zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Kinh Tế - Quản Lý

» Luật học

Hợp đồng thông minh và những vấn đề pháp lý liên quan

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:4

Báo xấu

16
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Một trong những sản phẩm của công nghệ 4.0 là sự ra đời của Hợp đồng thông minh (Smart Contract - SC). Mặc dù SC có rất nhiều ưu điểm và đặc biệt phù hợp trong bối cảnh số hóa hiện nay, song nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam, vẫn chưa thể hoàn thiện hệ thống pháp luật điều chỉnh SC. Vậy SC là gì và trong quá trình xây dựng hành lang pháp lý cho việc ứng dụng SC cần quan tâm tới những vấn đề nào? Mời các bạn cùnh tham khảo để nắm được nội dung chi tiết!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Hợp đồng thông minh và những vấn đề pháp lý liên quan

Diễn đàn Khoa học và Công nghệ HỢP ĐỒNG THÔNG MINH VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ PHÁP LÝ LIÊN QUAN ThS Phạm Thanh Nga1, Nguyễn Phạm Thảo Linh2 1 Đại học FPT 2 Công ty Luật TNHH Davilaw Một trong những sản phẩm của công nghệ 4.0 là sự ra đời của Hợp đồng thông minh (Smart Contract - SC). Mặc dù SC có rất nhiều ưu điểm và đặc biệt phù hợp trong bối cảnh số hóa hiện nay, song nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam, vẫn chưa thể hoàn thiện hệ thống pháp luật điều chỉnh SC. Vậy SC là gì và trong quá trình xây dựng hành lang pháp lý cho việc ứng dụng SC cần quan tâm tới những vấn đề nào? SC là gì? hợp đồng đều được thể hiện một hiện giao dịch nhanh chóng và cách minh bạch, có thể kiểm tra tiết kiệm chi phí. SC tiết kiệm Có thể hiểu một cách tóm tắt: được, dễ dàng truy xuất, đồng hàng giờ đồng hồ cho nhiều quy SC là một giao thức đặc biệt trên thời đòi hỏi sự đồng thuận của cả trình kinh doanh truyền thống và máy tính, có khả năng tự động hai phía. chi phí cho người dùng trong quá thực hiện các điều khoản, thỏa thuận giữa các bên trong hợp trình vận hành và hoạt động. Những đặc điểm cơ bản của SC đồng dựa trên sự hỗ trợ của nền Thứ tư, khi sử dụng SC, người Được hình thành từ nền tảng tảng công nghệ blockchain. Các dùng được bảo đảm tính minh blockchain, SC mang một số đặc điều khoản trong loại hợp đồng bạch và an toàn thông tin hơn do điểm riêng biệt như sau: này tương đương với hợp đồng có SC hoạt động dựa trên mạng lưới giá trị pháp lý và được ghi lại dưới Thứ nhất, SC biến các nghĩa blockchain công khai, không bị ngôn ngữ của lập trình. vụ pháp lý thành các quy trình tự quản lý hay giám sát bởi bất cứ động, có thể tự động hóa tất cả một cơ quan tập trung nào. SC là một loại hợp đồng bởi lẽ các loại tác vụ và hoạt động như bản chất của SC cũng xuất phát Thứ năm, SC có độ chính xác một chương trình tự thực hiện. từ sự thỏa thuận của các bên về cao, do hoạt động dựa vào các Tuy nhiên, nếu SC không được việc xác lập, thay đổi hoặc chấm lệnh được thiết lập sẵn. Điều này kích hoạt, nó sẽ duy trì ở trạng dứt các quyền, nghĩa vụ dân sự giúp tránh tối đa các lỗi không thái “không hoạt động” và không của các bên. Mục tiêu chính của mong muốn, đem lại sự chính thực hiện bất cứ hoạt động giao SC là cho phép các bên có thể xác cao. dịch nào. giao dịch hay làm việc với nhau trên mạng internet mà không cần Thứ hai, SC có tính tất định và Quy định pháp luật hiện hành về SC thông qua các cơ chế thực thi bên không thể sửa đổi. Các SC chỉ và một số vấn đề cần quan tâm ngoài nhằm đáp ứng các điều thực hiện những hành động mà Việt Nam hiện nay vẫn chưa kiện của một hợp đồng thông chúng được thiết kế, lập trình và có một văn bản pháp luật riêng thường, giảm thiểu những ngoại chỉ thực hiện trong trường hợp biệt nào để điều chỉnh SC. Do lệ nguy hại, xảy ra bất chợt và bớt các điều kiện được thỏa mãn. đó, chúng ta sẽ xem xét những phụ thuộc vào khâu trung gian. Chúng ta cũng không thể sửa đổi quy định liên quan trong hệ SC sau khi đã đi vào triển khai thống pháp luật của Việt Nam để SC có phương thức hoạt động hợp đồng. dựa trên nền tảng công nghệ xem xét việc áp dụng SC trong blockchain. Mọi điều khoản trong Thứ ba, SC có khả năng thực thực tế. 22 Số 7 năm 2023
Diễn đàn Khoa học và Công nghệ Về hiệu lực của SC “là một trao đổi đã được thương tòa án và không đảm bảo được lượng và có hiệu lực trước khi trao quyền, cũng như lợi ích hợp pháp Tại Việt Nam, Luật Giao dịch đổi xảy ra”. Do vậy, thời điểm này của các bên. điện tử 2005 có quy định “Hợp được tính là thời điểm các bên đã đồng điện tử là hợp đồng được Về vấn đề giao kết đồng ý về các điều khoản và chấp thiết lập dưới dạng thông điệp Khi tham gia một quan hệ nhận giao kết hợp đồng theo quy dữ liệu theo quy định của Luật hợp đồng, một yếu tố không thể định của Bộ Luật dân sự 2015. này”, “Thông điệp dữ liệu là bỏ qua là chủ thể hợp đồng. Tuy thông tin được tạo ra, được gửi đi, Tuy nhiên, hiện có luồng quan nhiên, chủ thể của SC có sự được nhận và được lưu trữ bằng điểm cho rằng chỉ nên coi SC đặc thù so với các chủ thể thông phương tiện điện tử”, và “Phương là một công cụ hỗ trợ cho việc thường. Theo quy định của pháp tiện điện tử được định nghĩa là thực hiện các nghĩa vụ trong hợp luật, các bên tham gia giao kết các phương tiện hoạt động dựa đồng giao dịch dân sự. Theo hợp đồng phải là người có đầy trên công nghệ điện, điện tử, luồng quan điểm này, SC chỉ đơn đủ năng lực pháp luật và năng kỹ thuật số, từ tính, truyền dẫn thuần là một chương trình máy lực hành vi dân sự. Trong khi đó, không dây, quang học, điện từ tính nhằm đảm bảo, thực thi và khi tham gia SC, các thao tác chỉ hoặc công nghệ tương tự”. Đối giải quyết các khoản thanh toán được thể hiện qua máy tính và với SC, các bên sẽ thực hiện giao cho những thỏa thuận đã được các thuật toán, sẽ rất khó để xác dịch trên một hệ thống mạng máy ghi nhận giữa những con người/ định được liệu chủ thể xác lập SC tính (các thiết bị điện tử) kết nối tổ chức và nếu muốn được thừa có đủ tuổi xác lập giao dịch dân ngang hàng với các điều khoản nhận tính pháp lý thì SC phải gắn sự hay chưa. Điều này có thể gây được số hóa, lưu trữ, trao đổi với một hợp đồng truyền thống. khó khăn cho các bên khi tham một cách tự động. Như vậy, SC Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là nếu gia giao kết hợp đồng và việc được thực hiện bằng phương tiện chỉ coi SC là một chương trình kiểm soát quản lý của cơ quan điện tử và nội dung của nó tồn máy tính thì quyền và lợi ích của nhà nước. tại được cũng là nhờ các phương các chủ thể giao kết hợp đồng có Theo xu thế của thời đại mới, tiện điện tử. được đảm bảo hay không? khi hiện nay, Việt Nam đã công nhận mà các giao dịch thông qua SC Trong trường hợp này, về bản thông điệp dữ liệu với tư cách là không hề được công nhận là một chất, SC cũng là một giao dịch một hình thức của hợp đồng, hay hình thức của hợp đồng và cũng dân sự. Do đó điều kiện có hiệu còn gọi là hợp đồng điện tử. Tuy không được đảm bảo bởi bất kỳ lực của giao dịch dân sự cũng nhiên, không thể hoàn toàn coi cơ chế pháp lý nào. chính là điều kiện có hiệu lực SC giống như một hợp đồng điện của SC, miễn là giao dịch thỏa Theo quan điểm của chúng tử vì cơ chế vận hành của hai loại mãn các yếu tố theo quy định1. tôi, việc công nhận SC với tư hợp đồng này có nhiều điểm khác Nếu SC được xem xét về mặt tư cách là một hợp đồng như hợp nhau. Nếu hợp đồng điện tử hoạt cách pháp lý giống như hợp đồng đồng truyền thống là cần thiết động dưới sự quản lý của Nhà truyền thống thì vấn đề hiệu lực bởi với sự phát triển của thời đại nước, hay chính các cá nhân, tổ của hợp đồng được áp dụng giống công nghệ 4.0 và việc ứng dụng chức là chủ sở hữu của nó thì SC như các hợp đồng thông thường. khoa học và công nghệ vào mọi lại hoạt động trong môi trường lĩnh vực trong đời sống thì việc sử phi tập trung. Hoàn toàn không Theo quy định này, thời điểm dụng SC trong các giao dịch dân có một cơ chế quản lý đối với SC. có hiệu lực của hợp đồng sẽ là sự là tất yếu. Không công nhận Chúng ta có thể dễ dàng kiến nghị thời điểm mà bên được đề nghị SC như một hợp đồng thông dụng lên các tổ chức điều hành nếu giao kết hợp đồng xác nhận giao sẽ dẫn đến những tranh chấp nhận một món hàng không ưng dịch. Mặc dù vậy, mỗi SC lại không đáng có, tốn kém về mặt ý như thỏa thuận trên Shopee, công sức và tiền bạc, gây khó Lazada. Nhưng một khi tham gia 1 Theo khoản 1 Điều 117 Bộ Luật dân sự 2015. khăn trong quá trình xét xử của giao kết SC, mỗi cá nhân được 23 Số 7 năm 2023
Diễn đàn Khoa học và Công nghệ cấp một mã công khai và một mã muốn sửa đổi hoặc bổ sung điều ngữ thông thường, nên việc có bảo mật như một chiếc chìa khoá khoản của hợp đồng thông minh đảm bảo được bên chấp nhận của riêng mình. Trường hợp bạn là không thể. Điều này đã phần đề nghị đã hiểu được đúng và quên mã bảo mật này thì không nào gây trở ngại cho các bên đề nghị giao kết hợp đồng hay ai có thể đứng ra cấp lại mật khẩu bởi trên thực tế có thể xuất hiện chưa cũng là câu hỏi lớn khi các cho bạn, điều đó đồng nghĩa với những vấn đề trái với mong muốn thuật toán và dòng lệnh khá phức việc bạn sẽ mất tất cả tiền bạc, ban đầu của các chủ thể. tạp. Sẽ tồn tại những khác biệt các giao dịch trên hệ thống SC. khi một bộ phận các điều khoản Khi xem xét về nội dung của Đây là điểm khác biệt cơ bản giữa của SC thể hiện qua ngôn ngữ hợp đồng thì lợi ích hợp pháp mà SC so với hợp đồng điện tử. lập trình, không thể có diễn giải các bên mong muốn đạt được khi Nội dung của hợp đồng dân sự xác lập giao dịch cũng cần được tương đương trong ngôn ngữ tự bao gồm tổng hợp các điều khoản nghiên cứu bởi mục đích và nội nhiên và ngược lại. Quá trình thoả đã được thỏa thuận bởi các chủ dung của hợp đồng luôn gắn bó thuận trong giao kết hợp đồng vì thể tham gia giao kết, nhằm xác chặt chẽ với nhau. Đối với SC, các thế chưa thể hiện rõ bản chất của định những quyền và nghĩa vụ điều khoản của hợp đồng được nó. Có thể nói, SC đã loại bỏ yếu dân sự cụ thể của các bên trong xây dựng chủ yếu là các dòng tố thoả thuận của các bên. hợp đồng. Tùy từng loại hợp đồng mã lệnh. Một người bình thường Vì vậy, khi nghiên cứu SC, cần mà các bên có thể thỏa thuận các không có kiến thức chuyên môn phải nghiên cứu một vấn đề, đó nội dung cụ thể như: Đối tượng sẽ rất khó để xác định nội dung là: liệu một bên chủ thể có thể của hợp đồng; số lượng, chất của các điều khoản liệu có phù thể hiện ý chí đích thực của mình lượng; giá, phương thức thanh hợp với pháp luật hay không, khi chấp nhận các điều kiện và toán; thời hạn, địa điểm, phương trong khi đó, các điều khoản của điều khoản do “đối tác” đưa ra thức thực hiện hợp đồng; quyền, SC là bất biến (không thể sửa trên SC không? Bằng hành vi ký nghĩa vụ của các bên; trách đổi, bổ sung) mà việc không xác kết SC đã đủ để cấu thành nên nhiệm do vi phạm hợp đồng; định rõ ràng các yếu tố này có thể sự thỏa thuận giữa các bên - một phương thức giải quyết tranh dẫn đến hậu quả pháp lý là hợp yếu tố cơ bản hình thành nên một chấp. Ngoài ra, một số nội dung đồng vô hiệu theo Điều 123 Bộ hợp đồng có hiệu lực pháp lý hay khác cũng có thể được các bên Luật dân sự 2015. chưa? thỏa thuận thêm. Những nội dung Về yếu tố thỏa thuận, bản chất Khi đặt yếu tố thỏa thuận trong trên được gọi là các điều khoản của giao kết hợp đồng dân sự là hợp đồng thông thường với SC lên và điều khoản có thể được phân sự thỏa thuận, trong đó, các bên “bàn cân” để so sánh thì ta rút ra chia thành 3 loại: Điều khoản cơ thực hiện sự bày tỏ và thống nhất một kết luận, đó là, quá trình thỏa bản, điều khoản thông thường và ý chí nhằm hướng tới những lợi thuận trong SC đã bị rút ngắn do điều khoản tùy nghi. Sau khi đã ích nhất định, mà để có được sự không hình thành việc đàm phán, giao kết SC, các bên có thể thoả thống nhất về mặt ý chí thì phải thương lượng giữa các bên tham thuận sửa đổi, bổ sung các điều có thỏa thuận. Hợp đồng bao gia giao kết. Nói một cách khác khoản nhằm bảo đảm tính linh gồm hai yếu tố cơ bản là mục đích thì sự thỏa thuận chỉ mang tính lý hoạt trong quá trình thực hiện hợp tham gia giao kết hợp đồng và sự thuyết. Điều này xuất phát từ đặc đồng. Tuy nhiên, đối với SC, điều thoả thuận của các bên. Như vậy, trưng của SC là dạng hợp đồng khoản hợp đồng là một chuỗi các sự tự nguyện chính là một trong mà trong đó các điều kiện và điều hoạt động mà các bên đều phải những điều kiện cơ bản nhất để khoản đã được chuẩn hoá thông ký chấp nhận chúng và điểm làm giao dịch dân sự có hiệu lực. qua việc số hoá và không thể sửa nên ưu thế của SC nói riêng cũng như blockchain nói chung là tính Tuy nhiên, vì mọi quá trình đổi, bổ sung. Bên còn lại chỉ có bất biến và không thể sửa đổi sau xác lập SC đều thực hiện trên hệ thể xem xét các điều khoản và khi đã mã hoá các dòng lệnh. thống mã hoá, tức là không có đưa ra quyết định giao kết hay Như vậy, nếu các bên có mong sự trao đổi trực tiếp bằng ngôn không giao kết mà thôi. 24 Số 7 năm 2023
Diễn đàn Khoa học và Công nghệ Từ những phân tích ở trên, các với trường hợp quy định tại Điểm TÀI LIỆU THAM KHẢO tác giả cho rằng, một vấn đề cấp a Khoản 1 Điều 432 Bộ Luật dân 1. Bộ Luật dân sự 2015. thiết được đặt ra là cần phải xây sự 2015, các bên có quyền tự dựng những quy chế pháp lý đặc 2. Luật Thương mại năm 2005. do thoản thuận việc huỷ bỏ hợp thù cho SC, để vừa ứng dụng 3. Merit Kõlvart, Margus Poola, Addi đồng. Bên cạnh đó, hậu quả được những điểm tiến bộ vượt trội Rull (2016), “Smart Contracts”, pháp lý của việc huỷ hợp đồng h t t p s : / / l i n k . s p r i n g e r. c o m / của SC, vừa cân bằng được lợi ích hợp pháp của các bên. là hợp đồng không có hiệu lực từ chapter/10.1007/978-3-319-26896-5_, thời điểm giao kết, các bên không accessed 22/02/2023. Vấn đề hủy bỏ SC phải thực hiện nghĩa vụ đã thoả 4. Vũ Thị Diệu Thảo (2018), “Đàm Các điều khoản của SC không thuận, trừ thỏa thuận về phạt vi phán với những mã lệnh: SC và vấn đề thể bị sửa đổi, bổ sung và nếu pháp lý còn bỏ ngỏ”, https://vnlawfind. phạm, bồi thường thiệt hại và giải phát sinh vấn đề không thể giải com.vn/dam-phan-voi-nhung-ma- quyết tranh chấp; và các bên lenh-hop-dong-thong-minh-va-van-de- quyết trong quá trình giao kết, SC phải hoàn trả cho nhau những gì phap-ly-con-bo-ngo/, truy cập ngày cũng không thể bị hủy bỏ. Một đã nhận. Điều này là không thể 22/02/2023. SC không thể bị huỷ bỏ hay vi phạm bởi một hoặc các bên tham thực hiện với SC bởi hậu quả của 5. Khánh Diệp, Minh Ngọc (2020), việc huỷ SC sẽ là yêu cầu “hợp “Cần khung pháp lý thí điểm và đẩy gia, là kết quả của tính năng “tự mạnh giáo dục cho blockchain”, động thực thi” các điều khoản đồng không tồn tại và phải biến https://tapchitaichinh.vn/tai-chinh- với bản chất “code chính là luật”. mất trên hệ thống blockchain” phap-luat/can-khung-phap-ly-thi- Về mặt lý luận, điều này thể hiện để khôi phục nguyên trạng ban diem-va-day-manh-giao-duc-cho- tinh thần nguyên tắc tuyệt đối: đầu vì một khi các dòng lệnh đã Blockchain-319274.html, truy cập các bên phải thực hiện những ngày 16/02/2023. được mã hoá và đưa lên hệ thống gì đã cam kết. Mọi nghĩa vụ hợp 6. Lâm Đỗ (2020), “Smart Contract blockchain, thì nó sẽ được sao đồng đều tiến hành thông qua là gì? Tổng hợp kiến thức về Smart hệ thống và được giám sát nên chép và lưu lại trên các nút máy Contract”, https://vakaxa.net/smart- các bên không thể bằng ý chí chủ chủ tham gia hệ thống, các lệnh contract-la-gi-tong-hop-kien-thuc- quan mà trốn tránh hay vi phạm khi đã được thực hiện thì không ve-smart-contract/, truy cập ngày nghĩa vụ được, vì nếu không thực thể thu hồi. Vì vậy, việc hủy bỏ 15/02/2023. hiện thì SC không kích hoạt, tức một SC là không thể trên thực tế. 7. Quang Dũng (2019), “Smart là hợp đồng không đi vào hiệu Contract (Hợp đồng thông minh) lực và xem như chưa tồn tại. Nếu * là gì?”, https://tieudiemcoin.com/ muốn tiếp tục gia hạn hợp đồng, * * smart-contract-la-gi/, truy cập ngày các bên phải tái lập một SC mới, 19/02/2023. Tóm lại, SC là một vấn đề mới hoặc có sự gia hạn được dự liệu 8. Đồng Thị Huyền Nga, Hoàng không chỉ phức tạp về mặt kỹ trước ở SC ban đầu. Trường hợp Thảo Anh (2019): "Blockchain và hợp thuật mà còn đặt ra nhiều thách đồng thông minh - Xu thế tất yếu của các bên đã dự liệu sẽ có sự gia hạn hợp đồng, việc thanh toán, thức về mặt pháp lý. Hiện nay, cuộc cách mạng Công nghiệp 4.0 pháp luật Việt Nam chỉ có một số và những thách thức pháp lý đặt ra", thực hiện các nghĩa vụ sẽ được tự ResearchGate, tr.314-327. động hoá qua hệ thống mà không quy định liên quan đến hiệu lực hề cần thêm bất kỳ thao tác nào của SC chứ chưa thừa nhận một 9. Phan Vũ (2019), “SC và một số của các bên. vấn đề pháp lý đặt ra”, Tạp chí Nhà cách rõ ràng về tính hợp pháp của nước và Pháp luật, 5, tr.39-47. Tuy nhiên, đặc điểm nổi bật loại hợp đồng này. Vì thế, vấn đề 10. https://trade24h.vn/hop-dong- này của SC cũng gây nên mâu áp dụng SC trên thực tế chưa thật thong-minh/, truy cập ngày 20/02/2023. thuẫn, khi đã bỏ qua “quyền huỷ sự phổ biến. Trong thời gian tới, bỏ hợp đồng” của các bên2. Đối nên chăng pháp luật Việt Nam cần dành sự quan tâm phù hợp 2 Khoản 1 Điều 423 Bộ Luật dân sự 2015. hơn đối với loại hợp đồng này ? 25 Số 7 năm 2023

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.