Hoạt động tự học của sinh viên năm thứ nhất khoa Sư phạm Toán-Tin, trường Đại Học Đồng Tháp

HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC CỦA SINH VIÊN NĂM THỨ NHẤT<br /> KHOA SƯ PHẠM TOÁN – TIN, TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐỒNG THÁP<br /> Huỳnh Lê Uyên Minh, Khoa SP Toán-Tin, Trường Đại học Đồng Tháp<br /> <br /> Email: hluminh@dthu.edu.vn<br /> <br /> Phan Thị Hiệp, Khoa GD TH-MN, Trường Đại học Đồng Tháp<br /> <br /> Email: pthiep@dthu.edu.vn<br /> <br /> Tóm tắt nội dung.Trong bài viết này, chúng tôi đã đề cập đến thực trạng hoạt động tự<br /> học của sinh viên năm thứ nhất khoa Sư phạm Toán-Tin, trường Đại Học Đồng Tháp.<br /> Chúng tôi đã đi phân tích những nguyên nhân xuất phát theo hai hướng chủ quan và<br /> khách quan liên quan trực tiếp từ sinh viên và giảng viên trực tiếp giảng dạy hay do tác<br /> động xung quanh như môi trường học tập, các trang thiết bị.<br /> Trong đó, nguyên nhân khách quan chủ yếu xuất phát từ các vấn đề như việc thích ứng<br /> với môi trường học tập của sinh viên năm thứ nhất, phương pháp ghi chép, đọc và tóm<br /> tắt tài liệu chưa hiệu quả, do một số tác động chưa hiệu quả cao từ giảng viên, việc lựa<br /> chọn nguồn tài liệu tham khảo chưa tốt, do năng lực ngoại ngữ của sinh viên còn hạn<br /> chế, ngoài ra còn do một số tác động khác như nguồn tài liệu tham khảo từ thư việc chưa<br /> phong phú, sinh viên chưa năm rõ quy trình mượn máy tính của nhà trường, chưa có kinh<br /> nghiệm trong việc lập kế hoạch hoạt động và học tập,…Bên cạnh đó, nguyên nhân chủ<br /> quan xuất phát từ phía sinh viên như do bất đồng trong hợp tác nhóm, thụ động trong<br /> việc tìm kiếm, trao đổi học tập với bạn bè, do sức ì tâm lý, muốn nghỉ ngơi sau quá trình<br /> học tập, thi cử mệt mỏi ở phổ thông, …<br /> Trên cơ sở đó, chúng tôi đã đề xuất ra hệ thống giải pháp nâng cao hoạt động tự học cho<br /> sinh viên năm thứ nhất, Khoa Sư phạm Toán-Tin.<br /> <br /> <br /> 1.Đặt vấn đề<br /> <br /> Giống như bao hiện tượng xã hội khác, quá trình dạy học luôn luôn vận động và phát<br /> triển nhằm phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội hiện thời. Mỗi một giai đoạn<br /> phát triển kinh tế xã hội lại đặt ra cho quá trình dạy học những yêu cầu và mục đích khác<br /> nhau, bắt buộc quá trình dạy học phải thỏa mãn những yêu cầu, mục đích ấy nhằm tạo ra<br /> động lực để phát triển xã hội.<br /> <br /> Ngày nay, quá trình dạy học được diễn ra trong bối cảnh nền kinh tế xã hội có nhiều<br /> thay đổi, nền kinh tế dựa trên sức mạnh của máy móc đang chuyển giao vai trò sứ mệnh<br /> cho kinh tế tri thức, sự bùng nổ thông tin do cuộc cách mạng khoa học công nghệ, sự giao<br /> 1<br /> thoa – hội nhập văn hóa toàn cầu, gia tốc phát triển nhanh của khoa học – kỹ thuật – công<br /> nghệ… Chính đây là những nguyên nhân tác động đòi hỏi quá trình dạy học phải có<br /> những thay đổi toàn diện về mục đích, nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức dạy<br /> học, về vai trò, nhiệm vụ của người dạy và người học trong quá trình dạy học.<br /> Phương pháp học tập tích cực, hiệu quả được xem là một khâu then chốt, là một cuộc<br /> cách mạng thực sự để nâng cao chất lượng của quá trình dạy học. Vì thế các nhà khoa<br /> học Tâm lý học, Giáo dục học đã khẳng định: “ngày nay, dạy học là dạy phương pháp<br /> học tập cho học sinh” là vậy.<br /> Trong hệ thống các phương pháp học tập tích cực, hiệu quả thì hoạt động tự học được<br /> các nhà khoa học đánh giá cao về ý nghĩa và vai trò của nó đối với đòi hỏi về mặt cấu<br /> trúc vĩ mô của quá trình dạy học nói chung, cũng như có vai trò quyết định trong quá<br /> trình hình thành hệ thống tri thức, kỹ năng, kỹ xảo tương ứng, nhằm hình thành các năng<br /> lực trí tuệ vững chắc ở người học nói riêng.<br /> Ở mỗi giai đoạn lứa tuổi khác nhau của người học, có những yêu cầu, mức độ, tính<br /> chất khác nhau về hoạt động tự học. Trong đó, sinh viên là một trong những giai đoạn đòi<br /> hỏi cao nhất, gắt gao nhất về hoạt động tự học, vì môi trường học tập của sinh viên là môi<br /> trường học tập tiệm cận nghiên cứu khoa học, mặt khác sinh viên hội tụ đầy đủ các điều<br /> kiện thuận lợi, cần thiết để tiến hành hoạt động tự học.<br /> Vì vậy, việc hình thành hoạt động tự học cho sinh viên phải được chú tâm ngay từ<br /> những sinh viên năm thứ nhất, đây là giai đoạn đặt nền tảng quan trọng cho quá trình học<br /> tập sau này. Nhưng muốn hình thành hoạt động tự học tích cực, hiệu quả, chúng ta cần<br /> phải có những nghiên cứu, tìm hiểu để thấy rõ được những nguyên nhân tạo ra sự hạn<br /> chế, trở ngại, tiêu cực trong quá trình tự học của sinh viên, từ đó đề xuất, xây dựng các<br /> biện pháp khắc phục hiệu quả.<br /> 2.Nội dung<br /> 2.1. Thực trạng hoạt động tự học của sinh viên năm thứ nhất khoa Sư phạm Toán-<br /> Tin, trường Đại Học Đồng Tháp hiện nay<br /> Thông qua tìm hiểu và bằng phương pháp điều tra số liệu, chúng tôi nhận thấy những<br /> nguyên nhân làm hạn chế hoạt động tự học của sinh viên năm thứ nhất khoa Sư phạm<br /> Toán-Tin, Trường Đại học Đồng Tháp như sau:<br /> 2.1.1. Nguyên nhân khách quan<br />  Sinh viên chưa thích ứng với môi trường học tập mới, nghiên cứu ở Trường Đại<br /> học. Hơn 50% ý kiến các giảng viên khoa Sư phạm Toán-Tin,trường Đại học Đồng Tháp<br /> cho rằng việc này rất ảnh hưởng đến chất lượng hoạt động tự học của sinh viên năm thứ<br /> nhất của Khoa. Nguyên nhân xuất phát từ việc thay đổi hình thức học tập cũng như<br /> phương pháp giảng dạy.<br /> 2<br />   Ý thức tự học: việc kiểm tra bài cũ trước giờ học trên lớp như trước đây ở bậc<br /> phổ thông không còn nữa ở bậc Đại học. Điều này làm cho sinh viên trở nên lười xem lại<br /> hay học lại bài đã học trước khi lên lớp hay chưa có tác phong học tập đúng mực.<br />  Tâm lý thụ động, ngại trao đổi với Thầy cô, bạn bè, thiếu tính tự giác: yêu cầu<br /> của giảng viên đối với sinh viên trong học tập cao hơn. Cụ thể khi lên lớp giảng viên chỉ<br /> dạy cáicốt lõi, tập trung cho lớp thảo luận những vấn đề trọng tâm. Điều này rất khác so<br /> với phổ thông, nó đòi hỏi sinh viên hoạt độngtích cực, độc lập để giải quyết vấn đề đặt ra.<br /> Tuy nhiên, phần lớn sinh viên quen với cách học “cầm tay chỉ việc” trước đây nên khi lên<br /> Đại học tính năng động, trách nhiệm tự giác của sinh viên năm thứ nhất chưa cao bằng<br /> các sinh viên năm thứ 2, thứ 3 hay thứ 4. Theo ý kiến của một số giảng viên khoa Sư<br /> Phạm Toán-Tin thì khi được giao bài tập thảo luận trên lớp, phần lớn sinh viên còn thụ<br /> động, chưa biết cách tổ chức thảo luận nhóm, và phải phụ thuộc vào hướng dẫn của<br /> người dạy. Hơn nữa, đối với các bài tập về nhà, đa số sinh viên chỉ học một mình và chỉ<br /> có bộ phận nhỏ là thành lập được nhóm học tập. Bên cạnh đó sinh viên còn ngại trao đổi<br /> thông tin với bạn cùng lớp, với giảng viên dạy bộ môn. Điều này ảnh hưởng rất lớn đến<br /> quá trình tiếp thu kiến thức của sinh viên bởi vì nếu sinh viên gặp vấn đề khó khăn mà họ<br /> không biết cách giải quyết sẽ dễ dẫn đến một số sinh viên chán nản việc học tập bài tiếp<br /> theo.<br />  Ảnh hưởng của cách dạy theo truyền thống ở bậc phổ thông: trước đây học<br /> sinh học chủ yếu ở thầy, thầy nói trò nghe mà chưa có sự tác động ngược trở lại, trò trao<br /> đổi thầy...cũng gây ảnh hưởng nhiều đến chất lượng tự học của sinh viên năm nhất. Điều<br /> này được đưa ra bởi khoảng 50%ý kiến giảng viên khoa này. Mức độ tìm hiểu tài liệu<br /> trước khiđến lớp của sinh viên năm nhấtlà rất thấp khoảng 50%cho mức trung bình, còn<br /> lại 50% sinh viên rất ít chuẩn bị hay không chuẩn bị bài.<br />  Chưa biết cách ghi chép, tóm tắt tài liệu có hiệu quả: khi nghe giảng phần lớn<br /> sinhviên chỉ chú trọng chép nội dung từ slide bài giảng- giáo trình của giảng viên, điều<br /> này gây ảnh hưởng đến việc tự học rất lớn, nhận định này đưa ra bởi 80%ý kiến chung<br /> của giảng viên khoa Sư phạm Toán-Tin.Khoảng 70% sinh viên năm nhất thường ghi chép<br /> tài liệu theo lối văn xuôi, chỉ khoảng 20% sinh viên dùng sơ đồ, kí hiệu để tóm tắt tài liệu<br /> học tập, còn lại khoảng 10% ghi vào sách, bài giảng.<br />  Nguyên nhân tác động chưa đạt hiệu quả cao từ giảng viên: Nhìn chung cách<br /> đánh giá điểm cho từng học phần của nhiều giảng viên trong khoa Sư phạm Toán - Tin là<br /> có sự khác nhau,tùy theo từng môn học, có khi giảng viên đánh giá vào giữa môn học,<br /> cuối môn học hay cả quá trình. Tuy nhiên, nhìn chung phần lớn tập trung cho bài kiểm tra<br /> đánh giá môn học vào những thời điểm như giữa môn học hay cuối môn học. Tỷ lệ này<br /> chiếm cao khoảng 80%,một số giáo viên khác thì có thêm phần đánh giá tinh thần thái độ<br /> học tập, đánh giá mức độ tự học, tự nghiên cứu. Tuy nhiên những điều này vẫn chưa thể<br /> khơi gợi được toàn bộ quá trình tự học của sinh viên, nhất là đối với bộ phận sinh viên có<br /> sức ì quá lớn. Do đó hoạt động tự học của đa số sinh viên vẫn còn mang tính hình thức,<br /> 3<br /> đối phó với các bài kiểm tra, sinh viên không có thói quen tự học hay chuẩn bị bài trước<br /> khi đến lớp.<br />  Việc lựa chọn nguồn tài liệu tham khảo: Mặc dầu nguồn cung cấp tài liệu nhiều,<br /> đa dạng, phong phú, trong khi đó sinh viên năm thứ nhất lại chưa có nhiều năng lực và kỹ<br /> năng để khai thác, thu thập xử lí thông tin, chiếm lĩnh tri thức, biến nó thành cái kiến thức<br /> cần thiết cho bản thân. Ví dụ khi các em tìm hiểu về cách sử dụng thanh công cụ Toolbox<br /> để sử dụng cho lập trình Visual basic.Net thì các em lại xem nhầm tài liệu của Visua<br /> basic 6, hoặc tìm hiểu về nội dung Phân tích thiết kế hệ thống thông tin theo hướng chức<br /> năng thì các em lại xem Phân tích thiết kế hướng đối tượng, ….điều này dẫn đến nội<br /> dung cần tìm hiểu bị sai lệch đi rất nhiều. Nguyên nhân là sinh viên chưa biết cách lựa<br /> chọn nguồn thông tin phù hợp, trên 50% ý kiến cho rằng đây cũng là một trong các yếu tố<br /> ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động tự học, chất lượng học tập của sinh viên, bởi vì nếu<br /> sinh viên tìm được nguồn tài liệu phù hợp cho môn học thì quá trình tự lĩnh hội tri trức<br /> trở nên ngắn hơn, hiệu quả học tập cao hơn.<br />  Năng lực ngoại ngữ của sinh viên năm nhất chưa được trang bị tốt:Trong khi<br /> nguồn tài liệu tham khảo bằng Tiếng Anh đối với hai chuyên ngành Toán học và Tin học<br /> thì khá phổ biến. Với ngành Tin học, một số học phần rất hiếm có tài liệu tham khảo<br /> Tiếng Việt mà đa phần bằng Tiếng Anh, hay trên các diễn đàn Toán học quốc tế có rất<br /> nhiều thông tin bổ ích cho sinh viên học hỏi, trao đổi, học tập cho môn học. Tuy nhiên<br /> phần lớn các em chưa có khả năng đọc hiểu các tài liệu tài liệu tiếng anh này hay đọc rất<br /> chậm, ví dụ như từ trang wiki.math sinh viên có thể tra cứu nhiều thông tin Toán học bổ<br /> ích hay đối với học phần Nhập môn hệ điều hành Linux, khi lên lớp ngoài bài giảng của<br /> giảng viên đã soạn bằng Tiếng Việt thì phần lớn tài liệu tham khảo chủ yếu là từ các<br /> website bằng Tiếng Anh.<br />  Số lượng và chất lượng giáo trình, tài liệu tham khảo của thư viện Trường chỉ<br /> đáp ứng nhu cầu học tập của sinh viên ở mức tương đối, chiếm khoảng 60% ý kiến từ<br /> giảng viên Khoa sư phạm Tóan - Tin. Điều này cũng ảnh hưởng cao đến hoạt động tự học<br /> của sinh viên .<br />  Về trang thiết bị, máy tính phòng máycủa Trường đã trang bị cho sinh học tập và<br /> nghiên cứu, quản lí rất tốt, tất cả đều được kết nối mạng Intenet và có cả quy trình cho<br /> sinh viên đăng ký mượn để sử dụng cho việc tự học tự nghiên cứu, thực hành tin học,<br /> nhưng đa số sinh viên ngại đến và số khác thì chưa nắm được quy trình mượn, nhất là khi<br /> các em học những học phần mà phần lớn mà tài liệu được tham khảo từ Internet, trong<br /> khi đa phần các em sinh viên năm nhất lại chưa được gia đình trang bị máy tính cá nhân.<br />  Chưa có kinh nghiệm trong việc lập kế hoạch hoạt động và học tập, trong khi<br /> khối lượng học tập trên lớp khá nhiều. Ví dụ như chưa sắp xếp đựợc các buổi học nhóm<br /> để giải bài tập toán sau giờ lên lớp do nhiều lí do, mệt mõi hay một số lí do cá nhân như<br /> về quê vì nhớ nhà, đây cũng là thực tế xảy ra cho sinh viên năm thứ nhất. Thường thì<br /> ngoài việc các em học các môn học trong học kìbao gồm các môn đại cương, chuyên<br /> 4<br /> ngành thì cũng cần đảm bảo các học phần điều kiện tiếng Anh, Tin học đáp ứng tiêu<br /> chuẩn đầu ra, trong khi khả năng nhiềusinh viên năm nhất chưa thích ứng được với việc<br /> học như vậy. Từ đó dẫn đến sinh viên không có thời gian tự đọc nghiên cứu tài liệu trước<br /> cũng như làm bài tập và mở rộng vấn đề sau giờ trên lớp.<br /> Bên cạnh đó, nhiều sinh viên không tự chủ động lựa chọn ngành nghề mình đang<br /> theo học, có thể do gia đình bắt buộc hoặc do kinh tế gia đình, hay do kết quả điểm các<br /> em không cao nên phải xét xét tuyển nguyệnvọng, dẫn đến các em chưa học hết khả<br /> năng, hay không hứng thú với ngành mình đang theo học.<br /> 2.1.2. Nguyên nhân chủ quan từ phía sinh viên<br /> Xuất phát từ tâm lý chán nản, thất vọng, tự ti, tiêu cực trong học tập của một bộ phận<br /> không nhỏ sinh viên làm ảnh hưởng đến cách thành viên khác. Nhiều sinh viên tổ chức<br /> được các nhóm học tập nhưng nhìn chung điều này chưa rộng rãi và chưa ổn định, còn<br /> mang tính nhỏ lẻ. Hầu như những đối tượng này là những sinh viên khá, giỏi. Đại bộ<br /> phận những sinh viên yếuít hoặc không tham gia học nhóm. Được biết từ các giảng viên<br /> khoa Sư phạm Toán - Tin có một vài nguyên nhân như là:<br />  Nguyên nhân bất đồng trong hợp tác nhóm do khả năng hoạt động nhóm sinh<br /> viên năm thứ nhất không có hoặc yếu. Bên cạnh đó ý thức hoạt động nhóm của các em<br /> chưa cao, dù giáo viên đã đã hướng dẫn cách phối hợp, phân chia công việctrong nhóm<br /> nhưng một số em không có tinh thần trách nhiệm, ùn đẩy công việc cho các thành viên<br /> khác trong nhóm, từ đó dẫn đến việc chỉ làm bài tập nhóm mang tính đối phó cho xong,<br /> mà không có sự đầu tư, nghiên cứu, mở rộng cho chủ đề nhóm đang thực hiện.<br />  Bộ phận nhỏ sinh viên không quan tâm đến môn học mà mình đang học. Điều đó<br /> thể hiện qua việc không biết đến nội dung đề cương môn mình đang học, thậm chí không<br /> biết tên giảng viên đang dạy, hay tên lớp học phần đang theo học.<br />  Sinh viên năm nhất quen với việc sống phụ thuộc vào gia đình, họ thường về quê<br /> để được hỗ trợ tiền bạc học tập hay vì nhớ nhà, chưatự độc lập giải quyết vấn đề. Cụ thể<br /> khi giáo viên giao một vấn đề về nhà tự tìm hiểu thì sinh viên không biết phải tìm hiểu từ<br /> đâu, rất thụ động trong việc tìm kiếm, trao đổi với bạn bè mà phải đợi giáo viên chỉ dẫn<br /> từng bước cụ thể thì mới thực hiện được.<br />  Một bộ phận sinh viên cho rằng năm thứ nhất là năm nghỉ ngơi sau quá trình học<br /> tập, thi cử mệt mỏi ở phổ thông nên không tích cực trong việc học tập, tự học, tự nghiên<br /> cứu.<br /> 2.2. Hệ thống giải pháp nâng cao hoạt động tự học cho sinh viên năm thứ nhất,Khoa<br /> Sư phạm Toán-Tin.<br />  Đối với Khoa:<br /> <br /> <br /> 5<br />   Liên chi Đoàn Khoa có thể tổ chức các câu lạc bộ Toán học, sân chơi Tin học<br /> nhiều hơn, trước đây thay vì 1 lần/1 năm thì có thể tăng lên 1 lần/3 tháng,các hoạt động<br /> vui chơi nhằm giúp sinh viên tự tin giao tiếp, mở rộng các mối quan hệ bạn bè, thầy cô,<br /> làm cầu nối cho việc học nhóm, trao đổi thông tin (về trường, về khoa,…) cho sinh viên.<br />  Khoa có thể tăng cường tổ chức các buổi trao đổi kinh nghiệm học tập giữa sinh<br /> viên năm nhất với với sinh viên các lớp anh chị một cách thường xuyên hơn, nhằm giúp<br /> sinh viên năm nhất có nhiều kinh nghiệm học tập từ các anh chị. Thường thì Khoa chỉ tổ<br /> chức 1 lần/năm với 1 buổi như vậy chỉ khoảng 3 đến 4 giờ, trung bình khoảng 7 tham<br /> luận kinh nghiêm của sinh viên, như vậy là quá ít so với những gì mà các sinh viên năm<br /> 2,3,4 đã tích lũy được. Như vậy để tăng hiệu quả Khoa có thể tổ chức trung bình 1 buổi/2<br /> tháng, mỗi lần tổ chức Khoa sẽ lựa chọn các sinh viên chưa báo cáo lần nào để lên báo<br /> cáo kinh nghiệm.<br />  Đối với giảng viên:<br />  Chủ động, sáng tạo trong hình thức đánh giá môn học thường xuyên hơn: có thể<br /> cho sinh viên trả lời các phiếu câu hỏi trước và sau mỗi giờ học nhằm thúc đẩy sinh viên<br /> tự học, đồng thời tăng cường hướng dẫn rộng rãi sinh viên cách học trong môn mình phụ<br /> trách. Ví dụ: giảng viên giao các chủ đề “ứng dụng lý thuyết nhóm trong Toán học phổ<br /> thông”, “ứng dụng hình học cao cấp vào soi sáng hình học sơ cấp”, “thế nào là một<br /> website thành công?”,…để sinh viên tìm hiểu. Sau đó, sinh viên báo cáo nhóm, giảng<br /> viên đánh giá.<br />  Cần hướng dẫn, khơi gợi, giới thiệu cho sinh viên trong quá trình học (chứ<br /> không phải chỉ gửi nội dung tài liệu tham khảo trên đề cương chi tiết) các nguồn tài liệu<br /> tham khảo từ thư viện hay trên mạng Intenet. Ví dụ: giới thiệu các em nên đọc vài cuốn<br /> sách kinh điển về Toán học, Tin học như “giải bài toán như thế nào” của Polia, “các phản<br /> ví dụ trong giải tích”,… Giảng viên trực tiếp giảng dạy hướng dẫn sinh viên năm nhất kĩ<br /> năng thu thập thông tin, giới thiệu các địa chỉ website như: http://diendantoanhoc.net,<br /> http://giaiphapexcel.net,...<br />  Giảng viên tăng cường trao đổi học tập với sinh viên thông qua Blackboard của<br /> trường, ra hệ thống câu hỏi, bài tập cụ thể,vừa sức sinh viên nhằm giúp sinh viên dễ dàng<br /> tự học.<br />  Nhà Trường, Khoa, giảng viên khuyến khích sinh viên học tiếng Anh ngay từ<br /> năm đầu tiên nhằm đáp ứng nhu cầu ra trường và chủ yếu phục vụ việc tự học tốt hơn.<br />  Hàng tháng, hàng quý, giáo viên bộ môn cũng cần tích cực hơn, chú trọng việc<br /> giới thiệu sách cho thư viện để họ có thể dựa vào đó mà cập nhật, bổ sung thường xuyên,<br /> đầy đủ, giúp sinh viên có được nguồn tài liệu phong phú và hiệu quả hơn cho việc tự học<br /> của các em.Thư viện Trường cần trang bị đầy đủ hơn nữa sách mới cho chuyên ngành<br /> Toán và Tin học về số lượng lẫn chất lượng, khuyến khích sinh viên đến đọc sách nhằm<br /> tăng cường hiệu quả việc đọc sách.<br /> <br /> 6<br />   Giảng viên bộ môn cần giáo dục tư tưởng, bồi dưỡng tình cảm cho sinh<br /> viênthông qua môn học trên lớp hay thực hành. Từ đó các em tin tưởng và bày tỏ ý kiến<br /> hay ý tưởng học tập của mình, kịp thời giúp đỡ sinh viên khi có khó khăn để sinh viên<br /> nâng cao thức học tập của bản thân.<br />  Ngoài ra giáo viên bộ môn có thể giới thiệu, hướng dẫn thêm các em quy trình<br /> mượn máy tính của trường để hỗ trợ cho việc học, tự nghiên cứu, giới thiệu cụ thể các<br /> nguồn sách tham khảo mà sinh viên có thể tìm đọc.<br />  Đối với bộ phận tư vấn học tập, hay thông qua các bản tin của Trường, hay giờ lên<br /> lớp của giáo viên bộ môn: có thể hướng dẫn sinh viên cần chú trọng một số vấn đề sau:<br />  Cách đọc sách<br /> Ở trường Đại học, sinh viên muốn đạt kết quả cao thì họ phải có ý thức đọc<br /> sách, đọc tài liệu khoa học, đọc tạp chí chuyên ngành, báo chí… ( hiện nay Phòng Công<br /> tác sinh viên, Đoàn Thanh niên - Hội Sinh viên trường và Ban quản lý Ký túc xá Trường<br /> Đại học Đồng Tháp, phong trào đọc báo của sinh viên nội trú phát động phong trào đọc<br /> báo cho sinh viên nôi trú và cũng đang mang lại một số hiệu quả cho sinh viên. Điều này<br /> không chỉ giúp hoàn chỉnh những kiến thức đã tiếp thu được mà hơn thế sinh viên còn tự<br /> rèn luyện được cách học, cách đọc những tài liệu khoa học, phân biệt được đúng sai với<br /> thái độ có phê phán. Lợi ích đó không chỉ có ý nghĩa trong thời gian học ở trường mà còn<br /> có giá trị to lớn trong việc học suốt đời sau này. Đọc sách là công việc được coi trọng<br /> hàng đầu trong quá trình học tập. Thông qua việc đọc sách ta học được cách diễn đạt và<br /> trình bày từng vấn đề, nâng cao phẩm chất tư duy.<br /> Khi tiếp cận một cuốn sách sinh viên cần đọc phần giới thiệu hay lời tựa để nắm<br /> tư tưởng cốt lõi của cuốn sách, đọc phần mục lục để có sự khái quát chung về cuốn sách;<br /> Đọc từng phần cụ thể, đọc lướt rồi đọc sâu. Sau khi đọc, sinh viên phải hiểu và nắm nội<br /> dung đã học, suy nghĩ về những điều đã học và ghi lại, tự hỏi cuốn sách vừa đọc đã đem<br /> đến cho mình điều gì mới hay giải quyết được vấn đề gì? Khi đọc sinh viên cần ghi lại<br /> vấn đề chưa hiểu, nhất là xem các câu hỏi và hệ thống bài tập trong phần nội dung đang<br /> đọc để nắm được vấn đề chính, đồng thời cố gắng tìm câu trả lời cho chúng và ghi lại,<br /> tránh đọc suông. Hơn nữa, sinh viên cần tự đặt ra các câu hỏi dự đoán trước. Cụ thể, đối<br /> với các sách đại số sinh viên cần chú ý đến các cấu trúc nhóm, vành, trường. Ý tưởng chủ<br /> đại của các cách xây dựng cấu trúc đại số, các ứng dụng đại số trong đời sống, toán học<br /> sơ cấp, …<br />  Cách ghi chép khi đọc tài liệu<br /> Chuẩn bị đầy đủ các phương tiện cần thiết để sẵn sàng ghi chép. Điều này làm<br /> tăng sự tập trung tư tưởng trong lúc đọc sách. Nếu ghi chép để nắm những nội dung cơ<br /> bản thì có thể ghi tóm tắt nội dung tài liệu bằng công thức Toán học, sơ đồ logic của bản<br /> thân không phụ thuộc câu từ của tác giả. Đối với các môn chuyên ngành của ngành Sư<br /> phạm Toán học, do đặc thù của các môn học năm nhất có nhiều định nghĩa, định lý nên<br /> <br /> 7<br /> sinh viên cần tóm tắt định nghĩa, ghi giả thuyết và kết luận của các định lý, mệnh đề, các<br /> bước lớn trong một chứng minh, ý tưởng chủ đạo của mỗi chứng minh.<br />  Sự tích lũy hồ sơ nghề nghiệp<br /> Sinh viên xây dựng tủ sách môn học (ví dụ tủ sách Toán học, Tin học); Sưu tầm<br /> tích lũy những tài liệu lịch sử môn học (môn Toán với các bài toán vui, bài toán cổ…).<br /> Tuy nhiên tư liệu ấy có thể chưa dùng được ngay mà phải sau một vài năm mới sử dụng<br /> đến mà vẫn còn nguyên ý nghĩa. Để thấy được điều này đòi hỏi sinh viên phải có tư duy<br /> trực giác sâu sắc thì mới phát hiện ra những tư liệu có giá trị cần ghi chép để tích lũy vào<br /> hồ sơ nghề nghiệp.<br />  Cách học tập và nghiên cứu ở trên lớp<br /> Nội dung bài giảng của giảng viên chỉ cung cấp những vấn đề cơ bản nhất,<br /> những định hướng cần nghiên cứu chứ không phải là tất cả những gì có liên quan đến nội<br /> dung. Quá trình học tập, nghiên cứu trên lớp đòi hỏi sinh viên phải tích cực hợp tác cùng<br /> thầy khám phá, suy nghĩ để giải quyết các vấn đề khoa học. Do đó sinh viên cần nghiên<br /> cứu bài kĩ trước khi lên lớp nghe giảng (dựa vào đề cương chi tiết môn họcđể nắm nội<br /> dung sắp học và các yêu cầu của nội dung đó).<br /> Ghi chép là khâu không thể thiếu để nâng cao hiệu quả học trên lớp. Ngoài việc<br /> ghi bài học chính xác, rõ ràng (có thể sử dụng bút màu, hay viết highlight để làm nổi bật<br /> các tiểu mục). Ghi lại những chú ý của thầy, những ý kiến của sinh viên khác. Ghi chép<br /> nhanh và logic là hết sức cần thiết (có thể sử dụng các loại sơ đồ, kết hợp hình vẽ, kí<br /> hiệu, hay viết tắt) để nắm tốt các vấn đề và tranh thủ thời gian suy nghĩ vấn đề mới. Sinh<br /> viên cần tránh các khuynh hướng không tốt khi học tập, nghiên cứu trên lớp như thờ ơ<br /> với việc ghi chép thông tin vì cho rằng nội dung bài giảng đã có trong giáo trình hay ghi<br /> chép quá nhiều mà ít suy nghĩ, lựa chọn thông tin vì quan niệm học trong vở là đủ. Cần<br /> giải quyết tốt giữa nghe và ghi. Cụ thể, đối với các môn đại số và giải tích sinh viên nên<br /> dùng kí hiệu, công thức để ghi nhanh các ý chính, theo dõi các kĩ thuật chứng minh. Đối<br /> với các môn hình học, sinh viên nên dùng các hình vẽ, sơ đồđể ghi chú, minh họa, theo<br /> dõi các kĩ thuật tính toán, suy luận trong môn học.<br />  Tự đánh giá về cách sử dụng thời gian tự học<br /> Với lợi thế về mặt sử dụng phần mềm, sinh viên của khoa sư phạm Toán – Tin<br /> có thể sử dụng phần mềm Microsoft Excel hoặc một số phần mềm khác để kiểm soát quĩ<br /> thời gian học tập, xây dựng kế hoạch tự học; Để làm được điều đó, sinh viên cần xác định<br /> rõ mục tiêu cá nhân và mục tiêu tự học, lên lịch, sắp xếp thời gian phản ánh mục tiêu đó.<br /> Có thể lập ra danh mục hoạt động: thời gian lên lớp, đọc giáo trình, tài liệu, seminar, hoạt<br /> động theo nhóm, viết và trình bày các báo cáo; Danh mục về cá nhân như thời gian giải<br /> trí, thể thao, thời gian cho người thân, bạn bè…Sau khi thiết kế mục tiêu thì tiến hành<br /> nghiên cứu cách sử dụng thời gian của mình. Khoảng hai, hay ba tuần một lần máy tính<br /> sẽ nhắc nhở sinh viên kiểm tra lại kế hoạch. Khi nghiên cứu cách sử dụng quĩ thời gian<br /> <br /> 8<br /> xong, sinh viên sẽ thấy tính quy luật sử dụng thời gian của mình và đánh dấu những điểm<br /> nỗi bật. Điều này giúp sinh viên xác định cái gì họ cần làm nhiều hơn và ít hơn.<br /> 3. Kết luận<br /> Trên đây là những nguyên nhân và hạn chế của hoạt động tự học của sinh viên năm<br /> thứ I của khoa Sư phạm Toán – Tin, trường Đại học Đồng Tháp và các biện pháp cơ bản<br /> để nâng cao hiệu quả của hoạt động tự học cho sinh viên. Theo phân tích nguyên nhân<br /> xuất phát theo hai hướng chủ quan và khách quan liên quan trực tiếp từ sinh viên và<br /> giảng viên trực tiếp giảng dạy hay do tác động xung quanh như môi trường học tập, các<br /> trang thiết bị.<br /> Tuy nhiên theo xu hướng dạy học hiện nay là người học đóng vai trò chủ đạo, vì thế<br /> người học cần tự học nhiều hơn nữa mới có thể đáp ứng được nhu cầu học tập ở bậc Đại<br /> học bên cạnh sự hỗ trợ giúp đỡ của các giảng viên giảng dạy và nhất là sinh viên năm thứ<br /> nhất cần nhận ra nhữnghạn chế về chủ quan của sinh viên vì đây là vấn đề sinh viên có<br /> thể tự điều chỉnh được, tự ý thức được. Từ đó mỗi sinh viên chủ động tìm cho mình<br /> những biện pháp phù hợp nhằmthúc đẩy năng lực tự học, nâng cao chất lượng học tập ở<br /> Đại học cũng như hoàn thiện bản thân trong cuộc sống sau này.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 9<br />  TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> [1] Đào Tam, tiếp cận các phương pháp dạy học không truyền thống trong dạy học<br /> toán,NXB ĐạI HọCSư phạm, 2007.<br /> [2] Nguyễn Cảnh Toàn, Dạy-Tự học, NXB Giáo dục, 2011.<br /> [3] Nguyễn Thị Bích Hồng, Nguyễn Thị Tố Quyên, “Vai trò của việc hình thành kĩ<br /> năng sống cho học sinh thông qua môn Tự nhiên và Xã hội”, Khóa luận tốt nghiệp,<br /> Trường Đại học Đồng Tháp, 2012.<br /> [4] Võ Thị Lan,“Một số biện pháp phát huy hiệu quả hoạt động tự học của sinh viên<br /> mầm non Trường Đại học Đồng Tháp”, Luận văn Thạc sĩ, Trường Đại học Sư<br /> phạm Hà Nội, 2009.<br /> [5] Vũ Ngọc Am, Về phương pháp, kĩ năng đọc sách, tìm kiếm tư liệu, Tạp chí tuyên<br /> giáo, số 9, 2009.<br /> [6] Kỉ yếu hội thảo, Phương pháp học của sinh viên khoa Tiểu học-Mầm non, Đồng<br /> Tháp, 11/05/2013.<br /> [7] Website Sở Giáo dục Đào tạo Bến Tre,<br /> http://www.bentre.edu.vn/index.php?option=com_content&view=article&id=843:t-<br /> hc-i-hc&catid=69:i-mi-phng-phap-dy-hc&Itemid=96<br /> [8] Website trường Đại học Đông Á Đà Nẵng,<br /> http://donga.edu.vn/xhnv/HoTroHT/tabid/2546/cat/1751/ArticleDetailId/6829/Articl<br /> eId/6827/Default.aspx<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 10<br />