Nguyễn Thị Dung – K23 QH Sinh học
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN
---------------------------------------
NGUYỄN THỊ DUNG
HỆ TẢO, VI KHUẨN LAM VÀ ỨNG DỤNG ĐỂ ĐÁNH GIÁ
CHẤT LƢỢNG MÔI TRƢỜNG NƢỚC TẠI HỒ TRÚC BẠCH,
HÀ NỘI.
Chuyên ngành: Thực vật học
Mã số: 60420111
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Thùy Liên
PGS. TS. Lê Thu Hà
Hà Nội - 2016
Nguyễn Thị Dung – K23 QH Sinh học
2
LỜI CẢM ƠN
Được sự phân công của Khoa Sinh học trường ĐH Khoa học Tự nhiên – ĐH
Quốc gia Hà Nội, và sự đồng ý của hai giáo viên hướng dẫn TS. Nguyễn Thùy Liên
và PGS. TS. Lê Thu Hà, tôi đã thực hiện đề tài “Hệ tảo, Vi khuẩn lam và ứng
dụng để đánh giá chất lượng môi trường nước tại hồ Trúc Bạch, Hà Nội”.
Để hoàn thành luận văn này, tôi đã nhận được rất nhiều sự giúp đỡ quý báu
cả về vật chất và tinh thần cũng như kiến thức chuyên môn từ thầy cô và bạn bè.
Đầu tiên, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất tới TS. Nguyễn Thùy Liên người đã
luôn tận tình chỉ bảo, động viên, hướng dẫn cho tôi những kiến thức và kinh nghiệm
quý báu trong suốt quá trình thực hiện nghiên cứu và hoàn thành luận văn.
Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn chân thành tới PGS. TS. Lê Thu Hà, đã giúp
đỡ tôi trong quá trình tiến hành thí nghiệm, tạo mọi điều kiện cho tôi thực hiện
luận văn với kết quả tốt nhất.
Tôi xin được bày tỏ lòng biết ơn tới các thầy giáo, cô giáo trong Khoa Sinh
học, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, đặc biệt là các thầy cô giáo bộ môn
Thực vật học và phòng Thí nghiệm Sinh thái học và Sinh học môi trường, đã tạo
điều kiện cho tôi hoàn thành tốt chương trình học tập và nghiên cứu của khóa
đào tạo thạc sĩ.
Cuối cùng, tôi muốn gửi lời cảm ơn chân thành tới gia đình tôi, cũng như tới
tất cả các anh chị khóa trên, bạn bè thân thiết, những người đã luôn ở bên tôi, động
viên tôi vượt qua mọi khó khăn trong suốt thời gian học tập, nghiên cứu.
Xin gửi tới tất cả mọi người cuốn luận văn này như một lời cảm ơn chân thành
nhất.
Hà Nội, 21 tháng 11 năm 2016.
Học viên
Nguyễn Thị Dung
Nguyễn Thị Dung – K23 QH Sinh học
DANH MỤC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT
BOD: Biochemical oxygen demand – Nhu cầu oxy sinh hóa
BTNMT: Bộ Tài Nguyên Môi Trường
COD: Chemical Oxygen Demand – Nhu cầu oxy hóa học
DO: Disolved Oxygen – Hàm lượng oxy hòa tan
S: Điểm nghiên cứu
P: Đợt nghiên cứu
QVCN: Quy chuẩn Việt Nam
Nguyễn Thị Dung – K23 QH Sinh học
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 7
CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU ................................................................ 3
1.1. Tảo với vai trò sinh vật chỉ thị ........................................................................ 3
1.2. Một vài chỉ tiêu thủy lí hóa đƣợc dùng để đánh giá chất lƣợng môi
trƣờng nƣớc ............................................................................................................... 5
1.2.1. Các chỉ tiêu thủy lý .......................................................................................... 5
1.2.2. Các chỉ tiêu thủy hóa ........................................................................................ 5
1.3. Tình hình nghiên cứu tảo trên thế giới và ở Việt Nam. .............................. 7
1.3.1. Tình hình nghiên cứu trên thế giới. ................................................................ 7
1.3.2. Tình hình nghiên cứu tại Việt Nam .............................................................. 11
1.4. Đặc điểm khu vực nghiên cứu ......................................................................... 18
CHƢƠNG 2. ĐỐI TƢỢNG, THỜI GIAN, ĐỊA ĐIỂM VÀ PHƢƠNG PHÁP
NGHIÊN CỨU ......................................................................................................... 20
2.1. Đối tƣợng nghiên cứu ....................................................................................... 20
2.2. Thời gian và địa điểm nghiên cứu .................................................................. 20
2.2.1. Thời gian nghiên cứu: ..................................................................................... 20
2.2.2. Địa điểm nghiên cứu: ...................................................................................... 20
2.3. Phƣơng pháp nghiên cứu ................................................................................. 22
2.3.1. Phương pháp thu mẫu ..................................................................................... 22
2.3.1.1. Phương pháp thu mẫu thực vật nổi ................................................... 22
2.3.1.2. Phương pháp thu mẫu nước .............................................................. 22
2.3.2. Phương pháp phân tích mẫu ............................................................................ 23
2.3.2.1. Phương pháp phân tích mẫu thực vật nổi .......................................... 23
2.3.2.2. Phương pháp phân tích mẫu nước ..................................................... 23
2.3.3. Phương pháp xử lý số liệu ............................................................................... 24
2.3.3.1. Số liệu định tính, định lượng thực vật nổi ......................................... 24
2.3.3.2. Thông số thủy lý hóa.......................................................................... 26
2.3.3.3. Xác định tương quan giữa các thông số thủy lý hóa và các thông số
sinh học .......................................................................................................... 26
Nguyễn Thị Dung – K23 QH Sinh học
CHƢƠNG 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN .............................. 28
3.1. Thành phần loài tảo phù du ở hồ Trúc Bạch ................................................ 28
3.2. Cấu trúc và mật độ hệ tảo tại hồ Trúc Bạch ................................................. 36
3.2.1. Cấu trúc hệ tảo tại hồ Trúc Bạch ..................................................................... 36
3.2.2. Mật độ hệ tảo tại hồ Trúc Bạch ....................................................................... 37
3.3. Sự biến động của hệ tảo tại hồ Trúc Bạch ..................................................... 39
3.3.1. Sự biến động theo mùa .................................................................................... 39
3.3.2. Sự biến động theo năm .................................................................................... 41
3.4. Đánh giá chất lƣợng nƣớc tại hồ Trúc Bạch thông qua chỉ số đa dạng, chỉ
số ô nhiễm và chỉ số Euglenophyta ........................................................................ 43
3.4.1. Đánh giá chất lượng nước tại hồ Trúc Bạch thông qua chỉ số đa dạng
Shannon-Weiner (1963) ............................................................................................ 43
3.4.2. Đánh giá chất lượng nước bằng chỉ số Palmer (1969). ................................... 45
3.4.3. Đánh giá chất lượng nước bằng chỉ số Euglenophyta .................................... 47
3.4.4. Mối tương quan giữa các chỉ số. ..................................................................... 48
3.5. Đánh giá chất lƣợng môi trƣờng nƣớc tại Hồ Trúc Bạch qua các thông số
thủy lý hóa. ............................................................................................................... 49
3.5.1. Nhiệt độ ........................................................................................................... 49
3.5.2. Độ pH .............................................................................................................. 50
3.5.3. DO (Hàm lượng oxy hòa tan) ......................................................................... 51
3.5.4. BOD5 ............................................................................................................... 52
3.5.5. Nhu cầu oxy hóa học (COD) ........................................................................... 53
3.5.6. Hàm lượng NO3- .............................................................................................. 54
3.5.7. Hàm lượng NH4+ ............................................................................................. 55
3.5.8. Hàm lượng PO43- ............................................................................................. 56
3.6. Phân tích mối tƣơng quan tuyến tính giữa chỉ số sinh học với chỉ tiêu lý
hoá ............................................................................................................................. 56
KẾT LUẬN .............................................................................................................. 62
KIẾN NGHỊ ............................................................................................................. 63
TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... 64
PHỤ LỤC ................................................................................................................. 68