Giáo trình : Khoa học Trồng và chăm sóc rừng part 4

Chia sẻ: AJFGASKJHF SJHDB | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:9

Thêm vào BST

Báo xấu

83
lượt xem 13
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

cần chọn phương thức khai thác, phân cấp lâm trường đều phải căn cứ vào điều kienẹ lập địa, khi chặt tráng dẫn đến những biều đổi tiểu khí hậu, đất , thực bì, đối với những lô không lợi cho tái sinh, những nơi đát đàm lày, mức nước cao, độ dốc lớn , dễ xói mòn…thì không nên chặt trắng; những đai rừng núi cao nên cấm chặt trắng. (3)ứng dụng trong điều tra thiết kế tài nguyên rừng Trong điều tra dã ngoại , phan chia loại hình lập địa, lập biểu loại đất....

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình : Khoa học Trồng và chăm sóc rừng part 4

28 sinh, cÇn chän ph-¬ng thøc khai th¸c, ph©n cÊp l©m tr-êng ®Òu ph¶i c¨n cø vµo ®iÒu kienÑ lËp ®Þa, khi chÆt tr¸ng dÉn ®Õn nh÷ng biÒu ®æi tiÓu khÝ hËu, ®Êt , thùc b×, ®èi víi nh÷ng l« kh«ng lîi cho t¸i sinh, nh÷ng n¬i ®¸t ®µm lµy, møc n-íc cao, ®é dèc lín , dÔ xãi mßn…th× kh«ng nªn chÆt tr¾ng; nh÷ng ®ai rõng nói cao nªn cÊm chÆt tr¾ng. (3)øng dông trong ®iÒu tra thiÕt kÕ tµi nguyªn rõng Trong ®iÒu tra d· ngo¹i , phan chia lo¹i h×nh lËp ®Þa, lËp biÓu lo¹i ®Êt. Trong c«ng t¸c ®iÒu tra rõng øng dông biÓu lo¹i h×nh lËp ®Þa, ®èi chiÒu víi ®iÒu tra ®iÒu kiÖn m«i tr-êng l«, ph¶i x¸c ®Þnh lo¹i h×nh lËp ®Þa sau ®ã thèng kª c¸c diÖn tÝch l«, ®Ò ra tû träng ®iÒu tra c¸c lo¹i h×nh lËp ®Þa, sau ®ã ®¸nh gi¸ chÊt l-îng lËp ®Þa lµm c¨n cø thiÕt kÒ quy ho¹ch trång rõng, ch¨m sãc rõng vµ quy ho¹ch chÆt chÝnh míi, ®ång thêi vÏ b¶n ®å ph©n bè lo¹i h×nh lËp ®Þa. Ngoµi ra ph-¬ng ph¸p kinh doanh l« ph¶i ®em thiÕt kÕ ®iÒu tra vµ biÖn ph¸p s¶n xuÊt l©m nghiÖp tËp trung vµo ph-¬ng ph¸p kinh doanh, lo¹i h×nh lËp ®Þa lµ mét c¨n cø lý luËn, nã thÓ hiÖn sù sai kh¸c ®iÒu kiÖn tù nhiªn mµ chia ra ph¹m vi kinh doanh, biÖn ph¸p kinh doanh tõng l« vµ lo¹i h×nh tæ chøc kinh doanh… 6. Chñng lo¹i ®Êt trång rõng §iÒu kiÖn trång rõng th-êng chia ra ®iÒu kiÖn lËp ®Þa vµ t×nh h×nh m«i tr-êng. T×nh h×nh m«i tr-êng trång rõng chñ yÕu lµ t×nh h×nh lîi dông ®Êt tr-íc khi trång rõng, t×nh h×nh t¸i sinh tù nhiªn tr-íc khi trång rõng, t×nh h×nh bÒ mÆt ®Êt vµ t×nh h×nh thanh lý khu chÆt. Nh÷ng nh©n tè m«i tr-êng ®ã kh«ng ¶nh h-ëng râ rÖt ®Õn sinh tr-ëng ph¸t triÓn cña c©y trång rõng, cho nªn kh«ng bao gåm ph¹m trï ®iÒu kiÖn lËp ®Þa. Nh-ng nh÷ng nh©n tè ®ã cã ¶nh h-ëng nhÊt ®Þnh ®Õn c¸c biÖn ph¸p trång rõng ( cµy bõa, trång, ch¨m sãc), cho nªn khi thùc thi c«ng t¸c trång rõng, c¨n cø vµo sù kh¸c nhau t×nh h×nh m«i tr-êng ®Êt rõng , chia ra c¸c lo¹i h×nh ®Êt trång rõng kh¸c nhau, gäi lµ lo¹i h×nh ®Êt trång rõng. Trong ®iÒu tra rõng vµ thiÕt kÕ quy ho¹ch trång rõng, cÇn ph¶i tiÕn hµnh thèng kª ®iÒu tra c¸c lo¹i ®Êt trång rõng ®Ó tiÖn cho viÖc thiÕt kÕ thi c«ng c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý kinh doanh vµ kü thuËt trång rõng. Cã nhiÒu chóng lo¹i ®Êt trång rõng. Th«ng th-êng ®-îc quy n¹p thµnh 4 lo¹i. 6.1. §Êt trèng ®åi nói träc §Êt trèng ®åi nói träc lµ ®Êt kh«ng cã thùuc b× rõng hoÆc rõng tr-íc kia ®· bÞ ph¸ ho¹i, tho¸i ho¸ thµnh ®Êt hoang. DiÖn tÝch ®Êt nµy rÊt lín. C¨n cø vµo thùc b× trªn ®ã cã thÓ chia ra: ®Êt cã d¹i, ®Êt dèc c©y bôi, ®Êt lïm tre, ®Êt hoang. Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
29 6.2. §Êt n«ng nghiÖp, ®Êt ven ®-êng ven s«ng, ®Êt bá hoang Nh÷ng lo¹i ®Êt nµy th-êng cã ®é ph× cao nh-ng tuú tÝnh h×nh cña ®Êt vµ môc ®Ých kinh doanh mµ trång rõng. 6.3. §Êt n-¬ng rÉy Bao gåm ®Êt vÕt tÝch khai th¸c vµ ®Êt rõng bÞ ch¸y. Nh÷ng lo¹i ®Êt nµy cã ®iÒu kiÑn chiÕu s¸ng tèt, ®Êt t¬i xèp. Thùc b× d-íi rõung ®· bÞ tho¸i ho¸, c©y cá d¹i -a s¸ng ch-a lÊn vµo, cã thÓ bè trÝ trång rõng. Còng cã nh÷ng vïng ®Êt ®Çm lÇy cã nhiÒu cá d¹i, kh«ng lîi cho viÖc t¸i sinh rõng, cÇn bá nhiÒu c«ng søc ®Ó trång rõng. Nh÷ng vïng bÞ ch¸y th-êng cã nhiÒu mïn, vi sinh vËt ho¹t ®éng m¹nh, cá d¹i cßn Ýt, cÇn khÞp thêi trång rõng ngay. 6.4. §Êt t¸i sinh côc bé, ®Êt rõng thø sinh vµ ®Êt trång rõng d-íi t¸n rõng Lo¹i nµy cã ®Æc ®iÓm chung lµ trªn ®Êt trång rõng ®· cã c©y, nh-ng sè l-îng kh«ng ®ñ, chÊt l-îng xÊu hoÆc c©y ®· qu¸ giµ cÇn ph¶i trång bæ sung hoÆc trång thay thÕ. VÒ nguyªn t¾c lµ trång dÆm, kÕt hîp khoanh nu«i, b¶o ®¶m t¸i sinh rõng. Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
30 Ch-¬ng 2 Quy hoach vµ chän lo¹i rõng 1. Quy ho¹ch lo¹i rõng Theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt rõng, dùa vµo chøc n¨ng cña rõng cã thÓ chia ra rõng phßng hé, rõng lÊy gç, rõng kinh tÕ, rõng lÊy cñi vµ rõng ®Æc dông. Cßn cã nh÷ng ph-¬ng ph¸p ph©n lo¹i kh¸c nh- c¨n cø vµo nguån gèc cã thÓ chia ra rõng tù nhiªn vµ rõng trång. Nãi chung, lo¹i rõng mµ chóng t«i bµn ®Õn lµ ph©n chia theo chøc n¨ng cña lo¹i rõng. 1.1.Ph-¬ng ch©m kinh doanh rõng vµ ph©n chia lo¹i rõng Lo¹i rõng trong ch-¬ng nµy nªu ra nh÷ng kh¸i niÖm ®ã. 1.1.1.Ph¸t triÓn bÒn v÷ng vµ ph-¬ng ch©m kinh doanh rõng M«i tr-êng vµ ph¸t triÓn lµ vÊn ®Ò to lín ®-îc x· héi quèc tÕ quan t©m. Thùc hiÖn ph¸t triÓn bÒn v÷ng ®· trë thµnh mét nhiÖm vô bøc thiÕt vµ gian khæ cña toµn thÕ giíi, nã trùc tiªp liªn quan ®Õn tiÒn ®å vµ vËn mÑnh cña nh©n lo¹i, ¶nh h-ëng ®Õn mçi n-íc, mçi khu vùc, cho ®Õn mçi ng-êi trªn toµn cÇu. Cho nªn ph¸t triÓn bÒn v÷ng chri ra nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n cña mäi ho¹t ®éng kinh tÕ cña loµi ng-êi ngay nay. Ho¹t ®éng l©m nghiÖp vµ kinh doanh rõng lµ mét bé phËn tæ thµnh quan träng cña ho¹t ®éng ®ã, cho nªn kinh doanh bÒn v÷ng lµ linh hån cña l©m nghiÖp hiÖn ®¹i. Rõng lµ chñ thÓ cña sinh th¸i lôc ®Þa lµ chiÕc cÇu nèi vµ ®ai më thùc hiÑn sù thèng nhÊt m«i tr-êng vµ ph¸t triÓn. Rõng lµ mét kho tµi nguyªn, kho gen, kho nguån n¨ng l-îng, kho dù tr÷ than hoµn thiÖn nhÊt vÒ chøc n¨ng cña giíi tù nhiªn, cã t¸c dông cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh trong viÖc c¶i thiÖn m«i tr-êng sinh th¸i, duy tr× c©n b»ng sinh th¸i, ®ång thêi, l¹i lµ tµi nguyªn tù nhiªn kh«ng thÓ thiÕu ®-îc cña ho¹t ®éng con ng-êi, ph¸t triÓn bÒn v÷ng ®èi víi kinh tÕ x· héi cã mét ý nghÜa chiÕn l-îc cùc kú quan träng. L©m nghiÖp bÒn v÷ng lµ mét bé phËn tæ thµnh quan träng cña ph¸t triÓn bÒn v÷ng. Cho ®Õn nay trªn thÕ giíi vÉn ch-a cã mét ®Þnh nghÜa thèng nhÊt vÒ l©m nghiÖp bÒn v÷ng, nh-ng t- t-ëng trung t©m néi dung cña nã vÒ tæng thÓ lµ nhÊt trÝ víi ph¸t triÓn bÒn v÷ng. C¸c chuyªn gia trong vµ ngoµi n-íc ®· cã nh÷ng t- t-ëng vµ luËn ®iÓm tæng thÓ lµ gÇn nh- nhau. Mét sè quan ®iÓm cã tÝnh ®¹i biÓu ®-îc ®Ò cËp ®Õn. “ Lêi kªu gäi nguyªn t¾c vÊn ®Ì rõung” ®· th«ng qua trong ®¹i héi m«i tr-êng vµ ph¸t triÓn Liªn Hîp Quèc n¨m 1992 ®· nªu lªn: “ Tµi nguyªn rõng vµ ®Êt rõng nªn qu¶n lý b»ng ph-¬ng thøc bÒn v÷ng ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu x· héi, kinh tÕ, v¨n ho¸ vµ tinh thÇn cña ng-êi ®-¬ng thêi vµ thÕ hÖ con ch¸u. Nh÷ng nhu cÇu ®ã lµ nh÷ng s¶n phÈm vµ phôc vô cña rõng,vÝ dô gç vµ s¶n phÈm gç, c¸ l-¬ng thùc, rau, y d-îc, chÊt ®èt, nhµ ë, viÖc lµm, vui ch¬i, n¬i ë cña ®éng vËt hoang d·, tÝnh ®a d¹ng cña phong c¶nh vµ nh÷ng s¶n phÈm cña rõng kh¸c. Nªn ¸p dung mäi biÖn ph¸p ®Ó b¶o vÖ rõng, lµm Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
31 cho nã tr¸nh d-îc nh÷ng « nhiÔm, bao gåm « nhiÔm kh«ng khÝ, ch¸y rõng, s©u vµ bÖnh h¹i, ®Î gi÷u ®-îc mäi gi¸ trÞ cña chóng.” Boyle ( Mü) ®Þnh nghÜa lµ: “Mét kinh doanh rõng võa tho¶ m·n nhu cÇu ng-êi thÕ hÖ hiÖn t¹i võa kh«ng uy hiÕp kÕt cÊu n¨ng lùc tho¶ m·n nhu cÇu cña ng-êi thÕ hÖ sau, nghÜa lµ kh«ng chØ bÒn v÷ng vÒ n¨ng lùc tiÒm t¹i sinh th¸i, ®ång thêi cßn ph¶i bÒn v÷ng vÒ s¶n phÈm vµ phôc vô lÊy rõng lµm c¬ së mµ chóng ta vµ x· héi chóng ta cÇn”. Thø tr-ëng Bé L©m nghiÖp Cana®a Maini còng ph¸t triÓn ®Þnh nghÜa bÒn v÷ng nh- sau: “ Ph¸t triÓn bÒn v÷ng gi¸ trÞ ®Êt rõng vµ c¸c lo¹i m«i tr-êng, bao gåm b¶o vÖ søc s¶n xuÊt ®Êt rõng vµ kh¶ n¨ng t¸i sinh cña rõng tÝnh ®a d¹ng loµi v©t vµ hÖ sinh th¸i cña hÖ sinh th¸i rõng kh«ng bÞ tæn h¹i ®Õn møc kh«ng thÓ tiÕp thu ®-îc”. C¬ së cña ph-¬ng ch©m kinh doanh l©m nghiÖp lµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng, ph¹m trï l©m nghiÖp hiÖn ®¹i vÒ ý nghÜa truyÒn thèng ®· cã nh÷ng nÒn mãng l©u dµi. L©m nghiÖp hiÖn ®¹i lµ mét nghÒ c¬ së quna träng cña nÒn kinh tÕ quèc d©n l¹i lµ mét sù nghiÖp c«ng Ých quan hÖ víi m«i tr-êng sinh th¸i. L©m nghiÖp ph¶i g¸nh v¸c hai nhiÖm vô nÆng nÒ lµ -u hãa m«i tr-êng vµ xóc tiÕn ph¸t triÓn. Ph¸t triÓn l©m nghiÖp ®ang ®èi mÆt v¬i nh÷ng nhu cÇu nhiÒu mÆt cña x· héi , kinh tÕ vµ sinh th¸i. Tr-íc hÕt l©m nghiÖp lµ mét ngµnh s¶n xuÊt ph¶i h-íng vÒ kinh tÕ quèc d©n vµ cuéc sèng nh©n d©n cung cÊp gç vµ s¶n phÈm ngoµi gç, nã ®i t×m viÖc t¨ng cña c¶i vËt chÊt vµ n©ng cao lîi Ých kinh tÕ, nh-ng , do sù biÕn ®æi ph-¬ng thøc sèng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ cña nh©n d©n, ®èi víi c«ng Ých cña rõng ph¶i t×m c¸ch t¨ng tr-ëng nhanh, rõng kinh doanh ë gãc ®é du lÞch vui ch¬i vµ m«i tr-êng mü häc trë thµnh mét trµo l-u kh«ng thÓ thay ®æi ®-îc. Cho nªn s¶n xuÊt vËt chÊt rõng vµ b¶o vÖ m«i tr-êng sèng ph¶i nhÊt trÝ víi nhau, trong qu¸ tr×nh lîi dông rõng võa kh«ng lµm tæn h¹i tÝnh hoµn chØnh cña hÖ sinh th¸i, mµ ng-îc l¹i, ph¶i d-íi tiÒn ®Ò ®ã ph¶i ®i t×m mét nÒn s¶n xuÊt gç vµ l©m s¸n ngoµi gç thu ®-îc hiÖu Ých kinh tÕ lín nhÊt. §ång thêi, lîi dông ®Çy ®ñ tÝnh ®a d¹ng, tÝnh phøc t¹p vµ chøc n¨ng to lín cña loµi vµ kÕt cÊu c©y rõng, tÝch cùc ph¸t huy ®Çy ®ñ c¶i thiÖn m«i tr-êng sinh th¸i vµ phôc vô cho chøc n¨ng x· héi. M« h×nh kinh doanh l©m nghiÖp hiÖn ®¹i c¸c n-íc trªn thÕ giíi kh«ng hoµn toµn nh- nhau. Kinh doanh l©m nghiÖp c¸c n-íc ph¸t triÓn cã 3 m« h×nh: Mét lµ m« h×nh kinh doanh nhÊt thÓ ho¸ c«ng Ých kinh tÕ, sinh th¸i, x· héi cña rõng. M« h×nh lo¹i nµy lÊy n-íc §øc lµm ®¹i biÓu. Nh÷ng n-íc nµy tµi nguyªn rõng rÊt phong phó, ®· cã nh÷ng kinh nghiÖm l©u dµi vÒ lîi dông l©u bÒn rõng lÊy gç lµm trung t©m. Sau ®¹i chiÕn thÕ giíi lÇn thø 2 ®· x¸c lËp ®-îc môc tiªu chiÕn l-îc song trïng: s¶n xuÊt gç vµ phôc vô hiÖu Ých x· héi, lÊy viÖc khai th¸c gç lµm bé phËn tæ thµnh quan träng trong kinh doanh l©m nghiÖp. ThËp kû 70 cña thÕ kû 20 ®· thùc hiÖn m« h×nh kinh doanh nhÊt thÓ ho¸ 3 hiÖu Ých kinh tÕ, x· héi vµ sinh th¸i. Nh÷ng n¨m 80 ®Õn nay b¾t ®Çu h-íng vÒ quü ®¹o “ l©m nghiÖp cËn tù nhiªn”; ph-¬ng ch©m míi cña l©m nghiÖp lµ: l©m nghiÖp ph¶i chuyÓn biÕn môc tiªu th«ng qua tù nhiªn h-íng vÒ sinh th¸i; yªu Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
32 cÇu t¨ng c-êng tÝnh æn ®Þnh , tÝnh ®a d¹ng tù nhiªn cña rõng, yªu cÇu v× lîi dông ®a môc ®Ých cña rõng mµ b¶o ®¶m kh¶ n¨ng tù nhiªn, yªu cÇu xóc tiÕn lîi dông kinh tÕ tµi nguyªn. C¸c n-íc Trung ¢u ®· coi “l©m nghiÖp cËn tù nhiªn” lµm cuéc c¸ch m¹ng l©m nghiÖp lÇn thø 2. Hä kh«i phôc rõng tù nhiªn, b¶o vÖ vµ x©y dùng hÖ sinh th¸i æn ®Þnh ®Ó thùc hµnh mét m« h×nh kinh doanh l©m nghiÖp nhÊt thÓ ho¸ 3 hiÖu Ých. “L©m nghiÖp cËn tù nhiªn” ®· lµm cho c¸c n-íc Ch©u ¢u c¶m thÊy høng thó. Hai lµ m« h×nh lîi dông chñ ®¹o ®a hiÖu Ých. M« h×nh kinh doanh nµy lµ lÊy lý luËn ph©n c«ng l©m nghiÖp vµ lý luËn ®a hiÖu Ých ®Ó chØ ®¹o vµ ph©n lo¹i kinh doanh, nh-ng nghiªng nÆng vÒ ph¸t huy mét hiÖu Ých vµ h×nh thøc kinh doanh nµo ®ã. §èi víi khu vùc kh¸c nhau, l©m phÇn kh¸c nhau, loµi c©y kh¸c nhau cã chøc n¨ng chñ ®¹o ®ét xuÊt vµ chøc n¨ng phô kh¸c nhau, lÊy ph¸t huy hiÖu Ých ®a d¹ng rõng lµm tho¶ m·n nhu cÇu ®a d¹ng cña x· héi. Ph¸p, Niuziland,¸o, Liªn x« cò ®i theo m« h×nh kinh doanh nµy vµ thu ®-îc nh÷ng thµnh qña râ rÖt. Ba lµ m« h×nh kinh doanh tæng hîp ®a hiÖu Ých rõng. Lµ m« h×nh n»m gi÷a 2 m« h×nh trªn, ®Æc ®iÓm cña nã lµ lÊy lîi dông l©u bÒn rõng ®Ó chØ ®¹o, ph¸t huy ®Çy ®ñ ®a hiÖu Ých cña rõng, thùc hiÖn kinh doanh tæng hîp. C¸c n-íc Thuþ §iÓn, Mü,NhËt B¶n thuéc vÒ m« h×nh nµy. C¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn l¹i thùc hiÖn m« h×nh kinh doanh kÕt cÊu ®a nguyªn ho¸ l©m nghiÖp. HiÖn nay c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn dang ë vµo thêi kú chuyÓn biÕn c«ng nghiÖp ho¸, ®ang ®èi mÆt víi nh÷ng vÊn ®Ò chung lµ d©n sè nhiÒu, kinh tÕ kh«ng ph¸t triÓn, nguån n¨ng l-îng thiÕu,khai hoang huû diÖt rõng, tµi nguyªn rõng kh«ng ngõng gi¶m xuèng, kÕt cÊu tiªu thô gç kh«ng hîp lý, c«ng nghÖ gia c«ng chÕ biÕn l©m s¶n kh«ng ph¸t triÓn mµ nhµ n-íc l¹i yªu cÇu nhiÒu mÆt kinh tÕ, x· héi, sinh th¸i ®èi víi rõng, cho nªn nhiÒu n-íc ph¶i ¸p dông m« h×nh kÕt cÊu ®a nguyªn. N-íc ta lµ mét n-íc ®ang ph¸t triÓn, tµi nguyen rõng nghÌo, tµi nguyen chiÕm tû lÖ ®µu ng-êi Ýt, lîi dông khai th¸c l©u dµi, kÕt cÊu c¸ckhu rõng nguyªn thñy vµ rõng trång ®· cã nh÷ng biÕn ®æi lín, m«i tr-êng sinh th¸i bÞ xÊu ho¸ ë møc dé kh¸c nhau; trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ ®ßi hái nhiÒu gç, kh«ng cã c¸ch nµo kh¸c ph¶i nhËp khÈu gç ®Ó bæ sung sù thiÕu hôt gç, nÒn kinh tÕ x· héi nhiÒu khu rõng cßn l¹c hËu, lÊy rõng lµ nguån sèng vµ nguån kinh tÕ cña hä, l-îng tiªu hao vµ ph¸ ho¹i rõng qu¸ lín lµm cho viÖc kh«i phôc tµi nguyªn rõng khã thùc hiÖn, nhÊt lµ nh÷ng vïng cã ®iÒu kiÖn tù nhiªn kh¾c nghiÖt. §èi mÆt víi t×nh h×nh ®ã nh÷ng n¨m 80 nhµ n-íc ®· ®Ò ra nguyªn t¾c “lîi dông sinh th¸i” rõng. N¨m 1991 Bé L©m nghiÖp ®· ®Ò ra chÝnh s¸ch s¶n xuÊt lµ: l©m nghiÖp lµ mét ngµnh s¶n xuÊt tæng hîp vµ sù nghiÖp c«ng Ých thùc hiÖn ch¨m sãc, b¶o vÖ, qu¶n lý, khai th¸c, lîi dông tµi nguyªn rõng, ph¸t huy ®Çy ®ñ hiÖu Ých kinh tÐ, hiÖu Ých sinh th¸i vµ hiÖu Ých x· héi, g¸nh v¸c mét nhiÖm vô quan träng trong qu¶n lý ®Êt n-íc, gi÷ g×n vµ c¶i thiÖn m«i tr-êng sinh th¸i cung cÊp l©m s¶n phÈm vµ ph¸t triÓn vïng nói, kinh tÕ n«ng th«n lµ mét trong nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt c¬ së cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. N¨m 1994 nhµ n-íc ®· x¸c ®Þnh chøc n¨ng ngµnh l©m Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
33 nghiÖp lµ: phô tr¸ch m«i tr-êng sinh th¸i l©m nghiÖp x©y dùng qu¶n lý sù nghiÖp vµ qu¶n lý s¶n xuÊt l©m nghiÖp, thùc hiÖn chøc n¨ng chÊp ph¸p hµnh chÝnh l©m nghiÖp. Nªu ra gi÷a thÕ kû 21 thùc hiÖn môc tiªu phÊn ®Êu theo 2 hÖ thèng ( lµ hÖ sinh th¸i hoµn chØnh vµ s¶n xuÊt l©m nghiÖp t-¬ng ®èi ph¸t triÓn).Nghi· lµ c¨n cø vµo hiÖn tr¹ng kinh tÕ quèc d©n vµ l©m nghiÖp ®Ó lµm thÕ nµo cho tµi nguyªn rõng cã h¹n tho¶ m·n ®-îc nhu cÇu kinh tÕ cña x· héi vÒ gç vµ s¶n phÈm rõng, c¶i thiÖn nhu cÇu cña quÇn chóng vÒ m«i tr-êng sinh th¸i vµ sù nghiÖp du lÞch, ®Ò ra ph-¬ng ch©m “ph©n lo¹i kinh doanh” rõng ®Ó gi¶m bít ®i ®Õn cÊm chØ khai th¸c rõng tù nhiªn, trång rõng phßng hé trªn quy m« lín, ph¸t triÓn rõng mäc nhanh t¨ng s¶n. 1.1.2. Ph©n chia lo¹i rõng. C¨n cø vµo ban bè “ph¸p luËt rõng” n¨m 1984 vµ söa dæi n¨m 1998, rõng Trung Quèc ®-îc chia ra 5 lo¹i: rõng phßng hé, rõng lÊy gç, rõng kinh tÕ, rõng cñi vµ rõng ®Æc dông. (1).Rõng phßng hé. Rõng phßng hé lµ nh÷ng rõng lÊy viÖc ph¸t huy hiÖu Ých phßng hé nh- chèng c¸t bay, phßng hé n«ng nghiÖp phßng hé ch¨n nu«i, gi÷ nguån n-íc, b¶o vÖ ®Êt vµ n-íc…lµm môc ®Ých. Theo nh÷ng ®èi t-îng phßng hé kh¸c nhau l¹i chia ra rïng phßng hé dång ruäng, rõng phßng hé n«ng tr-êng ch¨n nu«i, rõng phßng hé bê biÓn, rõng phßng hé ®-êng, rõng phßng giã cè ®Þnh c¸t, rõng nu«i d-ìng nguån n-íc, rõng chèng xãi mßn ®Êt. c¸c lo¹i rõng ph¶i ®-îc x©y dùng theo nguyªn t¾c theo tõng vïng, v× bÞ h¹i mµ phßng mµ tiÕn hµnh phèi chÐ hîp lý, h×nh hµnh mét hÖ thèng rõung phßng hé ®Î ph¸t huy cã hiÖu qu¶ t¸c dông phßng hé. (2). Rõng lÊy gç. Rõng lÊy gç lµ rõng lÊy s¶n xuÊt gç, bao gåm c¶ tre nøa lµm môc ®Ých chñ yÕu. Cïng víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ vµ khoa häc kü thuËt, dêi sèng nhan d©n cµng ®-îc n©ng cao, viÖc dïng gç cµng nµgy cµng réng r·i, l-îng gç ngµy mét lín. HiÑn nay tµi nguyen rõng chóng ta kh«ng ®ñ, m©u thuÉn cung vµ cÇu cµng gay g¾t, do nguyªn nh©n h¹n chÕ vÌ thùc lùc kinh tÕ vµ thÞ tr-êng quèc tÕ trång rõng lÊy gç lµ con ®-êng chñ yÕu gi¶i quyÕt m©u thuÉn nµy, trång rõng lÊy gç lµ nhiÖm vô c¬ b¶n nhÊt cña ng-êi lµm c«ng t¸c trång vµ ch¨m sãc rõng. Rõng lÊy gç cã thÓ theo nhu cÇu sö dông vµ quy c¸ch kh¸c nhau , tiÕn thªm mét b-íc ph©n chia ra rõng lÊy gç th«ng th-êng vµ rõng lÊy gç chuyªn dïng. Nãi chung rõng lÊy gç lµ rõng gç lín, trong s¶n xuÊt bªn c¹nh rõng gç lín cßn cÇn rõng gç nhá vµ rõng cñi míi tho¶ m·n nhu cÇu nhiÒu mÆt cña s¶n xuÊt. Mét sè vïng x-ëng, khu má cÇn c¸c lo¹i gç chuyªn dïng, nh÷ng khu vùc l©n cËn ph¶i tiÕn hµnh trång rõng chuyªn dông , nh- rõng gç sîi giÊy ( t¹o bét giÊy), gç chèng lß ( rõng gç má). Theo yªu cÇu c«ng nghÖ chän c¸c loµi c©y thÝch hîp vµ quy c¸ch gç, ¸p dông nh÷ng biÖn ph¸p kü thuËt trång vµ ch¨m sãc t-¬ng øng, n©ng cao s¶n l-îng ,chÊt l-îng vµ tû lÖ lîi dông gç. GÇn ®©y ngµnh L©m NghiÖp Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
34 c¸c L©m tr-êng ®· nhÊn m¹nh xu h-íng ch¨m sãc ph¸t triÓn h-íng dïng gç chuyªn dïng, ®ã còng lµ xu thÕ sù nghiÖp trång rõng c¸c n-íc trªn thÕ giíi ®èi víi yªu cÇu ch¨m sãc rõng gç lµ: mäc nhanh, chÊt l-îng tèt, s¶n phÈm phong phó, ®Þnh h-íng, hiÖu qu¶ cao vµ æn ®Þnh. Mét phÇn ®iÒu kiÖn lËp ®Þa tèt, ¸p dông c¸c biÖn ph¸p kü thuËt tËp chung ®Ó trång rõng lÊy gç, cÇn ph¶i ®¹t c¸c chØ tiªu mäc nhanh s¶n l-îng rõng phong phó, nh÷ng rõng nh- vËy gäi lµ rõng gç mäc nhanh s¶n l-îng cao. Ph¸t triÓn rõng gç mäc nhanh s¶n l-îng cao lµ biÖn ph¸p chñ yÕu gi¶i quyÕt nhu cÇu vÒ gç. Sau khi thùc thi c«ng tr×nh b¶o vÖ rõng tù nhiªn, biÖn ph¸p nµy cµng trë nªn quan träng. (3). Rõng kinh tÕ. Rõng kinh tÕ lµ ngoµi lÊy gç ra c¸c s¶n phÈm rõng kh¸c lµ chñ yÕu. Trong ®iÒu kiÖn tù nhiªn n-íc ta cã h¬n 200 loµi c©y vµ nhiÒu loµi cã thÓ cã c¸c ph-¬ng thøc kinh doanh s¶n phÈm cña nã bao gåm c¸c qu¶ c¸c chÕ phÈm, thøc ¨n, gia vÞ, cao su, nhùa c©y, thuéc da, thuèc cã kho¶ng h¬n 1000 loµi. C¸c s¶n phÈm rõng kinh tÕ phôc vô cho c«ng n«ng y d-îc lµ nh÷ng s¶n phÈm xuÊt khÈu quan träng. Rõng kinh tÕ cã chu kú ng¾n hiÖu qu¶ cao thÝch nghi víi xu thÕ kinh doanh n«ng hé, trong ®iÒu chØnh kÕt cÊu nghÒ nghiÖp n«ng th«n miÒn nói cã thÓ triÓn khai c¸c loµi kinh doanh ®a d¹ng, cã thÓ thóc ®Èy sù ph¸t triÓn s¶n xuÊt th-¬ng nghiÖp n«ng th«n. Mét sè vïng n-íc ta kinh doanh rõng kinh tÕ cã qu¸ tr×nh lÞch sö l©u ®êi vµ kinh nghiÖm phong phó nh- trång c¸c lo¹i c©y: TrÈu, ãc Chã, §ç Träng, S¬n, Håi, QuÕ…MÊy n¨m nay viÖc x©y dùng rõng kinh tÕ ®· trë thµnh ®iÓm nãng vµ chiÕm mét tû lÖ lín h¬n. (4). Rõng lÊy cñi. Rõng cñi lµ rõng s¶n xuÊt chÊt ®èt. Gç cñi lµ nguån nguyªn liÖu, nguån n¨ng l-îng xa x-a nhÊt cña nh©n lo¹i, lÞch sö kinh doanh còng ®· cã l©u ®êi. C¸c n-íc trªn thÕ giíi tiªu phÝ chÊt ®èt b»ng gç rÊt lín nh-ng nguån n¨ng l-îng cña n«ng th«n lµ tµi nguyªn gç cñi ®ang thiÕu trÇm träng. Tiªu hao gç cñi ®· lµm mÊt mét nöa tµi nguyªn rõng thÕ giíi. Do thiÕu nguån gç cñi cuéc sèng cña ®«ng ®¶o c«ng chóng rÊt khã kh¨n, khai th¸c rõng qu¸ møc cã n¬i ph¶i ®µo c¶ gèc, c¹o c¶ vá lÊy c¶ r¬m r¹ vµ ph©n tr©u bß lµm nhiªn liÖu g©y ra mét hËu qu¶ ®Õn sinh th¸i ®Õn sù ph¸t triÓn n«ng th«n. MÆc dï hiÖn nay nhiÒu gia ®×nh ®· dïng ®iÖn, than, khÝ thiªn nhiªn vµ dÇu ®èt nh-ng do nhiÒu khu vùc giao th«ng bÊt tiÖn, kinh tÕ l¹c hËu gç cñi vÉn lµ nguån n¨ng l-îng sèng kh«ng thÓ thay thÕ ®-îc. §ång thêi gç cñi cßn ®Ó cho c¸c xÝ nghiÖp, th«n b¶n, thÞ trÊn s¶n xuÊt g¹ch ngãi, lµm ®-êng, sÊy thuèc, chÕ biÕn chÌ, nÊu r-îu, Ðp dÇu vµ còng lµ nguån nhiªn liÖu kh«ng thÓ thiÕu ®-îc. Do tµi nguyªn phi sinh vËt cã h¹n vµ kh«ng thÓ t¸i sinh c¸c chÊt kho¸ng trªn thÕ giíi ngµy cµng thiÕu trÇm träng l¹i thªm sù khèng chÕ cña nÒn kinh tÕ ®· kh«ng thÓ tho¶ m·n ®-îc nguån nhiªn liÖu ngµy cµng t¨ng nguån n¨ng l-îng sinh vËt ®-îc nhiÒu ng-êi quan t©m. Sau ®¹i héi m«i tr-êng vµ ph¸t triÓn cña Liªn Hîp Quèc n¨m 1992, tiÕt kiÖm nguån Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
35 n¨ng l-îng n©ng cao tû lÖ lîi dông nguån n¨ng l-îng t×m mäi kh¶ n¨ng sö dông nguån n¨ng l-îng s¹ch cã lîi cho viÖc b¶o vÖ m«i tr-êng vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng x· héi. T¨ng tèc ph¸t triÓn rõng lÊy cñi phï hîp víi xu thÕ ph¸t triÓn thÕ giíi, phï hîp víi nguyªn t¾c môc tiªu x©y dùng n-íc ta vµ ®· ®-a vµo “kÕ ho¹ch hµnh ®éng L©m NghiÖp thÕ kû 21”. Nh÷ng khu rõng trång chuyªn dïng ®Ó lîi dông n¨ng l-îng th× gäi lµ rõng nguyªn liÖu n¨ng l-îng nã so víi rõng gç cñi cao h¬n mét bËc, ph¶i ¸p dông biÖn ph¸p kinh doanh tËp chung vµ khoa häc kü thuËt cao míi thu ®-îc s¶n l-îng cao. Mü vµ Cana®a vÒ mÆt nµy ®· lµm nh÷ng thÝ nghiÖm lín cuèi cïng ®· chuyÓn sinh vËt rõng thµnh c¸c chÊt ®èt d¹ng n-íc hoÆc d¹ng h¬i. Brazin, Philippin ®· dïng rõng nguån n¨ng l-îng ®Ó lµm nguån n¨ng l-îng cung cÊp cho ph¸t ®iÖn vµ c«ng nghiÖp. (5). Rõng ®Æc dông. Rõng ®Æc dông lµ rõng lÊy quèc phßng b¶o vÖ m«i tr-êng thùc nghiÖm ho¸ häc vµ c¸c s¶n phÈm sinh s¶n cña s¶n xuÊt ®Ó lµm môc ®Ých chñ yÕu, bao gåm rõng quèc phßng, rõng thùc nghiÖm, rõng c©y mÑ, rõng phong c¶nh, rõng b¶o vÖ m«i tr-êng, rõng di tÝch cæ hoÆc kû niÖm c¸ch m¹ng. VÒ mÆt ch¨m sãc rõng ph¶i c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm sö dông cô thÓ mµ ¸p dông nh÷ng kü thuËt t-¬ng øng. Chóng ta chØ nãi râ thªm vÒ rõng quèc phßng rõng b¶o vÖ m«i tr-êng vµ rõng phong c¶nh. Rõng quèc phßng lµ rõng th«ng qua ho¹t ®éng cña con ng-êi lµm cho rõng cã mét kÕt cÊu ®Æc biÖt ®Ó phôc vô cho môc ®Ých quèc phßng. Rõng quèc phßng th-êng trong mét ®Þa m¹o rÊt phøc t¹p t¨ng c-êng kh¶ n¨ng Èn nÊp vµ di chuyÓn, nã ph¶i cã nh÷ng nguån thùc phÈm, d-îc liÖu, gç dïng cho qu©n sù; rõng ph¶i cã hÖ thèng sinh th¸i phøc t¹p ph¶i cã t¸c dông tiªu trõ ®éc h¹i vµ vò khÝ vi trïng ho¸ häc, rõng ph¶i cã n¬i Èn nÊp b¶o vÖ lËp c¸c x-ëng qu©n ®éi, c¸c bÖnh viÖn thêi chiÕn c¸c c«ng tr×nh qu©n sù ngÇm vµ ®Þa ®¹o. Rõng b¶o vÖ m«i tr-êng vµ rõng phong c¶nh ph¶i v× môc ®Ých b¶o vÖ m«i tr-êng lµm s¹ch kh«ng khÝ lµm ®Ñp m«i tr-êng sèng cña con ng-êi t¨ng c-êng søc khoÎ. B¶o vÖ m«i tr-êng vµ phong c¶nh ph¶i kÕt hîp víi nhau nh-ng do ®Þa ®iÓm kh¸c nhau mµ cã nh÷ng thiªn lÖch, n¬i d©n c- ®«ng ®óc « nhiÔm m«i tr-êng nghiªm träng th× nghiªng vÒ b¶o vÖ m«i tr-êng, nh÷ng khu phong c¶nh ®iÒu d-ìng ngo¹i « thµnh phè n©ng cao m«i tr-êng nghØ ng¬i du lÞch th× nghiªng nÆng vÒ trång rõng phong c¶nh. VÊn ®Ò ch¨m sãc vµ kinh doanh rõng b¶o vÖ m«i tr-êng vµ rõng phong c¶nh chiÕm mét ®Þa vÞ cµng ngµy cµng quan träng trong c«ng t¸c L©m NghiÖp cña nhiÒu n-íc trªn thÕ giíi mét mÆt ®Ó lo¹i trõ « nhiÔm kh«ng khÝ trong c¸c khu c«ng nghiÖp ph¸t triÓn mét mÆt ®Ó kh«ng ngõng ®¸p øng nhu cÇu nghØ ng¬i du lÞch cña nh©n d©n thµnh phè vµ ngo¹i «. (6). C©y vïng ven. C¸c c©y ven ®-êng ven s«ng ven lµng ven nhµ mäc thµnh hµng hoÆc mäc linh tinh nã kh«ng ph¶i thµnh rõng nh-ng cã mét ®Þa vÞ rÊt quan träng trong c«ng t¸c L©m NghiÖp t-¬ng ®-¬ng víi mét lo¹i rõng. C©y Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
36 vïng ven võa cã chøc n¨ng s¶n xuÊt phßng hé vµ lµm ®Ñp c¶nh quan võa chiÕm mét kh«ng gian kh¸ lín cã ¸nh s¸ng ®Çy ®ñ ®iÒu kiÖn ®Êt ph©n kh¸ tèt, cho nªn tiÒm lùc s¶n xuÊt cña c©y vïng ven rÊt lín. Ng-êi ta tÝnh r»ng trång 2 hµng c©y 2 bªn ®-êng dµi 1km t-¬ng ®-¬ng cíi s¶n l-îng cña 1ha rõng. Nh÷ng khu ®ång b»ng sau khi ®· lµm ruéng hoÆc thuû lîi ho¸ cã thÓ thùc hiÖn mét m¹ng l-íi rõng b¶o vÖ ®ång ruéng t¨ng thªm s¶n l-îng gç -u ho¸ ®iÒu kiÖn m«i tr-êng vµ c¶i thiÖn cuéc sèng nh©n d©n. CÇn chØ râ r»ng viÖc ph©n chia lo¹i rõng cã mét tÝnh t-¬ng ®èi nhÊt ®Þnh. Chøc n¨ng chñ yÕu cña rõng lµ c¨n cø ®Ó chia lo¹i rõng mµ chøc n¨ng cña mäi lo¹i rõng kh«ng ph¶i ®¬n thuÇn vÝ dô rõng phßng hé ph¸t huy hiÖu Ých phßng hé lµ chñ yÕu nh-ng ®ång thêi còng cã nh÷ng l-îng gç nhÊt ®Þnh phôc vô cho s¶n xuÊt cßn cã mét gi¸ trÞ tham quan th-ëng thøc vµ rõng lÊy gç lµ rõng ch¨m sãc theo môc ®Ých chñ yÕu lµ lÊy gç nh-ng ®· lµ mét quÇn x· rõng th× quÇn x· ®ã ph¶i cã c©y cao to c¶i thiÖn ®-îc m«i tr-êng sinh th¸i ph¸t huy ®-îc hiÖu Ých phßng hé. Rõng kinh tÕ th× lÊy qu¶ vµ s¶n phÈm ngoµi gç lµ chñ yÕu nh-ng ph¶i cã t¸c dông phßng hé nhÊt ®Þnh vµ thËm chÝ cã thÓ më mét ®iÓm tham quan du lÞch. Cho nªn khi x¸c ®Þnh mét lo¹i rõng th× ph¶i ®Æc biÖt chó ý ®Õn chøc n¨ng 1.2.Quy ho¹ch lo¹i rõng. chñ yÕu cña nã. 1.2.1. Mèi quan hÖ gi÷a ph©n vïng L©m nghiÖp vµ quy ho¹ch lo¹i rõng. (1)TÝnh chÊt vµ ý nghÜa cña ph©n vïng L©m nghiÖp Ph©n vïng L©m nghiÖp lµ c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm cña L©m nghhiÖp trªn c¬ së nghiªn cøu ®iÒu kiÖn tù nhiªn kinh tÕ vµ kü thuËt ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt L©m nghiÖp, dùa vµo c¸c khu vùc ®Êt kh¸c nhau ®Ó ph©n chia. Sù ph©n chia ph¶i dùa vµo ®iÒu kiÖn tù nhiªn ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi vµ hiÖn tr¹ng s¶n xuÊt L©m nghiÖp, nh÷ng vÊn ®Ò tån t¹i, th¨m dß quy m« s¶n xuÊt L©m nghiÖp cho phÐp vµ tiÕn hµnh nh÷ng biÖn ph¸p ®iÒu chØnh bè côc. VÒ tÝnh chÊt ph©n vïng L©m nghiÖp hiÖn nay cã nhiÒu chç kh«ng ®Þnh h×nh, mäi ng-êi cã quan ®iÓm cã c¸ch nh×n kh¸c nhau. Cã ng-êi cho r»ng nã thuéc vÒ tÝnh chÊt nghiªn cøu khoa häc, lÞch sö ph©n vïng L©m nghiÖp cña n-íc ta cßn ng¾n nhiÒu vÊn ®Ò kinh tÕ kü thuËt cßn thiÕu c¬ së. Ph©n vïng L©m nghiÖp l¹i thuéc vÒ mét bé phËn cña ph©n vïng N«ng nghiÖp tæng hîp; nghiªn cøu vÊn ®Ò më réng c¸c khu vùc cho nªn nghiªn cøu chiÕn l-îc ph¸t triÓn quy ho¹ch ph©n vïng lµ mét vÊn ®Ò ch-a hoµn thiÖn. Còng cã ng-êi cho r»ng quy ho¹ch L©m nghiÖp thuéc vÒ c«ng t¸c c¬ së x©y dùng L©m nghiÖp võa cã tÝnh chÊt chiÕn l-îc vµ c«ng t¸c c¬ së quy ho¹ch L©m nghiÖp vµ chØ ®¹o s¶n xuÊt L©m nghiÖp. VÊn ®Ò ph©n vïng tù nhiªn còng cã 2 ý kiÕn: mét ý kiÕn cho r»ng ph©n vïng L©m nghiÖp lµ ph©n vïng tù nhiªn nã gÇn víi ph©n lo¹i lËp ®Þa mµ ph©n lo¹i lËp ®Þa lµ chñ yÕu dùa vµo sù kh¸c nhau vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn; Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)