Giáo trình Kế toán thương mại dịch vụ: Phần 1

Chia sẻ: Lê Na | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:77

Thêm vào BST

Báo xấu

213
lượt xem 89
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Giáo trình Kế toán thương mại dịch vụ: Phần 1 gồm nội dung chương 1 và chương 2, trình bày các kiến thức của kế toán lưu chuyển hàng hóa, kế toán xuất - nhập khẩu. Tài liệu hữu ích cho các bạn sinh viên chuyên ngành Kế toán cũng như những ai đang công tác trong lĩnh vực kế toán.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình Kế toán thương mại dịch vụ: Phần 1

Môc lôc Trang Ch−¬ng 1: 7 KÕ to¸n l−u chuyÓn hµng ho¸ 1.1. KÕ to¸n mua hµng 7 1.1.1. Tæng quan vÒ mua hµng vµ kÕ to¸n mua hµng 7 1.1.1.1. §Æc ®iÓm nghiÖp vô mua hµng 7 1.1.1.2. Thêi ®iÓm x¸c ®Þnh hµng mua vµ c¸c ph−¬ng thøc mua hµng 7 1.1.1.3. X¸c ®Þnh trÞ gi¸ hµng mua 8 1.1.1.4. Ph−¬ng thøc thanh to¸n hµng mua 8 1.1.1.5. NhiÖm vô kÕ to¸n mua hµng 8 1.1.2. KÕ to¸n mua hµng theo ph−¬ng ph¸p kª khai th−êng xuyªn 9 1.1.2.1. Chøng tõ kÕ to¸n sö dông 9 1.1.2.2. Tµi kho¶n sö dông 9 1.1.2.3. Sæ kÕ to¸n sö dông 10 1.1.2.4. Ph−¬ng ph¸p kÕ to¸n mét sè nghiÖp vô kinh tÕ chñ yÕu (DN tÝnh thuÕ 11 gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph−¬ng ph¸p khÊu trõ) 1.1.2.5. Ph−¬ng ph¸p kÕ to¸n nghiÖp vô mua hµng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp 15 tÝnh thuÕ GTGT theo ph−¬ng ph¸p trùc tiÕp hoÆc ®èi víi c¸c mÆt hµng kh«ng thuéc ®èi t−îng chÞu thuÕ GTGT 1.1.3. KÕ to¸n mua hµng theo ph−¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú 20 1.1.3.1. Tµi kho¶n kÕ to¸n sö dông 20 1.1.3.2. Ph−¬ng ph¸p kÕ to¸n mét sè nghiÖp vô kinh tÕ chñ yÕu 22 1.2. KÕ to¸n b¸n hµng 25 1.2.1. Tæng quan vÒ b¸n hµng vµ kÕ to¸n b¸n hµng 25 1.2.1.1. §Æc ®iÓm nghiÖp vô b¸n hµng 25 1.2.1.2. NhiÖm vô cña kÕ to¸n b¸n hµng 27 1.2.1.3. Chøng tõ kÕ to¸n sö dông 28 1.2.1.4. Tµi kho¶n kÕ to¸n sö dông 28 1.2.2. Ph−¬ng ph¸p kÕ to¸n mét sè nghiÖp vô kinh tÕ chñ yÕu theo ph−¬ng 31 ph¸p kª khai th−êng xuyªn 1.2.2.1. KÕ to¸n b¸n bu«n qua kho theo h×nh thøc giao hµng trùc tiÕp 31 1.2.2.2. KÕ to¸n b¸n bu«n qua kho theo h×nh thøc chuyÓn hµng 33 1.2.2.3. KÕ to¸n b¸n bu«n vËn chuyÓn th¼ng theo h×nh thøc giao hµng trùc 35 tiÕp 1.2.2.4. KÕ to¸n b¸n bu«n vËn chuyÓn th¼ng cã tham gia thanh to¸n 36 1.2.2.5. KÕ to¸n b¸n bu«n vËn chuyÓn th¼ng kh«ng tham gia thanh to¸n 36 1.2.2.6. KÕ to¸n b¸n lÎ hµng ho¸ 37 3
1.2.2.7. KÕ to¸n b¸n hµng tr¶ gãp 38 1.2.2.8. KÕ to¸n b¸n hµng ®¹i lý 39 1.2.2.9. KÕ to¸n b¸n hµng néi bé 41 1.2.2.10. KÕ to¸n c¸c tr−êng hîp b¸n hµng kh¸c 43 1.2.3. Ph−¬ng ph¸p kÕ to¸n b¸n hµng theo ph−¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú 45 1.2.3.1. KÕ to¸n doanh thu b¸n hµng 45 1.2.3.2. KÕ to¸n trÞ gi¸ mua thùc tÕ cña hµng ho¸ ®T b¸n 45 1.2.4. KÕ to¸n x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng trong c¸c DNTM 46 Ch−¬ng 2: 53 kÕ to¸n xuÊt - nhËp khÈu 2.1. Tæng quan vÒ xuÊt - nhËp khÈu 53 2.1.1. Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt - nhËp khÈu 53 2.1.2. C¸c ph−¬ng thøc xuÊt - nhËp khÈu 53 2.1.3. C¸c ph−¬ng thøc thanh to¸n quèc tÕ dïng trong ho¹t ®éng kinh 54 doanh ngo¹i th−¬ng 2.1.4. Gi¸ c¶ vµ tiÒn tÖ ¸p dông trong xuÊt - nhËp khÈu 56 2.2. KÕ to¸n nhËp khÈu hµng ho¸ 56 2.2.1. Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ nhËp khÈu hµng ho¸ 56 2.2.1.1. Néi dung, ph¹m vi vµ thêi ®iÓm x¸c ®Þnh hµng nhËp khÈu 56 2.2.1.2. Ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh trÞ gi¸ thùc tÕ cña hµng nhËp khÈu 57 2.2.2. Ph−¬ng ph¸p kÕ to¸n nhËp khÈu hµng ho¸ trùc tiÕp theo ph−¬ng ph¸p 58 kª khai th−êng xuyªn 2.2.2.1. H¹ch to¸n ban ®Çu 58 2.2.2.2. Tµi kho¶n vµ ph−¬ng ph¸p kÕ to¸n mét sè nghiÖp vô chñ yÕu 59 2.2.3. KÕ to¸n nhËp khÈu uû th¸c theo ph−¬ng ph¸p kª khai th−êng xuyªn 64 2.2.3.1. Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ nhËp khÈu uû th¸c 64 2.2.3.2. Ph−¬ng ph¸p kÕ to¸n mét sè nghiÖp vô kinh tÕ chñ yÕu 65 2.3. KÕ to¸n xuÊt khÈu hµng ho¸ 71 2.3.1. Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ xuÊt khÈu hµng ho¸ 71 2.3.1.1. Thêi ®iÓm x¸c ®Þnh hµng ho¸ xuÊt khÈu 71 2.3.1.2. NhiÖm vô kÕ to¸n xuÊt khÈu 72 2.3.2. KÕ to¸n nghiÖp vô xuÊt khÈu trùc tiÕp theo ph−¬ng ph¸p kª khai 73 th−êng xuyªn 2.3.2.1. Chøng tõ h¹ch to¸n ban ®Çu 73 2.3.2.2. Tµi kho¶n kÕ to¸n sö dông 73 2.3.2.3. Ph−¬ng ph¸p kÕ to¸n mét sè nghiÖp vô kinh tÕ chñ yÕu 73 2.3.3. KÕ to¸n nghiÖp vô xuÊt khÈu uû th¸c theo ph−¬ng ph¸p kª khai 75 th−êng xuyªn 4
2.3.3.1. Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ xuÊt khÈu uû th¸c 75 2.3.3.2. Ph−¬ng ph¸p kÕ to¸n mét sè nghiÖp vô chñ yÕu 75 Ch−¬ng 3: 80 ®Æc ®iÓm kÕ to¸n chi phÝ, gi¸ thµnh, doanh thu vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ cña c¸c doanh nghiÖp dÞch vô 3.1. §Æc ®iÓm kÕ to¸n chi phÝ, gi¸ thµnh, doanh thu vµ x¸c ®Þnh kÕt 80 qu¶ cña c¸c doanh nghiÖp dÞch vô vËn t¶i 3.1.1. §Æc ®iÓm cña ho¹t ®éng vËn t¶i 80 3.1.2. KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt 80 3.1.2.1. Kh¸i niÖm vµ ph©n lo¹i chi phÝ vËn t¶i 80 3.1.2.2. §èi t−îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt 81 3.1.2.3. Ph−¬ng ph¸p kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vËn t¶i 81 3.1.3. KÕ to¸n tÝnh gi¸ thµnh dÞch vô vËn t¶i 89 3.1.3.1. §èi t−îng tÝnh gi¸ thµnh vËn t¶i 89 3.1.3.2. Ph−¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh vËn t¶i 89 3.1.4. KÕ to¸n doanh thu vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ ho¹t ®éng vËn t¶i 90 3.1.4.1. KÕ to¸n doanh thu vËn t¶i 90 3.1.4.2. KÕ to¸n x¸c ®Þnh kÕt qu¶ ho¹t ®éng vËn t¶i 91 3.2. §Æc ®iÓm kÕ to¸n chi phÝ, gi¸ thµnh, doanh thu vµ x¸c ®Þnh kÕt 92 qu¶ cña dÞch vô b−u ®iÖn 3.2.1. §Æc ®iÓm kinh doanh b−u ®iÖn 92 3.2.2. KÕ to¸n chi phÝ kinh doanh 93 3.2.2.1. Néi dung chi phÝ kinh doanh 93 3.2.2.2. §èi t−îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ vµ ph−¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ 93 3.2.2.3. Tµi kho¶n kÕ to¸n sö dông 93 3.2.2.4. Ph−¬ng ph¸p kÕ to¸n mét sè nghiÖp vô kinh tÕ chñ yÕu 96 3.2.3. KÕ to¸n doanh thu vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh B−u ®iÖn 99 3.2.3.1. Tµi kho¶n kÕ to¸n sö dông 99 3.2.3.2. Ph−¬ng ph¸p kÕ to¸n mét sè nghiÖp vô kinh tÕ chñ yÕu 102 3.3. §Æc ®iÓm kÕ to¸n chi phÝ, gi¸ thµnh, doanh thu vµ x¸c ®Þnh kÕt 106 qu¶ kinh doanh dÞch vô du lÞch 3.3.1. §Æc ®iÓm ho¹t ®éng kinh doanh dÞch vô du lÞch 106 3.3.2. §Æc ®iÓm kÕ to¸n chi phÝ 107 3.3.2.1. Néi dung, ph©n lo¹i chi phÝ kinh doanh du lÞch 107 3.3.2.2. §èi t−îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ vµ ph−¬ng ph¸p tËp hîp 108 3.3.2.3. Tµi kho¶n kÕ to¸n sö dông 108 3.3.3. KÕ to¸n tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm du lÞch 109 3.3.3.1. §èi t−îng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm du lÞch 109 5
3.3.3.2. Ph−¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh 109 3.3.4. KÕ to¸n doanh thu vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh du lÞch 110 Ch−¬ng 4: 112 ®Æc ®iÓm kÕ to¸n cña C«ng ty qu¶n lý quÜ ®Çu t− chøng kho¸n 4.1. Tæng quan vÒ kÕ to¸n cña C«ng ty qu¶n lý quÜ ®Çu t− chøng 112 kho¸n 4.2. KÕ to¸n chøng kho¸n kinh doanh vµ c¸c kho¶n ph¶i thu 112 4.2.1. Tµi kho¶n sö dông 112 4.2.2. Ph−¬ng ph¸p kÕ to¸n mét sè nghiÖp vô kinh tÕ chñ yÕu 114 4.3. KÕ to¸n ®Çu t− chøng kho¸n, dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t− chøng kho¸n 115 4.3.1. Tµi kho¶n sö dông 115 4.3.2. Ph−¬ng ph¸p kÕ to¸n mét sè nghiÖp vô kinh tÕ chñ yÕu 116 4.4. KÕ to¸n c¸c kho¶n ph¶i tr¶ vÒ giao dÞch chøng kho¸n 117 4.5. KÕ to¸n quÜ dù tr÷, lîi nhuËn tÝch luü vµ cæ phiÕu quÜ 117 4.5.1. Tµi kho¶n sö dông 117 4.5.2. Ph−¬ng ph¸p kÕ to¸n mét sè nghiÖp vô kinh tÕ chñ yÕu 118 4.6. KÕ to¸n chi phÝ, doanh thu vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh cña 118 C«ng ty qu¶n lý quÜ ®Çu t− chøng kho¸n 4.6.1. KÕ to¸n chi phÝ kinh doanh 118 4.6.1.1. Tµi kho¶n sö dông 118 4.6.1.2. Ph−¬ng ph¸p kÕ to¸n mét sè nghiÖp vô kinh tÕ chñ yÕu 120 4.6.2. KÕ to¸n doanh thu 123 4.6.2.1. Tµi kho¶n sö dông 123 4.6.2.2. Ph−¬ng ph¸p kÕ to¸n mét sè nghiÖp vô kinh tÕ chñ yÕu 124 4.6.3. KÕ to¸n x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh 129 4.6.3.1. Tµi kho¶n sö dông 129 4.6.3.2. Ph−¬ng ph¸p kÕ to¸n mét sè nghiÖp vô chñ yÕu 129 4.7. Sæ kÕ to¸n vµ b¸o c¸o tµi chÝnh 129 4.7.1. Sæ kÕ to¸n 129 4.7.2. B¸o c¸o tµi chÝnh 129 Phô lôc 131 6
Ch−¬ng 1 KÕ to¸n l−u chuyÓn hµng ho¸ Chøc n¨ng chñ yÕu cña doanh nghiÖp th−¬ng m¹i lµ tæ chøc l−u th«ng hµng ho¸, ®−a hµng ho¸ tõ n¬i s¶n xuÊt ®Õn tiªu dïng th«ng qua mua vµ b¸n, trong ®ã mua hµng lµ kh©u ®Çu tiªn cña qu¸ tr×nh l−u chuyÒn hµng ho¸. Do vËy tæ chøc kÕ to¸n l−u chuyÓn hµng ho¸ ph¶i b¾t ®Çu t− kÕ to¸n mua hµng. 1.1. KÕ to¸n mua hµng. 1.1.1. Tæng quan vÒ mua hµng vµ kÕ to¸n mua hµng. 1.1.1.1. §Æc ®iÓm nghiÖp vô mua hµng. Th«ng qua mua hµng, quan hÖ trao ®æi vµ quan hÖ thanh to¸n tiÒn hµng gi÷a ng−êi mua vµ ng−êi b¸n sÏ ®−îc thùc hiÖn. Còng qua qu¸ tr×nh mua hµng, vèn cña doanh nghiÖp ®−îc chuyÓn ho¸ tõ h×nh th¸i tiÒn tÖ sang h×nh th¸i hµng ho¸ - Doanh nghiÖp n¾m ®−îc quyÒn së h÷u vÒ hµng nh−ng mÊt quyÒn së h÷u vÒ tiÒn hoÆc cã tr¸ch nhiÖm thanh to¸n tiÒn cho ng−êi b¸n. §èi víi c¸c doanh nghiÖp th−¬ng m¹i, hµng ho¸ ®−îc coi lµ hµng mua khi tho¶ mCn ®ång thêi 3 ®iÒu kiÖn sau: - Ph¶i th«ng qua mét ph−¬ng thøc mua - b¸n vµ thanh to¸n tiÒn hµng nhÊt ®Þnh; - Doanh nghiÖp ®C n¾m ®−îc quyÒn së h÷u vÒ hµng vµ mÊt quyÒn së h÷u vÒ tiÒn hoÆc mét lo¹i ho¸ kh¸c (hµng ®æi hµng), hoÆc cã tr¸ch nhiÖm thanh to¸n tiÒn cho ng−êi b¸n. - Hµng mua vµo nh»m môc ®Ých ®Ó b¸n. Ngoµi ra, hµng mua vÒ võa dïng vµo cho ho¹t ®éng kinh doanh, võa ®Ó tiªu dïng trong néi bé doanh nghiÖp... mµ ch−a ph©n biÖt râ gi÷a c¸c môc ®Ých th× vÉn coi lµ hµng mua. 1.1.1.2. Thêi ®iÓm x¸c ®Þnh hµng mua vµ c¸c ph−¬ng thøc mua hµng Thêi ®iÓm ®−îc x¸c ®Þnh vµ ghi nhËn viÖc mua hµng ®C hoµn thµnh theo qui ®Þnh hiÖn hµnh lµ: - §¬n vÞ ®C nhËn ®−îc hµng ho¸ tõ nhµ cung cÊp; - §C thanh to¸n tiÒn cho nhµ cung cÊp hoÆc chÊp nhËn thanh to¸n. Tuy nhiªn, tuú thuéc vµo tõng ph−¬ng thøc mua hµng mµ thêi ®iÓm x¸c ®Þnh hµng mua cã kh¸c nhau: 7
- Tr−êng hîp mua hµng theo ph−¬ng thøc trùc tiÕp, thêi ®iÓm x¸c ®Þnh hµng mua lµ khi ®C hoµn th¸nh thñ tôc chøng tõ giao nhËn thanh to¸n cho ng−êi b¸n. - Tr−êng hîp mua hµng theo ph−¬ng thøc chuyÓn hµng, hµng ho¸ ®−îc x¸c ®Þnh lµ hµng mua khi bªn mua ®C nhËn ®−îc hµng, ®C thanh to¸n tiÒn hoÆc chÊp nhËn thanh to¸n cho ng−êi b¸n. ViÖc x¸c ®Þnh ®óng thêi ®iÓm hµng mua nã b¶o ®¶m cho viÖc ghi chÐp chØ tiªu hµng mua mét c¸ch ®Çy ®ñ, kÞp thêi, chÝnh x¸c, ®ång thêi qu¶n lý chÆt chÏ hµng ho¸ ®C thuéc quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp. 1.1.1.3. X¸c ®Þnh trÞ gi¸ hµng mua X¸c ®Þnh trÞ gi¸ hµng mua lµ viÖc x¸c ®Þnh trÞ gi¸ ghi sæ cña hµng ho¸ mua vµo. Theo quy ®Þnh, hµng ho¸ ®−îc ph¶n ¸nh trªn sæ kÕ to¸n theo trÞ gi¸ thùc tÕ (gi¸ gèc) vµ ®−îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc: C¸c kho¶n Gi¶m gi¸ hµng Chi phÝ ph¸t TrÞ gi¸ thùc tÕ TrÞ gi¸ thuÕ kh«ng mua, chiÕt khÊu sinh trong qu¸ (gi¸ gèc) cña = mua cña + - + ®−îc hoµn th−¬ng m¹i ®−îc tr×nh mua hµng mua hµng ho¸ l¹i th−ëng hµng Ngoµi ra trong tr−êng hîp hµng mua vµo tr−íc khi b¸n ra cÇn ph¶i s¬ chÕ, ph©n lo¹i, chän läc, ®ãng gãi,... th× toµn bé chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh ®ã còng ®−îc h¹ch to¸n vµo trÞ gi¸ thùc tÕ cña hµng mua. 1.1.1.4. Ph−¬ng thøc thanh to¸n hµng mua. ViÖc thanh to¸n hµng mua ®−îc thùc hiÖn theo c¸c ph−¬ng thøc vµ h×nh thøc kh¸c nhau, tuú thuéc vµo møc ®é tÝn nhiÖm gi÷a hai ®¬n vÞ. Th«ng th−êng viÖc thanh to¸n tiÒn hµng ®−îc thùc hiÖn theo hai ph−¬ng thøc: Ph−¬ng thøc thanh to¸n trùc tiÕp vµ ph−¬ng thøc thanh to¸n tr¶ chËm. - Ph−¬ng thøc thanh to¸n trùc tiÕp: Theo ph−¬ng thøc nµy, sau khi nhËn ®−îc hµng, doanh nghiÖp th−¬ng m¹i thanh to¸n ngay tiÒn cho ng−êi b¸n, cã thÓ b»ng tiÒn mÆt, b»ng chuyÓn kho¶n, hay thanh to¸n b»ng hµng (hµng ®æi hµng)... - Ph−¬ng thøc thanh to¸n tr¶ chËm: Theo ph−¬ng thøc nµy, ng−êi mua tr¶ ngay mét phÇn tiÒn hµng, sè cßn l¹i sÏ tr¶ dÇn theo ®Þnh k× vµ ph¶i chÞu lCi cho sè hµng tr¶ chËm. 1.1.1.5. NhiÖm vô kÕ to¸n mua hµng §Ó thùc hiÖn tèt chøc n¨ng cña m×nh, kÕ to¸n mua hµng cÇn thùc hiÖn nhøng nhiÖm vô chñ yÕu sau ®©y: 8
- TÝnh to¸n, ghi chÐp vµ ph¶n ¸nh kÞp thêi, ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c t×nh h×nh mua hµng vÒ sè l−îng, chñng lo¹i, quy c¸ch, chÊt l−îng, gi¸ c¶ vµ thêi ®iÓm mua hµng. - KiÓm tra, gi¸m s¸t t×nh h×nh mua hµng theo tõng nguån hµng vµ theo tõng hîp ®ång hoÆc ®¬n ®Æt hµng, t×nh h×nh thanh to¸n víi nhµ cung cÊp. - Cung cÊp th«ng tin kÞp thêi t×nh h×nh mua hµng vµ thanh to¸n tiÒn hµng ®Ó lµm c¨n cø cho quyÕt ®Þnh cÇn thiÕt cña qu¶n lý. 1.1.2. KÕ to¸n mua hµng theo ph−¬ng ph¸p kª khai th−êng xuyªn. Ph−¬ng ph¸p kª khai th−êng xuyªn lµ ph−¬ng ph¸p theo dâi liªn tôc, cã hÖ thèng t×nh h×nh nhËp, xuÊt, tån vËt t−, hµng ho¸ theo tõng lo¹i vµo c¸c tµi kho¶n t−¬ng øng trªn sæ kÕ to¸n. Theo ph−¬ng ph¸p nµy, t¹i bÊt kú thêi ®iÓm nµo, kÕ to¸n còng cã thÓ x¸c ®Þnh ®−îc l−îng hµng ho¸ nhËp, xuÊt vµ tån kho theo tõng lo¹i. 1.1.2.1. Chøng tõ kÕ to¸n sö dông: §Ó kÕ to¸n hµng mua, kÕ to¸n sö dông c¸c chøng tõ sau: - Ho¸ ®¬n gi¸ trÞ gia t¨ng (do bªn b¸n lËp): Khi doanh nghiÖp mua hµng cña nh÷ng doanh nghiÖp thuéc ®èi t−îng nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph−¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ, doanh nghiÖp sÏ ®−îc ng−êi b¸n cung cÊp ho¸ ®¬n gi¸ trÞ gia t¨ng (liªn 2). - Ho¸ ®¬n b¸n hµng (do bªn b¸n lËp): Khi doanh nghiÖp mua hµng cña nh÷ng doanh nghiÖp thuéc ®èi t−îng nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph−¬ng ph¸p trùc tiÕp hoÆc kh«ng thuéc ®èi t−îng chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng, doanh nghiÖp sÏ ®−îc bªn b¸n cung cÊp ho¸ ®¬n b¸n hµng hoÆc ho¸ ®¬n kiªm phiÕu xuÊt kho (liªn 2). - Ho¸ ®¬n thu mua hµng n«ng, l©m, thuû s¶n (do c¸n bé nghiÖp vô - ng−êi mua hµng lËp): trong ttr−êng hîp mua hµng ë thÞ tr−êng tù do hay mua trùc tiÕp t¹i c¸c hé s¶n xuÊt, c¸n bé thu mua ph¶i lËp Ho¸ ®¬n thu mua hµng n«ng s¶n, l©m s¶n, thuû, h¶i s¶n theo qui ®Þnh. Khi vËn chuyÓn hµng ho¸, ph¶i cã lÖnh ®iÒu ®éng néi bé cña c¬ së kinh doanh kÌm theo phiÕu xuÊt kho kiªm vËn chuyÓn néi bé. - PhiÕu nhËp kho; - Biªn b¶n kiÓm nhËn hµng ho¸; - PhiÕu chi, giÊy b¸o nî, phiÕu thanh to¸n t¹m øng... - v.v... 1.1.2.2. Tµi kho¶n sö dông §Ó ph¶n ¸nh t×nh h×nh mua hµng theo ph−¬ng ph¸p kª khai th−êng xuyªn, kÕ to¸n sö dông c¸c tµi kho¶n chñ yÕu nh− sau: TK 156 "Hµng ho¸" TK 151 "Hµng mua ®ang ®i trªn ®−êng" vµ c¸c TK kh¸c cã liªn quan. 9
* Tµi kho¶n 156 "Hµng ho¸": Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hiÖn cã vµ t×nh h×nh biÕn ®éng cña hµng ho¸, bao gåm hµng ho¸ t¹i c¸c kho hµng, quÇy hµng. Tµi kho¶n nµy cã kÕt cÊu c¬ b¶n nh− sau: Bªn Nî ph¶n ¸nh: - TrÞ gi¸ mua vµo cña hµng ho¸ nhËp kho - Chi phÝ thu mua hµng ho¸ thùc tÕ ph¸t sinh. - TrÞ gi¸ hµng ho¸ thuª ngoµi gia c«ng, chÕ biÕn hoµn thµnh nhËp kho. - TrÞ gi¸ hµng ho¸ bÞ ng−êi mua tr¶ l¹i nhËp kho. - TrÞ gi¸ hµng ho¸ ph¸t hiÖn thõa qua kiÓm kª. Bªn Cã ph¶n ¸nh: - TrÞ gi¸ mua thùc tÕ cña hµng ho¸ xuÊt kho. - Chi phÝ thu mua ph©n bæ cho hµng xuÊt trong kú. - C¸c kho¶n bít gi¸, gi¶m gi¸... - TrÞ gi¸ hµng ho¸ ph¸t hiÖn thiÕu khi kiÓm kª. Sè d− Bªn Nî: - TrÞ gi¸ mua thùc tÕ cña hµng tån kho (bao gåm c¶ chi phÝ thu mua). Tµi kho¶n 156 cã hai tµi kho¶n cÊp 2: - TK1561 "Gi¸ mua hµng ho¸". - TK 1562 "Chi phÝ thu mua hµng ho¸". * Tµi kho¶n 151 "Hµng mua ®ang ®i ®−êng": Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh trÞ gi¸ cña hµng ho¸, vËt t− mua vµo ®C x¸c ®Þnh lµ hµng mua nh−ng ch−a ®−îc nhËp kho, bµn giao cho c¸c bé phËn kh¸c trong k×. KÕt cÊu c¬ b¶n cña tµi kho¶n 151 "Hµng mua ®ang ®i ®−êng" nh− sau: Bªn Nî: ph¶n ¸nh tri gi¸ hµng ho¸, vËt t− ®ang ®i ®−êng cuèi kú Bªn Cã: ph¶n ¸nh trÞ gi¸ hµng ho¸, vËt t− ®ang ®i ®−êng c¸c kú tr−íc vÒ nhËp kho hoÆc chuyÓn b¸n th¼ng ®C bµn giao kú nµy... - TrÞ gi¸ hµng ho¸, vËt t− ®ang ®i ®−êng cuèi kú. Ngoµi c¸c tµi kho¶n nãi trªn, kÕ to¸n mua hµng cßn sö dông c¸c tµi kho¶n cã liªn quan nh− TK 111, 112, 331, 133... 1.1.2.3. Sæ kÕ to¸n sö dông Tuú thuéc vµo h×nh thøc kÕ to¸n doanh nghiÖp ®ang ¸p dông mµ kÕ to¸n sö dông hÖ thèng sæ kÕ to¸n ®Ó ghi chÐp t×nh h×nh mua hµng: 10
- Theo h×nh thøc kÕ to¸n nhËt ký chung: NghiÖp vô mua hµng ®−îc ph¶n ¸nh vµo sæ nhËt ký chung, sau ®ã ghi vµo Sæ C¸i c¸c tµi kho¶n 156 "Hµng ho¸", 151 "Hµng mua ®ang ®i ®−êng", v.v... , ®ång thêi ghi vµo sæ, thÎ kÕ to¸n chi tiÕt cã liªn quan. Tr−êng hîp doanh nghiÖp sö dông c¸c sæ nhËt ký chuyªn dïng th× nghiÖp vô mua hµng sÏ ®−îc ph¶n ¸nh vµo sæ nhËt ký chuyªn dïng, nh− nhËt ký mua hµng, nhËt ký chi tiÒn. §Þnh kú, kÕ to¸n tæng hîp sè liÖu trªn sæ nhËt ký chuyªn dïng ®Ó ghi vµo Sæ C¸i c¸c tµi kho¶n liªn quan. + Tr−êng hîp doanh nghiÖp ¸p dông h×nh thøc kÕ to¸n NhËt ký chøng tõ, nghiÖp vô mua hµng ®−îc ph¶n ¸nh qua c¸c sæ sau ®©y: + B¶ng kª sè 8 "B¶ng tæng hîp nhËp, xuÊt, tån kho hµng ho¸; + NhËt ký chøng tõ sè 6: ph¶n ¸nh hµng mua ®ang ®i trªn ®−êng; + NhËt ký chøng tõ sè 5: ph¶n ¸nh t×nh h×nh thanh to¸n víi ng−êi b¸n; + C¸c nhËt ký chøng tõ sè 1, sè 2, sè 4...: ghi Cã c¸c tµi kho¶n 111, 112, 311..., ph¶n ¸nh sè tiÒn thanh to¸n. + C¸c sè, thÎ kÕ to¸n chi tiÕt cã liªn quan.v.v... 1.1.2.4. Ph−¬ng ph¸p kÕ to¸n mét sè nghiÖp vô kinh tÕ chñ yÕu ®èi víi doanh nghiÖp tÝnh thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph−¬ng ph¸p khÊu trõ. (1) Khi mua hµng vÒ nhËp kho, kÕ to¸n ghi: Nî TK 156 (1561): gi¸ mua hµng ho¸ (ch−a cã thuÕ GTGT) Nî TK 133 (1331): thuÕ GTGT ®Çu vµo ®−îc khÊu trõ. Cã TK 111, 112, 141, 331... (2) Tr−êng hîp mua hµng cã bao b× ®i kÌm t×nh gi¸ riªng, khi nhËp kho, kÕ to¸n ghi: Nî TK 153 (chi tiÕt bao b×) trÞ gi¸ bao b× kÌm theo cã tÝnh gi¸ riªng. Cã TK 111,112, 311, 331... (ghi gi¸ bao b× kÌm theo ®C tr¶ hay cßn ph¶i tr¶ cho ng−êi b¸n). (3) Tr−êng hîp bao b× kÌm theo ph¶i tr¶ l¹i cho ng−êi b¸n, trÞ gi¸ bao b× kÌm theo hµng ho¸ kÕ to¸n ghi: Nî TK 002 (ghi ®¬n) ®ång thêi ph¶n ¸nh sè tiÒn ký c−îc vÒ trÞ gi¸ bao b× kÌm theo, theo yªu cÇu cña ng−êi b¸n: Nî TK 144: sè tiÒn kÝ c−îc ng¾n h¹n. Cã TK 111,112,311: sè tiÒn ®C kÝ c−îc. 11
(4) Khi ng−êi b¸n chuyÓn hµng ®Õn cho doanh nghiÖp, hµng ®−îc nhËp kho, kÕ to¸n ghi: Nî TK 156 (1561): gi¸ mua hµng ho¸ nhËp kho. Nî TK 153 (chi tiÕt bao b×): TrÞ gi¸ bao b× thùc nhËp Nî TK 133 (1331): ThuÕ GTGT Cã TK 331: tæng gi¸ thanh to¸n cña hµng ho¸ vµ bao b× kÌm theo ®C nhËn nh−ng ch−a tr¶ ng−êi b¸n (5) Khi mua hµng cã ph¸t sinh chi phÝ nh− chi phÝ vËn chuyÓn, bèc dì, l−u kho bCi..., kÕ to¸n ghi: Nî TK 156 (1562): chi phÝ thu mua (ch−a cã thuÕ GTGT). Nî TK 133 (1331): thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®−îc khÊu trõ (nÕu cã). Cã TK 111, 112, 311, 331. (6) Tr−êng hîp mua hµng nh−ng cuèi th¸ng hµng ch−a vÒ, c¨n cø vµo bé chøng tõ mua hµng, kÕ to¸n ghi: Nî TK 151: TrÞ gi¸ mua cña hµng ®ang ®i ®−êng (ch−a cã thuÕ GTGT) Nî TK 133 (1331): thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®−îc khÊu trõ. Cã TK 111, 112, 311, 331...: tæng gi¸ thanh to¸n cña hµng mua ®ang ®i ®−êng. (7) Khi hµng mua ®ang ®i ®−êng ®C vÒ nhËp kho hay göi b¸n th¼ng, kÕ to¸n ghi: Nî TK 156 (1561): gi¸ trÞ hµng mua ®i ®−êng kú tr−íc nhËp kho. Nî TK 157: gi¸ trÞ hµng mua ®i ®−êng kú tr−íc göi b¸n kú nµy. Nî TK 632: gi¸ trÞ hµng mua ®i ®−êng kú tr−íc bµn giao trùc tiÕp cho kh¸ch hµng kú nµy. Cã TK: 151: gi¸ trÞ hµng mua ®i ®−êng kú tr−íc ®C kiÓm nhËn trong kú nµy. (8) Tr−êng hîp hµng mua ®C nhËp kho nh−ng cuèi th¸ng ch−a cã ho¸ ®¬n, kÕ to¸n ghi sæ theo gi¸ t¹m tÝnh (bao gåm thuÕ GTGT): Nî TK 156 (1561): gi¸ tam tÝnh cña hµng ho¸ nhËp kho. Cã TK 331: ph¶i tr¶ ng−êi b¸n. (9) Khi cã ho¸ ®¬n sÏ, kÕ to¸n ghi ©m ®Þnh kho¶n trªn (hoÆc ghi ®Þnh kho¶n ®¶o vµ ghi sæ theo hãa ®¬n. (10) Tr−êng hîp mua hµng khi nhËp kho ph¸t hiÖn thiÕu hµng, kÕ to¸n chØ ghi hµng ho¸ theo trÞ gi¸ hµng thùc nhËp, sè hµng thiÕu, tuú thuéc vµo tõng nguyªn nh©n cô thÓ mµ kÕ to¸n ghi sæ cho phï hîp: 12
(10.1) NÕu hµng thiÕu do hao hôt tù nhiªn, kÕ to¸n ghi: Nî TK 156 (1562): gi¸ trÞ hµng thiÕu trong ®Þnh møc hao hôt. Nî TK 133 (1331): sè thuÕ GTGT ®−îc khÊu trõ t−¬ng øng cña sè hµng thiÕu. Cã TK 111, 112, 331...: tæng gi¸ thanh to¸n cña sè hµng thiÕu trong ®Þnh møc. (10.2) NÕu hµng thiÕu ch−a râ nguyªn nh©n, c¨n cø vµo biªn b¶n kiÓm nhËn, ®¬n vÞ th«ng b¸o cho bªn b¸n biÕt. Trong khi chê xö lý, kÕ to¸n ghi: Nî TK 138 (1381): trÞ gi¸ mua cña sè hµng thiÕu. Nî TK 133 (1331): thuÕ GTGT ®Çu vµo t−¬ng øng víi sè hµng thiÕu. Cã TK 111, 112, 331...: tæng gi¸ thanh to¸n cña sè hµng thiÕu. (10.3) Khi nhËn quyÕt ®Þnh xö lý sè hµng thiÕu, kÕ to¸n ghi: NÕu ng−êi b¸n giao tiÕp sè hµng cßn thiÕu. Nî TK 156 (1561): ng−êi b¸n giao tiÕp sè thiÕu Cã TK 138 (1381): xö lý sè thiÕu. (10.4) NÕu ng−êi b¸n kh«ng cßn hµng, kÕ to¸n ghi gi¶m sè tiÒn ph¶i tr¶: Nî TK: 331: ghi gi¶m sè tiÒn ph¶i tr¶ ng−êi b¸n. Cã TK 138 (1381): xö lý sè thiÕu Cã TK 133 (1331): thuÕ GTGT cña sè hµng thiÕu. (10.5) NÕu c¸ nh©n lµm mÊt ph¶i båi th−êng, kÕ to¸n ghi: Nî TK 138 (1388), 334: c¸ nh©n ph¶i båi th−êng. Cã TK 133 (1331): thuÕ GTGT cña sè hµng thiÕu. Cã TK 138 (1381): xö lý sè thiÕu. (10.6) NÕu thiÕu kh«ng x¸c ®Þnh ®−îc nguyªn nh©n, kÕ to¸n ghi. Nî TK liªn quan (632, 811), sè thiÕu kh«ng râ nguyªn nh©n. Cã TK 138 (1381): xö lý sè thiÕu. Cã TK 133 (1331): thuÕ GTGT cña sè hµng thiÕu (nÕu kh«ng ®−îc khÊu trõ). (11) Tr−êng hîp hµng thõa so víi ho¸ ®¬n, vÒ nguyªn t¾c, khi ph¸t hiÖn thõa, ph¶i lµm v¨n b¶n b¸o cho c¸c bªn liªn quan biÕt ®Ó cïng xö lý. VÒ mÆt kÕ to¸n, ghi nh− sau: (11.1) NÕu nhËp kho toµn bé sè hµng, kÕ to¸n ghi: Nî TK 156 (1561): gi¸ mua toµn bé sè hµng (ch−a thuÕ GTGT). Nî TK 133 (1331): thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng tÝnh theo sè ho¸ ®¬n. 13
Cã TK 331: trÞ gi¸ thanh to¸n theo ho¸ ®¬n. Cã TK 338 (3381): trÞ gi¸ sè hµng thõa ch−a cã thuÕ. (11.2) Khi xö lý sè thõa, c¨n cø vµo quyÕt ®Þnh xö lý, kÕ to¸n ghi: - NÕu tr¶ l¹i cho ng−êi b¸n: Nî TK 338 (3381): trÞ gi¸ hµng thõa ®C xö lý). Cã TK 156 (1561): xuÊt kho tr¶ l¹i sè thõa cho ng−êi b¸n. (11.3) NÕu ®ång ý mua tiÕp sè thõa: Nî TK 338 (3381): trÞ gi¸ hµng thõa (gi¸ ch−a cã thuÕ GTGT). Nî TK 133 (1331): thuÕ GTGT t−¬ng øng víi sè hµng thõa. Cã TK 331: tæng gi¸ thanh to¸n sè hµng thõa. (11.4) NÕu thõa kh«ng râ nguyªn nh©n, kÕ to¸n ghi t¨ng thu nhËp kh¸c: Nî TK 338 (3381): trÞ gi¸ hµng thõa (gi¸ ch−a cã thuÕ GTGT). Cã TK 711: sè thõa kh«ng râ nguyªn nh©n. Ngoµi c¸ch ghi trªn, trÞ gi¸ hµng thõa ghi ë tµi kho¶n 338 (3381) cã thÓ ghi nhËn theo tæng gi¸ thanh to¸n (C¶ thuÕ GTGT ®Çu vµo). Khi xö lý, kÕ to¸n sÏ c¨n cø vµo quyÕt ®Þnh ®Ó ghi sæ cho phï hîp. * NÕu nhËp kho theo sè ho¸ ®¬n, kÕ to¸n ghi nhËn sè thùc nhËp theo ho¸ ®¬n nh− tr−êng hîp hµng ho¸ nhËp kho ë trªn, sè thõa coi nh− gi÷ hé ng−êi b¸n vµ ghi: Nî TK 002 Khi xö lý sè thõa, ghi: Cã TK 002. §ång thêi, c¨n cø c¸ch xö lý cô thÓ h¹ch to¸n nh− sau: - NÕu ®ång ý mua tiÕp sè thõa, kÕ to¸n ghi: Nî TK 156 (1561): trÞ gi¸ hµng thõa (gi¸ ch−a thuÕ GTGT). Nî TK 133 (1331): thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng cña sè hµng thõa. Cã TK 331: tæng gi¸ thanh to¸n sè hµng thõa. - NÕu thõa kh«ng râ nguyªn nh©n, kÕ to¸n ghi t¨ng thu nhËp kh¸c: Nî TK 156 (1561): trÞ gi¸ hµng thõa (gi¸ ch−a cã thuÕ GTGT). Cã TK 711: sè thõa kh«ng râ nguyªn nh©n. (12) Trong tr−êng hîp doanh nghiÖp ®−îc h−ëng chiÕt khÊu th−¬ng m¹i khi mua hµng hay ®−îc h−ëng kho¶n gi¶m gi¸ do hµng ho¸ kÐm phÈm chÊt, sai quy c¸ch, hoÆc tr¶ l¹i cho ng−êi b¸n, kÕ to¸n ghi: Nî TK 331, 111, 112, 138 (1388): tæng gi¸ thanh to¸n cña hµng mua tr¶ l¹i hoÆc kho¶n gi¶m gi¸ hµng mua, chiÕt khÊu th−¬ng m¹i ®−îc h−ëng trõ vµo sè tiÒn cßn nî chñ 14
hµng (nÕu ch−a thanh to¸n tiÒn hµng) hay ®−îc ng−êi b¸n tr¶ l¹i b»ng tiÒn hoÆc ph¶i thu (nÕu ®C thanh to¸n tiÒn hµng); Cã TK 156 (1561): gi¸ mua cña hµng tr¶ l¹i hay kho¶n gi¶m gi¸ hµng mua, chiÕt khÊu th−¬ng m¹i ®−îc h−ëng. Cã TK 133 (1331): thuÕ GTGT t−¬ng øng víi sè hµng mua tr¶ l¹i hoÆc gi¶m gi¸ hµng mua, chiÕt khÊu th−¬ng m¹i ®−îc h−ëng. (13) Tr−êng hîp hµng mua chuyÓn b¸n th¼ng kh«ng qua kho, kÕ to¸n ghi: Nî TK 157: gi¸ mua hµng chuyÓn th¼ng ®i b¸n hay ký göi, ®¹i lý. Nî TK 632: gi¸ mua hµng giao b¸n trùc tiÕp cho kh¸ch hµng (giao tay ba). Nî TK 133 (1331): thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®−îc khÊu trõ. Cã TK 111, 112, 331, 311...: tæng gi¸ thanh to¸n cña hµng chuyÓn th¼ng. (14) TrÞ gi¸ bao b× ®i kÌm hµng ho¸ tÝnh gi¸ riªng (nÕu cã), kÕ to¸n ghi: Nî TK 138 (1388): trÞ gi¸ bao b× kÌm theo hµng ho¸. Cã TK 111, 112, 331, 311...: trÞ gi¸ bao b× kÌm theo hµng chuyÓn th¼ng. (15) Khi thanh to¸n tiÒn mua hµng: (16) NÕu kh«ng ®−îc h−ëng chiÕt khÊu thanh to¸n, kÕ to¸n ghi: Nî TK 331: sè tiÒn ®C thanh to¸n cho ng−êi b¸n. Cã TK 111, 112, 311 (17) NÕu thanh to¸n tr−íc thêi h¹n ®−îc h−ëng chiÕt khÊu thanh to¸n, sè chiÕt khÊu thanh to¸n ®−îc trõ vµo sè tiÒn ph¶i tr¶ vµ ghi t¨ng doanh thu ho¹t ®éng tµi chÝnh, kÕ to¸n ghi: Nî TK 331: ghi gi¶m sè tiÒn ph¶i tr¶ cho ng−êi b¸n. Cã TK 515: sè chiÕt khÊu thanh to¸n ®−îc h−ëng. (18) Tr−êng hîp, sè chiÕt khÊu thanh to¸n ®−îc h−ëng, ng−êi b¸n ®C thanh to¸n hoÆc chÊp nhËn thanh to¸n, kÕ to¸n ghi: Nî TK 111, 112 Nî TK 138 (1381): sè chiÕt khÊu thanh to¸n ®−îc ng−êi b¸n chÊp nhËn nh−ng ch−a tr¶. Cã TK 515: sè chiÕt khÊu thanh to¸n ®−îc h−ëng. 1.1.2.5. Ph−¬ng ph¸p kÕ to¸n nghiÖp vô mua hµng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp tÝnh thuÕ GTGT theo ph−¬ng ph¸p trùc tiÕp hoÆc ®èi víi c¸c mÆt hµng kh«ng thuéc ®èi t−îng chÞu thuÕ GTGT. KÕ to¸n nghiÖp vô mua hµng trong c¸c doanh nghiÖp nµy vÒ nguyªn t¾c còng t−¬ng tù nh− c¸c doanh nghiÖp tÝnh thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph−¬ng ph¸p khÊu trõ, chØ 15
kh¸c lµ trong gi¸ thùc tÕ cña hµng ho¸ mua ®C bao gåm c¶ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo. Cô thÓ: (1) Khi mua hµng vÒ nhËp kho..., kÕ to¸n ghi: Nî TK 156 (1561): tæng gi¸ thanh to¸n cña hµng nhËp kho. Cã TK 111, 112, 311, 331, 141... (2) Tr−êng hîp mua hµng cã bao b× ®i kÌm tÝnh gi¸ riªng, khi nhËp kho, kÕ to¸n ghi: Nî TK 153 (chi tiÕt bao b×): TrÞ gi¸ bao b× kÌm theo cã tÝnh gi¸ riªng. Cã TK 111, 112, 112, 311, 331...: trÞ gi¸ bao b× kÌm theo ®C tr¶ hay cßn ph¶i tr¶ cho ng−êi b¸n. (3) Tr−êng hîp bao b× kÌm theo ph¶i tr¶ l¹i cho ng−êi b¸n, trÞ gi¸ bao b× ®i kÌm theo hµng ho¸, kÕ to¸n ghi ®¬n, ®ång thêi ph¶n ¸nh sè tiÒn ký c−îc vÒ trÞ gi¸ bao b× theo yªu cÇu cña ng−êi b¸n: Nî TK 144: sè tiÒn ký c−îc ng¾n h¹n. Cã TK 111, 112, 311...: sè tiÒn ®C ®em ®i ký c−îc theo yªu cÇu cña bªn b¸n. (4) NÕu doanh nghiÖp tr¶ tr−íc tiÒn mua hµng cho ng−êi b¸n, kÕ to¸n ghi: Nî TK 331: sè tiÒn tr¶ tr−íc cho ng−êi b¸n. Cã TK 111, 112, 311 (5) Khi ng−êi b¸n chuyÓn hµng ®Õn, hµng ®−îc nhËp kho, kÕ to¸n ghi: Nî TK 156 (1561): trÞ gi¸ mua hµng ho¸ thùc nhËp. Nî TK 153 (153): trÞ gi¸ bao b× thùc nhËp. Cã TK 331: tæng trÞ gi¸ thanh to¸n cña hµng ho¸ vµ bao b× kÌm theo ®C nhËn trong kú nµy. (6) Khi mua hµng, ph¸t sinh c¸c chi phÝ nh− chi phÝ vËn chuyÓn, bèc dì, l−u kho, l−u bCi..., kÕ to¸n ghi: Nî TK 156 (1562): ghi phÝ thu mua. Cã TK 111, 112, 311. (7) Tr−êng hîp mua hµng nh−ng cuèi th¸ng hµng ch−a vÒ, c¨n cø vµo bé chøng tõ mua hµng, kÕ to¸n ghi: Nî TK 151: gi¸ trÞ hµng mua ®ang ®i ®−êng. Cã TK 111, 112, 311, 331...: tæng gi¸ thanh to¸n cña hµng mua ®ang ®i ®−êng. (8) Khi hµng mua ®ang ®i ®−êng ®C vÒ nhËp kho hay göi b¸n th¼ng, kÕ to¸n ghi: Nî TK 156 (1561): gi¸ trÞ hµng mua ®i ®−êng kú tr−íc nhËp kho. 16
Nî TK 157: gi¸ trÞ hµng mua ®i ®−êng kú tr−íc göi b¸n kú nµy. Nî TK 632: gi¸ trÞ hµng mua ®i ®−êng kú tr−íc bµn giao trùc tiÕp cho kh¸ch hµng kú nµy. Cã TK 151: gi¸ trÞ hµng mua ®i ®−êng kú tr−íc ®C kiÓm nhËn trong kú nµy. (9) Tr−êng hîp hµng mua ®C nhËp kho nh−ng cuèi th¸ng ch−a cã ho¸ ®¬n, kÕ to¸n ghi sæ theo gi¸ t¹m tÝnh: Nî TK 156 (1561): gi¸ t¹m tÝnh cña hµng ho¸ nhËp kho. Cã TK 331: ph¶i tr¶ ng−êi b¸n. (10) Khi cã ho¸ ®¬n, kÕ to¸n ph¶i ®iÒu chØnh gi¸ t¹m tÝnh theo gi¸ thùc tÕ (gi¸ ghi trªn ho¸ ®¬n): (10.1) NÕu gi¸ ho¸ ®¬n lín h¬n gi¸ t¹m tÝnh, kÕ to¸n ghi bæ sung phÇn chªnh lÖch: Nî TK 156 (1561): phÇn chªnh lÖch gi÷a tæng gi¸ t¹m tÝnh nhá h¬n tæng gi¸ thanh to¸n thùc tÕ cña hµng ho¸ thu mua nhËp kho. Cã TK 331: ghi bæ sung phÇn chªnh lÖch. (10.2) NÕu gi¸ ghi trªn ho¸ ®¬n nhá h¬n gi¸ t¹m tÝnh, kÕ to¸n ghi ®á phÇn chªnh lÖch: Nî TK 156 (1561): phÇn chªnh lÖch gi÷a tæng gi¸ thanh to¸n t¹m tÝnh lín h¬n tæng gi¸ thanh to¸n thùc tÕ cña hµng ho¸ nhËp kho. Cã TK 331: phÇn chªnh lÖch gi÷a tæng gi¸ thanh to¸n t¹m tÝnh lín h¬n tæng gi¸ thanh to¸n thùc tÕ ph¶i tr¶ ng−êi b¸n. (11) Tr−êng hîp khi nhËp kho ph¸t hiÖn thiÕu hµng, kÕ to¸n chØ ghi theo trÞ gi¸ hµng thùc nhËp, sè hµng thiÕu, tuú thuéc vµo tõng nguyªn nh©n cô thÓ mµ kÕ to¸n ghi sæ cho phï hîp: (11.1) NÕu hµng thiÕu do hao hôt tù nhiªn, kÕ to¸n ghi: Nî TK 156 (1562): tæng gi¸ thanh to¸n cña hµng ho¸ thiÕu trong ®Þnh møc hao hôt. Cã TK 111,112,311, 331..: tæng gi¸ thanh to¸n cña sè hµng thiÕu trong ®Þnh møc. (11.2) NÕu hµng thiÕu ch−a râ nguyªn nh©n, c¨n cø vµo biªn b¶n kiÓm nhËn ®¬n vÞ th«ng sè cho bªn b¸n biÕt. Trong khi chê xö lý, kÕ to¸n ghi sæ nh− sau: Nî TK 138 (1381); tæng gi¸ thanh to¸n cña sè hµng thiÕu. Cã TK 111, 112, 331...: tæng gi¸ thµnh thanh to¸n cña sè hµng thiÕu. 17
(12) Khi nhËn quyÕt ®Þnh xö lý sè hµng thiÕu, tuú thuéc vµo quyÕt ®Þnh xö lÝ, kÕ to¸n ghi sæ cho phï hîp. (12.1) NÕu ng−êi b¸n giao tiÕp sè hµng cßn thiÕu, kÕ to¸n ghi: Nî TK 156 (1561): ng−êi b¸n giao tiÕp sè thiÕu. Cã TK 138 (1381): xö lý sè thiÕu. (12.2) NÕu c¸ nh©n lµm mÊt ph¶i båi th−êng, kÕ to¸n ghi: Nî TK 138 (1388), 334: c¸ nh©n ph¶i båi th−êng. Cã TK 138 (1381): xö lý sè thiÕu (12.3) NÕu thiÕu kh«ng x¸c ®Þnh ®−îc nguyªn nh©n, kÕ to¸n ghi: Nî TK 632, 811: sè thiÕu kh«ng râ nguyªn nh©n Cã TK 138 (1381): xö lý sè thiÕu (13) Tr−êng hîp hµng thõa so víi ho¸ ®¬n, ®¬n vÞ ph¶i lµm v¨n b¶n b¸o cho c¸c bªn liªn quan biÕt ®Ó cïng xö lý. VÒ mÆt kÕ to¸n, tuú tr−êng hîp cô thÓ, kÕ to¸n ghi sæ cho phï hîp. * NÕu nhËp toµn bé sè hµng, kÕ to¸n ghi: Nî TK 156 (1561): tæng gi¸ thanh to¸n cña toµn bé sè hµng. Cã TK 331: trÞ gi¸ thanh to¸n theo ho¸ ®¬n. Cã TK 338 (3388): trÞ gi¸ sè hµng thõa. (14) Khi xö lý sè thõa, c¨n cø vµo quyÕt to¸n xö lý: (14.1) NÕu tr¶ l¹i cho ng−êi b¸n, kÕ to¸n ghi: Nî TK 338 (3381): trÞ gi¸ hµng thõa ®C xö lý. Cã TK 156 (1561): xuÊt kho tr¶ l¹i sè thõa cho ng−êi b¸n. (14.2) NÕu ®ång ý mua tiÕp sè thõa: Nî TK 338 (3381): trÞ gi¸ hµng thõa Cã TK 331: tæng gi¸ thanh to¸n sè hµng thõa. (14.3) NÕu sè thõa kh«ng râ nguyªn nh©n, kÕ to¸n ghi t¨ng thu nhËp kh¸c: Nî TK 338 (3381): trÞ gi¸ hµng thõa Cã TK 711: sè thõa kh«ng râ nguyªn nh©n. (15) NÕu nhËp theo sè ho¸ ®¬n: Ghi nhËn sè thùc nhËp theo ho¸ ®¬n nh− tr−êng hîp hµng ho¸ nhËp kho ë trªn, sè thõa coi nh− gi÷ hé ng−êi b¸n vµ kÕ to¸n ghi: Nî TK 002 18
Khi xö lý sè thõa, kÕ to¸n ghi: Cã TK 002 ®ång thêi c¨n cø vµo c¸ch xö lý cô thÓ mµ ghi sæ cho phï hîp: (15.1) NÕu ®ång ý mua tiÕp sè thõa, kÕ to¸n ghi: Nî TK 156 (1561): trÞ gi¸ hµng thõa. Cã TK 331: tæng gi¸ thanh to¸n sè hµng thõa. (15.2) NÕu thõa kh«ng râ nguyªn nh©n, kÕ to¸n ghi t¨ng thu nhËp kh¸c: Nî TK 156 (1561): trÞ gi¸ hµng thõa. Cã TK 711: sè thõa kh«ng râ nguyªn nh©n. (16) Trong tr−êng hîp doanh nghiÖp ®−îc h−ëng chiÕt khÊu th−¬ng m¹i khi mua hµng hay ®−îc h−ëng kho¶n gi¶m gi¸ do hµng ho¸ kÐm phÈm chÊt, sai quy c¸ch, kh«ng ®¶m b¶o nh− hîp ®ång hoÆc xuÊt tr¶ l¹i cho ng−êi b¸n, kÕ to¸n ghi: Nî TK 331, 111, 112, 138(8)...: tæng gi¸ thanh to¸n cña hµng mua tr¶ ®−îc l¹i hoÆc ®−îc kho¶n gi¶m gi¸ hoÆc chiÕt khÊu th−¬ng m¹i ®−îc h−ëng trõ vµo sè tiÒn cßn nî chñ hµng (nÕu ch−a thanh to¸n tiÒn hµng) hay ®−îc ng−êi b¸n tra l¹i b»ng tiÒn hoÆc ph¶i thu (nÕu ®C thanh to¸n tiÒn hµng). Cã TK 156 (1561): gi¸ mua cña hµng tr¶ l¹i hay kho¶n gi¶m gi¸ hµng mua, chiÕt khÊu th−¬ng m¹i ®−îc h−ëng. (17) Tr−êng hîp hµng mua ®−îc chuyÓn b¸n th¼ng kh«ng qua kho, kÕ to¸n ghi: Nî TK 157: gi¸ mua hµng chuyÓn th¼ng ®i b¸n hay ký göi, ®¹i lý. Nî TK 632: gi¸ mua hµng giao b¸n trùc tiÕp cho kh¸ch hµng (giao tay ba). Cã TK 111, 112, 331, 311...: tæng gi¸ thanh to¸n cña hµng chuyÓn th¼ng. (18) TrÞ gi¸ bao b× ®i kÌm hµng ho¸ tÝnh gi¸ riªng (nÕu cã), kÕ to¸n ghi: Nî TK 138 (1388): trÞ gi¸ bao b× kÌm theo hµng ho¸. Cã TK 111, 112, 331, 311...: trÞ gi¸ bao b× kÌm theo hµng chuyÓn th¼ng. (19) Khi thanh to¸n tiÒn mua hµng: (19.1) NÕu kh«ng ®−îc h−ëng chiÕt khÊu thanh to¸n, kÕ to¸n ghi: Nî TK 331: sè tiÒn ®C thanh to¸n cho ng−êi b¸n. Cã TK 111, 112, 113, 311): sè tiÒn ®C tr¶. (19.2) NÕu thanh to¸n c«ng nî trong thêi h¹n ®−îc h−ëng chiÕt khÊu, sè chiÕt khÊu thanh to¸n ®−îc h−ëng ®−îc trõ vµo sè tiÒn ph¶i tr¶ vµ ghi t¨ng doanh thu ho¹t ®éng tµi chÝnh, kÕ to¸n ghi: 19
Nî TK 331: ghi gi¶m sè tiÒn ph¶i tr¶ cho ng−êi b¸n. Cã TK 515: sè chiÕt khÊu thanh to¸n ®−îc h−ëng Cã TK 111, 112, 113, 311: sè tiÒn ®C tr¶. (20) Tr−êng hîp sau khi ®C thanh to¸n tiÒn hµng, sè chiÕt khÊu thanh to¸n ®−îc h−ëng: Nî TK liªn quan TK 111, 112, 138(8): sè chiÕt khÊu ®C nhËn hay cßn ph¶i thu. Cã TK 515: sè chiÕt khÊu thanh to¸n ®−îc h−ëng. (20) Tr−êng hîp kÕ to¸n hµng ®æi hµng: (21.1) NÕu thanh to¸n b»ng hµng, tr−íc hÕt kÕ to¸n ph¶n ¸nh tæng gi¸ thanh to¸n cña hµng trao ®æi: Nî TK 331: tæng gi¸ thanh to¸n cña hµng ®em ®i trao ®æi. Cã TK 511: doanh thu cña sè hµng ®em ®i trao ®æi theo gi¸ b¸n cña hµng t−¬ng ®−¬ng (tæng gi¸ thanh to¸n). (21.2) §ång thêi ph¶n ¸nh trÞ gi¸ mua hµng cña hµng ho¸ xuÊt kho trao ®æi: Nî TK 632: trÞ gi¸ mua cña hµng ho¸ xuÊt kho trao ®æi. Cã TK 156 (1561): trÞ gi¸ mua cña hµng xuÊt kho. (21.3) Vµ cuèi cïng kÕ to¸n ph¶n ¸nh tæng gi¸ thanh to¸n cña hµng ho¸ nhËn vÒ: Nî TK 156 (1561): trÞ gi¸ toµn bé sè hµng nhËn vÒ. Cã TK 331: tæng gi¸ thanh to¸n cña hµng nhËn vÒ. 1.1.3. KÕ to¸n mua hµng theo ph−¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú Ph−¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú lµ ph−¬ng ph¸p kÕ to¸n c¨n cø vµo kÕt qu¶ kiÓm kª thùc tÕ ®Ó ph¶n ¸nh trÞ gi¸ gèc (gi¸ thùc tÕ) tån kho cuèi kú cña vËt t−, hµng ho¸ trªn sæ kÕ to¸n tæng hîp vµ tõ ®ã tÝnh trÞ gi¸ gèc (gi¸ thùc tÕ) cña hµng ho¸, vËt t− ®C xuÊt trong kú theo c«ng thøc: TrÞ gi¸ vèn thùc TrÞ gi¸ vèn TrÞ gi¸ vèn thùc TrÞ gi¸ vèn thùc tÕ tÕ cña vËt t−, thùc tÕ cña tÕ cña hµng = + cña hµng ho¸, vËt t− - hµng ho¸ xuÊt hµng ho¸ vËt t− ho¸, vËt t− cßn t¨ng thªm trong kú trong kú cßn l¹i ®Çu kú l¹i cuèi kú 1.1.3.1. Tµi kho¶n kÕ to¸n sö dông: Theo ph−¬ng ph¸p nµy, kÕ to¸n sö dông c¸c tµi kho¶n sau ®©y: 20
* Tµi kho¶n 611 "mua hµng" (tµi kho¶n cÊp 2: 6112 - Mua hµng ho¸): Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh trÞ gi¸ thùc tÕ (gi¸ gèc) hµng ho¸ vËt t− mua vµo vµ t¨ng thªm do c¸c nguyªn nh©n kh¸c trong kú. Tµi kho¶n 611 (6112) "Mua hµng ho¸" cã kÕt cÊu nh− sau: Bªn Nî: Ph¶n ¸nh: - TrÞ gi¸ hµng ho¸ cßn l¹i ch−a tiªu thô ®Çu kú (tån kho, tån quÇy, göi b¸n, ký göi, ®¹i lý, hµng mua ®ang ®i ®−êng). - TrÞ gi¸ hµng ho¸ thu mua vµ c¸c kho¶n t¨ng trong kú. Bªn Cã: Ph¶n ¸nh: - TrÞ gi¸ hµng ho¸ cßn l¹i ch−a tiªu thô cuèi kú (tån kho, tån quÇy, ký göi, ®¹i lý, göi b¸n, hµng mua ®ang ®i ®−êng). - TrÞ gi¸ hµng mua tr¶ l¹i hay gi¶m gi¸ hµng mua, chiÕt khÊu th−¬ng m¹i khi mua hµng ®−îc h−ëng trong kú. - TrÞ gi¸ hµng ho¸ xuÊt trong kú. TK 611 (6112) ®−îc më chi tiÕt theo tõng chñng lo¹i hµng ho¸, tõng l« hµng... t¹i tõng kho, tõng quÇy tïy theo tr×nh ®é c¸n bé kÕ to¸n vµ yªu cÇu cung cÊp th«ng tin cho qu¶n lý vµ cuèi k× kh«ng cã sè d−. * Tµi kho¶n 156 "Hµng ho¸": ph¶n ¸nh trÞ gi¸ thùc tÕ (gi¸ gèc) hµng ho¸ tån kho, tån quÇy vµ cã kÕt cÊu nh− sau: Bªn Nî: Ph¶n ¸nh trÞ gi¸ thùc tÕ hµng ho¸ tån kho, tån quÇy cuèi kú. Bªn Cã: KÕt chuyÓn trÞ gi¸ thùc tÕ hµng ho¸ tån kho, tån quÇy ®Çu kú. D− Nî: Ph¶n ¸nh trÞ gi¸ thùc tÕ hµng ho¸ tån kho, tån quÇy. Tµi kho¶n 156 cã thÓ më chi tiÕt theo tõng chñng lo¹i hµng ho¸, tõng l« hµng ho¸... t¹i tõng kho, tõng quÇy. * Tµi kho¶n 151 "Hµng mua ®ang ®i ®−êng": ph¶n ¸nh trÞ gi¸ thùc tÕ (gi¸ gèc) hµng ho¸ mµ doanh nghiÖp ®C mua hay chÊp nhËn mua ®ang ®i ®−êng vµ cã kÕt cÊu nh− sau: Bªn Nî: Ph¶n ¸nh trÞ gi¸ thùc tÕ hµng mua ®ang ®i ®−êng cuèi kú. Bªn Cã: KÕt chuyÓn trÞ gi¸ thùc tÕ hµng mua ®ang ®i ®−êng ®Çu kú. D− Nî: Ph¶n ¸nh trÞ gi¸ thùc tÕ hµng mua ®ang ®i ®−êng. Tµi kho¶n 151 cã thÓ më chi tiÕt theo tõng chñng lo¹i hµng ho¸, tõng l« hµng ho¸,... * Tµi kho¶n 157 "Hµng göi b¸n": ph¶n ¸nh trÞ gi¸ thùc tÕ (gi¸ vèn) hµng ho¸ ®ang göi b¸n, ký göi, ®¹i lý. Néi dung ph¶n ¸nh vµ kÕt cÊu cña TK 157 nh− sau: 21
Bªn Nî: Ph¶n ¸nh trÞ gi¸ thùc tÕ (gi¸ gèc) hµng ho¸ ®ang göi b¸n, ký göi, ®¹i lý cuèi kú. Bªn Cã: KÕt chuyÓn trÞ gi¸ thùc tÕ (gi¸ gèc) hµng ho¸ ®ang göi b¸n, ký göi, ®¹i lý ®Çu kú. D− Nî: Ph¶n ¸nh trÞ gi¸ thùc tÕ (gi¸ gèc) hµng ho¸ ®ang göi b¸n, ký göi, ®¹i lý. Tµi kho¶n 157 cã thÓ më chi tiÕt theo tõng chñng lo¹i hµng ho¸, tõng l« hµng ho¸,... Ngoµi c¸c tµi kho¶n nãi trªn, kÕ to¸n cßn sö dông mét sè c¸c tµi kho¶n cã liªn quan, nh− 111, 112, 331, 311, 138... C¸c tµi kho¶n nµy cã néi dung ph¶n ¸nh t−¬ng tù nh− trong c¸c doanh nghiÖp vËn dông ph−¬ng ph¸p kª khai th−êng xuyªn. 1.1.3.2. Ph−¬ng ph¸p kÕ to¸n mét sè nghiÖp vô kinh tÕ chñ yÕu. (1) §Çu kú, kÕ to¸n kÕt chuyÓn trÞ gi¸ hµng ho¸ cßn l¹i, ch−a tiªu thô, hµng mua ®ang ®i trªn ®−êng: (1.1) KÕt chuyÓn trÞ gi¸ thùc tÕ (gi¸ gèc) hµng ho¸ tån kho, tån quÇy: Nî TK 611 (6112 - Chi tiÕt ®èi t−îng...). Cã TK 156 (chi tiÕt ®èi t−îng...) (1.2) KÕt chuyÓn trÞ gi¸ thùc tÕ (gi¸ gèc) hµng ®ang göi b¸n, ký göi, ®¹i lý: Nî TK 611 (6112 - Chi tiÕt ®èi t−îng...). Cã TK 157 (chi tiÕt ®èi t−îng). (1.3) KÕt chuyÓn trÞ gi¸ thùc tÕ (gi¸ gèc) hµng mua ®ang ®i ®−êng: Nî TK 611 (6112 - Chi tiÕt ®èi t−îng...). Cã TK 151 (chi tiÕt ®èi t−îng) (2) Trong kú, c¨n cø vµo c¸c nghiÖp vô ph¸t sinh liªn quan ®Õn t×nh h×nh nhËp, xuÊt, t¨ng, gi¶m hµng ho¸, kÕ to¸n ghi nh− sau: (3) Ph¶n ¸nh trÞ gi¸ thùc tÕ (gi¸ gèc) hµng ho¸ t¨ng thªm trong kú: Nî TK 611 (6112 - Chi tiÕt ®èi t−îng) trÞ gi¸ mua (ch−a kÕ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng - nÕu mua ngoµi) hoÆc gi¸ tho¶ thuËn (nÕu nhËn cÊp ph¸t, tÆng th−ëng, nhËn vèn gãp liªn doanh...). Nî TK 133 (1331): thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®−îc khÊu trõ (nÕu mua ngoµi). Cã TK 111, 112, 331, 311, 711,...: tæng gi¸ thanh to¸n cña hµng ho¸ (nÕu mua ngoµi) hay gi¸ tho¶ thuËn (nÕu t¨ng do c¸c nguyªn nh©n kh¸c). 22