Hoạt động trò chơi trong các giờ học tiếng Pháp chuyên ngành tại trường Đại học Ngoại thương

PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY v<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> HOẠT ĐỘNG TRÒ CHƠI TRONG CÁC<br /> GIỜ HỌC TIẾNG PHÁP CHUYÊN NGÀNH<br /> TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG<br /> NGUYỄN THỊ HƯƠNG THẢO*<br /> *Đại học Ngoại thương,  huongthao.fr@ftu.edu.vn<br /> Ngày nhận bài: 05/9/2018; ngày sửa chữa: 01/11/2018; ngày duyệt đăng: 20/12/2018<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Trò chơi ngôn ngữ mang lại nhiều lợi ích tích cực cho việc dạy và học ngoại ngữ, đặc biệt là trong<br /> việc dạy học tiếng Pháp chuyên ngành như: tạo không khí học tập sôi nổi, phát huy tính tích cực,<br /> chủ động, sáng tạo và nâng cao khả năng thực hành ngoại ngữ của sinh viên, giúp sinh viên phát<br /> triển được các kỹ năng học tập và làm việc cần thiết. Bài viết không chỉ giới thiệu định nghĩa trò<br /> chơi ngôn ngữ, chỉ ra lợi ích và tiêu chí lựa chọn trò chơi phù hợp, mà còn nêu lên thực trạng áp<br /> dụng trò chơi ngôn ngữ trong các lớp tiếng Pháp chuyên ngành tại trường Đại học Ngoại thương.<br /> Từ đó có các đề xuất lựa chọn trò chơi ngôn ngữ phù hợp nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy<br /> tiếng Pháp chuyên ngành tại trường Đại học Ngoại thương.<br /> Từ khóa: trò chơi ngôn ngữ, tiếng Pháp chuyên ngành<br /> <br /> <br /> <br /> 1. ĐẶT VẤN ĐỀ vào các đơn vị có nhu cầu dùng tiếng Pháp hoặc<br /> ứng tuyển nhưng không đáp ứng được nhu cầu<br /> Trong xu thế hội nhập ngày càng mạnh mẽ tuyển dụng mặc dù kỹ năng đọc hiểu và diễn đạt<br /> hiện nay, tiếng Pháp nói riêng và ngoại ngữ nói viết rất tốt. Tình trạng sinh viên tìm được việc<br /> chung đang trở thành một cầu nối quan trọng giúp làm đúng chuyên ngành đào tạo sau khi ra trường<br /> chúng ta bước ra thế giới. Hiện nay, việc dạy và thiếu kinh nghiệm, kỹ năng thực hành đàm phán<br /> học ngoại ngữ chuyên ngành ngày càng được chú và lúng túng trong việc giao tiếp bằng tiếng Pháp<br /> trọng và phát triển mạnh trên thế giới. Đối với còn khá phổ biến.<br /> trường Đại học Ngoại thương, việc giảng dạy<br /> tiếng Pháp chuyên ngành không chỉ nhằm trang bị Vậy làm thế nào để trang bị cho sinh viên<br /> cho người học kiến thức chuyên ngành bằng tiếng học tiếng Pháp chuyên ngành tại Đại học Ngoại<br /> Pháp, kiến thức văn hóa-xã hội, kinh doanh cần thương những kiến thức ngôn ngữ, văn hóa, xã<br /> thiết mà còn giúp người học hình thành và phát hội, kỹ năng, kinh nghiệm nghề nghiệp cần thiết<br /> triển những kỹ năng, kinh nghiệm làm việc hoặc đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ sau này? Chúng tôi<br /> tiếp tục phát triển việc học tập lên các cấp cao đã nghiên cứu và đánh giá cao việc áp dụng linh<br /> hơn. Tuy nhiên, thực tế còn một bộ phận không hoạt các trò chơi ngôn ngữ trong các giờ học tiếng<br /> nhỏ sinh viên tốt nghiệp không dám ứng tuyển Pháp chuyên ngành. Bài viết này sẽ giúp chúng ta<br /> <br /> <br /> KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰ<br /> Số 17 (01/2019) 45<br /> v PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY<br /> <br /> <br /> hiểu rõ hơn về trò chơi ngôn ngữ trong dạy học trò chơi giao tiếp, nhập vai thực hành theo các tình<br /> ngoại ngữ nói chung và dạy học tiếng Pháp chuyên huống cụ thể, được tăng cường hoạt động theo cặp,<br /> ngành nói riêng, đặc biệt chúng tôi đề xuất một số theo nhóm để phát triển các kỹ năng giao tiếp và<br /> trò chơi đã và đang phát huy hiệu quả rõ rệt trong các kỹ năng tự trau dồi kiến thức về các lĩnh vực<br /> các giờ học tiếng Pháp chuyên ngành tại trường kinh tế, chính trị, xã hội… cho bản thân. Bên cạnh<br /> Đại học Ngoại thương. đó, người học còn có cơ hội được bày tỏ ý kiến<br /> hay cảm xúc của mình và được đặt câu hỏi nếu họ<br /> 2. TRÒ CHƠI NGÔN NGỮ TRONG DẠY không hiểu vấn đề nào đó. Các phương pháp giảng<br /> HỌC NGOẠI NGỮ dạy tích cực theo hướng giao tiếp ra đời và phát<br /> triển tạo điều kiện cho việc lồng ghép các trò chơi<br /> Trước đây, phương pháp dạy học ngoại ngữ<br /> ngôn ngữ trong quá trình dạy học ngoại ngữ.<br /> truyền thống chủ yếu chú trọng vào từ vựng và<br /> ngữ pháp, những kiến thức văn hóa, xã hội ít được 2.1. Khái niệm<br /> đưa vào giảng dạy lồng ghép trong các giờ học<br /> ngoại ngữ. Việc kiểm tra đánh giá người học đơn Theo cách hiểu đơn giản, trò chơi ngôn ngữ<br /> thuần chỉ thực hiện thông qua những bài tập ngữ chính là những hoạt động vui chơi hỗ trợ phát<br /> pháp và từ vựng mà không chú trọng đến việc triển ngôn ngữ cho người học theo mục tiêu cụ<br /> đánh giá trình độ toàn diện trên cả 4 kỹ năng ngôn thể. Trong bài viết của mình, Benhammoud<br /> ngữ Nghe, Nói, Đọc, Viết. Trong một môi trường Mohhamed (2010) đã chỉ ra rằng, trò chơi ngôn<br /> lấy người dạy làm trung tâm, vai trò tích cực, chủ ngữ không chỉ là hoạt động giải trí đơn thuần để<br /> động, sáng tạo của người học không được phát tìm kiếm niềm vui và sự thư giãn. Đó cũng không<br /> huy. Thay vì cảm nhận một trải nghiệm đầy thú phải là kiểu chơi chữ hay các cách nói lái mà là<br /> vị để khám phá, tìm hiểu về văn hóa, văn minh, những hoạt động làm cho lớp học sôi nổi hơn, giúp<br /> cách ứng xử trong mọi tình huống bằng ngôn ngữ người học tiếp thu và học ngôn ngữ dễ dàng, hiệu<br /> nước ngoài thông qua những hoạt động, trò chơi quả và tự nhiên hơn.<br /> ngôn ngữ phong phú, đa dạng, người học ngoại<br /> ngữ luôn cảm thấy căng thẳng, nhàm chán. Việc áp Trò chơi ngôn ngữ là một khái niệm triết học đã<br /> dụng phương pháp giảng dạy cổ điển này vào một được đề cập bởi Wittgenstein ngay từ những năm<br /> môn học luôn vận động, phát triển không ngừng 1930. Ban đầu, trò chơi được ứng dụng là ẩn dụ để<br /> và đòi hỏi kỹ năng ứng dụng và thực hành cao như hỗ trợ cho khái niệm ngữ pháp, nhưng dần dần nó<br /> ngoại ngữ chuyên ngành thực sự là một sai lầm. đã có vị trí độc lập. Khi quan niệm ngôn ngữ như<br /> Điều đó được thể hiện ở việc phát triển kỹ năng là hành động được hình thành thì các luật chơi và<br /> không đồng đều của người học: kỹ năng đọc viết quy tắc trò chơi cũng được hình thành. Trong lịch<br /> khá tốt nhưng nghe nói thì bị hạn chế. sử nghiên cứu phát triển các dạng trò chơi phục vụ<br /> cho các giờ thực hành tiếng Pháp nói riêng cũng<br /> Tuy nhiên, yêu cầu của xã hội đối với trình độ, như ngoại ngữ nói chung, các nhà nghiên cứu đã<br /> chất lượng thực hành tiếng Pháp ngày càng tăng soạn thảo và đưa ra nhiều dạng trò chơi để phát<br /> cao, do đó phương pháp dạy học cũng phải được huy tính sáng tạo và năng động của người học.<br /> nghiên cứu điều chỉnh và phát triển để đáp ứng Các trò chơi ngôn ngữ được cấu trúc hóa bằng các<br /> nhu cầu sử dụng thành thạo các kỹ năng giao tiếp nguyên tắc nhưng theo ý đồ của người tham gia và<br /> và làm việc bằng tiếng Pháp. Trước đòi hỏi thực tế thực hiện trò chơi.<br /> đó, việc giảng dạy ngoại ngữ tại các trường đại học<br /> Việt Nam đã chuyển từ phương pháp lấy người dạy Việc áp dụng các trò chơi vào giảng dạy ngoại<br /> làm trung tâm sang phương pháp lấy người học ngữ sẽ xóa bỏ những hạn chế và rào cản phát triển<br /> làm trung tâm. Ở đó, người học được tham gia các ngôn ngữ của phương pháp truyền thống - chủ yếu<br /> <br /> <br /> KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰ<br /> 46 Số 17 (01/2019)<br />  PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY v<br /> <br /> <br /> <br /> chú trọng vào kiến thức ngữ pháp và ghi nhớ từ 2.2.1. Nhóm trò chơi giao tiếp<br /> vựng. Trên thực tế, phương pháp giảng dạy của<br /> giảng viên tác động rất lớn đến thành công của Đây là những trò chơi mang tinh thần tập thể<br /> mỗi giờ giảng. Theo cách tiếp cận thực hành của dựa trên nguyên tắc người này có những thông tin<br /> hoạt động dạy-học các kỹ năng trong các giờ học mà người kia không có và ngược lại. Như vậy dựa<br /> ngoại ngữ, giảng viên phải không ngừng nghiên trên nguyên tắc này, các nhà nghiên cứu phát triển<br /> cứu để tìm ra những phương pháp luyện tập hiệu những trò chơi phát huy khả năng làm việc tập thể<br /> quả nhằm tạo nên một không khí học tập sôi nổi, của người chơi. Để hoàn thành yêu cầu đặt ra, mỗi<br /> kích thích sinh viên tham gia tích cực, chủ động thành viên không chỉ phát huy khả năng của mỗi<br /> vào các hoạt động và đặc biệt là hướng dẫn họ các cá nhân mà phải giao tiếp, tương tác để hỗ trợ cho<br /> nhau cùng hướng về đích.<br /> kỹ năng sử dụng và thực hành thuần thục ngoại<br /> ngữ trong tình huống công việc cụ thể, phù hợp Trò chơi giao tiếp đòi hỏi sự chủ động, tích cực<br /> với văn hóa, phong tục, tập quán trong từng môi và phản ứng nhanh của sinh viên để các cuộc hội<br /> trường làm việc khác nhau. thoại không bị gián đoạn. Ví dụ tình huống một<br /> khách hàng bước vào quầy giao dịch của một ngân<br /> Áp dụng trò chơi vào giờ học ngoại ngữ chính<br /> hàng thực hiện giao dịch mở tài khoản và cần sự<br /> là giải pháp nhằm thay đổi không khí buổi học,<br /> tư vấn của giao dịch viên. Sinh viên đóng vai giao<br /> kích thích sự tò mò, ham tìm hiểu của sinh viên<br /> dịch viên cần tư vấn và giải đáp các thắc mắc của<br /> cũng như tạo cho các bạn trẻ có những sân chơi<br /> khách hàng và thuyết phục khách sử dụng dịch vụ<br /> thực tế bổ ích, có cơ hội để tư duy và thể hiện<br /> của ngân hàng. Giao dịch viên sẽ phải nắm vững<br /> bản thân. Tuy nhiên, việc áp dụng các trò chơi vào<br /> lợi ích của từng sản phẩm đối với khách hàng, các<br /> trong các giờ thực hành tiếng Pháp còn hạn chế, ưu đãi dành cho khách hàng trong khi so sánh với<br /> cho dù lợi ích của nó đã được rất nhiều nhà nghiên dịch vụ của các ngân hàng khác cùng thời điểm và<br /> cứu chỉ ra trên cả khía cạnh sư phạm lẫn nhận các dịch vụ bổ trợ, đi kèm với tài khoản được mở.<br /> thức. Lý do cơ bản đó là hầu hết các giờ học ngoại Trong khi đó sinh viên nhập vai khách hàng có yêu<br /> ngữ đều dựa vào các giáo trình của Pháp soạn sẵn cầu được tư vấn và mở tài khoản, có một số thông<br /> dựa trên quan điểm của các chuyên gia Pháp chứ tin và chương trình mở tài khoản mới ở các ngân<br /> chưa có sự nghiên cứu vận dụng cụ thể vào đối hàng cạnh tranh khác, chuẩn bị các loại giấy tờ tùy<br /> tượng sinh viên tiếng Pháp chuyên ngành và các thân cần thiết. Bên cạnh đó, có thể có những nhân<br /> giờ học thực hành thường bị hạn chế cả về yếu tố vật như giám đốc điều hành kiểm soát và ký duyệt<br /> không gian và thời gian. Việc lồng ghép các hoạt hồ sơ mở tài khoản hay các nhân viên ngân hàng<br /> động trò chơi trong các giờ học chính là cơ hội khác hỗ trợ giao dịch viên phục vụ khách hàng<br /> để người học phát triển năng lực tư duy, hòa nhập khó tính cùng tham gia. Trò chơi giao tiếp không<br /> văn hóa, hiểu, định hướng và vận dụng được tiếng đòi hỏi sự chuẩn bị nhiều thông tin và yêu cầu cho<br /> Pháp trong hoạt động nghề nghiệp một cách linh từng sinh viên như trong nhóm trò chơi nhập vai<br /> hoạt nhất. Điều này cho phép người học sử dụng nhưng rất cần sự sát sao và tâm huyết của giảng<br /> một cách lôgic, chủ động và sáng tạo vốn ngôn viên trên lớp để có thể mang lại nhiều kiến thức<br /> ngữ của mình và đặt người học vào trung tâm của thực tế hữu ích cho cả nhóm sinh viên tham gia<br /> việc học và hành động. nhập vai và những sinh viên trong lớp khi nghe và<br /> quan sát các tình huống thực hành giao tiếp.<br /> 2.2. Phân loại trò chơi ngôn ngữ<br /> 2.2.2 Nhóm trò chơi nhập vai<br /> Theo Benhammoud Mohhamed (2010), về<br /> hình thức tổ chức, trò chơi ngôn ngữ được phân Khác với trò chơi giao tiếp, trò chơi nhập vai<br /> chia thành hai nhóm cơ bản: đòi hỏi cao hơn, yêu cầu sinh viên không chỉ vận<br /> <br /> <br /> KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰ<br /> Số 17 (01/2019) 47<br /> v PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY<br /> <br /> <br /> dụng kiến thức, thực hành giao tiếp mà còn biết 2.3. Các tiêu chí lựa chọn trò chơi ngôn ngữ<br /> sử dụng ngôn ngữ cơ thể để thể hiện mục tiêu hội<br /> thoại tình huống. Nhóm trò chơi này cho phép sinh Làm thế nào để lựa chọn các hoạt động trò chơi<br /> viên được tham gia vào những tình huống giao tiếp phù hợp? Để giải quyết vấn đề này, nhóm nghiên<br /> thực sự, bù đắp được những thiếu hụt về kiến thức cứu của Viện ngôn ngữ Pháp tại Nhật Bản gồm<br /> ngôn ngữ bằng cách sử dụng các phương thức Helme Ludovic, Jourdan Romain và Tortissier<br /> diễn đạt phi ngôn ngữ (có thể là ánh mắt, điệu bộ, Kevin (2014) đã đưa ra 6 câu hỏi cần giải đáp.<br /> cử chỉ,…) giống như đang tham gia vào một tình<br /> Mục tiêu của trò chơi hướng đến là gì?<br /> huống thực tế trong cuộc sống.<br /> Đây là câu hỏi có tầm ảnh hưởng rất lớn đến<br /> Nhóm trò chơi này được phân chia thành hai<br /> việc lựa chọn trò chơi. Cũng giống như mọi hoạt<br /> loại: trò chơi nhập vai theo định hướng (sinh viên<br /> động sư phạm khác, việc sử dụng trò chơi trong<br /> cần tuân theo các nguyên tắc của trò chơi, mục giờ học tiếng Pháp cũng phải xác định mục tiêu<br /> đích và tiến trình giao tiếp đã được xác định trước rõ ràng. Người dạy muốn phát triển kỹ năng gì<br /> với các thông tin được chuẩn bị sẵn cho từng vai ở người học, mở rộng vốn từ vựng, củng cố ngữ<br /> khác nhau) và trò chơi nhập vai mở (sinh viên sẽ pháp hay các kỹ năng nghe, nói, đọc, viết. Đây rõ<br /> tham gia vào một tình huống giao tiếp mà mục tiêu ràng là câu hỏi đầu tiên mà người dạy cần phải trả<br /> và tiến trình là hoàn toàn mở, vậy nên họ sẽ phải lời trước khi lựa chọn một hoạt động trò chơi phục<br /> sử dụng tất cả khả năng giao tiếp bằng ngôn ngữ vụ cho giờ giảng của mình.<br /> cũng như phi ngôn ngữ để giải quyết thành công<br /> tình huống đưa ra). Lớp học có bao nhiêu người?<br /> <br /> Bên cạnh đó, các nhà nghiên cứu còn đưa ra Câu hỏi này giúp người dạy định hình tổ chức<br /> nhiều cách phân loại trò chơi dựa trên các tiêu chí trò chơi theo nhóm hay cá nhân và lựa chọn trò<br /> khác nhau: Weiss (2002) xây dựng các trò chơi hỗ chơi phù hợp để đảm bảo sự tham gia tích cực<br /> trợ phát triển vốn từ vựng (tạo từ mới), các trò chơi của tất cả các thành viên - một trong những yếu tố<br /> cấu trúc (tìm và kết hợp từ để tạo thành câu và quyết định đến thành công của trò chơi ngôn ngữ.<br /> đoạn văn); Hay như Cuq và Gruca (2007) sắp xếp<br /> hoạt động trò chơi theo nhóm trò chơi ngôn ngữ, Trình độ và tính cách của người học?<br /> nhóm trò chơi phát triển năng lực sáng tạo, nhóm<br /> Đây là hai yếu tố mà người dạy phải tìm hiểu<br /> trò chơi văn hóa và nhóm trò chơi sân khấu hóa…<br /> kỹ và kết hợp một cách hài hòa. Thực tế cho thấy,<br /> Như vậy, có thể nói hoạt động trò chơi là hết sức<br /> có những người trình độ ngôn ngữ hạn chế nhưng<br /> đa dạng và phong phú, đòi hỏi giảng viên phải có<br /> về tính cách lại cởi mở và năng động nên họ rất<br /> sự nghiên cứu, đánh giá để lựa chọn những hoạt<br /> thích tham gia các hoạt động theo nhóm. Tuy<br /> động phù hợp với mục tiêu của bài giảng. nhiên, ngược lại cũng có một số học giỏi nhưng<br /> lại không hứng thú tham gia vào các hoạt động trò<br /> Về vật chất phục vụ cho các hoạt động trò chơi,<br /> chơi. Chính vì lẽ đó, người dạy phải hiểu rõ đối<br /> cần phải luôn nhớ rằng trong bối cảnh dạy/học một<br /> tượng người học để đưa ra những nguyên tắc chơi<br /> ngôn ngữ, tất cả đều có thể được sử dụng, từ lời nói<br /> hợp lý nhất nhằm huy động tất cả các đối tượng<br /> cho đến các vật dụng xung quanh chúng ta. Theo<br /> đều tích cực tham gia. Như vậy mới có thể đạt<br /> nhà ngôn ngữ Debyser (1978), lời nói là một trong<br /> được mục tiêu đề ra ban đầu.<br /> những đồ chơi đầu tiên và cũng là một đồ chơi<br /> mang đến sự sáng tạo vô tận. Vậy nên, thành công Quỹ thời gian?<br /> của một hoạt động trò chơi đôi khi không phải là<br /> một sự chuẩn bị kỹ càng mà nó đến từ chính sự Có một số trò chơi đơn giản người dạy không<br /> sáng tạo nhạy bén của giảng viên trên lớp. phải giải thích nhiều và sinh viên có thể tham gia<br /> <br /> <br /> KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰ<br /> 48 Số 17 (01/2019)<br />  PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY v<br /> <br /> <br /> <br /> dễ dàng. Tuy nhiên không lúc nào cũng như vậy, giảng dạy nhanh chóng và hiệu quả. Việc soạn thảo<br /> trình độ người học không đồng đều cũng sẽ ảnh chương trình FOS đòi hỏi giảng viên phải tiếp cận<br /> hưởng đến thời gian người dạy giải thích và dẫn với một lĩnh vực nghề nghiệp mới mà ở đó họ phải<br /> dắt trò chơi. Ngoài ra cũng cần phải chú ý đến thời khám phá các “diễn viên mới”, “các tình huống<br /> gian tính điểm và chữa lỗi cho các đội chơi. Đây là mới” cũng như hoạt động giao tiếp ngôn ngữ mà<br /> thời điểm rất quan trọng để người học có thể trao họ thực hiện trong môi trường đó. Trò chơi ngôn<br /> đổi với nhau và làm giàu vốn kiến thức của mình. ngữ chính là hình thức hoạt động mà giảng viên<br /> có thể lựa chọn để truyền đạt nội dung kiến thức.<br /> Địa điểm tổ chức hoạt động?<br /> Đó là sự tổng hòa của tất cả các hoạt động ngôn<br /> Người dạy cũng phải quan tâm đến địa điểm ngữ được thực hiện theo nhóm hay cá nhân nhằm<br /> tổ chức hoạt động trò chơi, trong nhà hay ngoài giúp người học có thể nâng cao khả năng sử dụng<br /> trời, là phòng học nhỏ hay hội trường lớn, bàn ghế và thực hành ngoại ngữ linh hoạt như tiếng mẹ đẻ<br /> được bố trí cố định hay có thể di chuyển được,… trong các tình huống công việc cụ thể.<br /> Những yếu tố không gian này cũng ảnh hưởng đến<br /> hoạt động của người học trong quá trình tham gia Việc đưa các hoạt động trò chơi vào giờ ngoại<br /> trò chơi phải thực hiện nhiều hành động và cử chỉ. ngữ chuyên ngành cần được tiến hành trên phương<br /> diện giao tiếp và hoạt động bằng việc xây dựng<br /> Người dạy có nên tham gia trò chơi cùng không? một bầu không khí vui vẻ (hoạt động làm việc<br /> nhóm hoặc cùng hướng tới một mục tiêu chung,…)<br /> Người dạy tham gia chơi cùng là một việc làm đồng thời khuyến khích sinh viên tham gia vào các<br /> rất bổ ích. Nếu người dạy luôn giữ một thái độ hoạt động giao tiếp và xử lý các tình huống cụ thể.<br /> nghiêm túc, chuẩn thì có lẽ đã vô tình đi ngược lại Hoạt động trò chơi tạo nên sự năng động thực sự,<br /> mục tiêu cơ bản của hoạt động trò chơi, đó là mang phát triển kỹ năng và tư duy của mỗi thành viên<br /> lại không khí vui vẻ, thoải mái cho người học. Khi<br /> khi tham gia hoạt động nhóm, khi hoạt động này<br /> tham gia trực tiếp vào trò chơi và ở vị trí của người<br /> có mục tiêu sư phạm rõ ràng theo định hướng của<br /> chơi thì người dạy không chỉ hướng dẫn người học<br /> tham gia dễ dàng, hiệu quả hơn, mà còn tạo cơ hội giảng viên. Thông qua trò chơi, sinh viên có động<br /> xóa bỏ rào cản vô hình giữa người dạy và người cơ tự nhiên để ôn lại những kiến thức đã học, tiếp<br /> học. Người học luôn muốn “chơi” cùng giáo viên nhận kiến thức mới một cách hứng khởi và tạo thói<br /> của mình hơn là phải làm việc theo khuôn mẫu và quen chủ động tìm hiểu các kiến thức về hoạt động<br /> nguyên tắc. ngành nghề cụ thể. Ngoài ra, để có thể giành chiến<br /> thắng trong trò chơi, hay để giải quyết vấn đề gặp<br /> Tuy nhiên trước khi áp dụng, giảng viên nên phải, từng người chơi phải đóng góp sự hiểu biết<br /> đánh giá lại tính hiệu quả của trò chơi trước bằng hoặc ý kiến của mình. Nhiệm vụ của giảng viên là<br /> cách thử trải nghiệm với chính những đồng nghiệp phải khích lệ để tất cả sinh viên hứng thú thực sự<br /> hoặc nhờ một nhóm sinh viên làm đối tượng người với trò chơi để không những rèn luyện tư duy, ôn<br /> chơi để tiến hành. Điều này không chỉ giúp giảng tập kiến thức mà sinh viên còn có thể thực hành<br /> viên hiểu rõ trò chơi, điều chỉnh và phòng tránh<br /> nghe nói nhuần nhuyễn.<br /> những vấn đề không đáng có phát sinh trong quá<br /> trình thực hiện mà còn giám sát chất lượng và làm Mục tiêu của một giờ học tiếng Pháp chuyên<br /> chủ mọi hoạt động của sinh viên trên lớp. ngành không chỉ đơn thuần là đạt được các kỹ<br /> 2.4. Trò chơi ngôn ngữ trong các giờ học năng ngôn ngữ thuần túy ngoài bối cảnh mà còn<br /> ngoại ngữ chuyên ngành là hoạt động và phản ứng một cách phù hợp với<br /> các tình huống giao tiếp khác nhau trong công việc<br /> Tiếng Pháp chuyên ngành phân tích nhu cầu bắt buộc phải sử dụng ngoại ngữ. Như vậy, lợi ích<br /> ngôn ngữ của người học bằng các chương trình căn bản mà hoạt động trò chơi mang lại cho các<br /> <br /> <br /> KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰ<br /> Số 17 (01/2019) 49<br /> v PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY<br /> <br /> <br /> giờ học tiếng Pháp chuyên ngành là đặt sinh viên thứ tư sau ba kỳ củng cố, nâng cao ngôn ngữ cơ<br /> vào các tình huống giao tiếp sát với thực tế công sở và làm quen với ngôn ngữ chuyên ngành. Bốn<br /> việc. Trò chơi sẽ dẫn dắt sinh viên hình dung ra kỳ học tiếng Pháp chuyên ngành giúp sinh viên<br /> mình đang là một nhân vật nào đó và tham gia vào vừa làm quen với các hoạt động kinh tế trong cộng<br /> một tình huống giao tiếp cụ thể. Chính những tình đồng Pháp ngữ, nghiên cứu và thực hành sâu về<br /> huống giả định sát với thực tế đó sẽ giúp sinh viên các vấn đề kinh tế bằng tiếng Pháp nhờ các kiến<br /> huy động vốn kiến thức của mình để giải quyết. thức ngành đã được tích lũy bằng tiếng Việt, hiểu<br /> Những kinh nghiệm hình thành và tích lũy được được văn hóa và các cách thức giao thương đối<br /> trong quá trình học tập sẽ giúp sinh viên giải quyết ngoại trong khối Pháp ngữ và trên thế giới, có khả<br /> công việc một cách dễ dàng hơn khi tham gia vào năng làm việc, thích ứng, đàm phán và đáp ứng<br /> hoạt động nghề nghiệp trong tương lai. các yêu cầu về ngoại ngữ cho công việc.<br /> <br /> Việc sử dụng các hoạt động trò chơi trong giờ Bốn kỳ học tiếng Pháp chuyên ngành, ngoài<br /> thực hành tiếng Pháp sẽ phát huy được sự tích cực, các giờ học lý thuyết, sinh viên còn tham gia các<br /> chủ động của người học, đặt người học vào trung giờ thực hành trên lớp, các bài tập lớn và các hoạt<br /> tâm của hoạt động giao tiếp và thúc đẩy họ phát động ngoại khóa bằng tiếng Pháp nhằm nâng cao<br /> huy khả năng ngôn ngữ vốn có để giải quyết tình khả năng thực hành và các kỹ năng làm việc khác<br /> huống một cách hiệu quả. Để đạt được mục tiêu nhau. Tuy nhiên, phần lớn các giờ học trên lớp vẫn<br /> đề ra của trò chơi, từng cá nhân phải giao tiếp với đang thụ động tuân theo các giáo trình soạn sẵn<br /> nhau và thảo luận trong nhóm với nhau để tìm ra của Pháp chứ chưa có giáo trình riêng hay có các<br /> kết quả cuối cùng, phải sử dụng ngôn ngữ để xóa chương trình giảng dạy riêng áp dụng cho lớp học<br /> đi khoảng cách, để trình bày thông tin cần thiết cho có trình độ ngoại ngữ của sinh viên chênh nhau<br /> việc hoàn thành trò chơi. Người học sẽ phải cùng khá lớn. Các giờ học trên lớp chủ yếu sử dụng các<br /> nhau thảo luận để tìm cách giải quyết tình huống bài khóa, các hoạt động ngôn ngữ dựng sẵn theo<br /> theo yêu cầu của trò chơi và định hướng của giáo giáo trình Pháp, thiếu các trò chơi giúp sinh viên<br /> viên, phải nói ra hoặc viết ra để thể hiện được quan khá không cảm thấy nhàm chán và sinh viên trình<br /> điểm của mình hay để truyền đạt thông tin với đội độ thấp hơn không cảm thấy mệt mỏi khi lên lớp.<br /> chơi khác. Điều này có nghĩa là, trò chơi tạo cơ hội<br /> Mặc dù đã ý thức và trải nghiệm được lợi ích<br /> cho sinh viên giao tiếp với nhau, thậm chí những<br /> của các hoạt động trò chơi ngôn ngữ trên lớp, các<br /> sinh viên rụt rè, thiếu tự tin cũng bị cuốn hút vào<br /> trò chơi vẫn chưa được đầu tư, quan tâm nghiên<br /> loại hoạt động này.<br /> cứu thích đáng để đưa vào từng buổi học. Các<br /> 3. TỔ CHỨC TRÒ CHƠI NGÔN NGỮ giảng viên đưa trò chơi vào lớp tự phát và chưa<br /> TRONG CÁC GIỜ DẠY TIẾNG PHÁP có phiếu điều tra về chất lượng và lợi ích trò chơi<br /> CHUYÊN NGÀNH TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC mang lại cho sinh viên, chưa có đánh giá về khả<br /> NGOẠI THƯƠNG năng phát triển ngôn ngữ của sinh viên qua các trò<br /> chơi trong một khoảng thời gian cụ thể.<br /> 3.1. Giảng dạy tiếng Pháp chuyên ngành tại<br /> trường Đại học Ngoại thương Sinh viên Pháp ngữ tại trường Đại học Ngoại<br /> thương được đánh giá có chất lượng đầu vào dẫn<br /> Chương trình giảng dạy tiếng Pháp chuyên đầu trong cả nước, sinh viên năng động, có chí<br /> ngành của trường đại học ngoại thương dùng cho tiến thủ, có tư duy tốt song trình độ ngôn ngữ đầu<br /> khối ngành Kinh tế đối ngoại và Kinh tế quốc tế vào có sự chênh lệch khá lớn, nhất là đối với các<br /> trong suốt bảy kỳ học. Trong đó, sinh viên chính kỹ năng nghe nói. Khi bước vào môi trường đào<br /> thức nhập môn tiếng Pháp chuyên ngành kể từ kỳ tạo đại học với phương pháp dạy và học hoàn toàn<br /> <br /> <br /> KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰ<br /> 50 Số 17 (01/2019)<br />  PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY v<br /> <br /> <br /> <br /> mới nhiều sinh viên dễ bị nản vì không theo kịp phán cho các bên; giới hạn thời gian đàm phán và<br /> lớp. Vai trò của giảng viên đứng lớp do vậy vô cuối cùng cho các nhóm tiến hành trò chơi. Quá<br /> cùng quan trọng để hài hòa không khí lớp học trình học viên tham gia trò chơi, giảng viên có thể<br /> cho tất cả sinh viên. Và việc áp dụng các trò chơi đến từng nhóm để quan sát tiến trình đàm phán.<br /> ngôn ngữ vào các giờ học đòi hỏi sự đầu tư cả về Kết thúc trò chơi, giảng viên có thể chọn nhóm bất<br /> thời gian và trí lực. Đây vừa là thách thức đối với kỳ để giải thích về tiến trình và kết quả đàm phán.<br /> các giảng viên vừa là nhiệm vụ của Nhà trường Cuối cùng, cho các bên đối tác trao đổi thông tin<br /> và Khoa trong việc quan tâm đổi mới các phương và nhận xét trò chơi (từ vựng, lý lẽ, ứng xử, kỹ<br /> pháp giảng dạy nhằm không ngừng nâng cao chất năng xử lý tình huống,…)<br /> lượng đào tạo.<br /> Bên cạnh đó, giảng viên cũng có thể chuẩn bị<br /> 3.2. Đề xuất một số trò chơi ngôn ngữ trong nhiều trò chơi có độ khó khác nhau, đòi hỏi nhiều<br /> các giờ Tiếng Pháp chuyên ngành tại trường kỹ năng thực hành hơn để huy động sự tham gia<br /> Đại học Ngoại thương đồng thời của nhiều học viên như tổ chức cuộc<br /> họp hội đồng quản trị của một công ty; phỏng vấn<br /> Bên cạnh các dạng trò chơi phát triển kỹ năng tuyển dụng nhân sự hay tham gia các cuộc đàm<br /> ngôn ngữ mà chúng ta thường áp dụng cho các phán thương mại song phương hoặc đa phương.<br /> lớp tiếng Pháp cơ sở, đối với các lớp tiếng Pháp Đây là những tình huống gắn liền với nội dung<br /> chuyên ngành, giảng viên cần phải sử dụng những giảng dạy của nhà trường, giúp sinh viên có cái<br /> trò chơi có độ khó khác nhau để phát triển đồng nhìn thực tế về cuộc sống việc làm và hình thành<br /> thời cả năng lực ngôn ngữ và kiến thức chuyên<br /> tư duy rèn luyện kỹ năng làm việc. Do vậy, giảng<br /> ngành đồng thời khắc phục được vấn đề trình độ<br /> viên có thể cho sinh viên xem các tình huống mô<br /> ngôn ngữ chưa đồng đều trong các lớp học. Theo<br /> phỏng, giải thích tình huống và tiến hành phân<br /> đó các trò chơi nhập vai và trò chơi lập luận đề<br /> vai. Các tình huống như vậy đều đòi hỏi học viên<br /> xuất sau đây sẽ phần nào giảm bớt căng thẳng cho<br /> phải phát huy hết khả năng ngôn ngữ và kiến thức<br /> các sinh viên có trình độ yếu hơn và các sinh viên<br /> chuyên ngành để xử lý tình huống.<br /> có thể giúp đỡ nhau cải thiện ngôn ngữ trong từng<br /> trò chơi cụ thể. Các loại hình trò chơi này không 3.2.2. Trò chơi lập luận  (Apprendre à<br /> chỉ rất gần gũi với công việc tương lai của sinh convaincre)<br /> viên sau khi tốt nghiệp mà còn rất phù hợp với việc<br /> ôn tập và phát triển các kiến thức chuyên ngành Đây là một dạng hoạt động có độ khó cao đòi<br /> sinh viên tích lũy bằng tiếng mẹ đẻ và ngoại ngữ. hỏi người học không chỉ biết cách tư duy lôgic, có<br /> khả năng ngôn ngữ tốt, trau dồi kiến thức văn hóa<br /> 3.2.1. Trò chơi nhập vai (jeu de rôle) phong phú mà còn thông hiểu các kỹ năng cần thiết<br /> khác như kỹ năng thuyết trình, kỹ năng vận dụng<br /> Hiện nay, trò chơi nhập vai đang là một sự lựa<br /> ngôn ngữ cơ thể… Mục đích của hoạt động này<br /> chọn khá phổ biến. Tuy nhiên, đối với đối tượng<br /> đúng như tên gọi của nó, nhằm trang bị cho sinh<br /> người học các lớp tiếng Pháp chuyên ngành, cần<br /> viên năng lực lập luận bằng ngoại ngữ để thuyết<br /> lựa chọn các tình huống phù hợp với mục tiêu cần<br /> phục người nghe. Đối với dạng trò chơi này, giảng<br /> hướng tới. Ví dụ: Nhập vai các đối tác đàm phán<br /> viên sẽ trang bị cho sinh viên các kỹ năng lập luận<br /> hợp đồng kinh tế. Trong tình huống này, giảng<br /> và tổ chức theo độ khó tăng dần:<br /> viên có thể tổ chức lớp học thành nhiều nhóm nhỏ,<br /> cung cấp thông tin cho các bên và yêu cầu người Mức độ 1: Trình bày quan điểm.<br /> chơi phải giữ bí mật về thông tin mình có bởi đó<br /> là cơ sở để người chơi đàm phán với đối tác nhằm Sinh viên tự trình bày một vấn đề mà họ lựa<br /> đạt được mục đích đàm phán; đề ra mục tiêu đàm chọn (được chuẩn bị trước)<br /> <br /> <br /> KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰ<br /> Số 17 (01/2019) 51<br /> v PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY<br /> <br /> <br /> Mức độ 2: Bảo vệ quan điểm thống, tạo không khí học tập vui vẻ, khuyến khích<br /> sinh viên tích cực tham gia, từ đó không chỉ cải<br /> Mỗi sinh viên sẽ lựa chọn một quan điểm và có thiện được khả năng ngôn ngữ mà còn thúc đẩy<br /> thời gian 10 phút để bảo vệ quan điểm của mình tính năng động của người học đặc biệt là cải thiện<br /> trước hội đồng phản biện (có thể là tất cả các sinh kỹ năng làm việc nhóm, ứng xử trong môi trường<br /> viên khác hoặc một hội đồng luân phiên) tập thể.<br /> Mức độ 3: Tranh luận Các giảng viên ngày càng chú trọng hơn đến<br /> Giảng viên chuẩn bị các ý kiến đánh giá khác việc đầu tư lựa chọn trò chơi gắn liền với nội dung<br /> nhau liên quan đến các lĩnh vực chuyên ngành mà kiến thức nhằm hiện thực hóa phương pháp giảng<br /> sinh viên đang học. Tổ chức lớp học thành các cặp/ dạy “lấy người học làm trung tâm”, cải thiện môi<br /> nhóm: một cặp/nhóm ủng hộ, một cặp/nhóm phản trường học tập và thực hành tiếng Pháp cho sinh<br /> đối (các cặp tự thỏa thuận). Sinh viên sẽ có thời viên, giúp sinh viên được đào tạo và rèn luyện<br /> gian chuẩn bị, sau đó từng cặp sẽ tranh luận với đồng đều cả về lý thuyết và thực tiễn, nắm bắt<br /> nhau để bảo vệ quan điểm của mình trước lớp. được các kiến thức cần thiết và rèn luyện các kỹ<br /> năng khác nhau phục vụ cho cuộc sống công việc,<br /> Đây là hai dạng hoạt động phổ biến mà giảng đáp ứng yêu cầu chất lượng lao động ngày càng<br /> viên có thể áp dụng trong các giờ học tiếng Pháp cao của thị trường trong và ngoài nước. Tuy nhiên,<br /> chuyên ngành. Mỗi dạng trò chơi đều có những do vẫn còn nhiều khó khăn còn tồn đọng, nên để<br /> ưu điểm khác nhau đòi hỏi giảng viên phải có sự thực tế được các mục tiêu và vai trò của hoạt động<br /> chuẩn bị chu đáo và biết vận dụng linh hoạt theo trò chơi ngôn ngữ trong các lớp học đòi hỏi sự nỗ<br /> từng giai đoạn cụ thể để có thể đạt được hiệu quả lực, tích cực và quan tâm của cả giảng viên, sinh<br /> cao nhất. viên và nhà trường./.<br /> Thông qua hai dạng trò chơi giới thiệu trên đây, Tài liệu tham khảo:<br /> hy vọng các giảng viên có sự lựa chọn trò chơi hợp<br /> Benhammoud Mohamed (2010), Une classification des<br /> lý, vừa đảm bảo được tính giải trí vừa hướng người<br /> jeux dans une perpective d’apprentissage de FLE,<br /> học đến mục tiêu kiến thức đề ra, phát huy được<br /> Université de Jijel, Algérie.<br /> hết giá trị của các trò chơi ngôn ngữ trong các giờ<br /> tiếng Pháp. Ngoài ra, sau những buổi thực hiện trò Cuq Jean-Pierre (2007),  Dictionnaire de didactique<br /> chơi, giảng viên cần tổng kết lại những kiến thức du français langue étrangère et seconde, CLE<br /> mà sinh viên đã vận dụng, đánh giá lại chất lượng International, Paris.<br /> buổi học trước sinh viên về những điểm đạt được Francois Weiss (2002), Jouer, communiquer, apprendre,<br /> và chưa đạt được khi so sánh với mục tiêu và yêu Hachette, Paris.<br /> cầu đối với sinh viên của mỗi trò chơi. Đồng thời Helme Ludovic, Jourdan Romain và Tortissier Kevin<br /> cần có các động thái khích lệ, động viên kịp thời (2014), Le jeu de la classe FLE: intérêts et pratique,<br /> để sinh viên ngày càng yêu thích, gắn bó và nuôi Rencontres pédagogiques du Kansaî 2014, Institut<br /> dưỡng tình yêu nhiều hơn với môn tiếng Pháp. Français du Japon, Kansaî, 60-67.<br /> <br /> 4. KẾT LUẬN Javier Suso López (2014), Jeux communicatifs<br /> et enseignement/apprentissage des langues<br /> Chúng ta thấy rằng trò chơi ngôn ngữ ngày étrangères, Université de Granada, Grenade.<br /> các đóng vai trò quan trọng trong các giờ học Mangiante Jean-Marc. Mangiante, Parpette Chantal<br /> ngoại ngữ nói chung và tiếng Pháp chuyên ngành (2004), Le Francais sur objectif spécifique: de<br /> nói riêng. Nó là một công cụ hiệu quả giúp giáo l’analyse des besoins à l’élaboration d’un cours,<br /> viên thay đổi được phương pháp giảng dạy truyền Hachette, Paris.<br /> <br /> <br /> KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰ<br /> 52 Số 17 (01/2019)<br />  PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY v<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> LANGUAGE GAMES IN FRENCH COURSES ON SPECIFIC PURPOSES<br /> AT THE UNIVERSITY OF FOREIGN TRADE<br /> NGUYEN THI HUONG THAO<br /> Abstract: Language games bring several effective results in teaching and learning French such<br /> as helping learners entertain and relax, promoting the positive, active and creative actions, better<br /> acquiring the language and studying and working skills. The article defines the language games,<br /> the appropriate benefits and criteria for game selection and depicts the current situations of<br /> application at Foreign Trade University. Also, some major solutions will be proposed to improving<br /> the quality of teaching French on purposes objectives at the University.<br /> Keywords: language game, french on specific purposes<br /> Received: 05/9/2018; Revised: 01/11/2018; Accepted: 20/12/2018<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰ<br /> Số 17 (01/2019) 53<br />