intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE

Giáo trình môn Khí cụ điện - Trường Cao Đẳng Nghề Nha Trang

Chia sẻ: Minh Nhân | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:118

32
lượt xem
5
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Giáo trình môn Khí cụ điện cung cấp cho người học những kiến thức cơ bản để người học có thể: Nhận biết được khái niệm, phân loại và công dụng của khí cụ điện thường dùng trong sản xuất, trong thiết bị; giải thích tính năng, đặc điểm của các hiện tượng xảy ra trong khí cụ điện;... Giáo trình gồm có 4 chương, mời các bạn cùng tham khảo.

Chủ đề:
Lưu

Nội dung Text: Giáo trình môn Khí cụ điện - Trường Cao Đẳng Nghề Nha Trang

  1. Khoa Kyõ Thuaät Ñieän – Ñieän töû Giaùo trình moân khí cuï ñieän CHÖÔNG 1: KHAÙI NIEÄM VEÀ KHÍ CUÏ ÑIEÄN Mục tiêu: - Nhận biết được khái niệm, phân loại và công dụng của khí cụ điện thường dùng trong sản xuất, trong thiết bị. - Giải thích tính năng, đặc điểm của các hiện tượng xảy ra trong khí cụ điện. 1.1. Khaùi nieäm veà khí cuï ñieän 1.1.1. Khaùi nieäm veà khí cuï ñieän Khí cuï ñieän ñöôïc cheá taïo phaûi söû duïng laâu daøi, ñeå ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu naøy khi söû duïng khí cuï ñieän caàn chuù yù caùc thoâng soá kyõ thuaät cuûa khí cuï ñieän: - Ñieän aùp ñònh möùc cuûa khí cuï ñieän phaûi lôùn hôn ñieän aùp cuûa löôùi ñieän (Uñmkcñ>Uñmn) - Doøng ñieän ñònh möùc cuûa khí cuï ñieän phaûi lôùn hôn doøng ñieän cung caáp cho phuï taûi hay thieát bò ( Idmkcñ > Ipt ). - Khí cuï ñieän phaûi oån ñònh nhieät, oån ñònh löïc ñieän ñoäng. Vaät lieäu söû duïng ñeå cheá taïo khí cuï ñieän coù ñaëc tính cô toát, chòu nhieät cao, khi coù söï coá quaù taûi hay ngaén maïch khí ñieän taùc ñoäng maø khoâng hö hoûng hay bieán daïng… - Vaät lieäu caùch ñieän toát, khí cuï ñieän laøm vieäc chính xaùc, an toaøn, goïn nheï, deã gia coâng, reõ tieàn, deã laép ñaët, kieåm tra, vaän haønh, söûa chöõa… 1.1.2. Söï phaùt noùng cuûa khí cuï ñieän 1.1.2.1. Khaùi quaùt vaø ñaëc ñieåm Doøng ñieän chaïy trong vaät daãn (coù ñieän trôû) ñeå laøm khí cuï ñieän taùc ñoäng laøm cho daây daãn noùng leân, ñöôïc tính theo ñònh luaät Jun (Pdt = RI2dt hoaëc P = 3RI2dt). Neáu nhieät ñoä treân daây daãn vöôït quaù nhieät ñoä cho pheùp thì caùch ñieän bò giaø hoùa, ñoä beàn caùch ñieän cô khí cuûa khí cuï ñieän giaûm nhanh choùng vaø khí cuï ñieän deã bò hö hoûng. Trang 1
  2. Khoa Kyõ Thuaät Ñieän – Ñieän töû Giaùo trình moân khí cuï ñieän TT Caáp caùch ñieän Nhieät ñoä cho pheùp 0C 1 Caùch ñieän caáp Y: Goàm vaûi sôïi, giaáy, tô, luïa khoâng 90 taåm caùch ñieän 2 Caùch ñieän caáp A: Vaûi sôïi, giaáy, tô luïa, coù thaám taåm 105 caùch ñieän 3 Caùch ñieän caáp E: Boïc lôùp hôïp chaát toång hôïp vaø moät 120 soá vaät lieäu khaùc coù theå laøm vieäc oån ñònh ôû nhieät ñoä naøy 4 Caùch ñieän caáp B: Vaät lieäu treân cô sôû mica, amian, 130 sôïi thuûy tinh coù thaám, taåm ñeå chòu nhieät ñoä töông öùng. 5 Caùch ñieän caáp F: Vaät lieäu treân cô sôû mica, amian, 155 sôïi thuûy tinh coù thaám, taåm ñeå chòu nhieät ñoä cao hôn caáp B. 6 Caùch ñieän caáp H:Vaät lieäu treân cô sôû mica, amian, 180 sôïi thuûy tinh vaø toång hôïp silic. 7 Caùch ñieän caáp C: Vaät lieäu treân cô sôû mica, silic, söù > 180 … Baûng 1.1: Nhieät ñoä cho pheùp vaø vaät lieäu cheá taïo ra caùc caáp caùch ñieän - Vaät lieäu khoâng boïc caùch ñieän hay ñeå xa vaät caùch ñieän nhieät ñoä cho pheùp t 0 = 1100. - Daây noái tieáp xuùc coá ñònh t0CP = 750C. - Tieáp xuùc hình ngoùn ñoàng vaø hôïp kim cuûa ñoàng coù t0CP = 750C. - Tieáp xuùc tröôït cuûa ñoàng vaø hôïp kim cuûa ñoàng t0CP = 1100C. - Tieáp xuùc maï baïc t0CP = 1200C. - Vaät daãn khoâng boïc caùch ñieän t0CP = 1100C. Trang 2
  3. Khoa Kyõ Thuaät Ñieän – Ñieän töû Giaùo trình moân khí cuï ñieän - Tuøy theo cheá ñoä laøm vieäc cuûa khí cuï ñieän maø coù cheá ñoä phaùt noùng khaùc nhau. Coù ba cheá ñoä laøm vieäc laø ngaén haïn, daøi haïn vaø ngaén haïn laëp laïi. ÔÛ cheá ñoä ngaén haïn laëp laïi thöôøng duøng heä soá ñoùng ñieän ÑL% theo coâng thöùc: t lv t ÑL%  100  lv 100 (1.1) t lv  t ng T Tlv: thôøi gian laøm vieäc Tng: thôøi gian nghæ (ngaét maïch) T: chu kyø laøm vieäc Ñoä cheânh leäch nhieät ñoä  tính theo coâng thöùc sau:  =  - 0 (1.2) : nhieät ñoä khí cuï ñieän, (0C) 0: nhieät ñoä moâi tröôøng, (0C) 1.1.2.2. Phaùt noùng cuûa vaät theå laøm vieäc ôû cheá doä daøi haïn τ τod τbd 0 t1 t t > t1 Hình 1.1: Ñöôøng ñaëc tính phaùt noùng theo thôøi gian cuûa khí cuï ñieän ôû cheá ñoä daøi haïn - Cheá ñoä laøm vieäc daøi haïn laø cheá ñoä khí cuï ñieän laøm vieäc trong thôøi gian daøi t > t1 (t1 laø khoaûng thôøi gian phaùt noùng cuûa khí cuï ñieän töø nhieät ñoä moâi tröôøng xung quanh ñeán nhieät ñoä oån ñònh) vôùi phuï taûi khoâng ñoåi hay thay ñoåi ít. Khi ñoù ñoä cheân h leäch nhieät ñoä ñaït tôùi trò soá oån ñònh oâñ. - Moät vaät daãn ñoàng chaát, tieát dieän ñeàu ñaën coù nhieät ñoä ban ñaàu laø nhieät ñoä moâi tröôøng xung quanh. Doøng ñieän coù giaù trò khoâng ñoåi baét ñaàu qua vaät daãn, töø luùc naøy Trang 3
  4. Khoa Kyõ Thuaät Ñieän – Ñieän töû Giaùo trình moân khí cuï ñieän vaät daãn tieâu toán naêng löôïng ñieän ñeå chuyeån thaønh nhieät naêng ñeå ñoát noùng vaät daãn. Luùc ñaàu nhieät naêng toûa ra moâi tröôøng xung quanh ít maø chuû yeáu tích luõy trong vaät daãn, nhieät ñoä vaät daãn baét ñaàu taêng leân daàn vaø sau moät thôøi gian ñaït giaù trò oån ñònh oâñ vaø giöõ ôû giaù trò naøy. Nhö vaäy laø nhieät ñoä vaät daãn taêng nhanh theo thôøi gian ñeán moät luùc naøo ñoù chaäm daàn vaø ñi ñeán oån ñònh. Doøng ñieän chaïy trong vaät daãn vaø naêng löôïng tieâu toán chuyeån thaønh nhieät naêng ñöôïc tính theo ñònh luaät Jun – Lenxô: Pdt = RI2dt (1.3) P: coâng suaát taùc duïng, (W). I: giaù trò doøng ñieän hieäu duïng, (A). R: ñieän trôû vaät daãn, (Ω). - Nhieät naêng Pñt goàm moät phaàn duøng ñeå ñoát noùng vaät daãn vaø moät phaàn toûa ra nhieät ñoä xung quanh, phöông trình caân baèng nhieät ñöôïc xaùc ñònh Pdt = CMd + Sdt (1.4) CMd: phaàn tích luûy ñoát noùng vaät daãn. dt: phaàn toûa nhieät ra moâi tröôøng xung quanh. C: tæ nhieät vaät daãn, (Ws/Kg0C). M: khoái löôïng vaät daãn, (Kg). : nhieät ñoä cheânh leäch so vôùi moâi tröôøng xung quanh. : heä soá toûa nhieät, (W/m2 0C). S: dieän tích toûa nhieät cho vaät daãn, (m2). Töø ñoù giaûi ra ñöôïc: 1    t    0   oâñ   0 1  e T   (1.5)   0: ñoä taêng nhieät ñoä so vôùi nhieät ñoä moâi tröôøng ôû thôøi ñieåm ñaàu cuûa quaù trình. oâñ: ñoä taêng nhieät ñoä ôû quaù trình oån ñònh. 1   Neáu 0 = 0 thì  t    oâñ 1  e T  (1.6)   Trang 4
  5. Khoa Kyõ Thuaät Ñieän – Ñieän töû Giaùo trình moân khí cuï ñieän Trong ñoù: CM T : haèng soá thôøi gian phaùt noùng. (1.7) S - Haèng soá thôøi gian phaùt noùng T: laø khoaûng thôøi gian caàn thieát ñeå vaät daãn ñaït tôùi ñoä taêng nhieät oån ñònh oâñ neáu toaøn boä nhieät löôïng chæ duøng ñeå ñoát noùng vaät daãn maø khoâng toûa ra moâi tröôøng xung quanh. 1.1.2.3. Söï phaùt noùng cuûa vaät theå khi laøm vieäc ôû cheá ñoä ngaén haïn - Cheá ñoä laøm vieäc ngaén haïn laø cheá ñoä maø khí cuï ñieän laøm vieäc trong thôøi gian ngaén tlv < t1 khi nhieät ñoä chöa ñaït trò soá oån ñònh thì ñaõ nghæ. Hình 1.2: Ñöôøng ñaëc tính phaùt noùng theo thôøi gian ôû cheá ñoä ngaén haïn 1.1.2.4. Söï phaùt noùng cuûa vaät theå khi laøm vieäc ngaén haïn laëp laïi Hình 1.3: Ñöôøng ñaëc tính phaùt noùng trong cheá ñoä laøm vieäc ngaén haïn laëp laïi Cheá ñoä laøm vieäc ngaén haïn laëp laïi laø cheá ñoä maø khí cuï ñieän laøm vieäc theo chu trình laøm vieäc, nghæ, laøm vieäc thôøi gian chu trình khoâng quaù10 phuùt. Khí cuï ñieän laøm vieäc chöa ñeán oñ ñaõ nghæ. Thôøi gian nghæ ngaén neân nhieät ñoä chöa giaûm ñeán nhieät ñoä Trang 5
  6. Khoa Kyõ Thuaät Ñieän – Ñieän töû Giaùo trình moân khí cuï ñieän moâi tröôøng xung quanh thì laøm vieäc laïi nhö vaäy nhieät ñoä cuûa khí cuï ñieän dao ñoäng theo ñöôøng Ziczaéc sau moät soá chu kyø naèm trong phaïm vi max vaø min. 1.1.3. Tieáp xuùc ñieän Tieáp ñieåm laø nôi tieáp xuùc ñieän laø nôi gaëp gôõ chung cuûa hai hay nhieàu vaät daãn ñeå doøng ñieän töø vaät daãn naøy sang vaät khaùc. Tieáp xuùc ñieän laø boä phaän quan troïng cuûa khí cuï ñieän, khi khí cuï ñieän hoaït ñoäng ñoùng hoaëc môû thì choå tieáp xuùc seõ phaùt noùng, maøi moøn lôùn do va ñaäp vaø ma saùt vaø söï huûy haïi do söùc noùng cuûa hoà quang. Choå tieáp xuùc ñieän hoaït ñoäng toát phaûi thoûa caùc yeâu caàu sau: - Thöïc hieän tieáp xuùc chaéc chaén, ñaûm baûo söùc beàn cô khí cao. - Khoâng phaùt noùng quaù nhieät ñoä cho pheùp öùng vôùi doøng ñieän ñònh möùc. - OÅn ñònh nhieät vaø löïc ñieän ñoäng khi coù doøng ñieän ngaén maïch cöïc ñaïi chaïy qua. - Thích hôïp vôùi moâi tröôøng xung quanh, ít bò oâxy hoùa. Hình 1.4: Hình daïng beà maët tieáp xuùc giöõa hai maët daãn ñieän Treân thöïc teá coù ba loaïi tieáp xuùc: - Tieáp xuùc coá ñònh laø hai vaät tieáp xuùc khoâng rôøi nhau baèng bulon hay ñinh taùn, söû duïng ôû vò trí noái caùc sôïi daây caùp vôùi nhau trong truyeàn taûi ñieän, caùc traïm noái daây, tuû phaân phoái… - Tieáp xuùc ñoùng môû laø tieáp ñieåm cuûa khí cuï ñieän ñoùng môû maïch ñieän söû duïng trong caùc coâng-taéc-tô, rôle trung gian, rôle thôøi gian … Trang 6
  7. Khoa Kyõ Thuaät Ñieän – Ñieän töû Giaùo trình moân khí cuï ñieän - Tieáp xuùc tröôït laø nôi choài than tröôït treân coå goùp vaønh tröôït cuûa maùy ñieän moät chieàu, cuûa ñoäng cô vaïn naêng, cuûa maùy phaùt … Theo beà maët tieáp xuùc: - Tieáp xuùc ñieåm laø tieáp xuùc giöõa hai maët caàu, giöõa maët caàu – maët phaúng, hình noùn – maët phaúng). - Tieáp xuùc ñöôøng laø tieáp xuùc giöõa hình truï vaø maët phaúng. - Tieáp xuùc maët laø tieáp xuùc giöõa maët phaúng vôùi maët phaúng. 1.1.3.1. Beà maët tieáp xuùc vaø ñieän trôû tieáp xuùc a. Beà maët tieáp xuùc - Vò trí tieáp xuùc cuûa hai vaät daãn goïi laø beà maët tieáp xuùc ñieän. - Vaät lieäu laøm tieáp ñieåm ôû daïng raén khi coù moät löïc F taùc duïng thì tieáp ñieåm tieáp xuùc nhau vaø taïi vò trí tieáp xuùc seõ bieán daïng ñaøn hoài, dieän tích tieáp xuùc tröôït ñöôïc tính: S = F/ (1.8) S: dieän tích tieáp xuùc, (mm2). : öùng suaát bieán daïng vaät lieäu, (N/mm2). F: löïc taùc duïng leân tieáp ñieåm, (N). - Muoán tieáp xuùc toát phaûi laøm saïch moái tieáp xuùc, vaät lieäu cheá taïo tieáp ñieåm meàn, ít bò oâxy hoùa, löïc F thích hôïp. b. Ñieän trôû tieáp xuùc cuûa tieáp ñieåm - Khi hai vaät daãn tieáp xuùc vôùi dieän tích S, chieàu daøi vaät daãn laø L vaø coù ñieän trôû suaát  giaù trò ñieän trôû ñöôïc xaùc ñònh: R1 = L / S (1.9) - Khi doøng ñieän ñi qua hai vaät daãn treân, ñieän trôû R seõ lôùn hôn R1 vì hai maët phaúng coù laøm saïch theá naøo cuõng coù nhöõng loã li ti, seõ bò oâ xy hoùa. Ñieän trôû tieáp xuùc xaùc ñònh: Rtx = R – R1 = K/ Fm (1.10) Trang 7
  8. Khoa Kyõ Thuaät Ñieän – Ñieän töû Giaùo trình moân khí cuï ñieän K: phuï thuoäc vaøo ,, traïng thaùi maët tieáp xuùc. m: phuï thuoäc vaøo daïng tieáp ñieåm, soá löôïng tieáp ñieåm. F: löïc eùp leân tieáp ñieåm. Vaät lieäu tieáp xuùc σ , N/mm2 Vanadi (V) 3650 Niken (Ni) 2210 Moâlipden (Mo) 1660 Nhoâm (Al) 883 Platin (Pt) 765 Ñoàng cöùng (ñoàng hôïp kim) 510 Ñoàng meàn (Cu) 382 Baïc (Ag) 304 Graphit 129,5 Thieác (Sn) 44,2 Chì (Pb) 22,6 Baûng 1.2: ÖÙng suaát cuûa moät soá vaät lieäu Hình 1.5: Hình daïng cuûa moät soá tieáp xuùc coá ñònh Trang 8
  9. Khoa Kyõ Thuaät Ñieän – Ñieän töû Giaùo trình moân khí cuï ñieän Vaät lieäu tieáp xuùc Trò soá K, Ω, N Ñoàng Ñoàng (0,08 – 0,14). 102 Ñoàng Ñoàng maï thieác (0,07 – 0,1) .102 Ñoàng Ñoàng loaïi deã bò oâxy hoùa 0,740 . 102 Ñoàng Ñoàng tieáp xuùc daïng ngoùn 0,280 .102 Ñoàng Ñoàng tieáp xuùc kieåu choåi 0,100 .102 Baïc Baïc 0,060 . 102 Nhoâm Nhoâm 0,127 . 102 Nhoâm Ñoàng thau 1,850 . 102 Nhoâm Ñoàng 0,380 . 102 Ñoàng thau Ñoàng 0,980 . 102 Ñoàng thau Ñoàng thau 0,670 . 102 Saét Saét 7,600 . 102 Saét Ñoàng thau 3,040 . 102 Saét Ñoàng 3,100 . 102 Saét Nhoâm 4,400 . 102 Baûng 1.3: Tra heä soá K cuûa moät soá vaät lieäu 1.1.3.2. Caùc cheá ñoä laøm vieäc cuûa tieáp ñieåm a. Ñoùng maïch - Ñoùng maïch coù theå xaûy ra caùc quaù trình rung ñoäng tieáp ñieåm, soùi moøn do hình thaønh phoùng ñieän giöõa caùc tieáp ñieåm coù doøng ñieän chaïy qua. Khaûo saùt rung ñoäng cô caáu tieáp xuùc cuûa tieáp ñieåm (Hình 1.6). Tieáp ñieåm ñoäng 1 gaén chaët vaøo tay ñoøn tieáp ñieåm 2 qua loø xo tieáp ñieåm 3. Tieáp ñieåm tónh 4 keïp chaët cöùng vaøo giaù ñôõ, nam chaâm ñieän cuûa tieáp ñieåm taùc ñoäng leân tay ñoøn 2, luùc tieáp xuùc xaûy ra chaán ñoäng maïnh, laøm Trang 9
  10. Khoa Kyõ Thuaät Ñieän – Ñieän töû Giaùo trình moân khí cuï ñieän bieán daïng daäp naùt tieáp ñieåm vaø haát huûi tieáp ñieåm 1 veà beân phaûi. Giöõa caùc tieáp ñieåm hình thaønh khe hôû vaø moài löûa hoà quang. Söï dòch chuyeån cuûa tieáp ñieåm 1 veà phía beân phaûi chæ ngöøng khi naêng löôïng nhaän ñöôïc do chaán ñoäng maïnh vöôït quaù naêng löôïng neùn cuûa loø xo 3. Sau ñoù döôùi taùc duïng cuûa loø xo 3 tieáp ñieåm 1 baét ñaàu chuyeån dòch veà traùi. Seõ xaûy ra chaán ñoäng môùi vaø giaät luøi môùi cuûa tieáp ñieåm. Hình 1.6: Daïng cuûa moät soá tieáp xuùc ñoùng môû a – tieáp ñieåm ngoùn; b – tieáp ñieåm baét caàu; c – tieáp ñieåm caém (keïp); d – tieáp ñieåm ñoái dieän; e – tieáp ñieåm löôõi; h – tieáp ñieåm thuûy ngaân. Trang 10
  11. Khoa Kyõ Thuaät Ñieän – Ñieän töû Giaùo trình moân khí cuï ñieän - Rung ñoäng tieáp ñieåm laø hieän töôïng coù haïi vì khi ñoù hình thaønh hoà quang ngaén maïch ngaén haïn, noù daãn ñeán hieän töôïng baén ra thaønh buïi cuûa caùc tieáp ñieåm, lieân quan tôùi vieäc caùc tieáp ñieåm bò moøn, söùc neùn töông hoã ôû vò trí ñoùng hoaøn toaøn bò giaûm ñi, daãn ñeán naâng cao ñieän trôû quaù ñoä. ÔÛ soá laàn ñoùng ngaét lôùn coù theå laøm hö hoûng nhanh tieáp ñieåm. - Ñeå giaûm rung ñoäng, loø xo 3 coù ñoä meùo sô boä (keùo caên ra khi tieáp ñieåm ñoùng). Vaøo luùc tieáp xuùc caùc tieáp ñieåm, löïc neùn taêng leân khoâng phaûi töø 0, maø töø ñoä neùn sô boä ban ñaàu cuûa caùc tieáp ñieåm. Cuøng vôùi löïc neùn caùc tieáp ñieåm ban ñaàu taêng, rung ñoäng cuûa chuùng ñöôïc giaûm ñoät ngoät. Tuy nhieân löïc ban ñaàu lôùn quaù möùc, rung ñoäng coù theå laïi taêng vì coâng suaát cuûa nam chaâm ñieän ñoùng khoâng ñuû (truyeàn ñoäng) coù theå haát luøi tay ñoøn tieáp ñieåm. Taêng ñoä cöùng cuûa loø xo tieáp ñieåm goùp phaàn laøm giaûm rung ñoäng tuy nhieân hieän töôïng naøy beù hôn hieän töôïng caên ra sô boä. Taêng momen keùo cuûa truyeàn ñoäng luùc ñaàu laøm giaûm löïc haát luøi nhöng khoâng cho pheùp taêng vöôït lôùn ñaëc tính keùo so vôùi ñaëc tính phaûn löïc. Momen cuõng aûnh höôûng ñeán rung ñoäng cuûa tieáp ñieåm, cuøng vôùi vieäc taêng momen quaùn tính, rung ñoäng cuõng taêng, do ñoù caùc tieáp ñieåm caàn phaûi laøm nheï tôùi möùc coù theå. - Khi ñoùng maïch ñieän, cöôøng ñoä ñieän tröôøng giöõa caùc tieáp ñieåm taêng leân theo möùc tieáp ñieåm ñoäng laïi gaàn tieáp ñieåm tónh vaø taïi moät khoaûng caùch xaùc ñònh seõ xaûy ra choïc thuûng khoaûng caùch. Trong caùc khí cuï ñieän ñieän aùp thaáp, choïc thuûng phaùt sinh ôû khoaûng caùch giöõa caùc tieáp ñieåm raát beù (phaàn traêm milimeùt). Trong caùc khí cuï ñieän cao theá, choïc thuûng xaûy ra ôû khoaûng caùch lôùn khi caùc tieáp ñieåm laïi gaàn nhau. Hoà quang phaùt sinh ôû doøng ñieän lôùn ñoát chaùy töông ñoái laâu, khi ñoù coù theå xaûy ra haøn caùc tieáp ñieåm. b. Xaùc ñònh doøng ñieän trong traïng thaùi ñoùng - Trong cheá ñoä naøy phaân ra hai tröôøng hôïp doøng ñieän ñònh möùc lieân tuïc chaïy qua tieáp ñieåm vaø doøng ñieän ngaén maïch chaïy qua tieáp ñieåm. Trang 11
  12. Khoa Kyõ Thuaät Ñieän – Ñieän töû Giaùo trình moân khí cuï ñieän Vaät lieäu 1, 0C Utx1, V 2, 0C Utx2, V Nhoâm 150 0.1 658 0.3 Saét 500 0.21 1530 0.6 Niken 520 0.22 1455 0.65 Ñoàng 190 0.12 1083 0.43 Baïc 150 0.09 960 0.35 Caùt – mi - - 321 0.15 Von –fram 1000 0.4 3370 1.0 Vaøng 100 0.07 232 0.13 Platin 540 0.25 1773 0.7 Graphít - - 4700 5 Baûng 1.4: Nhieät ñoä vaø ñieän aùp tieáp xuùc - Trong Baûng 1.4, daãn ra nhieät ñoä vaø suït aùp taïi tieáp ñieåm ñoái vôùi 2 ñieåm ñaëc tính – ñieåm laøm meàn vaät lieäu 1, Utx1 vaø ñieåm naáu chaûy vaät lieäu 2, Utx2 ñeå caùc tieáp ñieåm laømvieäc tin caäy, caàn phaûi sao cho doøng ñieän ñònh möùc I ñm suït aùp treân ñieän trôû Rbm beù hôn Utx1. Iñm Rtx ≤ Utxch = (0,5  0.8) Utx1 (1.11) - Doøng ñieän ngaén maïch qua tieáp ñieåm baèng 10  20 laàn vöôït quaù trò soá ñònh möùc. Do haèng soá thôøi gian phaùt noùng beù, nhieät ñoä cuûa dieän tích tieáp xuùc thöïc teá ñöôïc naâng leân töùc khaéc vaø coù theå ñaït nhieät ñoä noùng chaûy. - Tính toaùn oån ñònh ñoäng caùc tieáp ñieåm söû duïng coâng thöùc: I≤kF (1.12) I: doøng ñieän oån ñònh ñoäng (thöôøng laáy bieân ñoä cuûa doøng ñieän xung), (A). F: löïc neùn, (N). Giaù trò cuûa heä soá k ñöôïc neâu trong baûng döôùi: Trang 12
  13. Khoa Kyõ Thuaät Ñieän – Ñieän töû Giaùo trình moân khí cuï ñieän Kieåu tieáp ñieåm Vaät lieäu K, a/Kg1/2 Baøn chaûi Ñoàng – Ñoàng thau 3000 – 4000 Ngoùn khoâng töï phuïc hoài Ñoàng – Ñoàng 4100 Ngoùn khoâng töï phuïc hoài Ñoàng thau – Ñoàng 3800 Ngoùn khoâng töï phuïc hoài Ñoàng thau – Theùp 4800 Ngoùn khoâng töï phuïc hoài Ñoàng thau 5050 Ngoùn töï phuïc hoài Ñoàng – Ñoàng thau 5750 OÅ caém (treân moät phaàn töø oå Ñoàng – Ñoàng thau 5500 caém) OÅ caém (treân moät phaàn töø oå Ñoàng – Ñoàng 6000 caém) Baûng 1.5: Tra heä soá K - Vieäc haøn tieáp ñieåm phuï thuoäc vaøo caáu taïo cuûa chính caùc tieáp ñieåm vaø maïch daãn doøng cuûa khí cuï ñieän. Caùc löïc ñieän ñoäng phaùt sinh trong caùc phaàn mang ñieän duøng ñeå naâng cao oån ñònh cuûa caùc tieáp ñieåm. Trong sô ñoà ñoäng hoïc hình 1-11 a, loø xo tieáp ñieåm F phaûi taïo ra löïc 2F1 nhaän ñöôïc bôûi tính toaùn I ≤ k  F vaø löïc F2 taùc duïng leân giaù ñôõ töø caùc boä phaän daãn doøng ñieän ñöùng. Trong hình 1- 11b, löïc ñieän ñoäng F2 taùc duïng leân giaù ñôõ ngang, cho pheùp laáy löïc neùn beù cuûa loø xo tieáp ñieåm. - Trong ñaáu noái thanh caùi baèng bulon khi ngaén maïch ñoaïn daây daãn doøng ñieän bò ñoát noùng ñeán nhieät ñoä 200 – 300 0C. Caùc bulon theùp keïp chaët bò nung noùng veà cô baûn laø do nhieät daãn vì doøng ñieän thöïc teá khoâng qua bulon. Nhieät ñoä cuûa bulon thöôøng khoâng vuôït quaù 20 % nhieät ñoä cuûa thanh caùi. Heä soá nhieät daõn nôû roäng ôû ñoàng vaø nhoâm cao hôn ñaùng keå so vôùi theùp, do ñoù caùc thanh caùi khi taêng ñoä daøy lôùn hôn, caùc bulon seõ daøi ra seõ laøm chuùng caên ra. Khi ñoù bieán daïng cuûa caùc bulon seõ ñaït tôùi giôùi haïn uoán. Khi ñoù sau khi caét maïch vaø tieáp ñieåm nguoäi ñi vì do keùo caên bulon ra, Trang 13
  14. Khoa Kyõ Thuaät Ñieän – Ñieän töû Giaùo trình moân khí cuï ñieän löïc neùn ôû caùc tieáp ñieåm giaûm ñi daãn ñeán taêng ñieän trôû cuûa noù, nung noùng maïnh vaø phaù hoûng tieáp theo. Ñeå traùnh bieán daïng maët phaúng thanh caùi phaûi ñaët caùc voøng ñeäm töông öùng. Ñoä beàn cuûa thanh caùi nhoâm beù coù theå daãn tôùi bieán daïng vaø laøm hoûng tieáp ñieåm. Ñeå oån ñònh tieáp ñieåm nhoâm caàn phaûi tieán haønh tu boå sô boä, sieát chaët thanh caùi, hoaëc ñaëc voøng ñeäm loø xo döôùi voøng ñeäm deït, hoaëc loø xo ñaëc bieät maø chuùng haïn cheá bieán daïng caùc phaàn töû cuûa tieáp ñieåm. c. Ngaét maïch - Khi môû caùc tieáp ñieåm, löïc neùn giaûm ñi, ñieän trôû quaù ñoä taêng leân do ñoù laøm taêng nhieät ñoä cuûa ñieåm tieáp xuùc. Vaøo thôøi ñieåm ngaét tieáp ñieåm nhieät ñoä ñaït tôùi nhieät ñoä chaûy vaø giöõa caùc tieáp ñieåm phaùt sinh caân baèng kim loaïi loûng. Trong chuyeån ñoäng tieáp theo cuûa tieáp ñieåm caàu nhoû bò ñöùt vaø tuøy theo caùc thoâng soá cuûa maïch ngaét seõ phaùt sinh hoaëc phoùng ñieän hoà quang hoaëc chaùy leo leùt. Khi phaùt phoùng ñieän hoà quang nhieät ñoä cuûa veát catoát vaø anoát cuûa hoà quang ñaït tôùi ñieåm chaûy kim loaïi. Nhieät ñoä cao cuûa tieáp ñieåm laøm oâxyùt hoùa maïnh chuùng laøm boác bay buïi cuûa kim loaïi cuûa tieáp ñieåm vaøo khoâng gian xung quanh, mang kim loaïi töø ñieän cöïc naøy sang ñieän cöïc khaùc vaø taïo thaønh maøng moûng. Taát caû daãn ñeán hö moøn tieáp ñieåm. - Hö moøn lieân quan ñeán oxyùt hoùa taïo ra lôùp maøng moûng treân caùc ñieän cöïc, keát quaû cuûa moái lieân heä hoùa hoïc vaät lieäu ñieän cöïc vôùi moâi tröôøng, ñöôïc goïi laø hao moøn hoùa hoïc hoaëc söï aên moøn. Vieäc di chuyeån kim loaïi töø ñieän cöïc naøy sang ñieän cöïc khaùc laø raát coù haïi, khi doøng ñieän moät chieàu vì chieàu chuyeån ñoäng khoâng thay ñoåi daãn ñeán huûy boû nhanh tieáp ñieåm, dòch chuyeån kim loaïi töø anoát sang catoát goïi laø soùi moøn döông cöïc, di chuyeån theo chieàu ngöôïc laïi laø aâm cöïc. Möùc ñoä soùi moøn laøm toån thaát troïng löôïng hoaëc theå tích cuûa tieáp ñieåm. - Ñeå coù phoùng ñieän hoà quang caàn phaûi coù giaù trò doøng ñieän vaø ñieän aùp vöôït quaù caùc trò soá toái thieåu, baûng döôùi ñaây caùc giaù trò ñieän aùp vaø doøng ñieän vaø doøng ñieän toái thieåu caàn ñeå duy trì phoùng ñieän hoà quang. Trang 14
  15. Khoa Kyõ Thuaät Ñieän – Ñieän töû Giaùo trình moân khí cuï ñieän Vaät lieäu laøm tieáp ñieåm U0 [V] I0 [A] Pla-tin 17.0 0.9 Vaøng 15.0 0.38 Baïc 12.0 0.4 Vo-fram 17.0 0.9 Ñoàng 12.3 0.43 Thang 18  22 0.03 Baûng 1.6: Ñieän aùp vaø doøng ñieän toái thieåu ñeå duy trì phoùng ñieän hoà quang d. Bieän phaùp cô baûn ñeå khaéc phuïc soùi moøn trong khí cuï coù doøng ñieän töø 1  600 A - Ruùt ngaén ñoä daøi hoà quang do öùng duïng caùc thieát bò daäp hoà quang. - Khöû rung ñoäng khi ñoùng. - Öùng duïng caùc vaät lieäu tieáp ñieåm chòu hoà quang. - Ñoái vôùi caùc tieáp ñieåm ñieàu khieån caùc doøng ñieän töø vaøi miliam ñeán vaøi ampere öùng duïng phöông phaùp sô ñoà ñeå giaûm soùi moøn. Taát caû naêng löôïng ñieän töø cuûa maïch khi ngaét ñöôïc thoaùt ra trong quaõng hoà quang, naêng löôïng löôïng naøy caøng beù soùi moøn tieáp ñieåm caøng ít. Naêng löôïng ñieän töø tích luõy trong ñieän caûm L ñöôïc traû vaøo caùc ñieän trôû taùc duïng r, R, tia löûa khoâng coù neáu:  300  r  1R (1.13)  U  - Hoà quang khoâng coù trong ñieàu kieän: U  U0 r (1.14) U I0  R Trang 15
  16. Khoa Kyõ Thuaät Ñieän – Ñieän töû Giaùo trình moân khí cuï ñieän - Söï coù maët cuûa r laøm taêng phuï taûi doøng ñieän cuûa caùc tieáp ñieåm laø söï thieáu soùt cuûa sô ñoà. Theo xu höôùng saûn xuaát caùc diode chaát löôïng cao seõ thay theá vaøo sô ñoà. Khi ngaét maïch töø thoâng trong heä thoáng baét ñaàu giaûm xuoáng khi ñoù cuoän daây noái ngaén maïch qua ñieän trôû cuûa diode theo chieàu ngöôïc laïi. Ñieàu kieän khoâng phoùng 300 ñieän cuûa tia löûa r  R . Tuy nhieân giaûm r seõ laøm taêng doøng ñieän maø noù caàn phaûi U ñöôïc ngaét bôûi caùc tieáp ñieåm khaùc ñeå maïch ñieän khoâng bò hö haïi. - Söï coù maët cuûa tuï ñieän seõ laøm giaûm doøng ñieän giöõa caùc tieáp ñieåm vì doøng ñieän du qua tuï ñöôïc tính C , u ñieän aùp treân caùc tieáp ñieåm. Söï coù maët cuûa ñieän dung laøm dt giaûm toác ñoä taêng ñieän aùp treân caùc tieáp ñieåm, keát quaû laø phoùng ñieän coù theå loaïi tröø. Khi ngaén maïch coù theå xaûy ra hieän töôïng aên moøn maïch do naêng löôïng cuûa tuï ñieän phoùng trong keû hôû, ñeå haïn cheá doøng phoùng ñieän phaûi ñaët theâm ñieän trôû r. Ñeå ñaûm baûo daäp hoà quang vaø giaûm nung noùng caùc tieáp ñieåm, caùc khí cuï coù tieáp ñieåm daãn doøng lôùn (coâng-taéc-tô, aùptoâmaùt, maùy ngaét cao theá …) ñöôïc trang bò caùc buoàng daäp hoà quang. 1.1.3. 3. Vaät lieäu ñeå laøm tieáp ñieåm - Vaät lieäu ñeå laøm tieáp ñieåm coù caùc yeâu caàu sau: - Ñieän daãn vaø nhieät daãn cao. - Ñoä beàn choáng ræ trong khoâng khí vaø trong caùc khí khaùc. - Ñoä beàn choáng taïo lôùp maøng moûng coù ñieän trôû suaát cao. - Ñoä cöùng beù ñeå giaûm löïc neùn caàn thieát. - Ñoä cöùng cao ñeå giaûm hao moøn ôû boä phaän ñoùng ngaét. - Xaâm thöïc beù. - Ñoä beàn chòu hoà quang cao (nhieät ñoä noùng chaûy). - Caùc trò soá doøng ñieän vaø ñieän aùp cao caàn thieát ñeå taïo thaønh hoà quang. - Ñôn giaûn gia coâng, giaù thaønh haï. Trang 16
  17. Khoa Kyõ Thuaät Ñieän – Ñieän töû Giaùo trình moân khí cuï ñieän Ñoàng coù öu ñieåm ñieän daãn vaø nhieät daãn cao, ñuû ñoä cöùng ñeå cho pheùp söû duïng ôû caùc boä phaän ñoùng, ngaét coù I0 vaø U0 ñuû cao, coâng ngheä ñôn giaûn, giaù thaønh haï. Tuy nhieân nhieät ñoä noùng chaûy cuûa ñoàng thaáp, khi laøm vieäc ngoaøi khoâng khí bò phuû moät lôùp oxyùt coù ñieän trôû cao, yeâu caàu löïc neùn ñuû lôùn, ñeå baûo veä ñoàng khoûi bò oxyùt hoùa, beà maët tieáp ñieåm ñöôïc ñieän hoùa maï moät lôùp baïc daøy 20  30 mi-cron, ñoái vôùi caùc tieáp ñieåm chính ñoâi khi maï lôùp baïc-platin (trong caùc khí cuï ñieän ít ñoùng caét). Ñoàng söû duïng ñeå laøm caùc thanh phaúng vaø troøn ñeå laøm caùc tieáp ñieåm cuûa khí cuï ñieän cao theá, caùc coâng-taéc-tô, aùptoâmaùt (CB) …. Ñoä beàn chòu hoà quang thaáp, khoâng duøng trong khí cuï ñieän coù hoà quang ngaét lôùn, coù soá laàn ñoùng ngaét lôùn trong moät giôø. Baïc coù öu ñieåm ñieän daãn vaø nhieät daãn cao, maøng oxyùt baïc coù ñieän trôû beù tieáp xuùc cuûa baïc oån ñònh nhôø ñoä beàn cô khí beù löïc neùn ñuû beù (söû duïng khi aùp löïc 5G vaø cao hôn), ñoä oån ñònh cuûa tieáp ñieåm vaø ñieän trôû quaù ñoä beù laø ñaëc tính cuûa baïc. Tuy nhieân söùc chòu hoà quang cuûa baïc yeáu vaø ñoä cöùng cuûa noù khoâng ñuû neân khoâng söû duïng noù khi coù hoà quang maïnh vaø trong caùc boä phaän ñoùng ngaét. Nhoâm laø vaät lieäu coù ñieän daãn vaø nhieät daãn ñuû cao, nhôø tyû troïng beù phaàn daãn ñieän coù tieát dieän troøn baèng nhoâm ôû cuøng doøng ñieän nhö daây daãn ñoàng seõ giaûm ñöôïc 48 % troïng löôïng. Cuøng vôùi vieäc naâng cao toác ñoä chuyeån ñoäng cuûa tieáp ñieåm, vieäc laøm nheï chuùng seõ cho pheùp laøm giaûm troïng löôïng cuûa taát caû khí cuï ñieän. Tuy nhieân trong moâi tröôøng khoâng khí vaø trong moâi tröôøng taùc duïng caùc maøng moûng coù ñoä beàn cô khí cao vaø ñieän trôû cao, ñoä beàn chòu hoà quang thaáp, nhieät ñoä noùng chaûy giaûm ñaùng keå so vôùi baïc vaø ñoàng, ñoä beàn cô khí thaáp, khi tieáp xuùc vôùi ñoàng seõ taïo ra khí laøm aên moøn ñieän hoùa maïnh chính vì theá khi noái nhoâm vaøo ñoàng caàn phaûi phuû vaøo nhoâm moät lôùp ñoàng hoaëc caû hai kim loaïi caàn phaûi maï baïc. Nhoâm vaø hôïp kim cuûa nhoâm ñöôïc duøng chuû yeáu laøm thanh caùi vaø caùc chi tieát keát caáu cuûa khí cuï ñieän. Voân-fram coù ñoä beàn chòu hoà quang cao, chòu xaâm thöïc cao, haøn ñöôïc, ñoä cöùng cuûa voân-fram cho pheùp öùng duïng noù trong caùc boä phaän ñoùng, ngaét. Tuy nhieân ñieän trôû suaát cao, nhieät daãn thaáp, taïo thaønh maøng oâxyùt vaø sul-phít beàn vöõng. Cuøng vôùi Trang 17
  18. Khoa Kyõ Thuaät Ñieän – Ñieän töû Giaùo trình moân khí cuï ñieän vieäc taïo thaønh maøng moûng vaø ñoä beàn cô khí cao, caùc tieáp ñieåm voân-fram yeâu caàu löïc eùp lôùn. Khaûo saùt taát caû caùc kim loaïi chöùng toûa raèng khoâng coù moät loaïi naøo trong chuùng laø khoâng thoûa maõn hoaøn toaøn taát caû caùc yeâu caàu, ñöôïc duøng laøm caùc tieáp ñieåm ñoùng ngaét. Caùc ñaëc tính cô baûn caàn thieát ñeå laøm vaät lieäu tieáp ñieåm laø ñieän daãn cao vaø ñoä beàn chòu hoà quang cao, khoâng theå coù ñöôïc töø hôïp kim cuûa vaät lieäu naøy vì kim loaïi naøy khoâng caáu taïo thaønh hôïp kim. Caùc vaät lieäu coù caùc ñaëc tính mong muoán nhaän ñöôïc baèng phöông phaùp luyeän kim boät (goám söù kim loaïi). Caùc ñaëc tính cuûa kim loaïi khi cheá taïo caùc tieáp ñieåm söù kim loaïi ñöôïc baûo toaøn. Tính chòu hoà quang cuûa söù laø bôûi vì caùc kim loaïi aáy nhö Voân-fram, molipden. Ñeå ñaït ñöôïc ñieän trôû quaù ñoä thaáp cuûa tieáp ñieåm duøng baïc hay ñoàng ñeå laøm thaønh phaàn thöù hai, caøng nhieàu Voân-fram trong vaät lieäu seõ daãn ñeán caøng cao ñoä beàn hoà quang, ñoä beàn cô khí, ñieän trôû hoùa haøn. Nhöng khi ñoù laøm taêng ñieän trôû cuûa tieáp ñieåm vaø laøm giaûm nhieät daãn. Thoâng thöôøng söù kim loaïi coù thaønh phaàn Voân-fram cao hôn 50 % ñöôïc söû duïng ñoái vôùi caùc khí cuï coù phuï taûi naëng, ngaét ñöôïc caùc doøng ñieän ngaén maïch lôùn. Caùc tính chaát vaø thaønh phaàn cuûa söù kim loaïi thoâng duïng ñöôïc cho baûng döôùi. Vaät lieäu Kyù hieäu Thaønh phaàn Maät ñoä Giôùi haïn ñoà beàn , %  g/cm3 Kg/ m khoâng beù hôn Baïc – Niken CH40 60  40 40 60 Baïc – Oxyùtcatmi COK15 85  15 40 50 Baïc – Oxyùt ñoàng COM 10 90  10 - 50 Baïc – Voâmfram CB’70’ 30  70 70 140 Baïc – graphit C 3 97  3 22 27 Ñoàng - Vonfram MB 50 50  50 96 140 Baûng 1.7: Caùc tính chaát vaø thaønh phaàn cuûa söù kim loaïi Trang 18
  19. Khoa Kyõ Thuaät Ñieän – Ñieän töû Giaùo trình moân khí cuï ñieän Ñoái vôùi caùc tieáp ñieåm cuûa khí cuï ñieän cao theá söù kim loaïi MB vaø CB ñöôïc söû duïng roäng raõi. Trong caùc khí cuï ñieän haï theá, söù kim loaïi COK baèng baïc vaø oâxyùt caùt – mi CdO ñöôïc söû duïng roäng raõi. Tính chaát ñaëc bieät cuûa vaät lieäu naøy laø phaân ly CdO thaønh hôi Caùt – mi vaø oâxi. Khí thoaùt ra seõ ñaåy hoà quang di chuyeån nhanh treân beà maët tieáp ñieåm laøm haï thaáp nhanh choùng nhieät ñoä cuûa tieáp ñieåm vaø goùp phaàn giaûi tröø ion hoùa hoà quang. 1.1.3.4. Keát caáu tieáp ñieåm - Noái cöùng laø caùc tieáp ñieåm ñeå noái coá ñònh vôùi caùc chi tieát daãn doøng ñieän. Caùc chi tieát ñoù laø caùc thanh caùi, caùp ñieän, choã noái khí cuï vaøo maïch. Trong quaù trình söû duïng, caû hai tieáp ñieåm ñöôïc gaén chaët vaøo nhau hoaëc nhôø caùc bulon, hoaëc haøn noùng hay haøn nguoäi. - Khi ñaáu bulon caùc thanh caùi ñoàng tröôùc khi laép raùp caùc thanh caùi phaûi laøm saïch khoûi oxyùt roài boâi daàu va-dô-lin kyõ thuaät. Sau khi laép raùp caû tieáp ñieåm vaø thanh caùi phaûi sôn choáng aåm. Ñoái vôùi caùc chi tieát quan troïng ñaëc bieät khi doøng ñieän ñònh möùc lôùn duøng maï baïc beà maët tieáp xuùc. Ñoái vôùi caùc tieáp ñieåm nhoâm ñöôïc ñaáu noái laø haøn nguoäi hoaëc haøn noùng. Hình 1.7: Hình daïng keát caáu cuûa tieáp ñieåm Trang 19
  20. Khoa Kyõ Thuaät Ñieän – Ñieän töû Giaùo trình moân khí cuï ñieän a. Noái caùc phaàn töû ñoäng baèng caùc tieáp ñieåm khoâng bò xoùi lôû - Vieäc ñaáu noái naøy ñöôïc söû duïng ñeå truyeàn doøng ñieän töø tieáp ñieåm ñoäng sang tieáp ñieåm tónh, hoaëc ñeå coù khaû naêng cho phaàn töû cuûa tieáp ñieåm tónh coù dòch chuyeån khoâng lôùn döôùi taùc duïng cuûa tieáp ñieåm ñoäng. Caùch noái ñôn giaûn nhaát cuûa kieåu naøy laø lieân heä meàn (Hình 1.7 ). Ñeå coù ñoä meàn deûo caàn thieát thöôøng cheá taïo baèng ñoàng laù moûng 0.1 mm hoaëc daây daãn nhieàu sôïi coù loõi baèng ñoàng ñöôøng kính 0.1 mm. ÔÛ caùc haønh trình lôùn vaø doøng ñieän ñònh möùc lôùn seõ duøng tieáp ñieåm tröôït vaø laên, thieáu soùt cuûa tieáp ñieåm tröôït laø löïc ma saùt lôùn, yeâu caàu löïc truyeàn ñoäng cô khí ñaùng keå. - Löïc ma saùt beù laø ôû tieáp ñieåm laên. Soá löôïng con laên ñöôïc löïa choïn tuøy theo doøng ñieän ñònh möùc vaø doøng ñieän ngaén maïch. Tieáp ñieåm naøy yeâu caàu löïc khoâng lôùn ñeå dòch chuyeån vaø ñöôïc öùng duïng roäng raõi trong caùc khí cuï ñieän cao aùp hieän ñaïi. b. Caùc tieáp ñieåm môû maïch - Trong quaù trình laøm vieäc, caùc tieáp ñieåm cuûa phaàn lôùn caùc khí cuï ñieän môû maïch döôùi doøng ñieän, nhieàu hôn laø doøng ñieän cöïc tieåu taïo thaønh hoà quang I0. Hoà quang ñieän phaùt sinh goùp phaàn laøm hao moøn tieáp ñieåm. Ñeå daäp tin caäy hoà quang taïo thaønh khi ngaét, giöõa caùc tieáp ñieåm tónh vaø ñoäng caàn taïo ra moät khoaûng caùch xaùc ñònh. Khoaûng caùch giöõa caùc tieáp ñieåm tónh vaø ñoäng ôû vò trí ngaét hoaøn toaøn cuûa khí cuï ñöôïc goïi laø ñoä môû cuûa tieáp ñieåm. Trang 20
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

 

Đồng bộ tài khoản
3=>0