Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Hiệu quả cho vay của Tổ chức Tài chính vi mô CEP chi nhánh Cần Đước

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ CÔNG NGHIỆP LONG AN

NGUYỄN HUỲNH ANH

HIỆU QUẢ CHO VAY CỦA TỔ CHỨC

TÀI CHÍNH VI MÔ CEP – CHI NHÁNH

HUYỆN CẦN ĐƯỚC, TỈNH LONG AN

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng

Mã số: 8.34.02.01

Long An, tháng 05/2020

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ CÔNG NGHIỆP LONG AN

NGUYỄN HUỲNH ANH

HIỆU QUẢ CHO VAY CỦA TỔ CHỨC

TÀI CHÍNH VI MÔ CEP – CHI NHÁNH

HUYỆN CẦN ĐƯỚC, TỈNH LONG AN

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng

Mã số: 8.34.02.01

Người hướng dẫn khoa học: TS. ĐOÀN THỊ HỒNG

Long An, tháng 05/2020

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu,

và kết quả trong luận văn là trung thực và chưa được công bố trong các tạp chí khoa học

và công trình nào khác.

Các thông tin số liệu trong luận văn này đều có nguồn gốc và được ghi chú rõ ràng./.

Học viên thực hiện luận văn

Nguyễn Huỳnh Anh

LỜI CẢM ƠN

Trong thời gian nghiên cứu và thực hiện luận văn này, tôi đã nhận được sự giúp

đỡ nhiệt tình từ các cơ quan, tổ chức và cá nhân. Tôi xin gửi lời cám ơn sâu sắc và chân

thành đến các tập thể, cá nhân đã tạo điều kiện và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực

hiện đề tài.

Tôi xin chân thành cảm ơn Quý Thầy Cô Trường Đại học Kinh tế Công nghiệp

Long An đã tận tình giảng dạy, truyền đạt những kiến thức quý báu cho tôi trong suốt

thời gian tôi học tập tại trường.

Tôi cũng xin chân thành cám ơn Ban Lãnh đạo và các Anh/Chị đồng nghiệp

đang công tác tại Tổ chức tài chính vi mô CEP – Chi nhánh huyện Cần Đước, tỉnh Long

An đã hết lòng hỗ trợ, cung cấp số liệu và đóng góp ý kiến quý báu trong quá trình làm

luận văn.

Đặc biệt, tôi xin chân thành cảm ơn Cô TS. Đoàn Thị Hồng, người đã trực tiếp

hướng dẫn tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thiện đề tài.

Tác giả cũng xin chân thành cám ơn Phòng SĐH&QHQT Trường Đại học Kinh

Tế Công Nghiệp Long An và các anh, chị và các bạn học viên cao học của đã nhiệt tình

hỗ trợ, động viên và chia sẻ những kinh nghiệm, kiến thức trong suốt thời gian học tập

và nghiên cứu.

Do thời gian nghiên cứu và kiến thức còn hạn chế, luận văn được hoàn thiện

không thể tránh khỏi những sơ suất thiếu sót, tôi rất mong nhận được những ý kiến của

các thầy cô giáo cùng các bạn.

Tác giả

Nguyễn Huỳnh Anh

iii

NỘI DUNG TÓM TẮT

Tài chính vi mô có vai trò rất quan trọng đối với các nước đang phát triển như

Việt Nam khi mà tỷ trọng nông – lâm – ngư nghiệp nông thôn chiếm tỷ trọng lớn, nạn

cho vay vay nặng lãi, tỷ lệ đói nghèo luôn ở mức cao. Riêng ở Việt Nam, Tài chính vi

mô vẫn còn là một khái niệm rất mới mẻ, chưa được biết đến rộng rãi và được hiểu một

cách chính xác hoặc đầy đủ. Ở Việt Nam, các tổ chức Tài chính vi mô còn ít, quy mô

vốn và hoạt động chưa rộng, dịch vụ tài chính còn ít, chất lượng phục vụ chưa cao.

Bên cạnh việc các tổ chức Tài chính vi mô phải cạnh tranh với các ngân hàng,

công ty tài chính có sản phẩm cho vay tương đồng. Cùng với việc nhiều ngân hàng, công

ty tài chính hoạt động trên cùng một địa bàn và cung ứng dịch vụ dẫn đến khả năng tiếp

cận nguồn vốn của người dân tương đối dễ dàng và hậu quả là gây ra nợ nần quá nhiều,

mất khả năng chi trả, vỡ nợ… Các tổ chức Tài chính vi mô có nguy cơ không thu được

nợ, nợ quá hạn tăng cao vì khách hàng đã rơi vào bẫy nợ. Hiện tại Việt Nam cũng đã có

1 khung pháp lý tương đối hoàn chỉnh để định hướng, hỗ trợ và quản lý hoạt động của

tổ chức Tài chính vi mô nên nhiều tổ chức Tài chính vi mô đã mạnh dạng hơn trong việc

phát triển sản phẩm cho vay và các sản phẩm tài chính đi kèm.

Trên cơ sở hệ thống và khái quát các vấn đề lý luận về Tài chính vi mô tại các Tổ

chức Tài chính vi mô, trên cơ sở đó phân tích những vấn đề thực tiễn trong quá trình

công tác tại đơn vị những năm 2017 – 2019, đồng thời kết hợp với những kiến thức đã

được học tại nhà trường về tín dụng ngân hàng. Trên cơ sở đó đề xuất và kiến nghị các

giải pháp hoàn thiện mở rộng phương hướng phát triển công tác về tài chính vi mô tại

Tổ chức tài chính vi mô CEP chi nhánh Cần Đước trong những năm tới.

Đề tài góp phần vào việc phát triển và nâng cao chất lượng cho vay của tổ chức

Tài chính vi mô CEP chi nhánh Cần Đước vào các vấn đề thực tế. Kết quả của đề tài

không những giúp cho Ban giám đốc Tổ chức Tài chính vi mô CEP chi nhánh Cần Đước

đề ra các giải pháp hữu hiệu và thích hợp nhằm phát triển và nâng cao chất lượng cho

vay của đơn vị trong những năm kế tiếp.

ABSTRACT

Microfinance plays a very important role in developing countries such as

Vietnam, where the share of agriculture-forestry-fishery is high, loan sharks, poverty

rates are always at high level. In Vietnam alone, microfinance is still a very new concept,

not widely known and understood correctly or fully. In Vietnam, microfinance

institutions are still small, capital size and operation is not wide, financial services are

low, quality of service is not high.

In addition to microfinance institutions competing with banks, financial firms

have similar lending products. As with many banks, financial firms operate in the same

area and provide services that lead to relatively easy access to capital, resulting in too

much debt. insolvency, debt default, etc. The microfinance institutions are in danger of

losing their debt and overdue debts because customers have fallen into the trap. At

present, Vietnam has a relatively complete legal framework to guide, support and

manage the operations of microfinance organizations, so many microfinance institutions

are stronger in the development of production loans and financial products.

Based on the system and the general issues of Microfinance theories at

Microfinance Institutions, on that basis, analyze the practical issues in the work process

in the unit for 2017 - 2019, at the same time combining with the knowledge learned at

the school about bank credit. On that basis, we propose and recommend solutions to

improve the direction of microfinance development at CEP branch in Can Duoc in the

coming years.

This project contributes to the development and improvement of the quality of

microfinance lending by CEP branch in Can Duoc district on practical issues. The results

of the project not only help the Board of Directors of Microfinance Institutions CEP Can

Duoc Branch to devise effective and appropriate solutions to develop and improve the

quality of lending in the next years.

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................... i

LỜI CẢM ƠN ................................................................................................................ ii

NỘI DUNG TÓM TẮT ................................................................................................ iii

ABSTRACT .................................................................................................................. iv

MỤC LỤC ...................................................................................................................... v

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .......................................................................... vii

DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU ......................................................................... viii

PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................................ 1

1. SỰ CẦN THIẾT CỦA ĐỀ TÀI................................................................................ 1

2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU ..................................................................................... 2

3. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU .................................................................................. 2

4. PHẠM VI NGHIÊN CỨU ........................................................................................ 2

5. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU ........................................................................................ 2

6. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................................................ 2

CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TÍN DỤNG, TÍN DỤNG NGÂN HÀNG VÀ

HOẠT ĐỘNG CHO VAY CỦA TỔ CHỨC TÀI CHÍNH VI MÔ ......................... 4

1.1 Lý luận chung về tín dụng ........................................................................................ 4

1.2 Tổng quan về tín dụng ngân hàng ............................................................................. 5

1.3 Tổng quan về tài chính vi mô ................................................................................. 11

1.4 Đặc điểm sản phẩm cho vay của tổ chức tài chính vi mô ..................................... 12

1.5 Vai trò sản phẩm cho vay của tồ chức tài chính vi mô .......................................... 14

1.6 Các sản phẩm cho vay của tổ chức tài chính vi mô ............................................... 15

1.7 Các nhân tố ảnh hưởng đến sản phẩm cho vay của tổ chức tài chính vi mô ......... 17

1.8 Sự cần thiết nâng cao hiệu quả cho vay của tổ chức tài chính vi mô CEP ............. 19

1.9 Kinh nghiệm hoạt động của một số tổ chức tài chính vi mô trên thế giới và bài học

kinh nghiệm cho Việt Nam ........................................................................................... 20

KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ............................................................................................ 26

CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG HIỆU QUẢ CHO VAY CỦA TỔ CHỨC TÀI

CHÍNH VI MÔ CEP CHI NHÁNH CẦN ĐƯỚC, TỈNH LONG AN .................... 27

2.1 Quá trình hình thành và phát triển của Tổ chức tài chính vi mô CEP .................. 27

2.2 Khái quát về Tổ chức tài chính vi mô CEP - chi nhánh Cần Đước ....................... 32

2.3 Thực trạng về hoạt động cho vay của Tổ chức tài chính vi mô CEP - chi nhánh Cần

Đước từ năm 2017 - 2019 ............................................................................................. 41

2.4 Phân tích kết quả hoạt động cho vay của Tổ chức tài chính vi mô CEP - chi nhánh

Cần Đước từ năm 2017 - 2019 ...................................................................................... 43

KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ............................................................................................ 49

CHƯƠNG 3. GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ CHO VAY CỦA TỔ CHỨC

TÀI CHÍNH VI MÔ CEP CHI NHÁNH CẦN ĐƯỚC, TỈNH LONG AN ............ 50

3.1 Định hướng phát triển của Tổ chức tài chính vi mô CEP - chi nhánh Cần Đước .. 50

3.2 Giải pháp phát triển và nâng cao hiệu quả cho vay của Tổ chức tài chính vi mô CEP

- chi nhánh Cần Đước .................................................................................................. 51

3.3 Kiến nghị ................................................................................................................. 55

KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ............................................................................................ 56

KẾT LUẬN .................................................................................................................. 57

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................. 59

vii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

STT Chữ viết tắt Chữ đầy đủ

Capital Aid For Employment Of The Poor

Microfinance Institution -Tổ chức tài chính vi mô trách CEP

nhiệm hữu hạn một thành viên cho người lao động 1

nghèo tự tạo việc làm (Tên gọi tắt: Tổ chức tài chính vi

mô CEP)

Gross Domestic Product - Tổng sản phẩm quốc nội GDP 2

Non-governmental Organization - Tổ chức phi chính NGO 3 phủ

UNFPA United Nations Population Fund - Quỹ liên hiệp quốc 5 về dân số

United States dollar - Đồng đô la Mỹ USD 4

World Trade Organization - Tổ chức thương mại Quốc WTO 6 tế

viii

DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU

Số hiệu Tên sơ đồ Trang sơ đồ

Sơ đồ Tổ chức tài chính vi mô CEP 40 2.1.

Số hiệu Tên bảng biểu Trang

bảng biểu

2.1. Chỉ số Tổ chức tài chính vi mô CEP 28

Tóm tắt các hoạt động dự án Tổ chức tài chính vi mô CEP 31 2.2.

Tỷ trọng dư nợ cho vay 43 2.3.

2.4. Bảng so sánh cơ cấu dư nợ cho vay 44

PHẦN MỞ ĐẦU

1. SỰ CẦN THIẾT CỦA ĐỀ TÀI

Tài chính vi mô có vai trò rất quan trọng đối với các nước đang phát triển như

Việt Nam khi mà tỷ trọng nông – lâm – ngư nghiệp nông thôn chiếm tỷ trọng lớn, nạn

cho vay vay nặng lãi, tỷ lệ đói nghèo luôn ở mức cao. Riêng ở Việt Nam, tài chính vi mô

vẫn còn là một khái niệm rất mới mẻ, chưa được biết đến rộng rãi và được hiểu một cách

chính xác hoặc đầy đủ. Ở Việt Nam, các tổ chức tài chính vi mô còn ít, quy mô vốn và

hoạt động chưa rộng, dịch vụ tài chính còn ít, chất lượng phục vụ chưa cao.

Sau khi Việt Nam trở thành thành viên thứ 150 của Tổ chức Thương mại Thế giới

WTO và thực hiện các cam kết hội nhập đã mở ra nhiều cơ hội và thách thức cho ngành

tài chính nói chung cũng như ngành tài chính vi mô nói riêng, bao gồm cả các cơ hội cho

Tổ chức tài chính vi mô. Ở góc độ hội nhập đã giúp cho tổ chức tài chính vi mô có thêm

nhiều khách hàng từ khu vực nông – lâm – ngư nghiệp hay kinh doanh buôn bán nhỏ do

họ không có nhiều cơ hội được tiếp cận với các dịch vụ tài chính từ các tổ chức ngân

hàng.

Bên cạnh việc các tổ chức tài chính vi mô phải cạnh tranh với các ngân hàng,

công ty tài chính có sản phẩm cho vay tương đồng. Cùng với việc nhiều ngân hàng, công

ty tài chính hoạt động trên cùng một địa bàn và cung ứng dịch vụ dẫn đến khả năng tiếp

cận nguồn vốn của người dân tương đối dễ dàng và hậu quả là gây ra nợ nần quá nhiều,

mất khả năng chi trả, vỡ nợ… Các tổ chức tài chính vi mô có nguy cơ không thu được

nợ, nợ quá hạn tăng cao vì khách hàng đã rơi vào bẫy nợ. Hiện tại Việt Nam cũng đã có

1 khung pháp lý tương đối hoàn chỉnh để định hướng, hỗ trợ và quản lý hoạt động của

tổ chức tài chính vi mô nên nhiều tổ chức tài chính vi mô đã mạnh dạn hơn trong việc

phát triển sản phẩm cho vay và các sản phẩm tài chính đi kèm.

Nhận thức được những vấn đề trên và xuất phát từ thực tiễn hoạt động cho vay và

quá trình công tác tại Tổ chức tài chính vi mô CEP chi nhánh Cần Đước, tác giả chọn đề

tài: “Hiệu quả cho vay của Tổ chức Tài chính vi mô CEP chi nhánh Cần Đước –

tỉnh Long An” làm luận văn thạc sỹ ngành Tài chính Ngân hàng.

2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU

Mục tiêu chung: Đánh giá, phân tích thực trạng hiệu quả cho vay vay tại Tổ

chức tài chính vi mô CEP – Chi nhánh Cần Đước nhằm nâng cao hiệu quả cho vay tại

đơn vị.

Mục tiêu cụ thể

- Phân tích, đánh giá thực trạng hiệu quả cho vay tại Tổ chức tài chính vi mô CEP

– Chi nhánh Cần Đước.

- Đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả cho vay tại Tổ chức tài chính vi mô

CEP – Chi nhánh Cần Đước.

3. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU

Đối tượng nghiện cứu là hiệu quả cho vay của tổ chức tài chính vi mô và thực tiễn

hiệu quả cho vay tại Tổ chức tài chính vi mô CEP – Chi nhánh Cần Đước.

4. PHẠM VI NGHIÊN CỨU

Phạm vi về không gian địa điểm: Tại Tổ chức tài chính vi mô CEP – Chi nhánh

Cần Đước.

Phạm vi về thời gian: Thời gian 2017 - 2019

5. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU

-Thực trạng hiệu quả cho vay tại Tổ chức tài chính vi mô CEP – Chi nhánh Cần

Đước trong giai đoạn 2017 -2019 đạt được những thành công gì, còn gặp phải những

hạn chế gì cần khắc phục?

- Giải pháp nào để nâng cao hiệu quả cho vay của Tổ chức tài chính vi mô CEP

– Chi nhánh Cần Đước?

6. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

Luận văn sử dụng phương pháp định tính, trình bày theo kết cấu 3 chương với các

phương pháp nghiên cứu bao gồm:

- Phương pháp kế thừa lý luận cơ bản

- Phương pháp thống kê phân tích, phân loại số liệu thực tế

- Phương pháp tổng hợp, đối chiếu để đánh giá kết quả

- Phương pháp kết hợp giữa lý luận và thực tiễn để đề xuất giải pháp hữu ích.

Nguồn dữ liệu: Luận văn chủ sử dụng dữ liệu thứ cấp bao gồm giáo trình, sách

tham khảo chuyên ngành, các bài báo đăng trên các tạp chí, các công trình nghiên cứu

khoa học đã được công bố trước đây, các báo cáo tổng kết về kết quả kinh doanh của Tổ

chức tài chính vi mô CEP chi nhánh Cần Đước từ năm 2017, 2018 và 2019

CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TÍN DỤNG, TÍN DỤNG NGÂN HÀNG

VÀ HOẠT ĐỘNG CHO VAY CỦA TỔ CHỨC TÀI CHÍNH VI MÔ

1.1 Lý luận chung về tín dụng:

1.1.1Khái niệm về tín dụng:

Tín dụng là quan hệ vay mượn, quan hệ sử dụng vốn lẫn nhau giữa người đi vay

và người cho vay theo nguyên tắc hoàn trả. Nói cách khác tín dụng là sự chuyển giao

tạm thời quyền sử dụng một lượng giá trị được biểu hiện bằng hình thái tiền tệ hoặc tài

sản hiện vật từ người cho vay sang người vay với những điều kiện nhất định để sau một

thời gian nhất định người cho vay thu được một lượng giá trị danh nghĩa lớn hơn ban

đầu. Tín dụng xuất phát từ thuật ngữ Credits, được hiểu là sự cho vay, cho mượn và cũng

được hiểu là sự tín nhiệm, sự tin tưởng. Như vậy có thể hiểu là sự cho vay, cho mượn

dựa trên sự tín nhiệm và uy tín của các bên tham gia. Tín dụng được mô tả theo sơ đồ

1. Cho vay vốn

*Chủ thể cho vay *Chủ thể đi vay

2. Hoàn trả vốn và lãi

1.1.2 Phân loại tín dụng:

Khi nền kinh tế càng phát triển thì quan hệ tín dụng càng đa dạng, tùy thuộc vào

cơ sở xem xét mà có thể phân thành nhiều loại hình tín dụng khác nhau:

a. Căn cứ vào thời hạn tín dụng:

Tín dụng ngắn hạn: là loại tín dụng có thời hạn từ 1 năm trở xuống.

Tín dụng trung hạn: là loại tín dụng có thời hạn từ trên 1 năm đến 5 năm.

Tín dụng dài hạn: là loại tín dụng có thời hạn trên 5 năm trở lên.

b. Căn cứ vào đối tượng tín dụng:

Tín dụng vốn lưu động: Nhằm đáp ứng nhu cầu vốn lưu động của đối tượng đi

vay.

Tín dụng vốn cổ phần: Nhằm đáp ứng nhu cầu để hình thành tài sản cố định của

đối tượng đi vay.

Tín dụng vốn cố định: Nhằm đáp ứng nhu cầu để hình thành tài sản cố định của

đối tượng đi vay.

c. Căn cứ vào mục đích tín dụng:

Tín dụng cho sản xuất kinh doanh

Tín dụng cho tiêu dùng

d. Căn cứ vào chủ thể quan hệ tín dụng:

Tín dụng thương mại: Phản ảnh quan hệ sử dụng vốn lẫn nhau giữa người sản

xuất kinh doanh được thể hiện dưới hình thức mua bán chịu hàng hóa.

Tín dụng nhà nước: Phản ảnh quan hệ tín dụng giữa nhà nước với dân cư và các

chủ thể kinh tế khác. Trong đó Nhà nước là người đi vay đồng thời là người cho vay để

đảm bảo thực hiện chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước trong quản lý kinh tế xã hội.

Tín dụng ngân hàng: Phản ảnh quan hệ vay mượn vốn tiền tệ giữa các ngân hàng

với các chủ thể khác trong nền kinh tế.

1.1.3 Căn cứ vào mức độ an toàn:

Tín dụng có đảm bảo bằng tài sản hoặc bảo lãnh của bên thứ ba.

Tín dụng có đảm bảo có mức độ an toàn cao hơn, trong trường hợp người đi vay

không trả được gốc và lãi cho ngân hàng.

Tín dụng không có đảm bảo.

Tín dụng không có đảm bảo ở mức độ cao hơn, trong trường hợp người đi vay

không có khả năng trả nợ. [1]

1.2 Tổng quan về tín dụng ngân hàng:

1.2.1Khái niệm về tín dụng ngân hàng:

Tín dụng ngân hàng là quan hệ tín dụng giữa các ngân hàng với các công ty, tổ

chức kinh tế, các tổ chức và cá nhân được thực hiện dưới hình thức ngân hàng đứng ra

huy động vốn bằng tiền và cho vay (cấp tín dụng) đối với các đối tượng nói trên.

Tín dụng ngân hàng là hình thức cấp tín dụng chủ yếu chiếm vị trí đặc biệt quan

trọng trong nền kinh tế.

Tín dụng ngân hàng ra đời và phát triển cùng với sự ra đời và phát triển của hệ

thống ngân hàng. Khác với tín dụng thương mại, tín dụng ngân hàng là hình thức tín

dụng chuyên nghiệp, hoạt động của nó hết sức đa dạng và phong phú.

1.2.2 Đặc điểm của tín dụng ngân hàng:

Đối tượng của tín dụng ngân hàng là vốn điều lệ, nghĩa là ngân hàng huy động

vốn và cho vay bằng tiền.

Trong tín dụng ngân hàng, các chủ thể của nó được xác định một cách rõ ràng,

trong đó ngân hàng vừa là người huy động vốn, vừa là người cho vay, còn các doanh

nghiệp, các tổ chức kinh tế cá nhân vừa là người gửi vốn vào ngân hàng vừa là người đi

vay.

Tín dụng ngân hàng vừa là tín dụng mang tính chất sản xuất kinh doanh gắn với

hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp vừa là tín dụng tiêu dùng, không

gắn với hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp, vì vậy quá trình vận động

và phát triển của tín dụng ngân hàng không hoàn toàn phù hợp với quá trình phát triền

của sản xuất và lưu thông hàng hóa.

1.2.3Vai trò của tín dụng ngân hàng:

Nói đến vai trò của tín dụng ngân hàng, là nói đến sự tác động của tín dụng ngân

hàng đối với nền kinh tế - xã hội. Vai trò của tín dụng ngân hàng thể hiện qua các nội

dung sau.

Một là: Tín dụng ngân hàng góp phần thúc đẩy sản xuất lưu thông hàng hóa phát

triển.

Tín dụng ngân hàng trước hết là nguồn cung ứng vốn cho các doanh nghiệp, tổ

chức kinh tế, nhờ được cung vốn mà các doanh nghiệp có điều kiện để phát triển sản

xuất kinh doanh.

Tín dụng ngân hàng vừa là một trong những công cụ quan trọng nhất để tập trung

vốn một cách hữu hiệu cho nền kinh tế, nhờ đó có thể đáp ứng nhu cầu vốn một cách

hữu hiệu cho các doanh nghiệp các tổ chức kinh tế, từ đó làm gia tăng năng lực sản xuất

của nền kinh tế.

Tín dụng ngân hàng vừa là công cụ tập trung vốn cho toàn bộ nền kinh tế mà còn

là công cụ thúc đẩy tích tụ vốn trong các doanh nghiệp, các tổ chức kinh tế.

Có thể nói trong mọi hình thái của nền kinh tế - xã hội, tín dụng ngân hàng đều

phát huy vai trò to lớn.

Đối với doanh nghiệp tín dụng góp phần cung ứng bao gồm vốn cố định, vốn lưu

động, vốn thanh toán.

Đối với dân chúng, tín dụng là cầu nối giữa tiết kiệm và đầu tư.

Đối với toàn xã hội, tín dụng làm tăng hiệu suất sử dụng đồng vốn, thúc đẩy sản

xuất kinh doanh phát triển.

Tất cả đều hợp lực và tác động lên đời sống kinh tế- xã hội kiến tạo ra động lực

phát triển rất mạnh mẽ mà không có công cụ tài chính nào có thể thay thế được.

Tín dụng ngân hàng có thể mở rộng cho mọi đối tượng trong xã hội; nó có thể

xâm nhập vào các ngành, với nhiều loại hình và quy mô hoạt động lớn, vừa và nhỏ,

không những xâm nhập vào lĩnh vực sản xuất kinh doanh mà còn xâm nhập vào nhiều

lĩnh vực như dịch vụ, đời sống. Vì vậy có thể khẳng định vai trò to lớn của tín dụng ngân

hàng trong việc thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế - xã hội.

Tín dụng ngân hàng không bị giới hạn về quy mô, có nghĩa là tín dụng ngân hàng

có thể cung ứng vốn cho nền kinh tế với số lượng rất lớn, với nhiều loại thời hạn khác

nhau, nhờ đó các doanh nghiệp không những có vốn kinh doanh mà còn có vốn để mở

rộng đầu tư, đổi mới thiết bị, nhằm nâng cao năng lực sản xuất, như vậy tín dụng ngân

hàng có tác động đẩy nhanh tốc độ phát triển của nền kinh tế.

Hai là: Tín dụng ngân hàng góp phần ổn định tiền tệ, ổn định thị trường giá cả.

Trong khi thực hiện chức năng thứ nhất là tập trung và phân phối lại vốn tiền tệ,

tín dụng ngân hàng đã góp phần làm giảm khối lượng tiền lưu thông trong nền kinh tế,

đặc biệt là tiền mặt trong tay các tần lớp dân cư, làm giảm áp lực lạm phát, như vậy góp

phần làm ổn định tiền tệ. Mặt khác, do cung ứng vốn tín dụng cho nền kinh tế, tạo điều

kiện cho các doanh nghiệp hoàn thành kế hoạch sản xuất kinh doanh… làm cho sản xuất

ngày càng phát triển, sản xuất hàng hóa hàng hóa dịch vụ làm ra ngày càng nhiều, đáp

ứng được nhu cầu ngày càng tăng của xã hội, chính nhờ đó mà tín dụng góp phần làm

ổn định thì trường giá cả trong nước.

Hoạt động của tín dụng ngân hàng còn có tác dụng và ảnh hưởng lớn đến tình

hình lưu thông tiền tệ của đất nước. Nhờ hoạt động tín dụng ngân hàng mà vốn tiền tệ

của xã hội được huy động và sử dụng tối đa cho nhu cầu phát triển kinh tế; nó vừa có tác

dụng thúc đẩy nhanh tốc độ chu chuyển vốn, vừa làm cho các chu chuyển tiền tệ được

tập trung phần lớn qua hệ thống ngân hàng. Đó là điều kiện quan trọng để ổn định lưu

thông tiền tệ, ổn định giá cả thị trường.

Ba là: Tín dụng ngân hàng góp phần ổn định đời sống, tạo ra công ăn việc làm và

ổn định trật tự xã hội.

Một mặt, do tín dụng ngân hàng có tác dụng thúc đẩy nền kinh tế phát triển, sản

xuất hàng hóa và dịch vụ ngày càng gia tăng có thể thỏa mãn nhu cầu đời sống của người

lao động, mặt khác, do vốn tín dụng ngân hàng được cung ứng đã tạo ra khả năng trong

việc khai thác các tiềm năng sẵn có trong xã hội và tài nguyên thiên nhiên, về lao động,

đất đai, rừng… thu hút nhiều lực lượng lao động, để tạo ra lực lượng sản xuất để thúc

đẩy tăng trưởng kinh tế.

Một xã hội phát triển lành mạnh, đời sống được ổn định ai cũng có công ăn việc

làm… là tiền đề quan trọng ổn định trật tự xã hội.

Bốn là: Tín dụng ngân hàng góp phần phát triển các mối quan hệ quốc tế. Có thể

nói tín dụng ngân hàng còn có vai trò quan trọng để mở rộng và phát triển các mối quan

hệ kinh tế đối ngoại và mở rộng giao lưu quốc tế. Sự phát triển của tín dụng ngân hàng

không những ở trong phạm vi quốc nội mà còn mở rộng ra cả phạm vi quốc tế, nhờ đó

giúp đỡ và giải quyết các nhu cầu của nhau trong quá trình phát triển đi lên của mỗi

nước, làm cho các nước có điều kiện xích lại gần nhau hơn và cùng nhau phát triển.

Cần lưu ý là, bên cạnh những tác động tích cực và có lợi cho nền kinh tế xã hội,

tín dụng ngân hàng cũng có những mặt trái của nó, cần chủ động nhận diện để có biện

pháp phòng ngừa và khắc phục hậu quả:

-Tín dụng ngân hàng nếu phát triển với tốc độ quá cao và không được kiểm soát

chặt chẽ theo khuôn khổ pháp lý thì có thể dẫn đến những cuộc khủng hoảng tài chính

tiền tệ từ quy mô và phạp vi hẹp đến quy mô lớn trên phạm vi rộng gây hậu quả nặng nề

cho nền kinh tế xã hội.

-Với sự phát triển của tín dụng ngân hàng, theo hướng tập trung cho những nhóm

khách hàng, những ngành nghề có tính độc quyền hoặc canh tranh cao, dẫn đến sự tập

trung và sự phá sản, từ đó có thể làm gia tăng sự phân hòa giàu nghèo trong xã hội. [2]

1.2.4 Phân loại tín dụng ngân hàng:

a. Phân loại theo phương thức cho vay:

Cho vay theo món vay: là loại cho vay mà mỗi lần vay vốn khách hàng và ngân

hàng thực hiện thủ tục cho vay vốn cần thiết và ký kết hợp đồng tín dụng.

Cho vay theo hạn mức tín dụng: là loại cho vay mà ngân hàng và khách hàng xác

định và thỏa thuận một hạn mức tín dụng duy trì trong một khoảng thời gian xác định và

thỏa thuận một hạn mức tín dụng duy trì trong một khoản thời gian xác định.

Cho vay theo hạn mức thấu chi: là việc cho vay mà ngân hàng thỏa thuận bằng

văn bản chấp thuận cho khách hàng chi vượt số tiền có trên tài khoản thanh toán của

khách hàng.

b. Phân loại theo thời gian:

Tín dụng ngắn hạn: là khoản tín dụng do ngân hàng thực hiện cho khách hàng có

thời hạn đến 12 tháng., để bù đắp thiếu hụt vốn lưu động cho các doanh nghiệp, các nhu

cầu chi tiêu dùng ngắn hạn của cá nhân.

Tín dụng trung hạn: là loại tín dụng có thời hạn trên 12 tháng đến 5 năm. Đây là

các khoản chi vay trung hạn của ngân hàng thương mại để người đi vay sử dụng vốn cho

đầu tư trung hạn. Người đi vay được sử dụng để mua sắm tài sản cố định, cải tiến hoặc

đổi mới thiết bị công nghệ, mở rộng sản xuất kinh doanh theo dự án đầu tư đã trình cho

ngân hàng.

Tín dụng trung hạn: là loại tín dụng có thời hạn trên 5 năm. Đây là khoản cho vay

dài hạn nhằm đáp ứng nhu cầu đầu tư của doanh nghiệp, của các tổ chức kinh tế, trong

việc mua sắm tài sản cố định, xây dựng lắp đăt máy móc thiết bị, dây chuyền sản xuất,

nhà xưởng, các máy móc thiết bị, phương tiện vận tải… có quy mô lớn vòng đời dài.

c. Phân loại theo mục đích sử dụng vốn:

Cho vay sản xuất kinh doanh: là loại cho vay các nhu cầu vốn với mục đích phục

vụ trục tiếp hoặc gián tiếp cho sản xuất kinh doanh.

Cho vay tiêu dùng: là loại cho vay các nhu cầu vốn nhằm mục đích phục vụ cho

việc tiêu dùng.

Cho vay bất động sản: là loại cho vay liên quan đến việc mua sắm, xây dựng nhà

ở, đất đai, bất động sản trong lĩnh vực công nghiệp, thương mại, dịch vụ.

Cho vay công nghiệp và thương mại: là loại cho vay ngắn hạn để bổ sung vốn lưu

động.

Cho vay phát triển nông nghiệp nông thôn: là loại cho vay các đối tượng trên địa

bàn nông thôn.

d. Phân loại theo mức độ tín nhiệm đối với khách hàng:

Cho vay có đảm bảo bằng bất động sản: là loại cho vay có tài sản thế chấp, cầm

cố, hay bảo lãnh của bên thứ ba, hoặc tài sản bảo đảm hình thành trong tương lai.

Cho vay không có bảo đảm bằng tài sản: là loại cho vay không có tài sản thế chấp,

cầm cố, bảo lãnh; việc cho vay này do chính các tổ chức tín dụng lựa chọn với những

điều kiện cụ thể nhất định.

e.Phân loại theo xuất xứ tín dụng:

Cho vay trực tiếp; Cho vay trực tiếp; ngân hàng cấp vốn trực tiếp cho người có

nhu cầu, đồng thời người đi vay trực tiếp trả nợ vay cho ngân hàng.

Ngân hàng tài trợ trực tiếp cho người có nhu cầu và người vay trực tiếp sử dụng

vốn và trực tiếp trả nợ ngân hàng.

Cho vay gián tiếp: là khoản cho vay được thực hiện thông qua việc mua lại các

khế ước hoặc chứng từ nợ đã phát sinh và còn trong thời hạn thanh toán như: chiếc khấu

thương mại, bao thanh toán.

Ngân hàng tài trợ vốn cho người có nhu cầu thông qua tổ vay vốn, các doanh

nghiệp cung ứng và bao tiêu sản phẩm cho nông dân trên cơ sở thỏa thuận trước giữa ba

bên.

Ngoài ra ngân hàng còn thực hiện các nghiệp vụ bảo lãnh khách hàng bằng uy tín

của mình, tuy chưa bỏ vốn ra nhưng nếu khách hàng không thực hiện nghĩa vụ theo hợp

đồng thì ngân hàng có nghĩa vụ trả thay.

f. Phân loại theo khách hàng vay vốn:

Cho vay khách hàng doanh nghiệp

Cho vay khách hàng cá nhân.

1.3 Tổng quan về tài chính vi mô:

1.3.1 Khái niệm về tài chính vi mô:

Tài chính vi mô là việc cấp cho các hộ gia đình có thu nhập thấp các khoản vay

nhỏ (gọi là tín dụng vi mô), nhằm mục đích giúp họ tham gia vào các hoạt động sản xuất

hoặc khởi tạo các hoạt động kinh doanh nhỏ. Tài chính vi mô thường kéo theo hàng loạt

các dịch vụ khác như tín dụng, tiết kiệm, bảo hiểm, vì những người nghèo, người có thu

nhập thấp có nhu cầu rất lớn đối với các sản phẩm tài chính, nhưng khó tiếp cận được

các thể chế tài chính chính thức.

Tài chính vi mô bao gồm các dịch vụ nhỏ: tín dụng, tiết kiệm, thanh toán, bảo

hiểm phục vụ cho các cá nhân, hộ gia đình nghèo và các doanh nghiệp siêu nhỏ mà không

cần tài sản thế chấp. Tập trung vào nhóm khách hàng rủi ro nhưng tài chính vi mô vẫn

có thể tồn tại và phát triển lớn mạnh trên khắp thế giới nhờ vào các biện pháp đặc thù

bảo đảm cho tỉ lệ hoàn trả nợ vay cao và cơ chế sàng lọc khách hàng hiệu quả, bao gồm

cơ chế cho vay theo nhóm để những người vay có thể giám sát và hỗ trợ lẫn nhau, lịch

trình trả nợ vay thường xuyên và cơ chế tiết kiệm bắt buộc thay thế biện pháp đảm bảo

bằng tài sản. Đây là những yếu tố quan trọng đảm bảo khả năng thu hồi vốn, sự an toàn

và bền vững về tài chính của hoạt động này.

Đặc trưng của tài chính vi mô của Việt Nam thể hiện ở 3 góc độ: cá nhân, hộ gia

đình có thu nhập thấp, doanh nghiệp siêu nhỏ, sử dụng cơ chế cho vay và thu hồi vốn

theo nhóm những người tương tự nhau nhằm đảm bảo tỉ lệ hoàn trả cao.

1.3.2 Khái niệm về tổ chức tài chính vi mô:

Tổ chức tài chính vi mô là loại hình tổ chức tín dụng chủ yếu thực hiện một số

hoạt động ngân hàng nhằm đáp ứng nhu cầu của các cá nhân, hộ gia đình có thu nhập

thấp và doanh nghiệp siêu nhỏ.

Tổ chức tài chính vi mô thực hiện việc cung cấp dịch vụ tài chính vi mô vừa,

nhỏ, rất nhỏ; chủ yếu bao gồm: ngân hàng, hợp tác xã, tổ chức phi chính phủ, ... nhằm

thực hiện nhiều mục tiêu khác nhau (xóa đói, giảm nghèo, hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ, phát

huy vai trò của phụ nữ và mục tiêu xã hội ...), thông qua phương thức hoạt động khác

nhau (cho vay theo tổ nhóm, cho vay cá nhân, tiết kiệm bắt buộc, tiết kiệm tự nguyện,

...)

1.3.3 Khái niệm về tín dụng vi mô:

Tín dụng vi mô là khoản cho vay có giá trị nhỏ, có hoặc không có đảm bảo cho

các cá nhân, hộ gia đình có thu nhập thấp để sử dụng vào các hoạt động tạo thu nhập và

cải thiện điều kiện sống. Khoản cho vay đối với một khách hàng được coi là tín dụng vi

mô khi tổng dư nợ cho vay của tổ chức tài chính vi mô đối với khách hàng đó không

vược quá năm mươi triệu đồng. Mức cho vay này có thể được Thống đốc Ngân hàng nhà

nước điều chỉnh theo từng thời kỳ.

1.4 Đặc điểm sản phẩm cho vay của tổ chức tài chính vi mô:

Xu hướng chung, các tổ chức tài chính vi mô luôn cố gắng có những quy định về

điều kiện vay vốn và thủ tục vay vốn thuận lợi, đơn giản để giúp khách hàng tiếp cận dễ

dàng với dịch vụ tín dụng của họ và giảm các chi phí khi tiếp cận với dịch vụ này. Trên

thực tế, một số điều kiện vay vốn có thể là rào cản khiến cho khách hàng khó hoặc không

thể tiếp cận được với dịch vụ tài chính của các tổ chức tài chính, đặc biệt là các tổ chức

tài chính chính thức. Với khách hàng là những người có thu nhập thấp thì họ rất khó tiếp

cận vốn vay từ các tổ chức tín dụng nếu điều kiện vay vốn cần có tài sản thế chấp. Để

loại bỏ rào cản này, hầu hết các tổ chức tài chính vi mô đã áp dụng phương pháp cho vay

thông qua bảo lãnh nhóm và tín chấp thay cho điều kiện thế chấp tài sản. Ngoài việc

dùng nhóm liên đới để bảo lãnh cho vay, một số tổ chức tài chính vi mô có thể sử dụng

một số hình thức khác thay tài sản thế chấp khi cho vay vốn như: cho vay dựa vào sự

bảo lãnh của người khác, có thể là người thân của khách hàng và người này có khả năng

và cam kết chịu trách nhiệm trả nợ nếu khách hàng đó không trả nợ được, hoặc cho vay

dựa vào uy tín cá nhân, với những khách hàng thân quen, truyền thống, có lịch sử tín

dụng tốt và có khả năng trả nợ. Bên cạnh hình thức cho vay dựa trên sự bảo lãnh/uy tín

thay cho thế chấp, một số tổ chức tài chính vi mô sử dụng cả các hình thức thế chấp. Hai

hình thức phổ biến nhất là thế chấp bằng tài sản và thế chấp bằng tiền tiết kiệm bắt buộc.

Với hình thức thế chấp bằng tiền tiết kiệm bắt buộc, khách hàng sẽ phải có số dư tối

thiểu ở mức nào đó (có thể được tính bằng % của món vay) và số tiền này không được

rút khi mà vốn vay chưa được trả hết. Hình thức cho vay thế chấp thường áp dụng khi tổ

chức tài chính vi mô cho vay cá nhân. Nhưng cũng có tổ chức tài chính vi mô khi cho

vay qua nhóm vẫn yêu cầu thành viên gửi tiết kiệm bắt buộc và không được rút đến khi

vốn vay được trả hết hay không còn tham gia nhóm nữa. Và khoản tiết kiệm bắt buộc đó

như là khoản thế chấp giúp tổ chức tài chính vi mô giảm thiểu phần nào rủi ro mất vốn

nếu nó xảy ra. Ngoài ra, một trong những điều kiện vay vốn quan trọng khác các tổ chức

tài chính vi mô cũng đề cập đến là đối tượng nào sẽ được tiếp cận vay vốn. Tùy từng tổ

chức tài chính vi mô mà các quy định sau đối với khách hàng có thể được đưa vào hoặc

không đưa vào điều kiện vay vốn của tổ chức:

-Có năng lực pháp luật dân sự, năng lực hành vi dân sự.

-Có hộ khẩu thường trú và thường xuyên sinh sống tại địa phương.

-Khả năng khả năng sử sụng vốn vay và khả năng trả nợ.

-Không có nợ quá hạn hoặc nợ khó đòi từ các tổ chức tín dụng khác.

-Mục đích sử dụng vốn vay hợp pháp hoặc chỉ được sử dụng cho mục đích phát

triển sản xuất, kinh doanh tạo thu nhập.

-Có kế hoạch/phương án sử dụng vốn vay khả thi, hiệu quả. [11]

Thủ tục và qui trình vay vốn Đơn giản hóa thủ tục và quy trình xét vay là nguyên

tắc quan trọng các tổ chức tài chính vi mô cần phải quan tâm. Việc giảm thiểu tối đa các

thủ tục hành chính, giấy tờ và quy trình xét vay sẽ giúp khách hàng có thể tiếp cận nhanh

chóng, kịp thời với vốn vay, đồng thời giảm chi phí cho họ trong quá trình đi vay. Trên

thực tế, hầu hết các tổ chức tài chính vi mô có thủ tục và quy trình xét vay đơn giản,

thuận lợi cho khách hàng. Do chủ yếu cho vay với hình thức bảo lãnh nhóm và tín chấp,

nên trong hồ sơ vay vốn không cần có các giấy tờ liên quan đến tài sản bảo đảm hoặc

giấy tờ chứng minh về thu nhập của khách hàng. Các phương án sản xuất, kinh doanh từ

nguồn vốn vay phức tạp cũng thường không được yêu cầu, nếu có cũng chỉ là kế hoạch

đơn giản về sử dụng nguồn vốn vay. Với nhiều tổ chức tài chính vi mô, khách hàng chỉ

cần có đơn vay vốn là đủ, nhưng điều quan trọng là phải có chữ ký bảo lãnh của các

thành viên trong cùng nhóm. Nếu áp dụng phương pháp cho vay qua nhóm, quy trình về

thẩm định xét vay sẽ được đơn giản hóa và tiết kiệm về thời gian, chi phí rất nhiều. Nhân

viên tín dụng sẽ không mất nhiều thời gian để đến từng cá nhân khách hàng thẩm định

vốn vay. Việc bình xét, thẩm định vốn vay sẽ được chuyển giao cho nhóm. Tuy nhiên,

vấn đề cần lưu ý ở đây là phải phát triển được các nhóm hoạt động hiệu quả.

1.5 Vai trò sản phẩm cho vay của tổ chức tài chính vi mô:

1.5.1. Đối với nền kinh tế:

Môi trường kinh tế là điều kiện cho sự phát triển của lĩnh vực tài chính nói chung,

và của tổ chức tài chính vi mô nói riêng. Sự phát triển của nền kinh tế có ảnh hưởng

không nhỏ đến khả năng phát triển sản phẩm dịch vụ tài chính vi mô thông qua tác động

tới nhu cầu và cách thức sử dụng sản phẩm dịch vụ tài chính của khách hàng. Môi trường

kinh kế thuận lợi, đang tăng trưởng, sức mua cao, sản xuất mở rộng sẽ tác động làm nhu

cầu sử dụng các dịch vụ tài chính tăng lên do người dân cần vay thêm vốn để đầu tư sản

xuất kinh doanh, khi sản xuất kinh doanh phát triển mang lại lợi nhuận, người dân lại có

thêm nhu cầu về một sản phẩm tiết kiệm phù hợp… do đó các sản phẩm dịch vụ tài chính

sẽ có điều kiện để mở rộng và phát triển. Nhưng khi nền kinh tế lâm vào tình trạng khủng

hoảng hay chậm phát triển, nhu cầu tiêu dùng giảm mạnh, sản xuất kinh doanh sẽ bị ảnh

hưởng. Do đó, nhu cầu về các sản phẩm dịch vụ tài chính cũng giảm, các sản phẩm dịch

vụ tài chính vi mô cũng giảm về cả quy mô và tốc độ tăng trưởng.

1.5.2 Đối với tổ chức tài chính vi mô:

Sản phẩm dịch vụ tài chính vi mô được cung ứng bởi nhiều loại tổ chức khác

nhau, mỗi một tổ chức đều xây dựng cho mình một chiến lược hoạt động cụ thể. Chiến

lược hoạt động là phương châm và kế hoạch có tính chất toàn cục, xác định mục tiêu chủ

yếu và sự sắp xếp, tổ chức lực lượng trong một giai đoạn nhất định của tổ chức nhằm

mục tiêu phát triển. Tùy vào mỗi tổ chức có kế hoạch kinh doanh khác nhau, thậm chí

đối với một tổ chức, trong những thời kỳ khác nhau sẽ có các kế hoạch kinh doanh khác

nhau vì theo đuổi các mục tiêu ngắn hạn khác nhau. Theo đó, các sản phẩm dịch vụ cung

ứng cũng sẽ phụ thuộc nhiều vào chiến lược hoạt động của các tổ chức cung ứng. Lấy ví

dụ, đối với các sản phẩm dịch vụ tài chính vi mô do ngân hàng thương mại cung cấp sẽ

phụ thuộc vào chiến lược hoạt động của ngân hàng qua các giai đoạn, các sản phẩm dịch

vụ tài chính vi mô sẽ được mở rộng hay thu hẹp tùy theo định hướng kinh doanh của

ngân hàng thương mại đó tăng cường hay giảm bớt sự tập trung vào phân khúc thị trường

khách hàng thu nhập thấp trong toàn bộ danh mục khách hàng của ngân hàng. Ngoài ra,

chiến lược hoạt động của mỗi tổ chức cung ứng tài chính vi mô còn quyết định cách

thức phân phối sản phẩm dịch vụ, giá thành sản phẩm dịch vụ, thiết kế của các sản phẩm

dịch vụ…

1.5.3 Đối với khách hàng:

Tài chính vi mô bên cạnh việc giúp khách hàng xóa đói giảm nghèo cùng cực,

việc giảm nghèo bền vững cũng là một yêu cầu trọng tâm, then chốt. Không có khái niệm

cụ thể về giảm nghèo bền vững, nhưng ta có thể hiểu giảm nghèo bền vững là việc Nhà

nước và các cơ quan chức năng cung cấp cho người nghèo cũng phương thức phát triển

mới mà tự họ không thể tự tiếp cận và duy trì, bên cạnh đó là hỗ trợ trong việc ngăn ngừa

và loại trừ các yếu tố gây rủi ro, chứ không chỉ khắc phục hậu quả sau rủi ro. Để khách

hàng có thể tự lập trong tăng thu nhập và tăng mức độ hưởng thụ trong các dịch vụ xã

hội khác, mà không phải dựa vào các biện pháp thoát nghèo nhanh như tặng nhà, tặng

phương tiện sống… Và đặc biệt, sự hỗ trợ giảm nghèo này phải được xác lập trên nguyên

tắc ưu tiên các vùng có khả năng, điều kiện thoát nghèo nhanh và có thể lan tỏa ra các

vùng lân cận. Trong những năm qua, các tổ chức tài chính vi mô đã đạt được nhưng

thành tựu đáng kể về phát triển kinh tế - xã hội và giảm nghèo bền vững.

1.6 Các sản phẩm cho vay của tổ chức tài chính vi mô:

1.6.1 Cho vay tăng thu nhập đoàn viên công đoàn:

Đối tượng vay vốn là khách hàng công nhân viên đang làm việc tại các đơn vị

đóng trên địa bàn hoạt động.

Thời hạn vay tối đa 3 năm.

Hạn mức cho vay, lãi suất cho vay theo quy định từng thời kỳ.

Trả gốc, lãi vay hàng tháng.

1.6.2.Cho vay tăng thu nhập nhân dân lao động:

Đối tượng vay vốn là khách hàng nhân dân lao động, có khả năng lao động, có

nhà ở ổn định và cư trú hợp pháp tại địa phương.

Thời hạn vay tối đa 3 năm.

Hạn mức cho vay và lãi suất cho vay quy định trong từng thời kỳ.

Trả gốc, lãi tiền vay hàng tuần, hàng tháng.

1.6.3.Cho vay mùa vụ nhân dân lao động:

Đối tượng vay vốn là khách hàng nhân dân lao động, có khả năng lao động, có

nhà ở ổn định và cư trú hợp pháp tại địa phương. Có nhu cầu vốn để đầu tư vào các hoạt

động thời vụ thuộc lĩnh vực nông, lâm, ngư, diêm nghiệp. Có nhu cầu vốn lớn hơn hạn

mức cho vay tối đa của sản phẩm cho vay tăng thu nhập nhân dân lao động hoặc có khả

năng hoàn trả khác với hàng tuần, tháng do thu nhập chính hộ gia đình khách hàng đều

từ hoạt động thời vụ.

Thời hạn vay tối đa 2 năm.

Hạn mức cho vay, lãi suất cho vay theo quy định trong từng thời kỳ.

Trả gốc, tiền lãi vay hàng tuần, hàng tháng, hoặc theo mùa vụ. Trường hợp theo

mùa vụ, thì kỳ hạn trả nợ lãi tiền vay là hàng tháng. Trường hợp đặc biệt có thể ân hạn

thời gian bắt đầu trả nợ gốc.

1.6.4.Cho vay khẩn cấp:

Đối tượng vay vốn là khách hàng đang có dư nợ, có nhu cầu tiền mặt khẩn cấp để

trang trải các khoản chi phí phát sinh đột xuất cho khách hàng, người thân trong hộ gia

đình khách hàng do bệnh tật, tai nạn, ma chay, thiên tai, hoả hoạn, dịch bệnh.

Thời hạn vay cho vay 1 năm

Hạn mức cho vay, lãi tiền vay hàng tuần, tháng. Trường hợp đặc biệt, có thể ân

hạn thời gian bắt đầu trả gốc.

1.6.5.Cho vay học nghề đoàn viên công đoàn:

Đối tượng vay vốn là khách hàng công nhân viên đang làm việc tại các đơn vị

đóng trên địa bàn hoạt động, có nhu cầu vay vốn để học tập nâng cao trình độ chuyên

môn, tay nghề.

Thời hạn cho vay tối đa 3 năm.

Hạn mức cho vay, lãi suất cho vay theo quy định trong từng thời kỳ.

Trả gốc, lãi tiền vay hàng tháng.

1.7 Các nhân tố ảnh hưởng đến sản phẩm cho vay của tổ chức tài chính vi mô:

1.7.1 Môi trường kinh tế - xã hội:

Việt Nam là một thị trường rất tiềm năng cho dịch vụ tài chính vi mô. Việt Nam

có khoảng 60 triệu người (hơn 70% dân số) cư trú tại khu vực nông thôn và khoảng 24.8

triệu người (khoảng 67% lực lượng lao động ở tuổi thanh niên và trưởng thành) là lao

động nông, lâm và ngư nghiệp (51.6 triệu người, Số liệu tổng cục Thống kê, 2012).).

Cùng với sự phát triển kinh tế của đất nước, nông thôn cũng đang được chuyển đổi nhanh

chóng. Nhu cầu về vốn và các dịch vụ tài chính cho phát triển nông nghiệp và nông thôn

nói chung và kinh tế hộ gia đình nói riêng là rất lớn. Mạng lưới Quỹ tín dụng nhân dân

và các tổ chức tài chính vi mô, thị trường vẫn tồn tại một khoảng trống lớn. Trong số

11.9 triệu những người làm kinh doanh nhỏ và phi chính thức tại Việt Nam có 5.7 triệu

người hiện đang không tiếp cận được dịch vụ hoặc nhu cầu chưa được đáp ứng đầy đủ

thông qua tín dụng chính thức. Theo báo cáo ngành tài chính vi mô của Mạng lưới

Banking for the Poor Network năm 2008 thì tiếp cận đến dịch vụ tài chính chính thống

ở vùng nông thôn của Việt Nam khá thấp, chỉ đạt mức dưới 25% người dân nông thôn

sử dụng một loại hình dịch vụ tài chính nào đó. Mặc dù đều phục vụ thị trường tài chính

vi mô, các nhà cung cấp dịch vụ tài chính nông thôn hướng vào các nhóm khách hàng

khác nhau.

1.7.2. Môi trường pháp lý:

Tín dụng vi mô ở Việt Nam có một thời gian dài được nhìn nhận là một công cụ

của chiến lược xóa đói giảm nghèo. Chính phủ chủ trương đưa tín dụng đến tay các hộ

gia đình nghèo, thu nhập thấp thông qua các ngân hàng của nhà nước và các chương

trình trợ cấp có giám sát của chính phủ, có hợp tác với các tổ chức quần chúng như Hội

Phụ nữ, Hội Nông dân. Từ năm 2005, môi trường hoạt động tài chính vi mô bắt đầu có

sự chuyển biến. Một khuôn khổ pháp lý đã và đang được xây dựng tạo điều kiện cho các

tổ chức, chương trình tài chính vi mô ở khu vực bán chính thức có cơ hội chuyển đổi

thành tổ chức tài chính quy mô nhỏ chính thức nằm dưới sự quản lý, giám sát của Ngân

hàng nhà nước, chuyên cung cấp dịch vụ tài chính vi mô. Đầu tiên, 2 văn bản pháp lý cơ

bản điều chỉnh tổ chức và hoạt động của các tổ chức tài chính quy mô nhỏ là: Nghị định

số 28/2005/NĐ-CP của Chính phủ ngày 09/03/2005 về tổ chức và hoạt động của tổ chức

Tài chính vi mô nhỏ tại Việt Nam và Nghị định số 165/2007/NĐ-CP của Chính phủ ngày

15/11/2007 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 28/2005/NĐ-CP của Chính

phủ. Tài chính vi mô cũng bước đầu được qui định nằm trong loại hình được Luật Tổ

chức tín dụng sửa đổi năm 2010 điều chỉnh, đây cũng là một minh chứng rõ ràng cho

cách tiếp cận mới đáng hoan nghênh này. Trong Luật Tổ chức tín dụng số 47/2010, các

tổ chức tài chính vi mô lần đầu tiên trong lịch sử đã được coi như một loại hình tổ chức

tín dụng, chịu sự quản lý của Ngân hàng nhà nước. Cuối năm 2011, ngành tài chính vi

mô Việt Nam đứng trước một cơ hội phát triển mới chưa từng có khi Chính phủ phê

duyệt Chiến lược Phát triển Ngành Tài chính Vi mô giai đoạn 2011-2020 với mục đích

xây dựng một hệ thống tài chính vi mô an toàn và tự vững, phục vụ việc đảm bảo an sinh

xã hội và giảm nghèo bền vững. Đây là bước ngoặt quan trọng trong tiến trình phát triển

hoạt động tài chính vi mô tại Việt Nam, khẳng định sự thừa nhận của Nhà nước về vai

trò và vị trí của hoạt động tài chính vi mô trong hệ thống tài chính, ngân hàng quốc gia.

Có thể khẳng định rằng chiến lược này phản ánh cách nhìn mới của Chính phủ về vai trò

của tài chính vi mô không chỉ trong xóa đói giảm nghèo mà còn trong phát triển kinh tế,

dần từng bước đưa tài chính vi mô gắn chặt với hệ thống tài chính chính thống. Theo nội

dung của Đề án chiến lược phát triển ngành, tài chính vi mô được định hướng rõ ràng là

hướng tới người nghèo, người có thu nhập thấp, cũng như các doanh nghiệp nhỏ và siêu

nhỏ, vì mục tiêu đảm bảo an sinh xã hội và giảm nghèo. Các tổ chức cung cấp tài chính

vi mô chính bao gồm ba loại: tổ chức tài chính vi mô được cấp phép, bán chính thức và

ngân hàng chính sách xã hội. Các giải pháp thực thi chính được nêu ra trong Đề án chiến

lược bao gồm: Xây dựng một khung pháp lý đồng bộ để hỗ trợ các hoạt động tài chính

vi mô; Nâng cao năng lực hoạch định chính sách và quản lý của các cơ quan quản lý Nhà

nước, nâng cao nguồn lực của các tổ chức tài chính vi mô; Nâng cao nhận thức về tài

chính vi mô và các giải pháp hỗ trợ phát triển hạ tầng cơ sở khác cho hoạt động tài chính

vi mô. Ngày 30/03/2012, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã ban hành Quyết

định số 572/QĐ – NHNN phê duyệt Kế hoạch triển khai Đề án phát triển ngành tài chính

vi mô Việt Nam đến năm 2020 bao gồm hai giai đoạn như sau:

• Giai đoạn 1 (từ 2011 đến 2015) tập trung thực hiện những nhiệm vụ sau: xây

dựng các văn bản hướng dẫn thực hiện Luật các tổ chức tín dụng – phần có liên quan

đến hoạt động tài chính vi mô; Tham mưu cho Chính phủ về các giải pháp để quản lý

hoạt động tài chính vi mô của các tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội và tổ chức

phi chính phủ; Hỗ trợ các tổ chức tài chính vi mô đào tạo nhân viên và chuyên gia, hình

thành các cơ sở đào tạo; Xây dựng cơ sở dữ liệu chung về tài chính vi mô và Thành lập

Hiệp hội tài chính vi mô.

• Giai đoạn 2 (từ 2016 đến 2020) sẽ thực hiện những nhiệm vụ sau: Nghiên cứu

và đề xuất sửa đổi, bổ sung khuôn khổ pháp lý cho phép đa dạng hóa loại hình của các

tổ chức tài chính vi mô và mở rộng các dịch vụ và sản phẩm tài chính vi mô; Nghiên

cứu, ban hành các quy định để tạo điều kiện liên kết hoạt động của các tổ chức tín dụng

với hoạt động của các tổ chức tài chính vi mô.

1.8 Sự cần thiết nâng cao hiệu quả cho vay của Tổ chức tài chính vi mô CEP: