intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Hoàn thiện pháp luật về cưỡng chế thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh, phát triển kinh tế - xã hội ở Việt Nam

Chia sẻ: ViAnkanra2711 ViAnkanra2711 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:8

Thêm vào BST
Báo xấu
52
lượt xem 1
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết trình bày khái niệm cưỡng chế thu hồi đất, đặc điểm của cưỡng chế thu hồi đất, thực trạng pháp luật về cưỡng chế thu hồi đất ở Việt Nam, một số kiến nghị hoàn thiện pháp luật về cưỡng chế thu hồi đất.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Hoàn thiện pháp luật về cưỡng chế thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh, phát triển kinh tế - xã hội ở Việt Nam

  1. THÛÅC TIÏÎN PHAÁP LUÊÅT HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ CƯỠNG CHẾ THU HỒI ĐẤT VÌ MỤC ĐÍCH QUỐC PHÒNG, AN NINH, PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI Ở VIỆT NAM Phan Trung Hiền* Huỳnh Thanh Toàn** * PGS.TS. Phó trưởng Khoa Luật, Trường Đại học Cần Thơ. ** Công an huyện Châu Thành, Đồng Tháp. Thông tin bài viết: Tóm tắt: Từ khóa: thu hồi đất, cưỡng chế thu Khi thu hồi đất, mục tiêu của Nhà nước là phải bảo đảm hài hoà lợi hồi đất, thủ tục thực hiện cưỡng chế ích của Nhà nước, của người sử dụng đất và của nhà đầu tư. Tuy thu hồi đất nhiên, hiện nay vẫn có những trường hợp chưa đạt được cả ba mục tiêu này, dẫn đến việc phát sinh những bất đồng từ phía người có Lịch sử bài viết: đất bị thu hồi với Nhà nước và với người dân. Để đạt được mục tiêu Nhận bài : 05/08/2017 nêu trên, đồng thời hạn chế những bất đồng của đối tượng bị thu Biên tập : 10/04/2018 hồi đất, cần tiếp tục hoàn thiện pháp luật về đất đai. Duyệt bài : 17/04/2018 Article Infomation: Abstract Keywords: land acquisition; Once land acquisition is made, the principle for the government enforcement of land acquisition; is to ensure the harmonization of the interests and benefits among procedures of land acquisition the government, land users and investors. However, there are cases of land acquisition where the principle of interest harmonization enforcement is not complied with, which leads to disagreements and conflicts Article History: between with the government and land users. In order to achieve Received : 05 Aug. 2017 the above objectives, while limiting disagreements among land Edited : 10 Apr. 2018 users, it is necessary to continue the reviews and improvements of Approved : 17 Apr. 2018 legal regulations on land administration. Hiến pháp năm 2013 là Hiến pháp đầu năm 2013 là văn bản luật đầu tiên ghi nhận tiên ghi nhận cơ sở hiến định về các trường tương đối chi tiết nguyên tắc, điều kiện, thẩm hợp thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an quyền, trình tự, thủ tục để tiến hành cưỡng ninh, phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích chế cho các trường hợp thu hồi đất (THĐ) quốc gia, công cộng ở nước ta1. Luật Đất đai vừa nêu. Trên thực tế, khi THĐ thì mục tiêu 1 TS. Phan Trung Hiền, Những điều cần biết về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất, Nxb. Chính trị quốc gia, 2014, tr 40. Số 12(364) T6/2018 41
  2. THÛÅC TIÏÎN PHAÁP LUÊÅT của Nhà nước là phải bảo đảm hài hoà lợi khiếu kiện và dễ dẫn đến phải áp dụng biện ích của Nhà nước, của người sử dụng đất pháp cưỡng chế THĐ là trường hợp: “THĐ và của nhà đầu tư. Tuy nhiên, hiện nay vẫn vì mục đích quốc phòng, an ninh; phát triển có những trường hợp chưa đạt được cả ba kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công mục tiêu này, dẫn đến việc phát sinh những cộng”. Thực tế cho thấy, trong điều kiện bất đồng từ phía người có đất bị thu hồi với kinh tế thị trường, quyền sử dụng đất được Nhà nước và với người dân. Trong đó, có xem như là một tài sản, một loại hàng hóa những trường hợp hộ gia đình, cá nhân, tổ đặc biệt. Khi Nhà nước THĐ từ người sử chức không chấp hành quyết định THĐ của dụng đất thì bản chất “tài sản”, “hàng hóa” cơ quan nhà nước. Để thực hiện chính sách của quyền sử dụng đất cũng không thay đổi. về đất đai trong các trường hợp này, các Bản thân đất đai là tư liệu sản xuất đặc biệt cơ quan chức năng tiến hành áp dụng một quan trọng, có liên quan đến đời sống và số biện pháp từ vận động, thuyết phục đến các hoạt động sản xuất kinh doanh nên đất cưỡng chế THĐ. đai phải được lưu chuyển linh hoạt, thường 1. Khái niệm cưỡng chế thu hồi đất xuyên theo nhu cầu xã hội. THĐ chính là “Cưỡng chế” theo Từ điển tiếng Việt một công cụ đặc biệt có thể giúp Nhà nước là “bắt phải tuân theo bằng sức mạnh quyền thực hiện điều này5. lực”2 hoặc “dùng quyền lực nhà nước bắt 2. Đặc điểm của cưỡng chế thu hồi đất phải tuân theo”3. Các quy định về cưỡng chế Căn cứ vào chủ thể áp dụng, trường thực hiện quyết định THĐ (gọi tắt là cưỡng hợp áp dụng và mục đích áp dụng, có thể chế THĐ) đã có trong pháp luật nước ta từ kết luận rằng, cưỡng chế THĐ là một dạng rất sớm4. Tuy nhiên, cho đến nay không có văn bản quy phạm pháp luật nào giải thích cụ cưỡng chế hành chính, nó có các đặc điểm thể khái niệm cưỡng chế THĐ. Về phương sau: diện khoa học luật, cưỡng chế THĐ là loại Thứ nhất, quyết định cưỡng chế THĐ cưỡng chế hành chính. Đây là hoạt động của là một quyết định hành chính cá biệt. Quyết cơ quan chức năng tiến hành khi có quyết định THĐ là một giai đoạn bắt buộc phải định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền; có trong hoạt động THĐ, bởi đó chính là cơ là biện pháp bắt buộc của cơ quan nhà nước sở để thực hiện việc bồi thường, hỗ trợ, tái áp dụng đối với người có đất bị thu hồi mà định cư sau này cho người có đất bị thu hồi. không chấp hành quyết định THĐ. Mục Còn quyết định cưỡng chế THĐ không phải đích của việc cưỡng chế này là nhằm buộc một giai đoạn bắt buộc phải có trong THĐ. họ phải thực hiện quyết định THĐ. Nói cách Thật vậy, nếu người có đất bị thu hồi chấp khác, cưỡng chế THĐ là biện pháp pháp lý hành quyết định THĐ thì không có sự xuất nhằm đảm bảo hiệu lực chấm dứt một quan hiện của quyết định hành chính cá biệt này. hệ pháp luật về đất đai. Quyết định cưỡng chế THĐ có đầy đủ đặc Điều 16 Luật Đất đai năm 2013 quy điểm của quyết định hành chính cá biệt là: định ba trường hợp Nhà nước quyết định để giải quyết các vụ việc cá biệt - cụ thể, chỉ THĐ. Tuy nhiên, trên thực tế, trường hợp có hiệu lực đối với đối tượng cụ thể và chỉ gây nhiều bất đồng, phát sinh khiếu nại, được áp dụng một lần6. 2 Nguyễn Như Ý (chủ biên), Đại từ điển tiếng Việt, Nxb. Văn hóa - thông tin, 1999, tr 499. 3 GS. Hoàng Phê (chủ biên), Từ điển tiếng Việt, Nxb. Hồng Đức, 2016, tr 294. 4 Xem Điều 37 Nghị định số 22 ngày 24/4/1998 về việc đền bù thiệt hại khi Nhà nước THĐ để sử dụng vào mục đích quốc phòng, an ninh, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng. 5 Xem Lưu Quốc Thái, Bản chất, vai trò của hoạt động THĐ trong điều kiện kinh tế thị trường, Tạp chí Nghiên cứu Lập pháp, số 15(295), Kỳ 1 - Tháng 8/2015. 6 Xem PGS,TS. Nguyễn Cửu Việt, Giáo trình Luật hành chính Việt Nam, Nxb. Chính trị quốc gia, H., 2013, tr 430. 42 Số 12(364) T6/2018
  3. THÛÅC TIÏÎN PHAÁP LUÊÅT Thứ hai, cưỡng chế THĐ do Chủ tịch dừng cưỡng chế nếu việc cưỡng chế chưa UBND cấp huyện quyết định áp dụng theo một hoàn thành; hủy bỏ quyết định THĐ đã ban trình tự, thủ tục chặt chẽ. Cưỡng chế THĐ là hành và bồi thường thiệt hại do quyết định một dạng cưỡng chế hành chính nên phải do cơ THĐ gây ra (nếu có)”10. Chính đặc tính này quan hành chính nhà nước thực hiện. Điểm đặc làm cho việc cưỡng chế THĐ gặp nhiều khó biệt của Luật Đất đai năm 2013 và các văn bản khăn hơn bất kỳ loại cưỡng chế nào khác. hướng dẫn thi hành là chỉ có Chủ tịch UBND Đa số các loại cưỡng chế trong pháp luật cấp huyện mới có thẩm quyền ban hành quyết Việt Nam như: cưỡng chế thi hành án dân định cưỡng chế thực hiện quyết định THĐ sự, cưỡng chế kỷ luật… đều là những cưỡng và tổ chức thực hiện quyết định cưỡng chế7. chế đã có phán quyết về tính pháp lý của Chính điểm đặc biệt này đã dẫn đến không ít hành vi vi phạm pháp luật trước đó nên cơ khó khăn cho các địa phương khi áp dụng biện sở của việc cưỡng chế là rõ ràng và không pháp cưỡng chế trong một số trường hợp quan còn lý do gì để bàn cãi. trọng, đặc biệt. Thứ tư, cưỡng chế THĐ không chỉ Thứ ba, cưỡng chế THĐ được áp dụng nhằm bảo đảm thực hiện, bảo vệ các quy đối với các đối tượng có hành vi không tuân phạm của ngành luật đất đai mà còn bảo thủ các quyết định hành chính của cơ quan đảm thực hiện và bảo vệ các quy phạm của nhà nước có thẩm quyền mà cụ thể là quyết các ngành luật khác. Luật đất đai là ngành định THĐ. Ở đây, điểm khác nhau có tính luật đặc biệt trong hệ thống pháp luật Việt mấu chốt là: cưỡng chế thi hành quyết định Nam, vì nó vừa có yếu tố mang bản chất xử phạt hành chính là cưỡng chế một hành hành chính vừa có yếu tố mang bản chất vi vi phạm pháp luật, đã có kết luận của các dân sự. Chẳng hạn, THĐ là một quyết định chủ thể có thẩm quyền. Trong khi đó, cưỡng hành chính với phương pháp điều chỉnh là chế THĐ là việc cưỡng chế một hành vi trái mệnh lệnh, quyền uy, phục tùng, thì quyết với quyết định của chủ thể có thẩm quyền; định bồi thường, hỗ trợ, tái định cư ít nhiều tuy nhiên, vẫn chưa có đủ cơ sở để kết luận thể hiện yếu tố dân sự. Bản thân thuật ngữ hành vi ấy có vi phạm pháp luật hay không. “bồi thường” đã ít nhiều thể hiện yếu tố dân Chính vì vậy, cưỡng chế THĐ không cần sự - yếu tố của bình đẳng và thỏa thuận11. phải ban hành quyết định xử phạt trước khi Mặt khác, THĐ để phát triển kinh tế - xã hội ra quyết định và tiến hành cưỡng chế8. vì lợi ích quốc gia, công cộng còn liên quan Mặt khác, do tính chất đặc thù của hoạt đến một số ngành luật như: hành chính, đầu động THĐ, pháp luật quy định theo hướng tư, xây dựng; doanh nghiệp… Vì thế, THĐ “THĐ trước, giải quyết khiếu nại sau”, cụ và cưỡng chế THĐ không chỉ liên quan đến thể như sau: “Trong khi chưa có quyết định ngành luật đất đai mà còn liên quan đến giải quyết khiếu nại thì vẫn phải tiếp tục thực nhiều ngành luật khác trong hệ thống pháp hiện quyết định THĐ, quyết định cưỡng chế luật Việt Nam ở nhiều lĩnh vực khác như dân THĐ”(9). Tiếp đó, “trường hợp cơ quan nhà sự, kinh tế, hành chính,... nước có thẩm quyền giải quyết khiếu nại có Thứ năm, đối tượng cưỡng chế không kết luận việc THĐ là trái pháp luật thì phải phải chịu chi phí thực hiện cưỡng chế mà 7 Khoản 3 Điều 71 Luật Đất đai năm 2013. 8 Xem TS. Phan Trung Hiền, Những điều cần biết về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước THĐ, sđd. 9 Khoản 6 Điều 17 Nghị định số 43/2014/NĐ-CP. 10 Khoản 6 Điều 17 Nghị định số 43/2014/NĐ-CP. 11 Phan Trung Hiền, Hoàn thiện pháp luật về THĐ, bồi thường, hỗ trợ tái định cư trong giai đoạn hiện nay, Cổng Thông tin điện tử Viện Nghiên cứu lập pháp, http://vnclp.gov.vn/ct/cms/tintuc/Lists/CacDuAnLuat/View_detail. aspx? ItemID=173 [truy cập ngày 17-01-2013]. Số 12(364) T6/2018 43
  4. THÛÅC TIÏÎN PHAÁP LUÊÅT tính vào vốn dự án hoặc ứng trước từ Tổ chế, tự chuyển tài sản ra khỏi khu đất cưỡng chức phát triển quỹ đất. Đây cũng là điểm chế; nếu không thực hiện thì Ban thực hiện phân biệt giữa cưỡng chế THĐ theo quy cưỡng chế có trách nhiệm di chuyển người hoạch và các hình thức cưỡng chế hành bị cưỡng chế và người có liên quan cùng tài chính khác 12. sản ra khỏi khu đất cưỡng chế. Trường hợp Thứ sáu, cưỡng chế thực hiện quyết người bị cưỡng chế từ chối nhận tài sản thì định THĐ chỉ được áp dụng khi xét thấy cần Ban thực hiện cưỡng chế phải lập biên bản, thiết và phải bảo đảm hiệu quả thiết thực khi tổ chức thực hiện bảo quản tài sản theo quy quyết định áp dụng. Đặc điểm này thể hiện định của pháp luật và thông báo cho người có rõ nét trong cả ba góc độ: khoa học quản lý; tài sản nhận lại tài sản 15. chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng, 3.1 Vấn đề thành lập Ban cưỡng chế Nhà nước về đất đai và thực tiễn áp dụng Trước đây, Luật Đất đai năm 2003 và pháp luật cưỡng chế THĐ. Điều này đòi hỏi các văn bản hướng dẫn thi hành không quy các cơ quan có thẩm quyền phải có hướng định về thành phần tham gia cưỡng chế nên dẫn về nghiệp vụ những yếu tố cần và đủ khi các địa phương thường phải vận dụng các ban hành và tổ chức thực hiện quyết định quy định về cưỡng chế xử phạt hành chính để cưỡng chế THĐ. vận dụng trong trường hợp này. Tuy nhiên, 3. Thực trạng pháp luật về cưỡng chế thu cách áp dụng này không có cơ sở pháp lý hồi đất ở Việt Nam hoàn chỉnh vì vậy phát sinh một số bất cập. Luật Đất đai năm 2013 quy định cụ Ví dụ, một số địa phương bố trí lực lượng thể về trình tự, thủ tục thực hiện cưỡng chế quân sự tỉnh, huyện tham gia quá trình THĐ bao gồm ba bước sau đây: cưỡng chế mặc dù văn bản về cưỡng chế Bước 1: Trước khi tiến hành cưỡng THĐ không quy định điều này 16. Để khắc chế, Chủ tịch UBND cấp huyện quyết định phục tình trạng đó, Nghị định số 43/2014/ thành lập Ban thực hiện cưỡng chế13. NĐ-CP ngày 15/5/2014 của Chính phủ quy định cụ thể thành phần Ban thực hiện cưỡng Bước 2: Ban thực hiện cưỡng chế vận chế THĐ gồm: động, thuyết phục, đối thoại với người bị cưỡng chế; nếu người bị cưỡng chế chấp - Chủ tịch hoặc Phó Chủ tịch UBND hành thì Ban thực hiện cưỡng chế lập biên cấp huyện là Trưởng ban17. bản ghi nhận sự chấp hành. Việc bàn giao - Các thành viên gồm đại diện các cơ đất được thực hiện chậm nhất sau 30 ngày quan tài chính, tài nguyên và môi trường, kể từ ngày lập biên bản. Trường hợp người thanh tra, tư pháp, xây dựng cấp huyện; Mặt bị cưỡng chế không chấp hành quyết định trận Tổ quốc cấp xã; tổ chức làm nhiệm vụ cưỡng chế thì Ban thực hiện cưỡng chế tổ bồi thường giải phóng mặt bằng, UBND cấp chức thực hiện cưỡng chế (14). xã nơi có đất và một số thành viên khác do Bước 3: Ban thực hiện cưỡng chế có Chủ tịch UBND cấp huyện quyết định18. quyền buộc người bị cưỡng chế và những Có hai vấn đề đáng lưu ý đối với quy người có liên quan phải ra khỏi khu đất cưỡng định nêu trên: 12 Xem TS. Phan Trung Hiền, Những điều cần biết về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước THĐ, sđd. 13 Điểm a khoản 1 Điều 70 Luật Đất đai năm 2013. 14 Điểm b khoản 1 Điều 70 Luật Đất đai năm 2013. 15 Điểm c khoản 1 Điều 70 Luật Đất đai năm 2013. 16 Xem TS. Phan Trung Hiền, Những điều cần biết về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất, sđd. 17 Điểm a khoản 3 Điều 17 Nghị định số 43/2014/NĐ-CP. 18 Điểm b khoản 3 Điều 17 Nghị định số 43/2014/NĐ-CP. 44 Số 12(364) T6/2018
  5. THÛÅC TIÏÎN PHAÁP LUÊÅT Một là, về mặt ngôn ngữ, thuật ngữ hiện cưỡng chế thì “lực lượng Công an “thành viên” là chưa phù hợp, ở đây phải căn cứ vào phương án cưỡng chế THĐ để dùng cụm “ủy viên”. Trên thực tế, các quyết xây dựng kế hoạch bảo vệ trật tự, an toàn định cưỡng chế của địa phương đều xác định trong quá trình tổ chức thi hành quyết định các cơ quan theo quy định là ủy viên; còn cưỡng chế THĐ”22. Theo quy định này thì thành viên khác thì sử dụng cụm từ mời cơ Công an phải xây dựng kế hoạch và phân quan, tổ chức, đoàn thể… làm thành viên. công bố trí lực lượng thực hiện. Quy định Một số ủy viên khác thông thường là các tổ này trên thực tế dễ gây nhầm lẫn cho rằng, chức chính trị - xã hội cấp huyện; cơ quan y lực lượng Công an là thành phần cưỡng chế. tế; công ty thi công công trình, san lấp mặt Lực lượng Công an chỉ là lực lượng bảo vệ bằng, các tổ chức dịch vụ cải táng… Ngoài trật tự, an toàn trong quá trình tổ chức thi ra, để bảo đảm yếu tố công khai, dân chủ, hành quyết định cưỡng chế THĐ chứ không khách quan, ở một số địa phương còn vận phải là thành phần Ban thực hiện cưỡng chế. dụng linh hoạt quy định thành lập Ban thực Bốn là, vấn đề hiện nay các địa phương hiện cưỡng chế như khi thực hiện cưỡng chế quan tâm không phải là lực lượng Công an THĐ, Ban thực hiện cưỡng chế mời thêm mà là lực lượng Quân đội có được tham gia một số thành phần khác để chứng kiến như: (i) đại diện các Hội, đoàn thể mà người bị trong quá trình tổ chức thi hành quyết định cưỡng chế là thành viên của Hội, đoàn thể cưỡng chế THĐ hay không. Hiện có hai đó; (ii) Tổ trưởng tổ dân phố hoặc trưởng nhóm quan điểm như sau: khu vực (khóm, ấp, thôn, buôn…) nơi có đất Quan điểm thứ nhất, không cho phép thu hồi; (iii) hai người làm chứng do Ủy ban lực lượng quân đội tham gia bởi vì Luật Đất Mặt trận Tổ quốc cấp xã giới thiệu. Người đai năm 2013 và các văn bản hướng dẫn thi làm chứng phải có đủ năng lực hành vi dân hành đều không quy định. Ngoài ra, chức sự, không liên quan trực tiếp đến đất đai, tài năng của “Quân đội là lực lượng chiến đấu sản cưỡng chế 19. và sẵn sàng chiến đấu, dùng để đánh giặc”. Hai là, mặc dù Luật Đất đai năm 2013 Quan điểm thứ hai, cho phép lực lượng quy định: “Chủ tịch UBND cấp huyện ban quân đội tham gia bởi lẽ: sự đoàn kết, phối hành quyết định cưỡng chế và tổ chức thực hợp hiệp đồng giữa công an nhân dân và hiện quyết định cưỡng chế”20, nhưng Nghị quân đội nhân dân là vấn đề có tính quy luật định của Chính phủ lại cho phép Chủ tịch để thực hiện thành công nhiệm vụ xây dựng hoặc Phó Chủ tịch UBND cấp huyện là và bảo vệ Tổ quốc23. Đồng thời, phương Trưởng ban. Do vậy, trên thực tiễn, hầu hết châm thực hiện nhiệm vụ quốc phòng, an việc tổ chức thực hiện quyết định cưỡng chế ninh trong tình hình hiện nay “chủ động thuộc về Phó Chủ tịch UBND cấp huyện với phòng ngừa; kịp thời phát hiện; tích cực đấu vai trò Trưởng ban21. tranh, ngăn chặn; kiên quyết xử lý; không Ba là, ngoài thành phần của Ban thực để bị động, bất ngờ trong mọi tình huống”24. 19 Xem khoản 3 Điều 24 Quyết định số 40/2016/QĐ-UBND ngày 01/12/2016 của UBND tỉnh Đắk Lắk ban hành quy định cơ chế phối hợp của các cơ quan, đơn vị trong việc thực hiện THĐ, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; kiểm đếm bắt buộc, cưỡng chế thực hiện quyết định kiểm đếm bắt buộc và cưỡng chế thực hiện quyết định THĐ trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk. 20 Khoản 3, Điều 70 Luật Đất đai năm 2013. 21 Điểm a khoản 3 Điều 17 Nghị định số 43/2014/NĐ-CP. 22 Khoản 4 Điều 17 Nghị định số 43/2014/NĐ-CP. 23 Xem Đặng Văn Hiếu, Tiếp tục phát huy truyền thống đoàn kết, phối hợp chặt chẽ giữa CAND và QĐND trong sự ng- hiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, Tạp chí Công an nhân dân, Tháng 12/2014, tr 4. 24 Phùng Quang Thanh, Phát huy mối quan hệ phối hợp truyền thống giữa Quân đội và Công an trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay, Tạp chí Công an nhân dân, Tháng 8/2015, tr 22 - 27. Số 12(364) T6/2018 45
  6. THÛÅC TIÏÎN PHAÁP LUÊÅT Cả hai quan điểm trên đều có lập luận việc nâng cao mức sống của nhân dân, cần riêng dựa trên kinh nghiệm tổng kết, đánh nâng cao ý thức pháp luật và văn hóa dẫn giá của từng địa phương. Thực tiễn cho thấy, đến việc thu hẹp môi trường áp dụng các quân đội nhân dân không nhất thiết phải có biện pháp cưỡng chế. Cưỡng chế nhà nước mặt trong mọi trường hợp cưỡng chế mà chỉ cũng vì vậy được thay thế dần bằng những cần thiết huy động tham gia trong những biện pháp tác động xã hội27. Mặc dù Luật trường hợp cưỡng chế đặc biệt hoặc khi xét Đất đai năm 2013 quy định công tác vận thấy cần thiết. động, thuyết phục là một trong những điều Hiện nay, Luật Đất đai năm 2013 và kiện để tiến hành cưỡng chế thực hiện quyết các văn bản hướng dẫn thi hành không quy định THĐ, tuy nhiên, đến nay vẫn chưa có định vấn đề này nên các địa phương áp dụng văn bản quy phạm pháp luật nào hướng dẫn chưa nhất quán, thiết nghĩ cần có văn bản về công tác vận động, thuyết phục người có quy phạm pháp luật quy định cụ thể trường đất bị thu hồi. Thực tiễn áp dụng công tác hợp nào cho phép huy động lực lượng bảo vận động, thuyết phục người có đất bị thu đảm nhiệm vụ quốc phòng, an ninh trong hồi gặp không ít những khó khăn trong việc quá trình thực hiện quyết định cưỡng chế xử lý tình huống xảy ra trong quá trình vận THĐ; căn cứ, điều kiện huy động lực lượng; động, thuyết phục. Không ít địa phương xem quy trình tiến hành; thẩm quyền phân công, trọng công tác cưỡng chế THĐ hơn là công điều động; phân công trách nhiệm thực hiện tác vận động, thuyết phục để người có đất cụ thể của từng lực lượng… bị thu hồi tự nguyện giao đất. Do đó, nhiều 3.2 Vấn đề vận động, thuyết phục quyết định cưỡng chế ban hành không cần trước khi tiến hành cưỡng chế thiết, thậm chí có trường hợp gây phát sinh Thứ nhất, một trong những điều kiện phức tạp, ảnh hưởng đến tình hình an ninh, để tiến hành cưỡng chế thực hiện quyết định trật tự ở địa phương. THĐ là: “người có đất thu hồi không chấp Để công tác vận động, thuyết phục có hành quyết định THĐ sau khi UBND cấp hiệu quả, trước khi quyết định cưỡng chế, xã, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc cấp xã nơi có đối với từng trường hợp cụ thể, chính quyền đất thu hồi và tổ chức làm nhiệm vụ bồi địa phương cần quan tâm thực hiện tốt quy thường, giải phóng mặt bằng đã vận động, chế dân chủ ở cơ sở. Cần ghi nhận ý kiến thuyết phục”25. Như vậy, cưỡng chế thực của người dân về trường hợp cần cưỡng chế, hiện quyết định THĐ theo Luật Đất đai năm xem xét những ý kiến đóng góp đó để quyết 2013 không đòi hỏi phải “rà soát” đủ các định nên hay không nên tiến hành cưỡng điều kiện về trình tự, thủ tục như văn bản chế. Khi thực hiện tốt quy chế dân chủ ở cơ hướng dẫn thi hành Luật Đất đai năm 2003. sở thì việc quyết định cưỡng chế sẽ không Do vậy, trách nhiệm của người ra quyết còn là ý chí chủ quan của Nhà nước mà định cưỡng chế THĐ hiện nay chỉ tập trung vụ cưỡng chế sẽ xuất phát từ nhu cầu thực vào khâu tổ chức vận động, thuyết phục, ra tiễn đặt ra, xuất phát từ ý chí, nguyện vọng quyết định cưỡng chế và thực hiện quyết chính đáng của đa số người dân. Hơn nữa, định cưỡng chế theo đúng quy định26. Mặt điều này còn tạo được sự đồng thuận trong khác, trong quản lý nhà nước phải kết hợp cộng đồng dân cư, từ đó tạo ra dư luận tích giữa thuyết phục và cưỡng chế theo phương cực, khuyến khích, động viên người dân tự châm lấy thuyết phục là chính. Cùng với nguyện giao đất. 25 Khoản 2 Điều 71 Luật Đất đai năm 2013. 26 Xem TS. Phan Trung Hiền, Những điều cần biết về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất, sđd. 27 PGS,TS. Nguyễn Cửu Việt, Giáo trình Luật hành chính Việt Nam, sđd. 46 Số 12(364) T6/2018
  7. THÛÅC TIÏÎN PHAÁP LUÊÅT 3.3 Vấn đề thời điểm tiến hành 66/2017/NĐ-CP ngày 19/5/2017 của Chính cưỡng chế phủ Về điều kiện kinh doanh thiết bị, phần Một trong những điểm cần tính toán mềm ngụy trang dùng để ghi âm, ghi hình, và thận trọng là việc quyết định thời điểm định vị (Nghị định số 66/2017/NĐ-CP), bắt đầu tiến hành cưỡng chế. Luật Đất đai phạm vi điều chỉnh của Nghị định này là: năm 2013 quy định nguyên tắc thứ hai trong “quy định điều kiện về an ninh trật tự, công cưỡng chế là: “Thời điểm bắt đầu tiến hành tác quản lý nhà nước, trách nhiệm của tổ cưỡng chế được thực hiện trong giờ hành chức, cá nhân có liên quan và biện pháp thi chính”28. Tuy nhiên, trong lĩnh vực cưỡng hành đối với hoạt động kinh doanh thiết bị, chế THĐ, chưa có văn bản hướng dẫn về phần mềm ngụy trang dùng để ghi âm, ghi việc không tiến hành cưỡng chế vào các ngày hình, định vị”29. Từ quy định này cho thấy, nghỉ lễ, tết, các dịp tổ chức sự kiện trọng đại Nghị định số 66/2017/NĐ-CP không điều của đất nước hoặc quan trọng ở địa phương. chỉnh hoạt động tác nghiệp của nhà báo hay Do vậy, cần phải có văn bản hướng dẫn về ghi nhận của người dân phản ánh xã hội. vấn đề này cũng như tránh tiến hành cưỡng Nhà báo hay người dân hoàn toàn có thể chế vào thời điểm nói trên và thời điểm gia sử dụng máy quay phim, chụp ảnh, ghi âm đình người bị cưỡng chế tổ chức hữu sự, hỷ thông thường để tác nghiệp30. Bên cạnh đó, sự. Cưỡng chế trong thời điểm này dễ làm khu đất cưỡng chế không phải là khu vực ảnh hưởng đến uy tín, tâm lý của người bị cấm, địa điểm cấm31 nên khi những người cưỡng chế, từ đó dễ dẫn đến khả năng chống liên quan đứng ngoài khu vực cưỡng chế tiến đối quyết liệt. hành phỏng vấn, ghi âm, quay phim, chụp 3.4 Vấn đề thu âm, ghi hình trong ảnh thì Ban thực hiện cưỡng chế không thể quá trình cưỡng chế ngăn cấm được. Tuy nhiên, vấn đề cần lưu Trong quá trình tiến hành cưỡng chế, ý là không tạo điều kiện để các thế lực thù cần bảo đảm quyền kiểm tra, giám sát trực địch, phản động lợi dụng để tiến hành các tiếp của người dân và cơ quan báo chí. Để hoạt động chống phá Đảng, Nhà nước ta. hạn chế tình trạng lạm quyền của tổ chức, 3.5 Xử lý, bảo quản tài sản sau cá nhân có thẩm quyền thì biện pháp giám cưỡng chế sát trực tiếp của công dân và phản ánh của Một trong những vấn đề cần lưu ý là báo chí là rất quan trọng. Luật Đất đai năm việc xử lý tài sản cho người có đất bị thu 2013 không trực tiếp quy định về quyền hồi sau cưỡng chế. Xét cho cùng, người bị phỏng vấn, ghi âm, quay phim, chụp ảnh cưỡng chế chỉ vì lợi ích mà họ không chấp trong cưỡng chế thực hiện quyết định THĐ. hành quyết định THĐ. Chính vì thế, với tính Nhưng đây là quyền của nhà báo để hoạt chất nhân đạo của Nhà nước ta thì cho dù động tác nghiệp; quyền giám sát của công họ có là người vi phạm hay không vi phạm dân đối với việc thực thi công vụ của cơ đi nữa cũng đều phải bảo đảm tính mạng, quan, cá nhân có thẩm quyền. sức khỏe, danh dự, nhân phẩm và tài sản của Theo quy định của Nghị định số họ. Hiện nay, pháp luật đất đai và các văn 28 Điểm b, khoản 1, Điều 70 Luật Đất đai năm 2013. 29 Xem khoản 2 Điều 1 Nghị định số 66/2017/NĐ-CP ngày 19/5/2017 của Chính phủ quy định điều kiện kinh doanh thiết bị, phần mềm ngụy trang dùng để ghi âm, ghi hình, định vị. 30 Xem Nguyễn Hương: Không cấm nhà báo, người dân dùng thiết bị thông thường để quay phim, chụp ảnh, Công an nhân dân, http://cand.com.vn/Su-kien-Binh-luan-thoi-su/Du-thao-Nghi-dinh-quy-dinh-dieu-kien-kinh-doanh-thiet-bi- phan-mem-nguy-trang-dung-de-ghi-am-ghi-hinh-dinh-vi-436659/ [truy cập ngày 13/4/2017]. 31 Xem Điều 2 Quyết định số 160/2004/QĐ-TTg ngày 06/9/2004 của Thủ tưởng Chính phủ quy định về việc xác định khu vực cấm, địa điểm cấm. Số 12(364) T6/2018 47
  8. THÛÅC TIÏÎN PHAÁP LUÊÅT bản hướng dẫn thi hành có quy định Ủy ban đây là đặc điểm phổ biến của vụ việc cưỡng nhân dân cấp xã chịu trách nhiệm bảo quản chế, hành vi chống đối diễn ra rất đa dạng tài sản sau cưỡng chế và chi phí bảo quản do và đều có sự chuẩn bị từ trước, thậm chí là người bị cưỡng chế chịu32. Tuy nhiên, tất cả chuẩn bị rất chu đáo33. Chính vì vậy, trong các văn bản pháp luật không quy định thời suốt quá trình cưỡng chế từ khâu chuẩn bị hạn gửi giữ tài sản là bao lâu. Thực tế cho thấy, sau thời gian gửi và không sử dụng, tài đến khi tiến hành và giải quyết các vấn đề sản bị hư hỏng, giảm hoặc mất công năng sử pháp lý phát sinh sau cưỡng chế, cần phải dụng. Theo thời gian, có những trường hợp có sự chỉ đạo tập trung, thống nhất trong quá chi phí gửi có giá trị lớn hơn giá trị thật của trình cưỡng chế thực hiện quyết định THĐ tài sản. Điều này không chỉ gây lãng phí mà trong trường hợp đặc biệt, quan trọng. Hiện còn gây khó khăn cho UBND cấp xã. nay, việc phát triển kinh tế - xã hội của địa Xét về bản chất của đối tượng cưỡng phương phải gắn bó chặt chẽ với nhiệm vụ chế thì tài sản của người bị cưỡng chế thi quốc phòng, an ninh. Vì vậy, cưỡng chế hành án dân sự và cưỡng chế xử phạt vi trong những trường hợp đặc biệt, quan trọng phạm hành chính với tài sản của người bị như: địa bàn trọng điểm về quốc phòng, an cưỡng chế thực hiện quyết định THĐ là hoàn toàn khác nhau. Trong khi tài sản của ninh, khu vực phòng thủ, biên giới… đòi hỏi người bị cưỡng chế thi hành án dân sự và phải có sự chỉ đạo tập trung, thống nhất từ cưỡng chế xử phạt vi phạm hành chính là đối phía UBND cấp tỉnh. Tuy nhiên, hiện nay tượng chính của cưỡng chế, cơ quan chức Luật Đất đai năm 2013 không quy định Chủ năng bắt buộc tiến hành kê biên tài sản mục tịch UBND cấp tỉnh có thẩm quyền ban hành đích nhằm bảo đảm nghĩa vụ tài chính của và tổ chức thực hiện quyết định cưỡng chế. người bị cưỡng chế. Còn tài sản của người bị cưỡng chế thực hiện quyết định THĐ không Về lâu dài, cần có văn bản quy phạm phải là đối tượng chính của cưỡng chế mà pháp luật hướng dẫn về nội dung THĐ để chỉ là những tài sản nằm trong phạm vi khu tạo điều kiện thuận lợi cho cơ quan chức đất cưỡng chế. Tuy nhiên, về bản chất gửi năng tiến hành cưỡng chế đồng thời bảo giữ đều nhằm bảo quản tài sản trong thời đảm quyền và lợi ích chính đáng của người hạn chờ chủ sở hữu nhận lại tài sản. Chính dân. Theo đó, Nhà nước cần bổ sung, sửa vì vậy, về mặt logic, có thể vận dụng các đổi những quy định về cưỡng chế thực hiện quy định pháp luật về thi hành án dân sự…, quyết định THĐ như: (i) quy định cụ thể hơn tuy nhiên, về phương diện pháp lý, cần phải có văn bản hướng dẫn thi hành để đảm bảo về nội dung và cách thức thực hiện công tác thống nhất trong nhận thức và áp dụng. vận động, thuyết phục người có đất bị thu hồi; (ii) bổ sung quy định định thời điểm 4. Một số kiến nghị hoàn thiện pháp luật về cưỡng chế thu hồi đất tiến hành cưỡng chế; (iii) quy định thời hạn xử lý tài sản trong quá trình tổ chức thực Thực tiễn cho thấy, số vụ phải áp dụng biện pháp cưỡng chế thực hiện quyết định hiện quyết định cưỡng chế thực hiện quyết THĐ chiếm tỷ lệ không lớn so với tổng số định THĐ; (iv) quy định về cụ thể về quyền quyết định THĐ. Tuy nhiên, mỗi vụ cưỡng phỏng vấn, ghi âm, quay phim, chụp ảnh chế luôn tiềm ẩn nguy cơ chống đối cao vì trong cưỡng chế thực hiện quyết định THĐ■ 32 Khoản 5 Điều 74 Luật Đất đai năm 2013 và khoản 5 Điều 17 Nghị định số 43/2014/NĐ-CP. 33 Xem Lê Minh Hùng - Phùng Ngọc Hưng, Giải pháp ngăn chặn hành vi chống người thi hành công vụ trong cưỡng chế thi hành án dân sự, Tạp chí Công an nhân dân, Tháng 3/2010, tr 84. 48 Số 12(364) T6/2018
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2