Giáo trình Kế toán quản trị: Phần 2 - TS. Đỗ Thị Thúy Phương

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:178

Thêm vào BST

Báo xấu

14
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tiếp nội dung phần 1, Giáo trình Kế toán quản trị: Phần 2 được biên soạn gồm các nội dung chính sau: đánh giá hoàn vốn đầu tư và định giá sản phẩm; lập dự toán sản xuất kinh doanh; quyết định ngắn hạn; quyết định đầu tư dài hạn; phân tích báo cáo tài chính;... Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình Kế toán quản trị: Phần 2 - TS. Đỗ Thị Thúy Phương

Chucm g 6 DÂNH GIÂ HOÀN VÔN DÀU TU' VÀ DINH GIÂ SÀN PHÀ M 6.1. DÂNH GIÂ HOÀN VÔN DÀU TU' 6.1.1. Dânh giâ trâch nhiêm quàn lÿ Trong mot tô chirc doanh nghiçp dirçrc phân chia thành nhiêu bç> phân khâc nhau. Môi bô phân dêu cô dàc diêm quàn lÿ nêng và dôi hôi phài cô câc nhà quàn lÿ cho môi bô phân dô. Môi nhà quan lÿ phài chiu trâch nhiêm trong quâ trinh diêu hành su phât sinh cùa chi phi, thu nhâp, vôn dâu tu và dânh giâ kêt quâ thuc hiên trong pham vi trâch nhiêm cua minh. Duâi dây là mô hinh tô chirc hê thông trâch nhiêm gân môi câp quàn lÿ khâc nhau: SaOô 6.1: Mô hinh tô chirc hê thôtif’ trâch nhiêm 157
- Các bô phân quan lÿ riêng biêt cùa hê thông trách nhiêm duac goi là các trung tâm trách nhiêm. Môi tô chiïc doanh nghiêp thuông gôm 3 trung tâm trách nhiêm: trung tâm dâu tu, trung tâm kinh doanh và trung tâm chi phi. - Mô hinh câu truc à dây là tông công ty (doanh nghiêp), trong môi doanh nghiêp lai gôm nhiêu bô phân sàn xuât kinh doanh nhu: phân xuông, cùa hâng, tô sàn xuât,... trong môi bô phân sàn xuât cô thê dupe chia nhô hon nùa,... - Tuong úng vói ba loai trung tâm trách nhiêm là tÿ lç hoàn vôn dôi vói trung tâm dâu tu, tÿ suât doanh thu/vôn hoat dông dôi vói trung tâm kinh doanh, tÿ suât loi nhuân/doanh thu dôi vói trung tâm chi phi. 6.1.1.1. Trung tâm chi p h i Trung tâm chi phi là mot trung tâm trách nhiêm, chi cô quyên diêu hành su phât sinh cùa chi phi, không cô quyên diêu hành loi nhuân và vôn dâu tu Trung tâm chi phi së dàm nhân viêc tiêu dùng các yêu tô dâu vào dê chê tao ra sàn xuât sàn phâm, hoàc cung câp djeh vu cho tiêu dùng nôi bô. Càc phân xuông sàn xuât, tô dpi sàn xuât... là mot trong nhùng trung tâm chi phi. Dê dánh già hiêu quà hoat dông cùa trung tâm chi phi, ta phâi can cú vào báo cào thuc hiên trong kÿ và dmh m ue chi phi tiêu chuân dà xác djnh ô dâu kÿ kinh doanh. Thông qua chi tiêu tÿ suât loi nhuân/doanh thu ta cô thè dánh già tông hop hoat dpng cùa trung tâm chi phi. Loi nhuân Tÿ suât loi nhuân/doanh thu = ------------------- (lân hoàc %) Doanh thu 158
Chi tiêu tÿ suât lgi nhuân/doanh thu phan ânh lgi nhuân thu dugc trong 1 dông doanh thu. Khi doanh thu không dôi, chi phi giàm, lgi nhuân sê tàng dân dên tÿ suât lgi nhuân sè tàng, ngugc lai, chi phi tâng, lgi nhuân sè giam và tÿ suât lgi nhuân cûng giam. Vây biên dông cüa chi phi hoat dông trong diêu kiên doanh thu không dôi sè cô anh hucmg dên ty suât lgi nhuân/doanh thu. Ty suât này càng cao, cho thây hiêu quà hoat dông kinh doanh là lôn. 6.1.1.2. Trung tâm kinh doanh Trung tâm kinh doanh (trung tâm lgi nhuân) cùng là trung tâm trâch nhiêm nhung cô quyên diêu hành ca chi phi và lgi nhuân, không cô quyên diêu hành su phât sinh cua vôn dâu tu. Câc công ty (doanh nghiêp) sàn xuât và kinh doanh thuôc tông công ty thuông là câc trung tâm kinh doanh. Viêc dânh giâ kêt qua hoat dông cua trung tâm kinh doanh dua vào câc bâo câo kêt quà thu nhâp và viêc sù dung vôn dâu tu. Câc chi tiêu dê dânh giâ trung tâm kinh doanh bao gôm. chi tiêu tÿ suât lgi nhuân/doanh thu và chi tiêu ty suât doanh thu/vôn hoat dông binh quân. Doanh thu Tÿ suât doanh thu / = ----------------------------------- (lân) vôn hoat dông binh quân Vôn hoat dông binh quân Chi tiêu tÿ suât doanh thu/vôn hoat dông binh quân phàn ânh 1 dông vôn hoat dông binh quân tham gia vào sàn xuât trong kÿ dà dem lai dugc bao nhiêu dông doanh thu. Tÿ suât tinh dugc càng lôn thi sô vông quay cùa vôn hoat dông binh quân càng cao và viêc sù dung vôn càng cô hiêu quà. Viêc so sânh tÿ suât này qua câc thcri kÿ dugc thirc hiên nhu sau: 159
- Tôc dô tàng cùa doanh thu > tôc dp täng cüa vôn hoat dpng ^ Tÿ suât tàng - Tôc dô tàng cüa doanh thu < tôc dô tàng cùa vôn ho^t dpng Tÿ suât giàm - Tôc dp giàm cùa doanh thu > tôc giàm cùa vôn hoat dçng O Tÿ suât giàm - Tôc dô giàm cùa doanh thu < tôc giàm cùa vôn hoat dpng O Tÿ suât tàng 6.1.1.3. Trung tâm dâu tu Trung tâm dâu tu là trung tâm câp cao nhât trong tô chüc doanh nghiçp. Cüng là mpt trung tâm trâch nhiçm nhung trung tâm dâu tu cô quyên diêu hành cà chi phi, loi nhuân và vôn dâu tu. Câc trung tâm dâu tu thuông là hpi dông quàn tri cüa tông công ty, tâp doàn cüa càc co quan câp vôn cüa nhà nuôc. Càc chi tiêu dê dành già kêt quà cüa trung tâm dâu tu chù yêu dua trên chi tiêu tÿ lê hoàn vôn dâu tu, vi càc nhà dâu tu thuòng chi quan tâm dên nhùng noi nào cô tÿ lç hoàn vôn cao. Chi tiêu tÿ lç hoàn vôn dâu tu, dupe viêt tat là ROI, cô công thüc tinh nhu sau: L o in h u â n Tÿ lç hoàn vôn dâu tu = ----------------------------------- (lân, % ) Vôn hoat dông binh quân Chi tiêu tÿ lç hoàn vôn dâu tu phàn ánh 1 dông vôn hoat dpng binh quân trong kÿ dà tao ra dupe bao nhiêu dông lpi nhuân. chi tiêu này tinh ra kêt quà càng Ion chüng tô ràng dông vôn sü dung càng cô hiêu quà. 160
Dây là mot chi tiêu tuong dôi hoàn thiên, dugc nhiêu nhà dâu tir quan tâm và cô y nghïa so sánh khi dánh già viêc sir dung vôn giùa nhiêu doanh nghiêp vói nhau. 6.1.2. Chi tiêu tÿ le hoàn vón dâu tir 6.1.2.1. Mo h in h cáu truc R O I Doanh thu Tÿ suât doanh thu/vôn hoat Vôn cô djnh - (. binh quân dông L Vôn hoat dông binh quân (+) Vôn liru dông Tÿ lé binh quân hoàn von dâu tu = 00 Doanh thu Loi nhuân (-) Tÿ suât loi üiuân/doanh thu _ Chi plu f:) Doanh thu hoat dông Sffdô 6.2: Mô hin h cáu truc ROI Hiên nay chi tiêu ROI là chi tiêu duge su dung nhiêu trong quà trinh dânh già tràch nhiêm cüa càc trung tâm dâu tu. Viêc su dung chi tiêu ROI bupc doanh nghiêp phài kiêm tra mot câch toàn diên quâ trinh hoat dông sàn xuât kinh doanh cüa minh tù viêc kiêm tra sô vôn dâu tu, kiêm tra chi phi và thu nhâp cüa hoat dông. 6.1.2.2. Càc chi tiêu c o eau cüa R O I * Lai thuân tù hoat dông (lgi nhuân) Thông thuàng khi xàc dinh chi tiêu ROI, ta thuong dùng lài thuân tù hoat dông dê tinh toàn, vi sù dung chi tiêu lài thuân tù hoat 161
dong dé phu hop vói doanh thu vá vón hoat dóng da tao ra nó, vá dé lám co so xác dinh so lán quay vóng vón. Lái thuán tú hoat dóng duoc hiéu lá lái thuán truóc thué, hoác khi chua trír so tién lái vay. * Vón hoat dóng binh quán Khi tính chi tiéu ROI, vón hoat dóng binh quán lá vón hoat dóng tính binh quán giua dáu nám vá cuói nám. Vón hoat dóng bao góm vón có dinh vá vón luu dóng. Vón có dinh lá máy móc thiét b i... Vón luu dóng lá tién mát, các khoán phái thu, các khoán tón kho, vá các khoán vón khác duoc su dung trong quá trinh hoat dóng sán xuát kinh doanh cúa tó chúc. Nhüng khoán vón khóng duoc xép váo loai vón hoat dóng lá: giá trj dát dai dé xáy dung nhá xucmg trong tuong lai hoác giá tri tái sán có düih thué ngoái. Trong diéu kién vón hoat dóng có su bién dóng lán vá lién tuc, ta phái tính vón hoat dóng binh quán theo các tháng. * Tái sán có dinh Nhu ta da biét tái sán có djnh dupc sáp xép váo loai vón có dinh khi tính toán vón hoat dóng binh quán. Túy timg cách tính giá trj cúa tái sán có djnh má ta có giá tri vón hoat dóng khác nhau. Trong thuc té có hai cách tính, mót lá chi tính phán giá tri con lai cúa tai san c ó djnh, hai lá tính g iá tri toán bp. T u y nhicn, phán lán các nhá quán tri chon cách thú nhát, sir dung giá tri con lai, dé tính ROI vi nó có hai diém phú hop: - Phú hop vói giá tri cha tái sán có dinh trén các báo cáo ké toán. - Phú hop vói viéc tính toán lái thuán tú hoat dóng vá doanh thu do vón sinh ra trong ky hoat dóng. 162
6.1.3. Các bien pháp làm tàng ROI T ù công thùc tÿ lê hoàn vôn dâu tu trên dây, ta thây các cách làm tàng chi tiêu ty lê hoàn vôn (ROI) nhir sau: - Tàng doanh thu bàn hàng. - Giam chi phi hoat dông. - Giàm vôn hoat dông binh quân. 6.1.3.1. Tàng doanh thu Ta thây rang công thirc chi tiêu ty lê hoàn vôn dâu tu cô thê viêt lai nhir sau: . „ Ty suât doanh thu/vôn hoat , . Loi nhuan Ty lê hoàn aong binh quan vôn dâu tu Vôn hoat dông * , . . . , , „ Ty suat loi nhuan/doanh thu binh quan Nêu tinh ty lê hoàn vôn dâu tu theo công thùc ban dâu (bang loi nhuân trên vôn hoat dông binh quân), ta sè không thây vai trô cua doanh thu trong viêc tinh toàn ROI. Tuy nhiên, nêu tinh thông qua tÿ suât doanh thu/vôn hoat dông binh quân và tÿ suât loi n h u ân /d o an h thu thi doanh thu cô vai trô là yêu tô trung gian trong quâ trinh tinh toàn (vi doanh thu cô mât ó câ tù sô và mâu sô). D uellili thu d ó n g v a i tiù q uun tiy n g tio n g v ic e x ó c d in li c ROI cüng nhu làm tàng ROI, bòi vi: - Doanh thu có vai trô trung gian nhirng nô là mot yêu tô câu thành lên hai chi tiêu co câu xâc djnh ROI. Mât khâc, hai chi tiêu này cô môi quan hê biên thiên cùng chiêu vói ROI và là dôi tuong tâc dông cô thê làm biên dôi ROI theo ÿ muôn. - Trong quâ trinh tinh toàn nêu xàc djnh ROI theo chi tiêu loi nhuân trên vôn hoat dông binh quân thi viêc bo qua doanh thu cô 163
thê châp nhân dugc và không làm ành huông dên kêt quâ tinh toàn. Nhung khi muôn xét y nghïa vê mât kinh tê thi viçc bô qua ành hucmg cùa doanh thu là không tôt, bòi le hoat dpng sàn xuât kinh doanh theo co chê thi truông rât chu trong dên su tàng giàm doanh thu. Vi du: Già sù tai mot trung tâm dâu tu cô tài liçu nhu sau: - Lài thuân tù hoat dông: 30 triêu dông - Doanh thu bân hàng: 200 triêu dông - Vôn hoat dông binh quân: 150 triêu dông ^ Tÿ lê hoàn vôn dâu tu sè là: ROI = — * = o 2 hay 20% 150 200 Già sù trong kÿ, doanh thu cùa doanh nghiêp tàng 10 triêu dông. Biêt rang tÿ lê biên phi chiêm 60% doanh thu, vôn hoat dông không dôi. - Khi doanh thu tàng 10 triçu, biên phi chiêm 60%: Biên phi là: 10 x 60% = 6 triêu dông. - Ta thây rang, vói doanh thu nhu kÿ truôc là 200 triçu, doanh nghiçp không nlittng dà du bù dàp dinli phi mà côn tao ra lâi là 30 triçu, cho nên sô du dàm phi tàng thêm do tàng doanh thu chinh là sô lài thuân tàng thêm. Lài thuân tàng thêm = Sô du dàm phi tàng thêm = 10 triêu - 6 triêu = 4 triêu dông. ■> Tông lài thuân moi: 30 + 4 = 34 triçu dông = Vây tÿ lê hoàn vôn dâu tu (ROI) khi doanh thu tàng lên 120 triçu sè là: 164
ROI = -----X— = 0,2267 hay 22,67% 150 210 6.1.3.2. Giàm chi p h i hoat dông Bên canh viêc tàng sàn lugng tiêu thy, täng doanh thu dê tàng ty lê hoàn vôn thi biçn pháp có hiêu quâ nhât là giàm các khoàn chi phi hoat dông mà mue tiêu chú yêu là giàm biên phi. Ta có thè giàm biên phi bàng càch giàm chi phi lao dông trong mpt don vj sàn phâm hoàc tàng sô luçng sàn phâm sàn xuât trong mot don vi thòi gian. Vi du: Sù dung vi du ô trên, già sù trong ky doanh nghiçp giàm diroc 5 triêu dông biên phi, von hoat dông và doanh thu không dôi. N hu ta dà biêt, khi doanh thu không dôi, biên phi giàm 5 triêu thi sô du dàm phi së tàng lên 5 triêu. Vói míre hoat dpng nhu ô kÿ truóc dà qua diêm hòa vôn, và doanh nghiêp dà cô lài thi sô du dàm phi tàng lên chinh là sô lài thuân tàng thêm. Vây chi tiêu ty lç hoàn vôn dâu tu trong truàng hop này së là: 200 35 ROI = ----- X— = 0,2333 hay 23,33% 150 200 Vây ROI = 23,33% khi chi phi tiêt kiçm duge 5 triêu dông vói diêu kiçn là càc nhân tô khàc không dôi. 6 .1 .3 .3 . G i à m v o n h o a t d ô n g h in h q u â n Giàm vôn hoat dông binh quân không phài là ta tâp trung giàm vôn vào dâu tu mua sàm càc loai trang thiêt bj hiçn dai mà phài tâp trung vào viçc làm giàm càc loai hàng ton kho không hop lÿ, gây ú dpng vôn (nhu ton kho quà Ion nguyên vât liçu, sàn phâm dô dang quà nhiêu, ton kho thành phâm ...), dông thôi tich eue thu hôi câc khoàn phài thu làm tàng vông quay cüa vôn, trành tinh trang ú dong vôn. 165
Vi du: Sir dung vi du o tren, gia sir doanh nghiep da giam dupe von dua vao hoat dong la 7 trieu dong, lpi nhuan va doanh thu khong doi. Von hoat dpng giam dupe 7 trieu dong, vay von con tiiam gia vao hoat dpng trong ky la 143 trieu dong. Ty le hoan von dau tu trong trucmg hop nay se la: 200 30 ROI = -------x — = 0,2097 hay 20,97% 143 200 6.1.4. Mpt so diem han che ciia chi tieu ROI Chi tieu ROI dupe sir dung rong rai de danh gia ket qua quan ly, song no van con ton tai mpt so han che nhu sau: - ROI co khuynh huong chu trong den viec thue hien ngan han hon la qua trinh sinh lpi dai han. Do vay, nha quan tri chu trong vao ROI co the bo qua nhieu co hoi dau tu ma ket qua ciia chiing chi ro r£t ve lau dai. - ROI khong phu hop voi mo hinh van dong cua tien mat khi su dung trong phan tich von dau tu - ROI co the khong hoan toan chiu su dieu hanh cua nha quan tri cap co so vi su hien di^n cua trung tam dau tu co quyen dieu tiet ROI. De giai quyet cac diem han che tren, cac nha quan tri doanh nghipp thucmg su dung cac chi tieu khac ngoai ROI de danh gia bo sung nhu: + Mire tang trucmg cua thi truong chimg khoan. + Muc tang trucmg cua hoat dpng san xuat kinh doanh + Lpi nhuan thu dupe tang len. 166
+ Sô vòng quay cüa các khoàn phài thu và cùa vôn ton kho. + k h a nâng m a rông kinh doanh sinh loi moi. 6.2 THU NHÄP THÄNG DU' * Khâi niêm: Thu nhâp thâng d u là thu nhâp thuân cua hoat dông mà mot trung tâm dâu tu có thè dai dim e do ty lê hoàn vôn hiên tai cua nò cao hem ty lê hoàn vôn tôi thiêu. Trong dô: Tÿ lê hoàn vôn hiên tai là ty lê hoàn vôn dat duoc trong kÿ hiên hành. Tÿ lê hoàn vôn tôi thiêu là tÿ lê hoàn vôn mong muôn cua nhà dâu tu truóc khi dâu tu kinh doanh . Thu nhâp thâng du duoc xàc dinh bang công thùc sau: Thu nhâp (ROI ROI tôi Vôn hoat dông binh = - , X thâng du hiên tai thiêu) quân Dê minh hoa khâi niêm thu nhâp thâng du ta xem xét vi du sau: Vi du: Già sù cô mot trung tâm dâu tu câp vôn hoat dông cho haï doanh nghiêp A và B vói mire vôn binh quân nhu sau: Doanh nghiêp A: 1.000 tnêu dông Doanh nghiêp B: 400 triêu dông. Trung tâm dâu tu yêu câu tÿ lê hoàn vôn tôi thiêu phài dat 15%. Sau mot nam hoat dông, doanh nghiêp A dat duoc ROI là 18%, doanh nghiêp B dat duoc ROI là 22%. Thu nhâp thâng du cùa haï doanh nghiêp A và B duoc xàc djnh nhu sau: 167
Dvl: trieu dong Chi tieu Doanh nghiep A Doanh nghiep B - Von hoat dpng 1.000 400 - Mire hoan von hien tai (ROI) 180 88 - Mire hoan von toi thieu (15%) 150 60 - Thu nhap thing du 30 28 Qua ket quit tinh toan d tren, ta thay ca hai doanh nghi?p deu co thu nh$p thang du ducmg, nghia la ty 1? hoan von hi?n tai cua hai doanh nghi^p nay deu cao hem ty 1? hoan von toi thieu ma nha dau tu mong muon luc ban dau. Chi tieu thu n h |p thang du khong phai de chimg minh ty 1? hoan von dau tu hi?n t^i la hgfp ly, vi no dang cao hem ty 1? hoan von dau tu toi thieu ma con nham giup cac nha quan ly tang toi da thu nhap thjng du, thuc day cac doanh nghiep m a rpng quy mo dau tu kinh doanh co hi^u qua. De lam ro quan diem nay, ta cirng nghien ciru vi du sau: V i du: Gia sir hai doanh nghi^p A v a B o tren co mpt co hpi dau tir mori can 200 trieu dong von Ty le hoan von dau tir la 16%. - Doanh nghiep A nhan thay ket qua ROI hien tai la 18% nen da hp tir choi dau tu. - Doanh nghi?p B co cach nhin nhan khac, hp cho rang tuy ROI cua du an thap hem ROI hi?n tai la 22%, nhung van cao hem ROI toi thieu 15%, nen doanh nghi?p B quyet dinh dau tu 200 tri?u dong va da lam tang them thu nhap thang du nhu bang duoi day: 168
Dvt: triêu dông Chi tiêu Hiçn tai Dau tir moi Tông cçng -Vôn hoat dông 400 200 600 - Mue hoàn vôn hiên tai 88 32 120 - Mire hoàn vôn tôi thiêu 60 30 90 - Thu nhâp thàng du 28 2 30 Nhir vây, nêu xét vê chi tiêu thu nhâp thàng du, doanh nghiçp B dà täng thêm 6 triçu dông thu nhâp thàng du. Nêu xét vê tÿ lç hoàn vôn hiên tai, tÿ lç hoàn vôn sau khi dâu tu moi là 20% (120/500=0,2 hay 20 %) dà giàm di, nhung do dành già kêt quà thuc hiçn quàn lÿ bang chi tiêu thu nhâp thàng du, nên doanh nghiçp B dugc dành già là dà mò rông quy mò sàn xuàt kinh doanh có hiçu quà. Luu y: Khi sù dung chi tiêu thu nhâp thàng du dê dành già kêt quà hoat dông giùa càc doanh nghiçp, nhùng doanh nghièp có quy mò lón thuòng có khuynh huóng cho kêt quà thu nhâp thàng du cao, nhung khóng có nghïa là thu nhâp thàng du cao thi hiçu quà hoat dpng kinh doanh cao han. Vàn sù dung vi du vê hai doanh nghiêp A và B khi chua dâu tu mai: Chi tiêu Doanh nghiçp Doanh Doanh nghiçp A (triçu dong nghiçp B A/B (làn) (triçu dông) -Vôn hoat dông 1.000 400 2,5 - Mire hoàn vôn 180 88 2,05 hiên tai - Múc hoàn vôn tôi 150 60 2,5 thiêu - Thu nhâp thâng du 30 28 1,07 169
Dua vào bàng trên ta thây quy mô vôn cùa doanh nghiêp A lai nhiêu han gâp 2,5 lân vôn cùa doanh nghiêp B nhimg chi cho già trj thu nhâp thàng du gâp 1,07 lân so vói doanh nghiêp B. Nhir vây, không thê kêt luân là doanh nghiçp B hoat dông kém hiêu quá so vói doanh nghiçp A duac. 6.3. DINH GIÁ SÂN PHÂM TRONG DOANH NGHIÊP Viçc xâc dinh già sàn phâm không phài chi là mpt quyêt dinh cùa quà trinh tiêp thi hoac mpt quyêt dinh cô tinh chât tài chinh, mà côn là mpt quyêt dinh liên quan dên tât cà càc lînh vue hoat dpng cùa công ty, và vi vây nô ành huông dên toàn công ty. Vi mùc già tinh cho mot sàn phâm có ành huòng Ion dên viçc quyêt dinh sô lupng sàn phâm sàn xuât và do vây ành huông dên thu nhâp và thj phân cùa công ty. Nêu doanh thu không bù dàp dupe tât cà càc chi phi cùa công ty thi trong tuong lai công ty së không thê ton tai. Trong phân “Dinh già sàn phâm” chùng ta së nghiên cùu càc quyêt dinh vê già bàn cô liên quan dên vai trô cùa thông tin kê toàn quàn tri, dàc biêt là thông tin vê chi phi. Quà trinh dinh già sàn phâm ô duôi dây chi xem xét dên mot sô khài mçm chi phi dà dupe hoc ô chuong 2 , và càch dinh già sàn phâm theo càc loai chi phi dô nhu thê nào. 6.3.1. Djnh già d y toàn thông thiròng Theo phuong phàp này, già bàn sàn phâm không nhùng bù dâp duoc toàn bp chi phi (chi phi sàn xuât, chi phi luu thông và chi phi quàn lÿ) mà côn phài cung câp mot tÿ lê hoàn vôn tôi thiêu cho doanh nghiêp. Phuong phàp dinh già thông thuông dupe sù dung nhiêu nliât là phuong phàp công thêm vào chi phi dê xàc dinh già bàn. 170
Công thùc chung khi dinh giâ sàn phâm theo phuong phàp công thêm chi phi: Già bàn = Chi phi co sô + Phân công thêm vào chi phi co sô Nhu vây, muôn xâc dinh duçc giâ bân theo phuong phàp công thêm chi phi, truôc hêt ta phài xâc dinh chi phi co sô rôi sau dô xâc dinh ty lç công thêm vào phân chi phi co sô tuong ùng. Phân chi phi co sô cô thê sù dung là chi phi sàn xuât toàn bô trên mot don vi sàn phâm, hoâc phân biên phi tinh cho mot don vj sàn phâm. Phân công thêm vào chi phi co sô là mot ty lê dàm bào cho doanh nghiêp cô thê bù dàp tât ca chi phi và thôa mân mùc hoàn vôn mong muôn. Mue hoàn vôn mong muôn = Tÿ lê hoàn vôn dâu tu x Tông sô vôn dâu tu 6.3.1.1. D in h g iâ theo p h u crn g p h à p x â c d in h c h i p h i sân x u â t to à n bô (g iâ th à n h sàn x u a t sân p h â m ) * Xâc dinh chi phi co sô Theo phuong phàp xâc dinh chi phi sàn xuât toàn bô, chi phi co sô dê dinh giâ bân bao gôm toàn bô chi phi sàn xuât ra sân phâm (chi phi nguyên lieu truc tiêp, chi phi nhân công truc tiêp và chi phi sàn xuât chung). Do vây, tÿ lç công thêm vào chi phi duge xâc dinh çao c h o doanh nghiêp bù dàp thêm dirgc câc chi phi bân hàng và chi phi quàn lÿ, dông thôi giùp doanh nghiêp dat duoc tÿ suât loi nhuân mong muôn. * Xâc djnh phân công thêm vào chi phi Theo phuong phàp này, phân công thêm vào chi phi phài bù dàp duoc chi phi bân hàng, chi phi quàn lÿ doanh nghiêp và sô tiên dê thôa mân mùc hoàn vôn tôi thiêu theo mong muôn cua doanh nghiêp. * Công thùc xâc djnh giâ bân theo phuong phàp này nhu sau: 171
Già _ Chi phi sân xuât + (Tÿ lç công Chi phi sàn xuât bàn don vj thêm don vi) Múc hoàn vôn mong muôn + Chi phi BH và Tv lê cône ^hi QLDN = , X 100 thêm Sô sàn phâm tiêu thu x Già thành sàn xuât sàn phâm 6.3.1.2. D in h g iá th e o p h u c m g p h á p tru c tiê p * Xàc dinh chi phi co so Theo phirong pháp truc tiêp, chi phi co sò là toàn bô phàn biên phi trong sàn xuât, lini thòng và quàn ly. Tire là bao gôm chi phi nguyên vât liçu true tiêp, chi phi nhân công truc tiêp, biên phi trong sàn xuât chung và phân biên phi trong chi phi bàn hàng, chi phi quàn lÿ doanh nghiçp. Nhiêu nhà quàn tri thich su dung phuong phàp này vi nô nhân m^nh dên cách úng xù cüa chi phi, cho phép nhà quàn tri thiét lâp già bán mpt cách linh ho^t theo nhiêu tinh huông ra quyêt dinh trong kinh doanh. * Xàc dinh phân cpng thêm vào chi phi co sô Theo cách này, khi xàc dinh tÿ lç cpng thêm, nhà quàn tri phài lililí toáii sao chu pliâii clii phi cpng tli6 m bù dàp dupe tuàn bp càc chi phi cô dinh trong sàn xuât kinh doanh và dàm bào mot mue sinh loi mong muôn. * Công thùc djnh già sàn phâm theo phuong phàp trac tiêp: (Tÿ lç Biên phi sàn xuât Già bán = Biên phi don vi + x công thêm don vi) 172
Múc hoàn vôn + Tông dinh phi (sàn xuât Tÿlçcông mong muôn và ngoài sàn xuât ^ ]f)f) thêm Sô sàn phâm tiêu thu x Gia thành sàn xuât sàn phâm 6.3.1.3. V idu Già sir công ty X, cô sô lieu vê chi phi nhir sau: - Sô luong sàn phâm du kiên sàn xuât và tiêu thu: 100.000 sàn phâm. - Vôn dâu tu binh quân hàng nàm 2 tÿ dông. - Chi phi dê sàn xuât uôc tinh nhu sau: + Nguyên lieu truc tiêp 30.000 d/don vj. + Nhân công truc tiêp 25.000 d/don vj. + Sàn xuât chung: Biên phi: 20.000 d/don vj; dinh phi sàn xuât chung: 500 triçu. - Chi phi bàn hàng và chi phi quàn lÿ doanh nghiêp: phân biên phi don vi: 2 2 .0 0 0 d/dcrn vj và phân dinh phi chung cho cà chi phi bàn hàng và chi phi quàn lÿ doanh nghiêp là 300 triçu. Công ty X muôn dat duoc sue sinh loi trên vôn dâu tu - ROI là 30%. Yêu câu: Hày djnh già sàn phâm theo phuong phàp dinh già công thêm vào chi phi? G ià i: * Tinh múc hoàn vôn mong muôn: M úc hoàn vôn mong muôn = 2 tÿ dông x 30% = 600 (triçu dông) 173
* Tính giá bán theo phuong pháp xác dinh chi phi sán xuât toàn bô - Xác dinh giá thánh sán xuât: 30.000 + 25.000 + 20.000 + 5 0 0 0 0 0 0 0 0 = g0.000(d/sp) 100.000 - Xác dinh ty lê công thêm vào chi phi: 600.000.000 + 22.000 x 100.000 Tÿ le công + 300 000 000 thêm = ------------------------------------------------------ x 100 = 38,75% 100.000 x 80.000 - Dinh giá sàn phâm: Giá bàn = 80.000 + 38,75% x80.000 = 1 1 1.000 (d/sp) * Tinh giá bán theo phuong pháp truc tiêp - Xác dinh biên phi don vj: Bien phi don vi = 30.000+25.000 + 20.000 + 22.000 = 97.000(0) - Xác djnh tÿ lç công thêm vào chi phi: Tÿ 600 000.000 + lç _ (500.000.000+300.000.000) x 100 = 14,433% công thêm 100.000 - 97.000 - Djnh giá bán sàn phâm: Giá bán = 97.000 + 14,433% x 97.000 = 1 1 1.000,01 (d/sp) 6.3.2. Xác djnh giá chuyén nhuong Ngáy nay, su phát triên ngày càng manh më cüa nên sàn xuât quy mó lón, dói hói ra doi các tông công ty, các tâp doán Ion. Mói tâp doán hay tông công ty bao gôm rât nhiêu don vi, doanh nghiêp 174
hoat dông mang tinh chât dôc lâp tuong dôi vói nhau. Trong quà trinh hoat dông kinh doanh cùa mình, càc don vi, thành viên truc thuôc tông tâp doàn hay cùng mot tông công ty không thê tránh khôi viêc cung câp sàn phâm, dich vu qua lai lân nhau. Viêc dinh giá các sán phâm, djch vu mang tinh chât nhu trên duoc goi là djnh già chuyên nhuong. Nguyên tàc chung khi xàc djnh già chuyên nhuong nôi bô nhu sau: - Phài dàm bào loi ich cùa các don vj thành viên trong cùng mot tông công ty, và dàm bào duoc loi ich chung toàn công ty. - Vi loi ich chung cùa công ty, các don vi thành viên phài cùng nhau phât huy tôi da nhùng mât thuân lçri và khâc phuc nhùng khô khan. - Viêc xàc dinh già chuyên nhuong phài dàm bào co sô dùng dàn cho viêc dành già hiêu quà kinh doanh cùa tùng don vi trong tông công ty. Thông thuông cô 3 càch dê xàc dinh già chuyên nhuong: - Xàc djnh già chuyên nhuong theo biên phi san xuât sán phâm. - X á c dinh g ià ch u yên n h iro n g th eo g ià tri thj triròn g - Xàc djnh già chuyên nhuong theo già thuong luong. 6.3.2.1. G'iâ c h u yê n n h u o n g th e o bie n p h i sàn x u â t san p h â m Theo càch dinh già này, già chuyên nhuong duoc xàc djnh dùng bàng biên phi sàn xuât san phâm cua doanh nghiêp và không tinh thêm bât kÿ khoàn loi nhuân nào. Biên phi san xuât san phâm bao gôm chi phi nguyên vât lieu truc tiêp, chi phi nhân công tmc 175
tiêp và biên phi sàn xuât chung. Sà dï chi tinh biên phi sàn xuât khi xàc dinh già chuyên nhuçng là dira vào quan diêm phân loai chi phi thành chi phi thcri kÿ và chi phi ngoài thài kÿ. Nhin chung dôi vói tông công ty, dinh phi luôn là khoàn chi phi thaï kÿ và së duge bù dàp dây du trong kÿ. Càch tinh toàn này dem giân, dê àp dung, tuy nhiên côn bçc lô nhiêu han chê sau: - Trong truong hçrp dành già kêt quà kinh doanh cùa càc don vj bàn sàn phâm thông qua chi tiêu tÿ suât lgi nhuân hay tÿ suât hoàn vôn dâu tu, së không thè dành già duge do dem vi bàn sàn phâm theo già chuyên nhugng biên phi sàn xuât không cô lgi nhuân. - Không kiêm soàt duge tinh hinh thyc hiên dinh mire chi phi cùa càc dem vi thành viên, do dem vi thyc hiçn khâu cuòi cùng dà chiù hêt moi khoàn chi phi làng phi hoâc kém hiçu quà tù càc don vi khàc, côn câc don vj bàn sàn phâm chuyên hêt biên phi sàn phâm cho càc don vi cuòi cùng. Vi nhùng h^n chê nhu trên, nên khi xàc dinh già chuyên nhugng theo phucmg phàp này, nguòi ta thuông cçng thêm vào biên phi sàn xuât 1 phân tiên nùa. Phân tiên này chinh là sô lgi nhuân bi mât di do càc don vi bàn sàn phâm không cung câp sàn phâm ra bên ngoài, mà dê phuc vu cho viçc sàn xuât nôi bô trong tông công ty. Già tiêu thy Biên phi sàn Sô du dâm phi cùa hop dông bên nôi bô xuât ngoài bj hùy bô Vi du: Trong tông công ty A cô 2 don vj thành viên là X và Y. So liçu vê sàn xuât sàn phâm cùa don vi X và Y nhu sau: 176