taûi 7270C. Trong peïc lêt coï 88% F vaì 12% Xã. Peïc lêt khaï bãön vaì cæïng nhæng cuîng âuí âäü deío dai âaïp æïng âæåüc caïc yãu cáöu cuía váût liãûu kãút cáúu vaì duûng cuû. Tuìy thuäüc hçnh daûng cuía xãmentêt, peïc lêt âæåüc 43
chia ra laìm hai loaûi laì peïc lêt táúm vaì peïc lêt haût. Nãúu xãmentit åí daûng táúm goüi laì peïc lêt táúm, coï âäü cæïng cao hån, âáy laì daûng thæåìng gàûp trong thæûc tãú. Nãúu xãmentit åí daûng haût goüi laì peïc lit haût, âäü cæïng tháúp hån, dãù càõt goüt, keïm äøn âënh. Peïc lêt haût êt gàûp trong thæûc tãú, chè nháûn âæåüc trong caïc âiãöu kiãûn cuû thãø (uí cáöu hoïa). Peïc lêt haût coï tênh äøn âënh cao hån peïc lêt táúm. Tãn goüi peïc lêt xuáút phaït tæì peard coï nghéa laì vàòn hay maìu xaì cæì. ( 0,02 + Fe3C6,67) 0,80 Hçnh 1.35- Täø chæïc tãú vi cuía peclit táúm (a) vaì peclit haût (b). *Lãâãburit [Lã hay ( + Fe3C), (P +Fe3C)] : laì häùn håüp cå hoüc cuìng tinh cuía austenit vaì xãmentit âæåüc taûo thaình tæì håüpü kim loíng chæïa 4,30%C taûi 1147oC. Khi laìm nguäüi dæåïi 727oC do chuyãøn biãún P nãn täø chæïc cuía lãâãburit gäöm (P + Fe3C). L4,30 ( 2,14 + Fe3C6,67 ) Lãâãburit coï daûng hçnh da baïo, ráút cæïng vaì doìn nãn thæåìng goüi laì täø chæïc da baïo. Tãn goüi lãâãburit laì âãø kyí niãûm nhaì luyãûn kim ngæåìi Âæïc : Lãâãbua. d-Mäüt säú quy æåïc : -Theïp vaì gang : *Theïp laì håüp kim cuía sàtõ vaì caïc bon våïi haìm læåüng caïc bon nhoí hån 2,14%. Ngoaìi ra coìn coï thãm mäüt säú êt caïc nguyãn täú khaïc : Mn, Si, P, S ... *Gang laì håüp kim cuía sàõt vaì caïc bon våïi haìm læåüng caïc bon låïn hån 2,14%. Ngoaìi ra coìn coï thãm mäüt säú êt caïc nguyãn täú khaïc : Mn, Si, P, S...Gang coï täø chæïc tæång æïng våïi giaín âäö pha Fe-C goüi laì gang tràõng (màût gaîy cuía noï coï maìu saïng tràõng, âoï laì maìu cuía xãmentit). Gang tràõng ráút cæïng vaì doìn, khäng thãø gia cäng càõt goüt âæåüc. Ranh giåïi âãø phán chia theïp vaì gang laì âiãøm E trãn giaín âäö pha Fe-C. Càn cæï vaìo haìm læåüng caïc bon coï trong gang vaì theïp ta phán chia chuïng thaình nhiãöu loaûi khaïc nhau. Theïp âæåüc chia ra laìm ba loaûi : +Theïp træåïc cuìng têch : laì loaûi theïp coï haìm læåüng caïc bon nhoí hån 0,80%C, täø chæïc cán bàòng gäöm phe rit vaì peïc lit. +Theïp cuìng têch : laì loaûi theïp coï haìm læåüng caïc bon bàòng 0,80%C, täø chæïc cán bàòng laì peïc lit. 44
+Theïp sau cuìng têch : laì loaûi theïp coï haìm læåüng caïc bon låïn hån 0,80%C, täø chæïc cán bàòng gäöm peïc lit vaì xãmentêt thæï hai. Hçnh 1.36- Täø chæïc tãú vi cuía theïp træåïc cuìng têch. Gang tràõng âæåüc chia ra laìm ba loaûi : +Gang tràõng træåïc cuìng tinh : laì loaûi gang coï haìm læåüng caïc bon nhoí hån 4,30%C, täø chæïc cán bàòng gäöm coï peclit, xãmentit thæï hai vaì lãâãburit. +Gang tràõng cuìng tinh : laì loaûi gang coï haìm læåüng caïc bon bàòng 4,30%C, täø chæïc cán bàòng laì lãâãburit. +Gang tràõng sau cuìng tinh : laì loaûi gang coï haìm læåüng caïc bon låïn hån 4,30%C, täø chæïc cán bàòng gäöm xãmentit thæï nháút vaì lãâãburit. -Caïc âiãøm tåïi haûn : Caïc nhiãût âäü æïng våïi caïc chuyãøn biãún pha åí traûng thaïi ràõn trong håüp kim sàõt caïc bon (chuí yãúu duìng cho theïp) goüi laì caïc âiãøm tåïi haûn, chuïng âæåüc kyï hiãûu bàòng chæî A (viãút tàõt tæì tiãúng Phaïp arãt coï nghéa laì dæìng vç khi coï chuyãøn biãún pha nhiãût âäü bë dæìng laûi) keìm theo caïc säú thæï tæû 0, 1, 2, 3, 4 vaì cm. Gäöm coï caïc âiãøm tåïi haûn sau âáy : *A0 - (217oC) laì nhiãût âäü chuyãøn biãún tæì cuía xãmentit, tháúp hån nhiãût âäü naìy xãmentit coï tæì tênh, cao hån nhiãût âäü naìy xãmentit máút tæì tênh. *A1 - (727oC) æïng våïi âæåìng PSK laì nhiãût âäü chuyãøn biãún austenit peclit coï trong táút caí caïc loaûi theïp. *A2 - (768oC) coìn goüi laì âiãøm Curi, æïng våïi âæåìng MO, laì âiãøm chuyãøn biãún tæì cuía phe rit, tháúp hån nhiãût âäü naìy phe rit coï tæì tênh, cao hån nhiãût âäü naìy máút tæì tênh . *A3 - æïng våïi âæåìng GS (911oC 727oC) laì âæåìng bàõt âáöu tiãút ra phe rit tæì austenit khi laìm nguäüi vaì kãút thuïc hoìa tan phe rit vaìo austenit khi nung noïng, chè coï trong theïp træåïc cuìng têch. *Acm - æïng våïi âæåìng ES (1147oC 727oC) laì âæåìng bàõt âáöu tiãút ra xãmentêt tæì austenit khi laìm nguäüi vaì kãút thuïc hoìa tan xãmentit vaìo austenit khi nung noïng, coï trong theïp sau cuìng têch vaì gang. *A4 - æïng våïi âæåìng NJ (1499 1392oC) æïng våïi chuyãøn biãún Trong táút caí caïc âiãøm tåïi haûn trãn thç caïc âiãøm A1, A3 vaì Acm âæåüc sæí duûng nhiãöu nháút vaì chuí yãúu khi nhiãût luyãûn theïp. Tuy nhiãn caïc giaï trë vãö nhiãût âäü nãu trãn chè âuïng 45