Gió qua nhà máy cũ
TRUYỆN NGẮN CỦA NGUYỄN THANH
Khu Nhà Máy Lửa dẫn tới Bùng Binh đang ngập ngụa trong vũng bùn sền sệt. Vì chưa
làm nổi bờ bao khiến bùn trộn lẫn nước mặn phụt ra từ chiếc ống đen ngòm to tướng năm
vắt qua lộ, len vào mọi hóc hẻm khu Nhà Máy Lửa. Dân chúng vừa mừng thầm vừa
chống đỡ với một môi trường bẩn thỉu. Duy có nhà máy xay xát – Nhà Máy Lửa – thôi
không khọt khẹt phun ra những tàn lửa vọt lên không trung như thường lệ, nằm im ỉm
trên nền gạch khá cao vì chủ cỗ máy già nua chạy bằng than trấu ngán ngẩm cách làm ăn
mới, hoặc vì không cạnh tranh nổi với nhà máy xay xát Vạn Thông bên kia sông nên chủ
bỏ cuộc. Trước, sau Nhà Máy Lửa vẫn còn đầy ắp những đống trấu ẩm mục xen lẫn
những đống tro trấu ngả màu đen nhánh. Chốc chốc từng đàn chim sẻ từ những đống tro
than bay vọt lên mái vòm gỉ sét, lên mái thiếc bật rung khe khẽ mỗi khi gió lùa qua.
Thêm một con hẻm trải đá vào tận nhà cha con ông Sáu Đangchưa bị ngập bùn. Dân rải
rác sau Khám Tạm Giam chui ra bờ xáng Phụng Hiệp bằng con hẻm này, có cả anh em
Đội xáng hút bùn lui tới nhà cha con ông Sáu Đang.
Đặcbiệt anh em Độixáng thổi dần dà hóa ra người của khu Nhà Máy Lửa: Một anh
Độitrưởng Chín Trọng người thấp lùn, to ngang, mặt chữ điền thường hay lặng lẽ, nói ít
hơn làm. Ngược lại, anh phụ trách hành chính (chưa có Quyết định chánh văn phòng)
Trương Thanh Nam có thể hình nở nang, bô trai, lém lỉnh với đôi vành tai to to thường
hay ửng đỏ mỗi lần tiếp xúc với phái nữ. Một thằng bé làm tạp vụ trẻ măng mặt búng ra
sữa, người đen trũi, nhanh nhẩu như con rái cá thỉnh thoảng xuất hiện sau lái chiếc xáng
thổi. Đứabé được anh em Đội xáng đặt cho cái tên ngộ nghĩnh: Bé Lạp Xường.
Không phải đương nhiên Độixáng thổi tới lui, thậm chí ở nhờ nhà ông Sáu Đanglạ hoắc
lạ huơ trong tí mú hẻm cùng. Một lần đi thực địa để san lấp mặt bằng, một vài anh em
trong Độixáng có Chín Trọng, Trương Thanh Nam, Bé Lạp Xường... được dịp làm quen
với người thợ mộc già nua và đứa con gái Út của ông. Đochính là ông Sáu Đangxởi lởi,
hiếu khách, và Út Thêm hồn nhiên, vui tính mời khách nán lại dùng bữa cơm chiều.
Thêm nữa, nhà rộng thênh thang chỉ hai người ở, sàn gác không ai lui tới bám đầy bụi
bặm. Rồi không bao lâu, văn phòng Độixáng từ túp lều nóng nực, ọp ẹp dưới chiếc xáng
thổi dời hết lên gác xép nhà ông Sáu Đang.
Thế là gia đình ông Sáu bị đảo lộn mọi sinh hoạt thường ngày.
-Vậy là tao xích ra phía trước một chút, giường con Út kéo tụt xuống chân cầu thang.
Nhường hết trên gác cho mấy anh mầy ở cho tiện – Ông Sáu Đangvới cặp kính trắng
nghếch trên mũi nói để Út Thêm nghe.
Bé Lạp Xường chỉ cười tủm tỉm rồi đếm “một, hai, ba” trước khi phụ khiêng chiếc
giường với cô chủ. Út Thêm im thin thít khiêng một đầu giường. Chỉ vậy, mọi việc sắp
xếp trong nhà coi như tạm ổn.
Kể ra từ lúc dời nhà ra chợ, ông Sáu sống một đời sống túng quẫn nhưng nhàn rỗi đến
chán ngán. Lâu nay hết giờ đục đẽo, hốt dâm bào, ông Sáu phụ hợ với con ngâm gạo, xay
bột, vặn bún... Rồi đùng một cái, cây gỗ trôi nổi trên sông chảy vào nhà kho những xí
nghiệp gỗ, mớ gạo hạt tròn hạt dài trắng phao chui hết vào những cửa hàng phân phối
lương thực... Cha con ông Sáu đành phải buông trôi một nghề thành thục – nghề làm bún
– từ lúc nhà còn ở Cây Khô, Tân Lợi. Chính đeo nghề làm bún mà bà Sáu hứng một viên
đạn mồ côi từ đồn Tắc Thủ trên đường đi chà gạo trở về nhà lúc nửa đêm. Út Thêm liêu
xiêu mươi hôm sau khi mẹ mất, rồi sau đó không bao lâu dần dà gượng dậy theo cha về
chợ ở. Ông Sáu quyết định dời chỗ ở vì mất điểm tựa tinh thần là bà vợ gan lì chịu đựng
với nhiều tình huống giặc chà đi xát lại vùng đất Cây Khô, Tân Lợi ; bản thân ông Sáu
nhát gan, bị hẫng hụt giữa chừng đành phải tìm chỗ lánh nạn tạm thời và vẫn chọn nghề
vặn bún. Thôi làm bún, con gái Út của ông tự chạy vạy xin việc làm tại Ban quản lý thị
trường. Hết loay hoay bên những sạp thực phẩm, bách hóa, Út đứng xếp hàng chờ chực
cân gạo, mua nhu yếu phẩm thay cho cha và anh em Độixáng.
Không bao lâu, Út Thêm quyện vào nhịp sống mới, đã nhập cuộc. Cô gái trở nên hoạt
bát, linh lợi và thường hay nhịn ăn không phải vì lý do đong gạo bằng tem phiếu ; Út
nhịn ăn chỉ để giữ cho đôi tay, đôi chân, eo lưng thon gọn và dáng người thanh mảnh
hơn. Nhưng hoàn toàn không như Út tưởng, ngược lại, người cô dần dà đẫy đà ra thêm
mới khổ. Ngực căng tròn. Khuôn ngực càng nhô cao những đêm cô quên không mặc áo
nịt vú. Đuôi tóc sập dài xuống thắt lưng thường hay ngúng nguẩy lúc bước vào nhà trước
mặt tốp đàn ông ở trọ.
- Hay là con gái nhà này dời ra phía cửa cái để tiện nằm canh chừng nhà. Tao dời vô chỗ
chân cầu thang – Đương nhiên, ông Sáu giữ ý thốt lên câu ấy. Nhưng đời thuở nào người
luống tuổi trong gia đình xếp con gái mình ra ngủ phía trước. Ông nghĩ, và sau đó ông già
buông tiếng thở dài.
- Út Thêm hồn nhiên, dửng dưng. Đêm đêm Út vẫn ngả lưng trên chiếc giường dưới chân
cầu thang. Trông Út càng trẻ khỏe hơn trong chiếc mùng lưới buông thõng: Khuôn ngực
nhô cao, căng đầy. Đôi chân trần duỗi thẳng. Một cánh tay co lại tựa dưới gáy và mớ tóc
xoã bung hết ra trên chiếu. Chốc chốc nghe tiếng ngáy ngủ khe khẽ của cô chủ giữa lúc
tiếng thang gác chuyển động do tốp đàn ông thức khuya dậy sớm lên lên xuống xuống.
Điềuđó hóa ra chuyện sinh hoạt bình thường. Nhưng, riêng đối với Thanh Nam biết
ngượng ngập, áy náy khi tò mò đứng ngấp nghé nhìn cô chủ đang nằm ngủ bên lối đi hép
té. Đóchính là lúc Nam và thằng bé Lạp Xường thân thiện với cô chủ. Nam giở ra trăm
thứ chuyện, dĩ nhiên không có chuyện gia đình, người thân của anh, toàn chuyện mông
lung trời biển mà bé Lạp Xường vô phương hiểu nổi.
“Cục than” của cô chủ chỉ biết ngồi chăm bẳm vo gạo, lặt rau và chạy lăng xăng làm hết
việc cho Chín Trọng đến việc Thanh Nam. Lạp Xường ít chịu rời Thanh Nam trừ lúc
thằng bé phải theo Chín Trọng đi kiểm tra công trình xáng ở xa, hoặc lân la chơi thân với
ông Hai Ký chuyên quét rác phía bên kia sông, đường Lâm Thành Mậu. Phải thừa nhận
rằng, mối quan hệ thân thiện giữa Nam và cô chủ do Lạp Xường góp vào một phần ngoài
chuyện mười anh em Đội xáng dưới sự chỉ huy của Chín Trọng hè nhau sửa lại nhà cho
ông Sáu Đang: Dỡ hết mái thiếc cũ. Thêm đòn tay. Kê nền. Vá víu hai mái nhà kín đáo.
Quét vôi bốn bức tường... Dân xáng thổi ăn khỏe, làm khỏe. Vỏn vẹn ba hôm, tốp xáng
thổi làm xong xuôi mọi việc khiến ông già Sáu và đứa con gái Út của ông vô cùng mãn
nguyện. Người làm lụng vượt trội hơn anh em Đội xáng được ông Sáu lẫn cô chủ chú ý
nhất không ai ngoài chàng trai nhanh nhẩu, lém lỉnh Trương Thanh Nam.
Một năm trôi qua. Nhà ông Sáu Đangcho khách nghỉ trọ. Khách hóa ra như người nhà.
Khác hẳn Trương Thanh Nam, Chín Trọng chậm rãi bộc bạch hết chuyện quê quán làng
mạc, chuyện nhà. Mỗi lần rảnh rỗi, anh Chín thường bị cuốn vào từ chuyện đất Giồng Trà
Vinh đến chuyện vợ anh một cô giáo hiền lành, đảm đang vào loại bậc nhất đất Tiểu Cần
quê anh. Khi đó, Thanh Nam càng tỏ ra khó hiểu đối với tốp khách cùng nghỉ trọ và hai
người chủ nhà. Chỉ riêng anh Độitrưởng Chín Trọng biết Nam là con trai độc nhất trong
một gia đình khá giả phất lên từ hai nguồn tôm biển và nuôi tôm ở Ông Trang. Nam làm
Kinh tài ở ấp. Nam đứng vững vì còn cậy vào người cha của anh – ông Ba Bến – hai thời
kỳ kháng chiến làm Bí thư Chi bộ, không lên không xuống, sừng sững như cây su già
đứng giữa khu rừng đước bạt ngàn. Cơn lốc Cách mạng tháng 4, năm 1975, cuốn Trương
Thanh Nam vào đội dân công hỏa tuyến, chỉ kịp ném lại nhà cái thùng sắt rỗng đựng đầy
ắp sổ ghi nợ, sổ khai thác rừng, thuế thủy hải sản. Sáng sớm ngày mùng 1, tháng 5, năm
1975, Nam có mặt tại bến đò ngang Rạch Rập, rồi từ đó, Nam tách Đội dân công hỏa
tuyến, dắt theo thằng bé Lạp Xường từ trong ngôi nhà đổ nát ở ngoại ô lùng sục tìm kiếm
ba-lô, dây xăng-tuya, súng ngắn 12 ly trong các kho đạn dược ngổn ngang của giặc. Rồi
không mấy chốc, hai chàng trai trẻ biến thành “hai anh lính cách mạng chính quy”.
Trời cao vòi vọi, trong xanh, đầy gió. Đấtmở thêm rất rộng... Tất cả là của Nam, của Lạp
Xường... Lạp Xường theo sau Nam như cái đuôi đen trùi trũi. Không theo Nam thằng bé
biết sống bằng cách nào? Không có cha, mẹ đi làm thuê suốt ngày ngâm tay trong nước
với mớ chén bát đầy đàng đầy đống ở nhà hàng ăn uống Hưng Thịnh. Thị xã được giải
phóng một ngày, mẹ Lạp Xường mất biến cùng với ông bà chủ nhà hàng Hưng Thịnh.
Nhưng đặc biệt thằng bé không biết buồn, không biết đánh cắp một vật gì ngoài mấy món
đồ chơi. Cả hai rong rổi, phơi phới hơn mười hôm mới tình cờ gặp Chín Trọng đang tiếp
quản hậu cứ Trung đoàn 32 quân ngụy. Và cả hai bị cuốn vào những công việc mới lạ,
càng xăng xốm hơn khi Công ty thủy lợi mới hình thành mà người khoác áo lính thuộc
Đoàn962 mở đường Hồ Chí Minh trên biển như Chín Trọng làm Phó Giám đốc kiêm
Độitrưởng Độixáng.
Chín Trọng thu hút Nam và anh em Độixáng một cách kỳ lạ. Chín Trọng đi đi về về như
ăn cơm bữa, khi mang theo bé Lạp Xường, lúc kéo gần hết anh em Đội xáng xuống tận
nơi những chiếc xáng cẩu của Công ty đang hoạt động, chỉ để lại một mình Thanh Nam
trông coi chiếc xáng đang hút bùn dưới bến sông.
Nhà ông Sáu Đangtrở lại vắng vẻ gần như lúc Độixáng chưa tới nghỉ trọ. Thêm ông Sáu
Đang buồn hiu thường đi vắng nhà. Ông già về quê chỉ một việc thăm mồ mả bà Sáu, và
khi về mang theo lỉnh kỉnh mớ dừa ta, dừa xiêm, chuối, ổi chua, mãng cầu... Nếu bán hết
mấy thứ từ trong quê mang ra không đủ trả tiền tàu. Ấy thế, dễ gì Út Thêm ngăn ông
được. Út đành phải ở nhà một mình. Và chính nhờ người khách thường thức khuya với
tàn thuốc cháy đỏ trên gác xép khiến cô chủ yên tâm ngủ thẳng chân thẳng cẳng dưới
chân cầu thang. Rồi bỗng có một đêm giữa khuya, Út thức giấc trông thấy một bóng
người to sầm, lừng lững dưới chân mùng sát chỗ mình nằm. Thoạt đầu, Út sợ cuống lên
nhưng kịp thì trấn tỉnh vì vừa nhận dạng một người khách duy nhất còn sót lại. Út nằm
bất động và có điều gì xui khiến buộc cô không kịp lên tiếng phản ứng. Lạ kia, khách
đứng yên giờ lâu. Chiếc bóng to sầm chờn vờn ngoài vách mùng. Chính người khách
cũng không hiểu sao lần này mình không vượt qua khỏi chân cầu thang như vài lần trước,
nấn ná, do dự một chốc vì mùi nước hoa rồi lầm lũi, uể oải bước lên gác xép. Vẫn mùi
nước hoa chết tiệt – một thứ hương thơm không hẳn dành cho người dùng mà, chính
người dùng muốn gây cho nhiều người chung quanh quan tâm đến mình.
Thanh Nam không vượt qua nổi chân cầu thang, ngước nhìn thân thể người thiếu nữ trải
ra hết trên chiếu. Phảng phất mùi nước hoa thơm phức, mùi ẩm mốc dưới chân cầu thang,
mùi da thịt con gái, tất cả pha trộn kết thành từng mảnh vỡ bay lượn lờ như có cánh. Rồi
lẳng lặng sờ soạng, quờ tìm những gì phơi bày đêm đêm dưới chân cầu thang. Không
phải một, mà cả hai người rạo rực tìm kiếm, xoắn xít lấy nhau. Họ ôm nhau thật chặt
khiến kiềm nén được tiếng thở dồn, tiếng rên khẽ trong bốn bức tường tĩnh mịch. Gian