Đề bài: Hãy bình luận câu tục ngữ sau: "Đất tốt trồng cây rườm rà/ Những người <br />
thanh lịch nói ra dịu dàng". "Đất xấu trồng cây khẳng khiu/ Những người thô tục <br />
nói điều phàm phu"<br />
Bài làm<br />
Sống đẹp là mục tiêu phấn đấu của mỗi chúng ta. Nghệ thuật ứng xử, giao tiếp là một <br />
trong những biểu hiện của nếp sống đẹp. Tục ngữ là kho tàng quý báu của nhân dân, cho <br />
ta nhiều kinh nghiêm, nhiều bài học về ứng xử, giao tiếp, nhất là về mặt lời ăn tiếng nói. <br />
Mỗi điều khen, chê mà tục ngữ nêu ra thật vô cùng chí lí. Để giáo dục cách ăn nói cho <br />
mọi người, ông cha ta đã đúc kết thành tục ngữ:<br />
"Đất tốt trồng cây rườm rà,<br />
Những người thanh lịch nói ra dịu dàng".<br />
Và còn có câu:<br />
"Đất xấu trồng cây khẳng khiu,<br />
Những người thô tục nói điều phàm phu".<br />
Hai câu tục ngữ trên đều nêu lên một nhận xét rất sâu sắc về cách ăn nói của hai loại <br />
người trong xã hội: Người thanh lịch và người thô tục.<br />
Câu thứ nhất: Đất có tốt tươi, màu mỡ thì mới có thể trồng được "cây rưòm rà", cành lá <br />
sum suê, tươi tốt. Trong xã hội cũng vậy, chỉ có những người thanh lịch, văn minh, có văn <br />
hóa, có nhân cách mới biết ăn nói "dịu dàng", êm ái, nhẹ nhàng, dễ nghe.<br />
Câu thứ hai: Đất xấu, cằn cỗi, chỉ có thể mọc lên "cây khẳng khiu" lá cành xơ xác. Người <br />
cũng thế, kẻ thô tục, vô học, kém đạo đức luôn luôn nói ra những "điều phàm phu", thô <br />
lỗ, xằng bậy, tục tằn.<br />
Hai câu tục ngữ trên, bằng cách so sánh cụ thể, lấy đất và cây trồng để so sánh với hai <br />
loại người có hai cách ăn nói, hai lối sống đối lập, từ đó nêu lên nhận xét, biểu thị thái độ <br />
khen, chê, đưa ra một lời khuyên về cách ăn nói sao cho văn minh, lịch sự, không được thô <br />
lỗ, tục tằn, biết nói lời hay, ý đẹp trong giao tiếp, ứng xử.<br />
Trong xã hội, kẻ thô tục tất nói điều phàm phu, thô lỗ. Kẻ thô tục vì đạo đức kém, thiếu <br />
nhân cách, không được giáo dục, lại vô học nên nói năng bừa bãi, thiếu suy nghĩ. Họ bị <br />
mọi người coi khinh. Đáng buồn thay, kẻ thô tục ăn nói thồ lỗ lại không hề biết tự xấu <br />
hổ.<br />
Trái lại, người thanh lịch là người có nhân cách, có đạo đức, có văn hóa, biết kính trên <br />
nhường dưới, ăn nói có suy nghĩ chín chắn. Họ hiểu rõ mục đích mình nói và làm. Họ biết <br />
học tập lời ăn tiếng nói của nhân dân để diễn đạt tư tưởng tình cảm một cách sâu sác, ý <br />
nhị. Nói với ai, nói điều gì, nói như thế nào, là ba câu tự hỏi mình trước lúc nói.<br />
Ngôn ngữ là tài sản quý báu lâu đời của nhân dân. Ngôn ngữ phát triển theo hướng đi lên <br />
của lịch sử. Nó là công cụ giao tiếp, diễn đạt tư tưởng, biểu lộ tình cảm giữa con người <br />
với con người. Nhờ học tập và tự rèn luyện, chúng ta mới có ngôn ngữ phong phú. uyển <br />
chuyển. Người ăn nói tục tằn, thô lỗ là vì vô học và vô đạo đức. Qua lời ăn tiếng nói, ta <br />
dễ dàng đánh giá được nhân cách của người nói.<br />
Tóm lại, hai câu tục ngữ trên cho ta bài học quý báu về ứng xử, giao tiếp. Nói năng cần <br />
phải nhẹ nhàng, khiêm tốn, lịch sự; phải biết xấu hổ về cách ăn nói thô lỗ, tục tằn.<br />
Ngôn ngữ, cách ăn nói còn phản ánh tâm hồn, trình độ người tham gia giao tiếp. Quan hệ <br />
xã hội có thân, sơ, khinh, trọng, trên, dưới. Giao tiếp, ứng xử, nói năng phải dựa trên mối <br />
quan hệ và hoàn cảnh giao tiếp cụ thể ấy.<br />
Ông bà ta rất coi trọng việc dạy dỗ con cháu cách ăn nói. Tục ngữ, lời ca được các cụ <br />
thường xuyên nhắc đến làm bài học đạo lí thấm thìa:<br />
"Học ăn, học nói, học gói, học mở".<br />
"Gọi dạ bảo vâng".<br />
"Lời nói chẳng mất tiền mua,<br />
Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau".<br />
"Người khôn đón trước rào sau,<br />
Để cho người dại biết đâu mồ dò".<br />
Muốn nói lời hay ý đẹp thì trước hết phải tu dưỡng đạo đức, biết "Tiên học lễ, hậu học <br />
văn”, khiêm tốn học hỏi cách ăn nói của mọi người. Đọc sách, học tập thơ văn, kết hợp <br />
lời ăn tiếng nói của nhân dân để trau dồi ngôn ngữ. Thi hào dân tộc Nguyễn Du, tác giả <br />
"Truyện Kiều" từng tâm sự: "Nghe khúc hát thôn quê học được lời nói trong nghề trồng <br />
dâu gai".<br />
Xã hội đang đổi mới. Văn hóa, kinh tế, khoa học nước nhà phát triển mạnh mẽ. ở bất cứ <br />
cương vị nào, đứa con trong gia đình, người học sinh dưới mái trường, người công dân <br />
ngoài xà hội, đều phải có ý thức học tập giao tiếp, thể hiện một nhân cách văn hóa mang <br />
bản sắc dân tộc.<br />
Ăn nói "dịu dùng" không có nghĩa là "hoa hòe hoa sói" vô lối, ăn nói bợ đỡ, xu nịnh, tự làm <br />
giảm nhân cách mình trong giao tiếp. Chúng ta phê phán cách ăn nói thô tục, xu nịnh; luôn <br />
luôn đề cao thái độ chân thật, trung thực, tự tin trong ứng xử.<br />
Đạo đức là cái gốc của con người. Ngôn ngữ, lời ăn tiếng nói, cách ứng xử được nhân <br />
dân ta coi trọng nhằm giáo dục đạo đức, nhân cách. Hai câu tục ngữ trên cho chúng ta bài <br />
học sâu sắc trong giao tiếp. Sự khôn ngoan, lịch thiệp được thể hiện rất rõ qua cứ chỉ và <br />
lời ăn tiếng nói của mỗi người. Giáo dục ngôn ngữ chính là giáo dục đức hạnh, hướng về <br />
văn minh, tiến bộ để sống đẹp, lịch sự hơn. Thanh thiếu nhi chúng ta, thế hệ kế tục sự <br />
nghiệp cách mạng của cha anh, bước sang thế kỉ XXI, cần học thêm ngoại ngữ, nhưng <br />
không được coi nhẹ cách nói, cách viết của dân tộc đdể giữ gìn sự trong sáng của tiếng <br />
Việt. Con người Việt Nam thanh lịch phải là con người giỏi tiếng Việt và rất yêu tiếng <br />
Việt.<br />