zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Tài Chính - Ngân Hàng

» Đầu tư Chứng khoán

Hoàn thiện khung pháp lý để phát triển thị trường chứng khoán phái sinh Việt Nam đáp ứng xu thế hội nhập quốc tế

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:10

Báo xấu

36
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết Hoàn thiện khung pháp lý để phát triển thị trường chứng khoán phái sinh Việt Nam đáp ứng xu thế hội nhập quốc tế trên cơ sở khảo sát 60 đối tượng là Ban giám đốc, Trưởng, phó phòng có liên quan của một số công ty chứng khoán tại TP. HCM để nhìn nhận thực trạng áp dụng khung pháp lý thị trường chứng khoán phái sinh tại Việt Nam.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Hoàn thiện khung pháp lý để phát triển thị trường chứng khoán phái sinh Việt Nam đáp ứng xu thế hội nhập quốc tế

CHÍNH SÁCH & THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH- TIỀN TỆ Hoàn thiện khung pháp lý để phát triển thị trường chứng khoán phái sinh Việt Nam đáp ứng xu thế hội nhập quốc tế Trần Quốc Thịnh Ngày nhận: 18/03/2019 Ngày nhận bản sửa: 27/03/2019 Ngày duyệt đăng: 26/04/2019 Trong xu hướng hội nhập, Việt Nam cần huy động vốn cho tăng trưởng kinh tế thông qua thị trường tài chính nên việc hoàn thiện khung pháp lý tạo nền tảng cho phát triển thị trường chứng khoán phái sinh (TTCKPS) là vấn đề đáng quan tâm. Bài viết trên cơ sở khảo sát 60 đối tượng là Ban giám đốc, Trưởng, phó phòng có liên quan của một số công ty chứng khoán tại TP.HCM để nhìn nhận thực trạng áp dụng khung pháp lý TTCKPS tại Việt Nam. Kết quả cho thấy khung pháp lý hiện hành tương đối hoàn chỉnh nhưng vẫn còn một số vấn đề bất cập về tính thống nhất cũng như kịp thời trong việc sửa đổi, bổ sung trong hệ thống văn bản pháp lý, thanh toán, bù trừ thiếu tính hệ thống, cũng như một số quy định về kế toán, công bố thông tin, giám sát chưa đáp ứng nhu cầu thực tiễn. Từ đó, bài viết đề xuất một số giải pháp theo hướng xây dựng khung pháp lý phù hợp với thông lệ quốc tế, nâng cao tính thống nhất và kịp thời, hoàn thiện hệ thống thanh toán giao dịch, bù trừ cũng như các quy định về thông tin. Điều này góp phần lành mạnh hóa môi trường pháp lý cho TTCKPS Việt Nam phát triển đáp ứng xu thế hội nhập quốc tế. Từ khóa: chứng khoán phái sinh, khung pháp lý, thị trường phái sinh 1. Đặt vấn đề gia nhằm thu hút nguồn lực hình Tổ chức quốc tế các ủy tài chính cho phát triển kinh ban chứng khoán (IOSCO) và rong xu hướng tế. Theo đó, việc hoàn thiện một số quốc gia tiêu biểu như toàn cầu hóa, khung pháp lý cho TTCKPS Mỹ, Trung Quốc, Canada... việc phát triển là vấn đề mang tính thiết yếu, đã có những thay đổi, điều thị trường vốn được nhiều tổ chức quốc tế chỉnh liên tục để đáp ứng xu có ý nghĩa cũng như các nhà nghiên cứu thế toàn cầu hóa. Việt Nam quan trọng đối với các quốc trên thế giới quan tâm. Điển thời gian qua đã có nhiều nỗ © Học viện Ngân hàng Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng ISSN 1859 - 011X 13 Số 203- Tháng 4. 2019
CHÍNH SÁCH & THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH - TIỀN TỆ lực trong việc ban hành mới, Thị trường phái sinh được thì khuôn khổ là hệ thống chỉnh sửa, bổ sung hệ thống manh nha từ thời Hy Lạp cổ những quy định và tiêu chuẩn văn bản pháp luật để lành đại và chủ yếu thời kỳ đầu sơ được thiết lập cho hoạt động mạnh hóa môi trường pháp khai là giao dịch phái sinh về nhất định (IFRS Foundation, lý về thị trường tài chính nói hàng hóa, với hình thức tương 2019). Khung pháp lý là hệ chung và TTCKPS nói riêng. tự như hợp đồng quyền chọn thống các văn bản pháp luật Tuy nhiên, thực trạng triển về ô liu (Weber, 2009). Giao từ lập pháp, hành pháp và khai hoạt động của TTCKPS dịch kỳ hạn đã tồn tại trong tư pháp (Chance và Brooks, còn những vướng mắc về thể thế kỷ 12 ở Anh, Pháp và giao 2016). chế và vấn đề pháp lý chưa dịch gạo kỳ hạn được bắt đầu Phái sinh được hiểu đó là sự được thống nhất trong hoạt từ thế kỷ 17 tại Nhật Bản. bắt nguồn từ một thực thể động giao dịch, thanh toán Năm 1982, hợp đồng tương khác và trong hoạt động tài (Nguyễn Thi Lan, 2017). lai về chỉ số chứng khoán chính thì phái sinh được hiểu Các văn bản pháp luật liên S&P 500 đã được hình thành. đó là hợp đồng giao dịch mà quan đến TTCKPS còn một Sàn giao dịch quyền chọn ở mức giá bắt nguồn từ giá số điều luật chưa kịp cải tiến Chicago giao dịch quyền chọn thực tế của một số tài sản cơ và những quy định chế tài trên các chỉ số chứng khoán bản. Theo Luật quy định hợp chưa cụ thể, hoạt động giao S&P 100 và S&P 500, trong đồng chứng khoán (SCRA) dịch thanh toán chưa đồng khi Sở giao dịch chứng khoán năm 1956 thì phái sinh là dẫn bộ, phương thức giám sát Mỹ giao dịch quyền chọn xuất từ một tài sản có thể đảm chưa chặt chẽ (Nguyễn Sơn, chỉ số chứng khoán trên Sàn bảo hoặc không đảm bảo và 2018). Để đáp ứng xu hướng giao dịch chứng khoán New có nguồn gốc từ giá, hoặc chỉ hội nhập quốc tế, Việt Nam York. Năm 1982, Sàn giao số giá của chứng khoán cơ cần nỗ lực nhiều hơn nữa để dịch tài chính tương lai quốc bản (Vashishtha và Kumar, hoàn thiện khung pháp lý tế London được thành lập 2010). Phái sinh chứng khoán TTCKPS trên cơ sở phù hợp (Tiwari và Turan, 2004). Ngày là hợp đồng có giá trị giữa hai với thông lệ quốc tế, đảm bảo nay, TTCKPS đã được triển hoặc nhiều bên dựa trên tài tính thống nhất trong hệ thống khai áp dụng ở hầu hết các sản tài chính cơ bản đã được văn bản pháp luật, cũng như quốc gia trên thế giới với tốc thỏa thuận bắt nguồn từ ngoại sửa đổi, bổ sung các quy định độ tăng trưởng nhanh và điều tệ, lãi suất, chỉ số thị trường, kịp thời để đáp ứng nhu cầu này đã góp phần thúc đẩy thị cổ phiếu, trái phiếu (IFRS thực tiễn... Điều này mở ra trường vốn toàn cầu phát triển Foundation, 2019). Chứng nhiều cơ hội cho Việt Nam (IOSCO, 2018). Riêng ở Việt khoán phái sinh là chứng trong việc tìm kiếm nguồn lực Nam, TTCKPS đã chính thức khoán bao gồm các hợp đồng tài chính để phát triển kinh tế đi vào hoạt động kể từ ngày tương lai, quyền chọn, kỳ hạn thông qua thu hút thị trường 10/8/2017, một thị trường còn và các chứng khoán phái sinh vốn khu vực và quốc tế bởi khá mới mẻ và đang trong giai khác (Chính phủ, 2015a). các tổ chức và nhà đầu tư cả đoạn đầu phát triển. Thị trường cũng được hàm trong và ngoài nước. ý theo những ý nghĩa khác 2.1.2. Các khái niệm nhau nhưng tựu chung đó là 2. Cơ sở lý thuyết và Khung hay khuôn khổ nơi mà người mua và người phương pháp nghiên cứu TTCKPS được hiểu theo một bán tương tác liên quan đến số phương diện khác nhau. hàng hóa, dịch vụ, hay hợp 2.1. Cơ sở lý thuyết và khung AEMC (2017) cho rằng khuôn đồng hoặc công cụ, để lấy tiền phân tích mẫu là các nguyên tắc được hoặc trao đổi. Do đó TTCKPS thiết lập để áp dụng cho hoạt (Derivative securities market) 2.1.1. Lược sử quá trình hình động cụ thể. Tuy nhiên, khái được hiểu là nơi trao đổi, thành và phát triển niệm được sử dụng phổ biến mua bán các hợp đồng giữa 14 Số 203- Tháng 4. 2019 Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng
CHÍNH SÁCH & THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH - TIỀN TỆ các bên trên cơ sở tài sản cơ nước và quốc tế là điều kiện kinh tế lớn (G20). Theo tác sở. TTCKPS là thị trường tài cần thiết để điều tiết thành giả, các quốc gia hình thành chính được giao dịch, trao công thị trường phái sinh. Từ các quy định theo những đặc đổi thông qua các hợp đồng đó, tác giả đề xuất Quốc hội trưng riêng của quốc gia nên về những công cụ tài chính. Mỹ cần tạo ra một khuôn khổ chưa có sự thống nhất ở phạm Thị trường này có thể được hợp tác pháp lý giữa Ủy ban vi quốc tế đối với thị trường phân thành thị trường niêm chứng khoán Mỹ (SEC) và phái sinh. Tác giả cho rằng, yết và thị trường phi tập trung Ủy ban giao dịch hàng hóa điều này là một trong những (OTC), và tương ứng tính kỳ hạn (CFTC) để xây dựng trở ngại nhất định đã cản trở pháp lý cũng sẽ khác nhau một khuôn khổ quốc tế nhằm quá trình phát triển một trật trong mỗi phân khúc của thị sử dụng nhất quán trên trên tự pháp lý xuyên quốc gia trường (Chance và Brooks, thị trường toàn cầu. Ariail hiệu quả trong lĩnh vực này 2016). TTCKPS là địa điểm, (2011) nghiên cứu tác động trên cơ sở hình thành cơ hình thức trao đổi thông tin Luật cải cách và bảo vệ người chế pháp lý chung và thống để tập hợp lệnh mua, bán và tiêu dùng trên phố Wall của nhất. Giancarlo và Tuckman giao dịch chứng khoán phái Mỹ vào năm năm 2010 (viết (2018) phân tích hoạt động sinh hoặc để thực hiện bù tắt Luật Dodd-Frank) liên thị trường Mỹ và đúc kết trừ, thanh toán giao dịch các quan đến phòng ngừa rủi ro những kinh nghiệm pháp lý chứng khoán phái sinh (Chính thương mại trên TTCKPS. với việc thực hiện cải cách phủ, 2015a). Kết quả cho thấy cần thiết có giao dịch hoán đổi phái sinh công cụ phòng ngừa để ngăn nhằm giảm thiểu rủi ro hệ 2.1.3. Những nghiên cứu chặn những rủi ro thương mại. thống với hoạt động hoán trước liên quan Đồng thời, thị trường này sẽ đổi lành mạnh để hỗ trợ tăng Các nghiên cứu liên quan có những điều chỉnh nhất định trưởng kinh tế trên diện rộng. đến TTCKPS được các nhà và các ngân hàng lớn chịu tác Đối với các quốc gia liên quan nghiên cứu quan tâm cả trong động mạnh hơn bởi các quy như Trung Quốc, Canada, và ngoài nước. Đối với các định của Luật này. Rauterberg Ireland, điển hình Deng nghiên cứu nước ngoài, điển và Verstein (2013) đã đánh (2005) nghiên cứu việc hình hình như Deng (2005); Baker giá quy định của TTCKPS thành hệ thống các quy định (2010); SouzaAriail (2011); Mỹ thông qua những cải cách, liên quan đến các tranh chấp Lin (2011); Rauterberg và điều chỉnh thích hợp các văn đối với giao dịch về công cụ Verstein (2013); Biggins bản pháp lý. Theo đánh giá, phái sinh tại Trung Quốc. và Scott (2013); Buxbaum thực trạng trong hơn 20 năm Tác giả phân tích và đánh giá (2017); Giancarlo và Tuckman giao dịch trên TTCKPS đã những vụ kiện liên quan đến (2018), Barta (2018) chủ yếu thiếu những quy định dẫn đến hoạt động phái sinh và nhìn tập trung vào một số quốc gia những tranh chấp về pháp lý, nhận các vấn đề này chưa có TTCKPS phát triển như và có thể là nguyên nhân của được cập nhật đầy đủ trong Mỹ hay Trung Quốc, Canada, cuộc khủng hoảng. Theo đó, các lần sửa đổi Luật Chứng Iraland. tác giả đề xuất các nhà hoạch khoán. Tác giả đề xuất cần Đối với quốc gia Mỹ, Baker định chính sách cần phải xác xây dựng hệ thống các quy (2010) đã phân tích các quy định các thiếu sót trong quy định cụ thể hơn liên quan đến định liên quan đến văn bản định, trong đó lưu ý sự nỗ lực các tranh chấp đối với giao pháp lý của Mỹ và tập trung của chính phủ để đảm bảo tính dịch phái sinh ở Trung Quốc vào quy định TTCKPS. Tác pháp lý một cách chặt chẽ. để bảo vệ các cổ đông, cũng giả đã xem xét các quy định Buxbaum (2017) đã phân tích như điều chỉnh những công hiện hành trên cơ sở xây dựng trật tự quy định pháp lý xuyên cụ giám sát trong quản lý điều khung pháp lý cho thị trường quốc gia đối với TTCKPS hành đối với hoạt động này. này có sự liên kết giữa trong đối với Mỹ và nhóm các nền Lin (2011) đã tìm hiểu về các Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng Số 203- Tháng 4. 2019 15
CHÍNH SÁCH & THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH - TIỀN TỆ quy định trong giao dịch phái cứu tập trung vào quy định (2016) đã xem xét khung pháp sinh của các đối tác liên quan pháp lý thì còn khiêm tốn. Đối lý TTCKPS Việt Nam. Tác Trung Quốc. Tác giả cho rằng, với các nghiên cứu liên quan giả đã tổng hợp và phân tích quốc gia này đã ban hành các đến TTCKPS được một số tác mô hình cấu trúc TTCKPS tập quy định về bảo vệ lợi ích của giả quan tâm, tập trung chủ trung của Việt Nam và khung đối tác trong các giao dịch yếu là đánh giá thực trạng các pháp lý theo đề xuất của Ủy phái sinh, tuy nhiên luật pháp quy định pháp lý hiện hành ban chứng khoán Nhà nước chưa ban hành một khung và đề xuất giải pháp hay định (UBCKNN). Theo đánh giá pháp lý cơ bản để thực thi. hướng hoàn thiện, điển hình của tác giả, khung pháp lý Đây là cơ sở để đảm bảo sự như Cấn Văn Lực (2015); chưa được hoàn chỉnh bởi các công bằng và thống nhất trong Nguyễn Kim Chung (2015); văn bản pháp lý hiện nay vẫn thị trường. Từ đó, tác giả đã Nguyễn Thị Hoàng Yến và chưa đầy đủ và đang trong quá đề xuất hình thành khung pháp Phạm Tuấn Vũ (2016). Đối trình dự thảo các văn bản. lý trên cơ sở các quy tắc nhằm với Cấn Văn Lực (2015) xem Một vài nghiên cứu tập trung phù hợp với điều kiện phát xét điều kiện vận hành hiệu sửa đổi hệ thống luật trên cơ triển của thị trường phái sinh quả TTCKPS bằng phương sở hoàn thiện hệ thống pháp lý ở Trung Quốc. Barta (2018) pháp tổng hợp và phân tích, về chứng khoán liên quan đến đề xuất cải cách quy định về thời gian năm 2014. Một số chứng khoán phái sinh như giao dịch phái sinh ở Canada. điều kiện vận hành thị trường Phạm Thái Bình (2014) và Tác giả chủ yếu phân tích các được đặt ra trong đó đáng Nguyễn Sơn (2018). Nghiên quy định liên quan đến phái quan tâm là vấn đề về mặt cứu của Phạm Thái Bình sinh. Trên cơ sở đó, tác giả đã pháp lý của cơ quan quản lý (2014) thực hiện trong giai đề xuất thành lập trung tâm nhà nước. Thông qua đó, tác đoạn 2010- 2012 và sử dụng thanh toán bù trừ và ký quỹ giả đã đề xuất một số gợi ý để phương pháp nghiên cứu định nhằm giảm thiểu những rủi ro vận hành hiệu quả TTCKPS tính để đánh giá thực trạng và các quy định của trung tâm tại Việt Nam, đó là đối với TTCKPS ở Việt Nam và thực do cơ quan quản lý nhà nước các cấp quản lý cần xây dựng trạng các điều kiện để xây đảm trách nhằm thực thi các hành lang pháp lý trong việc dựng TTCKPS tại Việt Nam. quy định đảm bảo tính tuân tạo lập và giao dịch, cơ chế Từ đó, tác giả đã đề xuất một thủ. Biggins và Scott (2013) và biện pháp phòng ngừa số giải pháp, trong đó liên nghiên cứu các quy định liên rủi ro trong giao dịch, đảm quan đến pháp lý, và đề nghị quan đến điều chỉnh thị trường bảo minh bạch. Nguyễn Kim cần hoàn thiện cơ sở pháp lý phái sinh tại Ireland trên cơ Chung (2015) sử dụng phương về TTCKPS như sửa đổi, bổ sở xem xét mối quan hệ giữa pháp định tính thông qua tổng sung Luật Chứng khoán và các cơ quan quản lý nhà nước và hợp và phân tích để bàn luận văn bản hướng dẫn thi hành Hiệp hội phái sinh. Tác giả khung pháp lý cho TTCKPS Luật Chứng khoán để tạo điều nhìn nhận cần có sự phối hợp trên cơ sở Chính phủ ban hành kiện hình thành khuôn khổ đồng bộ trên cơ sở các quy Nghị định 42/2015/NĐ-CP pháp luật trong việc quản lý, định thống nhất để duy trì sự về chứng khoán phái sinh và giám sát thị trường. Nguyễn an toàn của thị trường phái TTCKPS. Theo tác giả nhìn Sơn (2018) đề xuất giải pháp sinh. Từ đó, tác giả đề xuất nhận việc ban hành quy định phát triển TTCKPS, trong đó cần có các chuẩn mực pháp lý này đã giải quyết nhiều vấn đề đề cập đến môi trường pháp lý cho thị trường OTC để đảm đang đặt ra trong thực tiễn và trong giao dịch thanh toán bù bảo sự ổn định, an toàn, tránh giúp thị trường chứng khoán trừ. Tác giả sử dụng phương rủi ro trong việc áp dụng. (TTCK) phát triển chuyên pháp nghiên cứu định tính. Tại Việt Nam, các nghiên cứu nghiệp, bài bản hơn theo Tác giả đã nhìn nhận rằng các liên quan đến TTCKPS khá thông lệ quốc tế. Nguyễn Thị văn bản pháp luật của Việt phổ biến, tuy nhiên các nghiên Hoàng Yến và Phạm Tuấn Vũ Nam hiện nay về TTCKPS 16 Số 203- Tháng 4. 2019 Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng
CHÍNH SÁCH & THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH - TIỀN TỆ tương đối hoàn chỉnh, tuy pháp liên quan như hoàn thiện phận (15,00%); và 5 chuyên nhiên còn một số điều luật hệ thống pháp luật liên quan viên cao cấp (8,33%) của một chưa kịp cải tiến và những đến TTCKPS, phát triển thị số công ty chứng khoán tại quy định chế tài chưa cụ thể, trường phái sinh theo thông lệ TP.HCM. Đề tài thực hiện hoạt động giao dịch thanh toán và chuẩn mực quốc tế. khảo sát các đối tượng liên chưa đồng bộ, phương thức Từ các nghiên cứu trước có quan từ tháng 9/2018 đến giám sát chưa chặt chẽ. Tác thể nhìn nhận, ở các nghiên tháng 2/2019. giả cũng đã đề xuất một số cứu nước ngoài, tập trung giải pháp liên quan đến vấn đề trong các quy định có những 2.2.2. Thiết kế nội dung bảng pháp lý như hoàn thiện khuôn chủ đề liên quan đến các quốc hỏi khổ pháp lý cho hoạt động gia riêng biệt nhưng chưa có Mục tiêu của bảng hỏi nhằm thanh toán, bù trừ đáp ứng nghiên cứu cho riêng Việt tìm hiểu về sự thống nhất và nhu cầu thực tiễn và có cơ chế Nam. Đối với các nghiên cứu đầy đủ của quy định pháp luật giám sát thích hợp. tại Việt Nam, các nghiên cứu cũng như tính khả thi trong Nhóm tác giả đề xuất hoàn chuyên sâu về khung pháp việc áp dụng của một số công thiện những quy định pháp lý lý mang tính hệ thống cũng ty chứng khoán đối với khung theo chuẩn khung quy định đã được quan tâm nhưng ở pháp lý về TTCKPS. của quốc tế như Phạm Thị giai đoạn trước đây, trong Nội dung của bảng hỏi bao Bích Thảo (2015) và Nguyễn khi gần đây trong xu hướng hàm, theo kết cấu của bảng Thu Thủy (2017). Đối với hội nhập quốc tế, Việt Nam hỏi gồm 2 phần là nội dung Phạm Thị Bích Thảo (2015) đã ban hành mới, sửa đổi, bổ quy định trong các văn bản đã phân tích và đánh giá một sung một số các Luật, Nghị pháp luật và thực tiễn áp dụng số hạn chế và giải pháp cho định, Thông tư liên quan đến các quy định. Nội dung liên phát triển TTCKPS ở Việt TTCKPS, nhưng chưa có quan đến các quy định trong Nam trong giai đoạn 2011- nghiên cứu một cách bài bản Luật Chứng khoán sửa đổi; 2015. Tác giả đã nhìn nhận và mang tính hệ thống. Nghị định 58/2012/NĐ-CP hoạt động này kém hiệu quả và được sửa đổi, bổ sung bởi là do yếu tố thể chế và vấn 2.2. Phương pháp nghiên Nghị định 60/2015/NĐ-CP đề pháp lý còn bất cập. Trên cứu quy định chi tiết thi hành một cơ sở đó, tác giả đã đề xuất số điều của Luật Chứng khoán một số giải pháp quan trọng Bài viết sử dụng phương pháp và Luật Sửa đổi, bổ sung một là hoàn thiện khung pháp lý nghiên cứu định tính chủ yếu số điều của Luật Chứng khoán theo chuẩn quốc tế, các qui là phân tích, tổng hợp để phù (viết tắt Nghị định 58, 60); định phải đồng bộ và thống hợp với mục tiêu và nội dung Nghị định 42/2015/NĐ-CP nhất đảm bảo tính hệ thống. nghiên cứu, và phỏng vấn và về CKPS và TTCKPS (viết Nguyễn Thu Thủy (2017) thảo luận các chuyên gia. tắt Nghị định 42);Thông tư nghiên cứu những thuận lợi 11/2016/TT-BTC vàThông tư và thách thức trong phát triển 2.2.1. Phương pháp chọn mẫu 23/2017/TT-BTC về CKPS và TTCKPS ở Việt Nam. Tác giả Đề tài khảo sát 60 đối tượng TTCKPS (viết tắt Thông tư tập trung phân tích các vấn đang làm thực tế, có kinh 11, 23). đề liên quan trong giai đoạn nghiệm và am tường trong 2007-2016. Theo tác giả để lĩnh vực chứng khoán để nhìn 3. Kết quả và thảo luận xây dựng và phát triển bền nhận vấn đề được xác thực. vững TTCKPS cần dựa trên Trong số các đối tượng được Trên cơ sở tổng hợp từ các những yếu tố, trong đó mấu khảo sát gồm 14 Ban giám chuyên gia có thể thấy hệ chốt là hoàn chỉnh hệ thống đốc (23,33%); 32 Trưởng, thống văn bản pháp luật về quy định pháp lý. Tác giả phó phòng đầu tư, quản trị rủi TTCKPS đã tương đối đầy đủ, cũng đã đề xuất một số giải ro...(53,34%); 9 Trưởng bộ thống nhất và đảm bảo nhu Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng Số 203- Tháng 4. 2019 17
CHÍNH SÁCH & THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH - TIỀN TỆ cầu thực tiễn, tuy nhiên một định như sự hợp tác và phối chưa đề cập đến TTCKPS. vài bất cập vẫn còn tồn tại. hợp trong các quy định, cơ - Việc xử lý vi phạm chủ yếu cấu quy định hay tính an liên quan đến TTCK, chưa có Về nội dung qui định trong toàn… những quy định cụ thể xử lý các văn bản pháp luật - Một vài quy định thiếu sự đối với TTCKPS phức tạp và Nhìn chung, theo kết quả khảo thống nhất với các văn bản rủi ro để đủ tính nghiêm minh. sát đánh giá, TTCKPS Việt luật khác như Nghị định 42 Hiện tại chỉ xử lý hành chính Nam đã khá hoàn chỉnh về hệ và Thông tư 11, 23 hướng theo Nghị định số 108/2013/ thống quy định pháp lý liên dẫn một số quy định về chứng NĐ-CP qui định về xử phạt quan, cụ thể: khoán phái sinh, trong khi TTCK, chưa có qui định cho - Các văn bản pháp luật tương Luật Chứng khoán hiện hành TTCKPS hay xử lý những đối đảm bảo tính hệ thống từ chưa có những quy định này. trường hợp về “làm giá”, thao Luật Chứng khoán, các Nghị - Luật Chứng khoán chậm túng trên TTCK nói chung và định 42 và Nghị định 58, 60, sửa đổi, thiếu tính kịp thời về TTCKPS. Thông tư Thông tư 11, 23 để TTCKPS, trong khi thị trường - Đào tạo, bồi dưỡng về chuẩn hoàn thiện môi trường pháp này đã được hình thành năm mực đạo đức nghề nghiệp lý cho thị trường tài chính nói 2017 nhưng đến nay Luật này chưa được quan tâm đúng chung và TTCKPS nói riêng. còn đang trong giai đoạn dự mức mà chủ yếu là tập trung - Dự thảo Luật Chứng khoán thảo. vào bồi dưỡng kiến thức sửa đổi đã bổ sung một số quy - Một số quy định thanh toán chuyên môn. định trên cơ sở tiếp cận với giao dịch, bù trừ thiếu tính hệ - Một số bất cập trọng yếu thông lệ quốc tế về phạm vi thống để tạo sự thống nhất. Bộ trong văn bản pháp lý điển hoạt động kinh doanh, thanh Tài chính đã ban hành Thông hình như đối với Luật Chứng toán bù trừ, công bố thông tư 05/2015/TT-BTC hướng khoán sửa đổi đã được dự tin… dẫn bù trừ và thanh toán giao thảo, tuy nhiên vẫn còn một - Việt Nam đã có ban hành dịch chứng khoán, trong khi số nội dung chưa nhất quán mới, chỉnh sửa, bổ sung một đó Thông tư 11, 23 vẫn hướng về phạm vi điều chỉnh chưa số văn bản pháp luật để định dẫn các quy định liên quan quy định rõ giữa TTCK và hình khung pháp lý như Nghị về bù trừ và thanh toán giao TTCKPS, cũng như quỹ bảo định 42, Thông tư 11, 23, bên dịch CKPS, bên cạnh Ngân vệ nhà đầu tư chứng khoán cạnh Dự thảo Luật Chứng hàng vẫn có những quy định chưa quy định quỹ cho mục khoán sửa đổi, bổ sung cũng liên quan đến giao dịch thanh đích chung hay tách biệt đã bổ sung các quy định liên toán bù trừ theo Quyết định TTCK và TTCKPS. Về chứng quan TTCKPS. 456/2003/QĐ-NHNN. chỉ hành nghề chứng khoán - Quy định về kế toán, công chưa quy định bắt buộc áp Về thực tiễn áp dụng bố thông tin, giám sát chưa dụng cho những đối tượng Việc triển khai áp dụng đáp ứng nhu cầu thực tiễn, làm việc trong tổ chức, cơ các quy định liên quan đến điển hình Bộ Tài chính chưa quan liên quan đến TTCK và TTCKPS đã giải quyết được ban hành Thông tư để hướng TTCKPS. Những quy định xử nhu cầu thực tiễn, tuy nhiên dẫn kế toán CKPS cho các lý hình sự về thao túng giá, một số quy định vẫn còn bất công ty chứng khoán mà đặc biệt trên TTCKPS phức cập, điển hình như: chỉ mới ban hành Công văn tạp và rủi ro cũng chưa đề - Việc sửa đổi, bổ sung các 6190/2017/BTC-CĐKT. cập đến. Đối với Nghị định văn bản pháp lý vẫn chưa phù - Đối với yêu cầu công bố 42 và Nghị định 58, 60 một hợp với thông lệ quốc tế, cụ thông tin và giám sát thông tin số vấn đề như chưa quy định thể một số quy định, nguyên trên TTCK hiện tại có Thông vai trò của UBCKNN, cụ thể tắc cơ bản về khung pháp lý tư 155/2015/TT-BTC chủ yếu liên quan đến TTCKPS, bên của IOSCO chưa được qui chỉ quy định đối với TTCK, cạnh TTCK cơ sở cũng như 18 Số 203- Tháng 4. 2019 Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng
CHÍNH SÁCH & THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH - TIỀN TỆ chưa nhất quán trong hệ thống Có thể thấy, bên cạnh những Việt Nam gia nhập các tổ các văn bản pháp luật liên thành quả đáng ghi nhận về chức khu vực và quốc tế điển quan như vấn đề sở hữu của mức độ thống nhất trong hệ hình như Tổ chức Thương mại nhà đầu tư nước ngoài. Việc thống các văn bản pháp lý thế giới (WTO), Cộng đồng hướng dẫn quy định về công cũng như đã giải quyết phần kinh tế ASEAN (AEC) và gần bố thông tin chưa đa dạng về lớn những vấn đề phát sinh đây là Hiệp định đối tác toàn ngôn ngữ thông dụng, phổ trong thực tiễn liên quan của diện và tiến bộ xuyên Thái biến để nhà đầu tư nước ngoài TTCKPS, vẫn còn một vài tồn Bình Dương (CPTPP). Do đó tham gia có thể tiếp cận thông tại nhất định về tính tương những cam kết về pháp lý nói tin một cách thuận lợi và dễ thích với thông lệ quốc tế, sự chung đòi hỏi phải phù hợp dàng. Riêng đối với Thông tư nhất quán trong hệ thống các với thông lệ quốc tế và theo 11, 23, một số quy định chưa văn bản quy định, sự chậm cải kinh nghiệm, phần lớn các nhất quán với Luật Chứng tiến nên cần phải hoàn thiện nước đều tuân thủ hay tương khoán và Nghị định liên quan hơn nữa để đáp ứng nhu cầu thích để phù hợp các nguyên về thuật ngữ và nội dung về thực tiễn ngày càng cao. Do tắc, quy định của IOSCO. CKPS, một số quy định trong đó việc hoàn thiện khung pháp Điều này cũng thích hợp với thanh toán, bù trừ liên quan lý TTCKPS của Việt Nam đề án xây dựng và phát triển đến CKPS còn chồng chéo và theo hướng phù hợp với thông TTCKPS, Chính phủ đã có bất cập với các quy định liên lệ quốc tế, đảm bảo tính thống chủ trương xây dựng và phát quan. nhất và kịp thời, hoàn thiện triển TTCKPS tại Việt Nam thanh toán giao dịch, bù trừ, dựa trên các tiêu chuẩn và 4. Kết luận và giải pháp góp vấn đề về qui định kế toán, thông lệ quốc tế. Theo đó, phần hoàn thiện khung pháp công bố thông tin và giám trước mắt, trong thời gian lý cho thị trường chứng sát. Đây là những giải pháp 3- 5 năm, Việt Nam nên tiệm khoán phái sinh Việt Nam căn bản mang tính cốt yếu để cận dần những quy định của góp phần lành mạnh hóa môi IOSCO trong quá trình hoàn 4.1. Kết luận trường pháp lý cho TTCKPS thiện khung pháp lý bằng việc Việt Nam phát triển đáp ứng chỉnh sửa, bổ sung các văn Trong xu hướng toàn cầu hóa, xu thế hội nhập quốc tế. bản pháp luật và sau thời gian các quốc gia đều tận dụng cơ này, Việt Nam cần xem xét để hội để thu hút nguồn lực tài 4.2. Giải pháp góp phần hoàn tuân thủ đầy đủ các nguyên chính cho phát triển kinh tế thiện khung pháp lý cho thị tắc IOSCO để thực thi trong thông qua thị trường tài chính trường chứng khoán phái TTCKPS. nói chung và TTCKPS nói sinh Việt Nam riêng. Để đáp ứng yêu cầu, Nâng cao tính thống nhất các tổ chức quốc tế và các Trên cơ sở các nghiên cứu trong khung pháp lý quốc gia rất quan tâm để hình trước của Việt Nam liên quan Các quy định pháp lý cần tạo thành khung pháp lý vững cũng kết quả khảo sát đánh sự nhất quán vì đây là vấn chắc nhằm tạo nền tảng cho giá thực trạng áp dụng khung đề quan trọng trong việc xây thị trường này phát triển ổn pháp lý TTCKPS Việt Nam, dựng khung pháp lý TTCKPS định và bền vững. Việt Nam, bài viết đề xuất một số giải Việt Nam.Điều này cũng quốc gia đang phát triển, pháp trọng yếu nhằm hoàn phù hợp với đề án xây dựng đang cần nguồn lực vốn cho thiện khung pháp lý CCCKPS và phát triển TTCKPS của tăng trưởng kinh tế nên việc cho Việt Nam đáp ứng xu thế Chính phủ. Do đó, trước mắt hoàn thiện khung pháp lý cho hội nhập. cơ quan nhà nước như Quốc TTCKPS Việt Nam đáp ứng hội, Chính phủ, Bộ Tài chính xu hướng hội nhập quốc tế là Xây dựng khung pháp lý phù cần rà soát lại những vấn đề vấn đề mang tính thiết yếu. hợp với thông lệ quốc tế thiếu thống nhất, nhưng về lâu Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng Số 203- Tháng 4. 2019 19
CHÍNH SÁCH & THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH - TIỀN TỆ dài cần xây dựng khung pháp kinh nghiệm một số quốc gia. TTCKPS. lý đảm bảo tính hệ thống và Theo đó, trước mắt Bộ Tài Cơ quan quản lý nhà nước như đồng bộ trên cơ sở nhất quán chính phối hợp Ngân hàng Bộ Tài chính, Ủy ban Chứng từ Luật, Nghị định đến các Nhà nước Việt Nam cần rà khoán Nhà nước cần tăng Thông tư. soát lại các quy định liên quan cường các nhóm, đoàn chuyên đến thanh toán giao dịch, bù trách để nghiên cứu chuyên Kịp thời chỉnh sửa, bổ sung trừ và tiến tới tham mưu đề sâu vào vấn đề này nhằm có các quy định pháp luật xuất ban hành Luật hệ thống những phản biện, tham mưu Sự chủ động trong việc chỉnh thanh toán để đảm bảo tính chuẩn xác và thích đáng trên sửa, bổ sung kịp thời khung thống nhất liên quan đến cơ sở học hỏi kinh nghiệm pháp lý giúp đáp ứng nhu cầu khung pháp lý TTCKPS nói của một số quốc gia có khung thực tiễn cũng như góp phần riêng và thị trường tài chính pháp lý hoàn chỉnh để vận thích ứng với xu hướng phát nói chung. dụng thích hợp cho Việt Nam. triển trong bối cảnh toàn cầu. Một trong những quốc gia Cần thiết phải có những thay Hoàn thiện các quy định về có thị trường mà nhiều quốc đổi, điều chỉnh kịp thời để đáp thông tin gia phải học hỏi như Mỹ, ứng nhu cầu của thị trường, Các quy định về thông tin hay một số quốc gia mới nổi nếu không muốn bị lạc hậu và kế toán và giám sát công bố như Ấn Độ, Hàn Quốc, hoặc suy giảm lòng tin của người thông tin luôn là một trong Singapore là quốc gia thuộc tham gia thị trường. Do đó, những vấn đề quan trọng liên Cộng đồng AEC. các cơ quan nhà nước có liên quan đến TTCKPS. Vì thế, để Bộ Tài chính phối hợp Ủy quan như Quốc hội, Chính đảm bảo các thông tin được ban Chứng khoán Nhà nước phủ, Bộ Tài chính trước mắt quy định liên quan đến khung và Hiệp hội hành nghề Chứng cần xem xét ban hành sớm pháp lý TTCKPS, trước mắt khoán định kỳ tổ chức những các văn bản pháp lý sửa đổi, Bộ Tài chính cần ban hành hội thảo, tọa đàm về vấn đề bổ sung từ Luật, Nghị định, Thông tư hướng dẫn kế toán này để khơi gợi ý kiến của Thông tư để kịp thời xử lý liên quan đến TTCKPS, sau nhiều nhà khoa học và các thực tiễn phát sinh liên quan đó nghiên cứu soạn thảo và chuyên gia trong ngành để TTCKPS, sau đó các cơ quan ban hành chuẩn mực kế toán có những giải pháp kịp thời nhà nước cần thực hiện xây Việt Nam liên quan đến vấn và định hướng phù hợp cho dựng chương trình hành động đềTTCKPS trên cơ sở IAS/ hoàn thiện khung pháp lý với định hướng dài hạn hơn IFRS để việc ghi nhận, đánh TTCKCPS. Ngoài ra, Hiệp đến 2030 và tầm nhìn 2040 giá, hạch toán của các công hội nghề nghiệp hành nghề để có sự chủ động nghiên cứu ty chứng khoán đáp ứng nhu Chứng khoán cần quan tâm dự thảo những vấn đề liên cầu thực tiễn. Đồng thời sửa đến tuyên truyền, tập huấn, quan đến khung pháp lý cho đổi, bổ sung quy định liên bồi dưỡng đào tạo những vấn thị trường tài chính nói chung quan đến những yêu cầu trong đề về khung pháp lý TTCKPS. và TTCKPS nói riêng nhằm việc công bố thông tin trên Trong những vấn đề đó, Hiệp thực thi kịp thời, một cách chủ TTCKPS. hội cần quan tâm lồng ghép động. chuẩn mực đạo đức nghề Giải pháp khác nghiệp để nâng cao ý thức Hoàn thiện các quy định Tăng cường chế tài và xử lý tuân thủ, đảm bảo kỷ cương trong thanh toán giao dịch, nghiêm các vi phạm để đảm thị trường của những người bù trừ bảo tính kỷ cương của thị tham gia ■ Hệ thống giao dịch, thanh trường và tránh sự bất ổn của toán bù trừ là khâu quan trọng TTCKPS trong giai đoạn đầu trong quá trình tổ chức, quản phát triển, đặc biệt là vấn lý và điều hành TTCKPS theo đề “làm giá” trên TTCK và 20 Số 203- Tháng 4. 2019 Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng
CHÍNH SÁCH & THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH - TIỀN TỆ Tài liệu tham khảo 1. Bộ Tài chính (2016). Thông tư 11/2016/TT-BTC hướng dẫn một số điều của Nghị định 42/2015/NĐ-CP về CKPS và TTCKPS 2. Bộ Tài chính (2017). Thông tư 23/2017/TT-BTC sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư 11/2016/TT-BTC về CKPS và TTCKPS 3. Chính phủ (2012). Nghị định 58/2012/NĐ-CP quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật chứng khoán và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật chứng khoán 4. Chính phủ (2014). Quyết định số 366/QĐ-TTg phê duyệt đề án phát triển thị trường chứng khoán phái sinh Việt Nam 5. Chính phủ (2015a). Nghị định 42/2015/NĐ-CP về CKPS và TTCKPS 6. Chính phủ (2015b). Nghị định 60/2015/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điềuNghị định 58/2012/NĐ-CPcủa Chính phủ Quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật chứng khoán và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật chứng khoán 7. Cấn Văn Lực (2015). Điều kiện vận hành hiệu quả TTCCPS. Hội thảo chủ đề: Vận hành TTCKPS Việt Nam, Tháng 8/2015 8. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (2003). Quyết định 456/2003/QĐ-NHNN sửa đổi, bổ sung Quyết định 1557/2001/QĐ-NHNN về thanh toán bù trừ điện tử liên Ngân hàng. 9. Nguyễn Kim Chung (2015). Khung pháp lý cho thị trường chứng khoán phái sinh. Tạp chí tài chính, Tháng 6/2015 10. Nguyễn Sơn. (2018). Vai trò của TTCKPS với TTCK cơ sở, vai trò quản lý rủi ro của VSD và các giải pháp phát triển TTCKPS trong giai đoạn tới. Tạp chí Tài chính, Tháng 8/2018. 11. Nguyễn Thị Hoàng Yến và Phạm Tuấn Vũ (2016). Phát triển thị trường chứng khoán phái sinh- công cụ phòng ngừa rủi ro cho nhà đầu tư chứng khoán tại Việt Nam. Bộ Kế hoạch và Đầu tư, trung tâm thông tin và dự báo kinh tế xã hội quốc gia, Tháng 1/2016. 12. Nguyễn Thị Thu Thủy (2017). Thuận lợi và thách thức trong phát triển TTCKPS Việt Nam. Tạp chí Pháp luật dân sự, Tháng 10/2017 13. Phạm Thái Bình (2014). Đề xuất một số giải pháp xây dựng TTCKPS ở Việt Nam. Trường Đại học Bách khoa Hà nội, Luận văn thạc sỹ. 14. Phạm Thị Bích Thảo (2015). Một số hạn chế và giải pháp cho sự phát triển TTCKPS ở Việt Nam. Tạp chí Kinh tế Châu Á Thái Bình Dương, Tháng 10/2015 15. Quốc hội (2006). Số 70/2006/QH11 về Luật Chứng khoán 16. Quốc hội (2010). Số 62/2010/QH12 về Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chứng khoán 17. AEMC(2017). Electricity Network Economic Regulatory Framework Review. Australian Emergy Market Commission, July 2017, pp 1-88 18. Amato, J. D. and Gyntelberg, J. (2005). CDS index tranches and the pricing of credit risk Correlations. BIS Quarterly Review, March 2005, pp 73-87 19. Ariail, L. C. (2011). The Impact of Dodd-Frank on End-Users Hedging Commercial Risk in Over-the-Country Derivatives Markets. North Carolina Banking Institute, Vol 15, Issue 1, Article 10, pp 175 -204 20. Biggins, J. and Scott, C. (2013). Private Governance, Public Implications and the Tightrope of Regulatory Reform: The ISDA Credit Derivatives Determinations Committees. Comparative Research in Law & Political Economy. Research Paper No. 57/2013, pp299-304 21. Baker, C. M. (2010). Regulating the Invisible: The Case of Over-the- Counter Derivatives. Notre Dame Law Review, Vol 85, Issue 4 Article 1, pp 1287- 1378 22. Barta, W. V. (2018) An analysis of the proposed regulatory Reforms for derivatives trading in canada. The University Of British Columbia, Master Of Laws, March 2018, pp 1-71 23. Buxbaum, H. L. (2017). Transnational Legal Ordering and Regulatory Conflict: Lessons From the Regulation of Cross- Border Derivatives. UC Irvine Journal of International, Transnational, and Comparative Law, Vol 1, pp 91-116 24. Chance, D. M and Brooks, R. (2016). Introduction to Derivatives and Risk Management. Cengage Learning US, 10th Edition, pp1-640 25. Deng, J. (2005). Building an Investor-Friendly Shareholder Derivative Lawsuit System in Chin. Harvard International Law Journal / Vol. 46 Volume 46, Number 2, pp 347 -385 26. Giancarlo, H. C. and Tuckman, B. (2018). An Assessment of the Current Implementation of Reform and Proposals for Next Steps. U.S. Commodity Futures Trading Commission, April 2018, pp 1-95 27. George Tsetsekos, G. and Varangis, P. (2000). Lessons in Structuring Derivatives Exchanges. World Bank Research Observer, vol. 15, no. 1 (February 2000), pp. 85–98. 28. IFRS Foundation (2019). IFRS Standards and IFRIC Interpretations. [on line] Available at: . [Accessed January 10, 2019]. 29. IOSCO (2018). Annual Report, IOCU-IOSCO, December 2017,pp 1-88 30. Lin, L. (2011). The limited partner’s derivative action: Problems and prospects in the private equity market of China. Hong Kong law journal, Vol 41 Part 2, pp 1-30 31. Rauterberg, G. V.and Erstein, A. (2013) Assessing Transnational Private Regulation of the OTC Derivatives Market: ISDA, Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng Số 203- Tháng 4. 2019 21
CHÍNH SÁCH & THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH - TIỀN TỆ the BBA, and the Future of Financial Reform. Virginia Journal Of International Law, Vol. 54, pp 10-50 32. Tiwari, S. and Turan, M. S. (2004). Introduction To Derivative Securities. [on line] Available at: . [Accessed January 2, 2019]. 33. Vashishtha, A. and Kumar, S. (2010). Development of Financial Derivatives Market in India- A Case Study. International Research Journal of Finance and Economics, Issue 37 (2010), pp 16-29 34. Weber, E. J. (2009). A Short History of Derivative Security Markets. In Vinzenz Bronzin’s option pricing models: Exposition and appraisal, pp 431-440, Springer Science & Business Media. Thông tin tác giả Trần Quốc Thịnh, Tiến sỹ Đại học Ngân hàng TP.HCM Email: thinhtq@buh.edu.vn Summary Completing the legal framework for developing Vietnamese derivatives securities market to meet the international integration trend In the integration trend, Vietnam is a developing country in need of capital resources for economic growth through the development of financial markets. Therefore, completing legal framework for derivatives securities market is a concern. The article is based on the survey of 60 subjects including the Board of Directors, Head, Deputy of the relevant department of some securities companies in Ho Chi Minh city to recognize the situation of applying the legal framework of securities market in Vietnam. The results show that the current legal framework is relatively complete but there are still some shortcomings regarding the consistency as well as timely in the amendment and supplementation in the system of legal documents, lack of system in the npayment, clearing, as well as some regulations on accounting, information disclosure, and monitoring regulations that do not meet practical needs. Since then, the article proposes some solutions in the direction of building a legal framework in accordance with international practices, improving the consistency and timeliness, perfecting the payment system for clearing, clearing as well as regulations. information about information. This contributes to the healthy legal environment for Vietnam’s securities market to develop to meet the trend of international integration. Keywords: derivative securities, legal framework, derivatives market Thinh Quoc Tran, PhD. Banking University of Ho Chi Minh city 22 Số 203- Tháng 4. 2019 Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.