Kết quả 9 năm triển khai thực hiện Nghị quyết 47-NQ/TW của Bộ chính trị về tiếp tục đẩy mạnh thực hiện chính sách dân số - kế hoạch hóa gia đình

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:10

Thêm vào BST

Báo xấu

12
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết Kết quả 9 năm triển khai thực hiện Nghị quyết 47-NQ/TW của Bộ chính trị về tiếp tục đẩy mạnh thực hiện chính sách dân số - kế hoạch hóa gia đình" được tiến hành với 2 mục tiêu: Một số nhiệm vụ, giải pháp đã được triển khai đồng bộ, hoạt động truyền thông đã thay đổi về nội dung và đối tượng tiếp cận; ngân sách của địa phương đầu tư cho chương trình liên tục tăng; chất lượng cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản (SKSS), KHHGĐ không ngừng được cải thiện; các dự án/đề án nâng cao chất lượng dân số được mở rộng ở nhiều địa phương; số lượng biên chế tại các cơ quan làm công tác dân số liên tục tăng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Kết quả 9 năm triển khai thực hiện Nghị quyết 47-NQ/TW của Bộ chính trị về tiếp tục đẩy mạnh thực hiện chính sách dân số - kế hoạch hóa gia đình

Sè 16/2015 K T QU 9 NĂM TRI N KHAI TH C HI N NGH QUY T 47- NQ/TW C A B CHÍNH TR V TI P T C Đ Y M NH TH C HI N CHÍNH SÁCH DÂN S - K HO CH HÓA GIA ĐÌNH ThS.Nguy n Văn Hùng15, ThS. Vũ Th Minh H nh 16 Tóm t t K t qu “Đánh giá 9 năm tri n khai th c hi n Ngh quy t 47-NQ/TW v ti p t c đ y m nh th c hi n Chính sách Dân s - K ho ch hóa gia đình (DS-KHHGĐ)” do Vi n Chi n lư c và Chính sách Y t th c hi n trong năm 2014 cho th y, sau khi B Chính tr ban hành Ngh quy t, Trung ương đã ban hành các văn b n hư ng d n tri n khai trong toàn qu c; 100 % các c p y Đ ng, Chính quy n đã ban hành văn b n ch đ o, lãnh đ o th c hi n Ngh quy t. Sau 9 năm tri n khai th c hi n, Vi t Nam đã th c hi n thành công 2 m c tiêu đư c nêu trong Ngh quy t. M t s nhi m v , gi i pháp đã đư c tri n khai đ ng b , ho t đ ng truy n thông đã thay đ i v n i dung và đ i tư ng ti p c n; ngân sách c a đ a phương đ u tư cho chương trình liên t c tăng; ch t lư ng cung c p d ch v chăm sóc s c kh e sinh s n (SKSS), KHHGĐ không ng ng đư c c i thi n; các d án/đ án nâng cao ch t lư ng dân s đư c m r ng nhi u đ a phương; s lư ng biên ch t i các cơ quan làm công tác dân s liên t c tăng. Tuy nhiên, trong 9 năm qua mô hình t ch c b máy làm công tác dân s còn thi u n đ nh, công tác ki m tra giám sát còn mang tính hình th c, nhi u thách th c m i chưa đư c đ c p trong Ngh quy t. Nghiên c u cũng đ xu t th i gian t i B Chính tr c n ban hành văn b n lãnh đ o m i v công tác dân s , SKSS, KHHGĐ. 1. Đ T V N Đ gi m.Tuy nhiên, trong hai năm 2003 và 2004, t Qua hơn 15 năm th c hi n Ngh quy t TW l sinh con th ba có chi u hư ng tăng tr l i. 4 khoá VII, chính sách DS-KHHGĐ đã th c Đ c bi t hi n tư ng cán b , đ ng viên sinh con s đi vào cu c s ng và đ t đư c nh ng k t qu th ba tr lên tăng nhi u các đ a phương, gây quan tr ng, nh n th c c a toàn xã h i đã có tác đ ng tiêu c c đ n phong trào nhân dân th c bư c chuy n rõ r t, quy mô gia đình có m t hi n KHHGĐ. Xu t phát t b i c nh trên, ngày ho c hai con đư c ngư i dân ch p nh n; t c đ gia tăng dân s đã đư c kh ng ch , s con trung 15 Phó trư ng khoa Dân s và Phát tri n - Vi n Chi n lư c và Chính sách Y t bình c a m t ph n trong đ tu i sinh đ 16 Phó Vi n trư ngVi n Chi n lư c và Chính sách Y t 29
DÂN S VÀ PHÁT TRI N 22/3/2005 B Chính tr đã ban hành Ngh nhưng m c chênh l ch gi a hai khu v c đã đư c quy t 47-NQ/TW v “Ti p t c đ y m nh th c thu h p, c th năm 2005 TFR khu v c nông hi n chính sách DS-KHHGĐ”. thôn là 2,28 con/ph n trong khi thành th là Qua 9 năm tri n khai th c hi n, công tác 1,73 con/ph n , đ n năm 2013 TFR khu v c DS-KHHGĐ đã đ t đư c nhi u thành công, nông thôn là 2,21, khu v c thành th là 1,86. góp ph n quan tr ng vào s nghi p phát tri n Như v y Vi t Nam đã th c hi n r t thành kinh t -xã h i. Tuy nhiên, v n đ dân s cũng công m c tiêu gi m sinh. đang đ t ra nhi u thách th c m i. Do v y, ti n V i m c tiêu n đ nh đư c quy mô dân s hành đánh giá quá trình tri n khai th c hi n c nư c m c 115-120 tri u ngư i vào gi a Ngh quy t 47-NQ/TW nh m đúc k t các bài th k XXI h c kinh nghi m và tìm hi u nguyên nhân c a Năm 2005 quy mô dân s nư c ta kho ng nh ng h n ch , y u kém, đ xu t các chính 82,39 tri u ngư i, đ n năm 2010 quy mô dân s sách và gi i pháp phù h p v i tình hình th c tăng lên g n 87 tri u ngư i, năm 2014 quy mô ti n đã có nhi u thay đ i căn b n. dân s c a đ t 90,6 tri u ngư i. Theo d báo 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U VÀ năm 2015, dân s Vi t Nam không quá 93 tri u Đ A BÀN ngư i, năm 2020 không quá 98 tri u ngư i. V i Đ a bàn kh o sát: T i 3 t nh: B c Ninh; s dân s tăng thêm hàng năm như hi n nay ch c Qu ng Tr ; TP. H Chí Minh. ch n gi a th k XXI quy mô dân s Vi t Nam Phương pháp nghiên c u: Nghiên c u mô s không vư t quá 120 tri u ngư i. Như v y, t c t ngang, s d ng các phương pháp đ nh Vi t Nam s đ t đư c m c tiêu n đ nh đư c quy mô dân s c nư c m c 115-120 tri u lư ng và đ nh tính trong thu th p b ng ch ng. ngư i vào gi a th k XXI mà Ngh quy t 47- Phương pháp thu th p thông tin: Thu NQ/TW c a B Chính tr đã đ ra. th p và phân tích s li u th c p; thu th p s Tri n khai nhi u chương trình nh m c i li u b ng bi u m u th ng kê; ph ng v n sâu; th o lu n nhóm. thi n, nâng cao ch t lư ng dân s 3. CÁC K T QU CHÍNH Mô hình tư v n, khám s c kh e ti n hôn nhân: T năm 2003, U ban Dân s - Gia đình 3.1. K t qu đ t đư c c a các ch tiêu đư c và Tr em (DS, GĐ &TE) tri n khai thí đi m xác đ nh trong m c tiêu c a Ngh quy t t i 3 t nh/TP, đ n năm 2006 đã có 32 t nh/TP V i m c tiêu đ t và duy trì m c sinh thay tri n khai, năm 2011 mô hình này đã đư c th nhân r ng t i 55 t nh/TP và năm 2013 đã tri n T ng t su t sinh (TFR): trên ph m vi c khai t i 63 t nh/TP. nư c t năm 2005 đ n năm 2013 m c sinh Đ án sàng l c ch n đoán trư c sinh và sơ c a Vi t Nam luôn duy trì n đ nh, năm 2005 sinh: T năm 2007, T ng c c DS-KHHGĐ đã TFR c a Vi t Nam là 2,11, năm 2010 là = 2,0 xây d ng và tri n khai t i 20 t nh; giai đo n 2 và năm 2013 = 2,1. m r ng t i 51 t nh/TP (năm 2013), các trung Theo khu v c thành th /nông thôn, m c dù tâm sàng l c cũng đư c thành l p t i B nh vi n Ph s n Trung ương; Trư ng Đ i h c Y dư c TFR khu v c nông thôn v n cao hơn thành th 30
Sè 16/2015 Hu ; B nh vi n Ph s n T Dũ - TP. H Chí truy n thông trong khu nhà tr c a công nhân, Minh, Trung tâm Sàng l c t i TP. C n Thơ. truy n thông trong các bu i đ i tho i v i công Mô hình can thi p làm gi m t l t o hôn nhân (B c Ninh)... và hôn nhân c n huy t và mô hình nâng cao C ng c , ki n toàn t ch c b máy, cán b ch t lư ng dân s m t s dân t c ít ngư i: T và nâng cao hi u l c qu n lý năm 2009 đ n nay mô hình này đã đư c tri n ü B máy t ch c: khai t i t i 15 t nh/TP trong c nư c. T i trung ương: Năm 2007 gi i th y ban 3.2. K t qu đ t đư c trong th c hi n các DS, GĐ&TE, đưa ch c năng nhi m v c a các nhi m v và gi i pháp c a Ngh quy t lĩnh v c này v các b , ngành khác nhau. Cam k t chính tr c a các c p y Đ ng, T i tuy n t nh/thành ph : hi n nay 63/63 chính quy n t nh/TP đã thành l p Chi c c DS-KHHGĐ Theo s li u th ng kê t i 41 t nh/TP, trong theo đúng hư ng d n t i Thông tư 9 năm tri n khai th c hi n đã có 496 văn b n 05/2008/TT-BYT c a B Y t . ch đ o, đi u hành c a các cơ quan lãnh đ o T i tuy n qu n/huy n: có 49 t nh/TP thành cao nh t và cơ quan chuyên môn t i 41 l p Trung tâm DS-KHHGĐ thu c Chi c c DS- t nh/TP ban hành. Trong đó, ngh quy t và ch KHHGĐ qu n lý; có 12 t nh/TP thành l p th là 2 văn b n đư c nhi u t nh/TP ban hành Trung tâm DS-KHHGĐ thu c UBND nh t (có 34/41 t nh ban hành ngh quy t và huy n/qu n qu n lý; có 1 t nh/TP đưa công tác 33/41 t nh/TP ban hành ch th ); s t nh/TP dân s v Phòng Y t (TP H Chí Minh); có 2 ban hành công văn, chương trình, hư ng d n t nh (t nh Bình Dương và 2 huy n c a t nh Cà th c hi n chi m t l th p. Mau) sát nh p Trung tâm DS-KHHGĐ vào Ho t đ ng truy n thông, v n đ ng và giáo Trung tâm Y t huy n/qu n. d c v DS/SKSS/KHHGĐ T i tuy n xã/phư ng: có 36 t nh/TP cán b V n i dung: N i dung truy n thông đã thay chuyên trách DS-KHHGĐ xã là viên ch c thu c đ i, đ i v i các c p v ch ng trong đ tu i sinh tr m y t ; có 13 t nh/TP cán b chuyên trách đ trư c kia t p trung vào th c hi n KHHGĐ... DS-KHHGĐ xã là viên ch c thu c Trung tâm thì nay n i dung truy n thông t p trung c vào DS-KHHGĐ huy n bi t phái v làm vi c t i chăm sóc thai s n, chăm sóc bà m trư c, UBND xã; có 1 t nh cán b chuyên trách DS- trong và sau sinh, nâng cao ch t lư ng dân s . KHHGĐ xã là viên ch c thu c Trung tâm DS- Thông đi p truy n thông: cũng thay đ i đ KHHGĐ huy n bi t phái v làm vi c t i tr m y thích ng k p th i v i các v n đ m i như t xã; có 1 t nh có cán b chuyên trách DS- KHHGĐ xã là viên ch c thu c đơn v s nghi p “m i gia đình hãy sinh đ 2 con” (TP H Chí Minh), thông tin v cơ s cung c p d ch v y t huy n, có 13 t nh/TP có cán b chuyên KHHGĐ, các gi i pháp gi m thi u m t cân trách DS-KHHGĐ xã là cán b không chuyên b ng gi i tính khi sinh. thu c UBND xã. Hình th c truy n thông: truy n thông g n ü Đ i ngũ cán b công ch c, viên ch c li n v i cung c p d ch v KHHGĐ, truy n T i trung ương: trong 4 năm tr l i đây s thông trên xe ô tô buýt (TP H Chí Minh), cán b công ch c, viên ch c và lao đ ng h p 31
DÂN S VÀ PHÁT TRI N đ ng đang làm vi c t i T ng c c DS-KHHGĐ M r ng và nâng cao ch t lư ng cung c p tăng t 252 ngư i năm 2010 lên 265 ngư i d ch v chăm sóc SKSS/KHHGĐ năm 2013. ü Chăm sóc s c kh e sinh s n: Ch s tuy n t nh/TP: năm 2010 t ng s ch tiêu chăm sóc s c kh e bà m trư c, trong và sau biên ch đư c phân b có 1.135 ngư i, đ n sinh cũng đư c c i thi n. T l ph n mang năm 2014 s biên ch đư c phân b đã tăng thai đư c khám thai đ y đ đã tăng t 84,3% lên 1.210 ngư i (tăng 75 ngư i). N u chia đ u năm 2005 lên 89,4% năm 2013; t l ph n s ch tiêu này, m i Chi c c DS-KHHGĐ đã sinh và đư c khám sau sinh cũng tăng t tăng hơn 1 ch tiêu biên ch trong 4 năm qua. 93,3% năm 2005 lên 96,9% năm 2010 và tuy n qu n/huy n: năm 2010 ch tiêu 97,7% năm 2013; t l bà m đư c khám thai biên ch đư c phân b cho các Trung tâm c a sau đ tăng t 83,8% năm 2005 lên 87,3% 62 t nh/TP (tr TP H Chí Minh) là 3.867, đ n năm 2013; t l t vong bà m gi m t năm 2014 ch tiêu này là 4.513 (tăng 646 80/100.000 ca đ s ngvào năm 2005 xu ng ngư i). S cán b hi n có cũng đã tăng t 69/100.000 ca đ s ng vào năm 2013. 3.657 năm 2010 lên 4.426 ngư i năm 2014 ü T l s d ng các bi n pháp tránh thai (tăng 769 ngư i). Do đó s cán b đã tăng 0,3 (BPTT): T l ph n 15-49 tu i có ch ng s ngư i/Trung tâm trong 4 năm. d ng BPTT hi n đ i tăng t năm 2005-2013, tuy n xã/phư ng: s t nh/TP giao ch tiêu c th viên u ng tránh thai t l ngư i l a biên ch s nghi p làm công tác DS-KHHGĐ ch n s d ng tăng 4,3 đi m %; bao cao su có t i tuy n xã/phư ng đã tăng liên t c t 44 t l ngư i l a ch n s d ng tăng 6,1 đi m %; t nh/TP năm 2010 lên 52 t nh/TP năm 2014. Do d ng c t cung s ngư i l a ch n gi m 3,9 v y, ch tiêu biên ch và s cán b đư c tuy n đi m %; tri t s n n đã gi m hơn 50%. d ng là viên ch c s nghi p t i tr m y t tăng t Nâng cao ch t lư ng dân s Vi t Nam 1.575 năm 2010 (chi m g n 14,2%) lên t i ü K t qu tri n khai các mô hình, đ án 7.504 ngư i vào năm 2014 (chi m 91%). nâng cao ch t lư ng dân s Chính sách đ u tư ngu n l c Mô hình tư v n, khám s c kh e ti n hôn T i trung ương: T năm 2005-2013, ngân nhân: Các đ a phương đã thành l p và đưa vào sách chương trình m c tiêu qu c gia DS- ho t đ ng 11.134 câu l c b , th c hi n 80.772 KHHGĐ tăng kho ng 15% và ngu n kinh phí bu i tư v n cho kho ng 1.247.471 ngư i; t t vi n tr tăng kho ng 25%. C th , ngu n ch c khám s c kh e cho 322.144 lư t v thành vi n tr t các t ch c qu c t t 30 t năm niên/thanh niên (VTN/TN) và các đ i tư ng 2010 lên 40 t năm 2013, ngu n kinh phí t chu n b k t hôn, trong đó có 182.299 đ i chương trình m c tiêu qu c gia DS-KHHGĐ tư ng đư c làm các xét nghi m c n lâm sàng. tăng t 740 t năm 2010 lên 847 t năm 2013. Đ án sàng l c, ch n đoán trư c sinh và sơ T i các đ a phương: Năm 2005 có t i10/40 sinh: T 2007-2011, t i 3 trung tâm sàng l c đ a phương không h tr thêm ngu n ngân khu v c đã th c hi n sàng l c trư c sinh cho sách cho chương trình DS-KHHGĐ, đ n năm 35.915 ph n mang thai, phát hi n các b t 2013 ch còn 1/40 đ a phương không b sung thư ng nhi m s c th và b t thư ng khác cho ngu n ngân sách. 32
Sè 16/2015 5.147 thai ph , theo dõi và đi u tr sau sinh g i báo cáo th ng kê ch có 34 t nh ban hành cho 18.541 thai ph . T i các t nh/TP, năm văn b n ch đ o trong năm 2005, có t nh/thành 2011 đã th c hi n sàng l c trư c sinh b ng y sau 9 v n chưa ban hành văn b n ch đ o. siêu âm cho 267.277 thai ph trong t ng s M t s đ a phương trong ch đ o còn có 715.577 thai ph trên đ a bàn qu n lý (37,5%); bi u hi n thi u t p trung, thi u quy t li t, m t trong đó s ca theo dõi, hư ng d n đi u tr là b ph n cán b , đ ng viên không gương m u 2.058 (0,94%); s ca nghi ng b t thư ng là nhưng chưa b x lý nghiêm các vi ph m. 2.786 (1,04%); s ca ch n đoán xác đ nh b nh Công tác ki m tra, giám sát th c hi n chưa lý là 457 (16,4%), s ca đình ch thai nghén là thư ng xuyên, các c p y, chính quy n v n 369 (13,24%).V sàng l c sơ sinh, t ng s tr còn coi nh công tác này, hình th c giám sát sơ sinh đư c sàng l c b ng m u máu gót chân ch y u v n là báo cáo. qua qu n lý đ án là 282.070, phát hi n m c b nh thi u men G6PD là 2,89% tr và suy Tuyên truy n, v n đ ng và giáo d c giáp tr ng b m sinh là17.052. Công tác tuyên truy n, v n đ ng, giáo d c ü T l suy dinh dư ng tr em v DS/SKSS/KHHGĐ chưa đ y đ , n i dung, thông đi p truy n thông tuy đã có sáng t o, có M t s ch tiêu v t l tr em < 5 tu i suy thay đ i nhưng ch là đơn l m t s t nh/TP. dinh dư ng theo chi u cao và cân n ng theo tu i trong 9 năm qua đã gi m m nh, t l tr S n ph m truy n thông chưa đáp ng đư c em < 5 tu i suy dinh dư ng năm 2005 t c v s lư ng và ch t lư ng, vi c s n xu t và 25,2% gi m xu ng còn 17,5% năm 2010 và phân ph i các s n ph m, tài li u truy n thông 15,3% năm 2013; T l tr em dư i 5 tu i suy chưa đ y đ , k p th i. dinh dư ng chi u cao theo tu i cũng gi m T ch c b máy và cán b công ch c, viên đ ng k t 29,6% năm 2005 xu ng còn 29,3% ch c năm 2010 và 25,9% năm 2013. Mô hình t ch c b máy làm công tác DS- ü Tu i th trung bình KHHGĐ thi u n đ nh và còn đa d ng v Tu i th trung bình c a ngư i Vi t Nam đã phương th c qu n lý các tuy n, g n đây m t tăng đáng k t 2005-2013. Năm 2005 tu i s đ a phương ch đ ng thay đ i mô hình t th trung bình c a ngư i Vi t Nam là 72,0 ch c b máy làm công tác dân s , t o ra s tu i; năm 2010 là 72,9 tu i và đ n năm 2013 bi n đ ng nh t đ nh trong công tác qu n lý, là 73,1 tu i. Như v y sau 9 năm, m i ngư i đi u hành. Vi t Nam đư c s ng th thêm 1,1 tu i. S lư ng cán b làm công tác DS-KHHGĐ 3.3. Nh ng khó khăn, b t c p trong ph tuy n t nh và tuy n huy n hi n nay tuy có tăng bi n, quán tri t th c hi n Ngh quy t 47- song nhi u t nh chưa th ng nh t trong tuy n NQ/TW t i các đ a phương d ng, nh t là v i chuyên trách dân s . V vi c quán tri t các quan đi m ch đ o Chính sách đ u tư ngu n l c và th c hi n m c tiêu Kinh phí trung ương phân b hàng năm còn M t s t nh y, thành y còn ch m ban hành dàn tr i, chia bình quân, chưa th hi n đ nh các văn b n ch đ o th c hi n, trong s 41 t nh hư ng đ u tư ưu tiên cho vùng khó khăn, vùng có m c sinh còn cao. 33
DÂN S VÀ PHÁT TRI N T i đ a phương, nhi u t nh/TP đã b sung Duy trì thư ng xuyên ho t đ ng ki m tra, kinh phí đ tri n khai th c hi n chương trình giám sát vi c tri n khai th c hi n: đ Ngh DS-KHHGĐ, tuy nhiên m c b sung còn theo quy t đư c tri n khai th c hi n nghiêm túc, có s v , theo công vi c c th . hi u qu , c p u , chính quy n và các cơ quan D ch v chăm sóc SKSS/KHHGĐ chuyên môn c n ch đ ng duy trì ho t đ ng ki m tra, giám sát; c n ph i báo cáo đ nh kỳ v V n còn có s khác bi t l n v t s ch t k t qu h c t p, tri n khai th c hi n, đ c bi t m gi a các vùng mi n mà chúng ta c n ph i báo cáo nh ng khó khăn n y sinh trong quá trình gi i quy t nh t là t i các khu v c mi n núi và th c hi n Ngh quy t, đ cùng bàn b c, đưa ra đ ng bào dân t c thi u s . nh ng gi i pháp th c hi n phù h p. Hi n ch có 3 nhóm đ i tư ng đư c c p Vai trò đ u tàu gương m u c a cán b , phát BPTT mi n phí (ngư i công giáo, h đ ng viên t i các đ a phương: vi c cán b , nghèo và đ ng bào dân t c thi u s ), đi u đó đ ng viên sinh con th 3 s nh hư ng r t l n cũng gây ra nh ng khó khăn cho ngư i có thu đ n tư tư ng c a ngư i dân. Do v y, cơ quan, nh p trung bình, ngư i c n nghèo khi tìm t ch c ph i x lý nghiêm cán b , đ ng viên vi ki m BPTT thay th . ph m đ ngư i dân nhìn nh n, đánh giá và tin Nâng cao ch t lư ng dân s Vi t Nam vào s ch đ o đi u hành c a Đ ng, c a Chính Ngu n l c đ u tư cho chương trình/d án quy n. nh m nâng cao ch t lư ng dân s còn r t th p. Tăng cư ng công tác thông tin, truy n H u h t các đ a phương ph i duy trì mô hình, thông, giáo d c, đa d ng các hình th c đ nhưng các ho t đ ng di n ra r t c m ch ng, tuyên truy n các ch trương, chính sách c a chưa đem l i hi u qu . Đ ng và Nhà nư c v chính sách DS- KHHGĐ, v l i ích c a vi c th c hi n cu c Tu i th trung bình c a Vi t Nam hi n nay v n đ ng xây d ng quy mô gia đình ít con, no cao (73 tu i) nhưng gánh n ng b nh t t c a m, bình đ ng, ti n b và h nh phúc, xem đây ngư i Vi t cũng l n, tính trung bình trong m t là nhi m v chính tr tr ng tâm, thư ng xuyên đ i c a ngư i Vi t Nam có kho ng 15,3 năm c a c p y, chính quy n đ a phương. s ng không kh e m nh. Xây d ng, c ng c nhân l c làm công tác 3.4. Bài h c kinh nghi m DS-KHHGĐ: công tác DS-KHHGĐ có đ c thù Trong công tác ban hành văn b n: các văn riêng, do v y đ i ngũ cán b làm công tác DS- b n c a Đ ng, Qu c h i, Chính ph c n đư c KHHGĐ ngoài trình đ chuyên môn, kinh xây d ng d a trên b ng ch ng khoa h c tránh nghi m, c n ph i có lòng nhi t tình, gương m u. tình tr ng các m c tiêu đưa ra không sát th c t , S bi n đ ng c a đ i ngũ cán b làm công tác không theo k p đà phát tri n c a xã h i. DS-KHHGĐ các c p (đ c bi t là tuy n xã và C n tăng cư ng vai trò lãnh đ o, s cam c ng tác viên dân s ) đã tác đ ng tr c ti p đ n k t chính tr c a c p u , chính quy n: kinh k t qu tri n khai nhi m v t i đ a phương. nghi m nhi u đ a phương cho th y v i b t c Ki n toàn mô hình t ch c b máy: m t s nhi m v gì dù khó khăn đ n đâu n u không có t nh/TP sau khi chuy n đ i mô hình t Trung s vào cu c c a c p y, chính quy n thì nơi tâm DS-KHHGĐ thu c Chi c c DS-KHHGĐ đó s không th c hi n t t các nhi m v đ t ra. 34
Sè 16/2015 qu n lý sang UBND qu n/huy n qu n lý đ u kho ng t 1,5 đ n 3%, s lư ng ngư i b khuy t nh n th y r ng mô hình này có nhi u ưu đi m, t t trong c nư c kho ng 5,3 tri u ngư i (chi m vi c tri n khai th c hi n chương trình dân s 6,3% s dân)... Nguyên nhân c a hi n tư ng này t i đ a phương có nhi u thu n l i hơn. là do đi u ki n s ng, môi trư ng đ c h i, chưa 4.7. Nh ng thách th c c a công tác DS- đư c phát hi n và đi u tr s m. KHHGĐ L ng ghép bi n dân s vào l p k ho ch M t s t nh m c sinh còn cao, chưa đ t phát tri n kinh t - xã h i: S chuy n đ i m c sinh thay th : Trong s 63 t nh/TP có 18 nhân kh u h c đã, đang và s di n ra m nh m t nh m c sinh th p (dư i 2 con), 18 t nh/TP trong th i gian t i làm cho các y u t dân s đ t m c sinh thay th (TFR=2,0) và 9 t nh/TP v quy mô, cơ c u tu i, gi i tính đã thư ng hi n m c sinh còn r t cao; đ c bi t hi n có 7 xuyên thay đ i l i càng thay đ i nhanh hơn, do t nh/TP đã đ t m c sinh thay th vào năm v y vi c l ng ghép bi n dân s vào xây d ng 2009 nhưng đ n nay m c sinh đã tăng tr l i. k ho ch như giáo d c, y t , lao đ ng vi c làm, đ nh hư ng phát tri n kinh t - xã h i như T n d ng cơ h i cơ c u dân s vàng: Vi t th nào là thách th c cho các nhà qu n lý. Nam l c lư ng lao đ ng đông v s lư ng nhưng ch t lư ng chưa cao, theo s li u c a V n đ di cư trong nư c: Theo s li u th ng kê t các cu c T ng đi u tra Dân s và Nhà T ng c c Th ng kê năm 2009, ch có 13,4% dân cho th y, trong nh ng th p niên g n đây dân s s 15 tu i tr lên đư c đào t o chuyên môn k di cư gi a các t nh có xu hư ng ngày càng gia thu t, trong nhóm dân s t 25 tu i tr lên ch tăng rõ r t t 1,3 tri u ngư i năm 1989 lên 2 18,9% đ t đư c trình đ h c v n b c trung, tri u ngư i năm 1999 và lên t i 3,4 tri u ngư i 5,5% dân s đ t trình đ h c v n b c cao. năm 2009. Di cư, bên c nh nh ng tác đ ng tích Ki m soát m t cân b ng gi i tính khi sinh c c cũng s kéo theo nh ng h qu và h l y l n (s tr trai/100 tr gái): Theo s li u t 4 cu c v kinh t - xã h i, đ c bi t là nhu c u v cơ s T ng đi u tra dân s , t s gi i tính khi sinh h t ng và d ch v xã h i cơ b n nh ng nơi thu (TSGTKS) c a Vi t Nam đã tăng t 105 (năm hút lao đ ng di cư. 1979) lên 106 (năm 1989), 107 (năm 1999). Như v y, trong 20 năm c 10 năm TSGTKS l i Đ nh hư ng cho đ u tư công: Đ u tư ngu n tăng 1 đi m %. Nhưng t năm 2006, TSGTKS l c c a Nhà nư c cho chương trình DS-KHHGĐ c a Vi t Nam tăng m nh: năm 2006 là 109,8; s b c t vào năm 2016, gánh n ng và khó khăn năm 2007 tăng lên 111,6; năm 2008 tăng lên cho ngành, cho các đ a phương s tăng lên. Hơn 112,1; năm 2010 là 111,2; năm 2013 là 113,8... n a, v i các cơ s y t hi n nay Nhà nư c đang Như v y, m i năm TSGTKS c a Vi t Nam chuy n phương th c qu n lý t phí d ch v sang giá d ch v , các cơ s y t t h ch toán ph i tính tăng thêm 1 đi m %. đúng, tính đ giá d ch v , đi u đó có nghĩa s có Nâng cao ch t lư ng s c kh e dân s đ u m t b ph n dân s không có cơ h i ti p c n đ i, ch t lư ng d ch v chăm sóc d ch v chăm sóc SKSS/KHHGĐ do không có SSKSS/KHHGĐ: K t qu T ng đi u tra Dân ti n. V y, các đ a phương c n có chính sách h s và Nhà năm 2009 cho th y, có 1,5% dân tr đ ngư i nghèo, ngư i dân t c và nhóm y u s Vi t Nam b thi u năng v th l c và trí tu th v n có cơ h i ti p c n d ch v . trong đó s tr m i sinh khuy t t t chi m 35
DÂN S VÀ PHÁT TRI N Cơ c u dân s có nh ng bi n đ i quan tu , tinh th n, cơ c u nh m đáp ng ngu n tr ng: Theo s li u t cu c Đi u tra bi n đ ng nhân l c ph c v s nghi p công nghi p hóa, DS-KHHGĐ, năm 2011 Vi t Nam đã bư c vào hi n đ i hóa đ t nư c. giai đo n già hóa dân s , đ c bi t t tr ng ngư i V k t qu th c hi n các nhi m v và gi i cao tu i trong dân s c a Vi t Nam tăng nhanh, pháp: th i gian chuy n t giai đo n “già hóa dân s ” sang “dân s già” ng n hơn nhi u nư c. Như Công tác truy n thông, giáo d c đã có v y, v i áp l c v chăm sóc s c kh e và phúc nhi u ti n b ; n i dung, thông đi p, hình th c l i cho ngư i già, t o ra thách th c gay g t đ i truy n thông có s thay đ i trong nh ng năm v i n n kinh t trong giai đo n t i. qua phù h p v i đ c thù t ng đ a phương. T ch c b máy v n đang g p khó khăn, Mô hình t ch c b máy làm công tác DS- thách th c, t ch c b máy làm công tác DS- KHHGĐ đang đư c v n hành tương đ i đa KHHGĐ các c p đang có nh ng thay đ i, d ng, m i mô hình đ u có m t s l i th và nhi u cán b có năng l c, có kinh nghi m, g n b t c p, trong đó mô hình t ch c DS- bó lâu năm v i công tác DS-KHHGĐ đang KHHGĐ tr c thu c UBND huy n là mô hình xin chuy n công tác sang các cơ quan, đơn v có nhi u l i th hơn trong b i c nh hi n nay. khác. Bên c nh đó, b máy thay đ i cũng đ t Ngân sách phân b t chương trình m c ra th c t là công tác ch đ o, ph i h p trong tiêu qu c gia DS-KHHGĐ đã tăng m nh t các ho t đ ng c a chương trình DS-KHHGĐ năm 2005-2012, tuy nhiên đ n năm 2013 và cũng s ph i thay đ i. đ c bi t là 2014 kinh phí đ u tư t chương 3.5. M t s k t lu n trình m c tiêu qu c gia, t ngu n vi n tr đã gi m trong khi ngu n kinh phí do đ a phương V ph bi n quán tri t Ngh quy t 47/NQ- h tr cho chương trình này ngày càng tăng TW: Sau khi B Chính tr ban hành Ngh nhưng chưa n đ nh. quy t, Ban Khoa giáo trung ương; y ban DS, GĐ & TE; B Y t đã ban hành các văn b n M t s mô hình nâng cao ch t lư ng dân s hư ng d n tri n khai trong toàn qu c. C p y, đã đư c tri n khai và nhân r ng trong 9 năm chính quy n đ a phương hư ng ng, k p th i qua, vi c tri n khai mô hình, đ án đã giúp ban hành các văn b n ch đ o th c hi n Ngh ngư i dân ti p c n các d ch v ki m tra s c quy t, c th hóa thành nhi m v đ a phương, kh e trư c khi k t hôn; sàng l c ch n đoán t o cơ s chính tr và hành lang pháp lý cho trư c sinh và sơ sinh d dàng hơn. vi c tri n khai th c hi n. 3.6. Khuy n ngh V t ch c th c hi n: đ n th i đi m này Trong b i c nh Vi t Nam đã đ t đư c m c Vi t Nam đã th c hi n thành công các m c tiêu sinh th p h p lý và đang trong giai đo n chuy n mà Ngh quy t 47-NQ/TW đã đ ra: Nhanh đ i nhân kh u h c, chính sách dân s c a Vi t chóng đ t m c sinh thay th (trung bình m i c p Nam c n ph i chuy n hư ng: t ch ch t p v ch ng trong đ tu i sinh đ có hai con), ti n trung vào ki m soát sinh nh m gi m sinh, sang t i n đ nh quy mô dân s nư c ta m c 115- đ nh hư ng chính sách dân s toàn di n (dân s 120 tri u ngư i vào gi a th k XXI và nâng và phát tri n), t p trung ngu n l c đáp ng nhu cao ch t lư ng dân s Vi t Nam v th ch t, trí c u v s c kh e sinh s n và tránh thai, xây d ng 36
Sè 16/2015 h th ng an sinh xã h i, chu n b cho m t xã h i quy n trong tri n khai th c hi n chính sách già hóa; t n d ng cơ h i l c lư ng lao đ ng đông DS-KHHGĐ t i đ a phương. đ o đ t o ra tích lũy cho xã h i và cho ngư i dân Đ i m i phương th c xây d ng chính sách đ chu n b cho tu i già c a chính mình. theo cách ti p c n d a trên b ng ch ng đ k p KHHGĐ c n ti p t c là tr ng tâm trong th i bám sát và gi i quy t các v n đ m i phát chính sách dân s vì nhu c u KHHGĐ trong sinh trong th c t . xã h i v n còn cao. Đó là do th i gian không Ban Tuyên giáo Trung ương; Ban Cán s mu n có con ngày càng dài, tu i d y thì có xu đ ng B Y t tham mưu v i B Chính tr , Ban hư ng s m hơn, trong khi xu hư ng k t hôn Bí thư ban hành văn b n lãnh đ o m i v công và sinh con mu n hơn, mô hình gia đình ít con tác dân s v i nh ng gi i pháp m i phù h p ngày càng ph bi n. hơn trong giai đo n thay đ i v nhân kh u h c nư c ta hi n nay. Đa d ng lo i hình cung c p d ch v , đa d ng hóa phương th c chi tr , nâng cao ch t lư ng Mô hình t ch c b máy làm công tác DS- KHHGĐ c n nhanh chóng đư c n đ nh t i d ch v chăm sóc SKSS/KHHGĐ đ ngư i dân các tuy n và nên th ng nh t m t mô hình t có đi u ki n và cơ h i ti p c n d ch v có ch t ch c trong ph m vi c nư c. lư ng. Bên c nh đó, c n có chính sách h tr B trí ngân sách c a đ a phương, tăng cho ngư i nghèo, vùng nghèo, ngư i dân s ng cư ng xã h i hóa công tác DS-KHHGĐ, huy t i khu v c mi n núi, vùng sâu, vùng xa, biên đ ng ngu n l c c a cá nhân, gia đình, c ng gi i, h i đ o trong s d ng d ch v . đ ng đ tăng đ u tư cho chương trình DS- Ti p t c tăng cư ng s cam k t chính tr KHHGĐ nh t là t i các vùng đông dân có m c thông qua kh ng đ nh vai trò c a c p y, chính sinh cao và các vùng khó khăn./. TÀI LI U THAM KH O 1. Đ ng Nguyên Anh, Di dân trong nư c: V n h i và thách th c đ i v i công cu c đ i m i và phát tri n Vi t Nam. 2. Nguy n Đình C , 50 năm Chính sách gi m sinh Vi t Nam (1961-2011): thành t u, tác đ ng và bài h c kinh nghi m. 3. B Y t , Sơ k t 3 năm tri n khai th c hi n Ngh quy t s 47-NQ/TW c a B Chính tr v “Ti p t c đ y m nh th c hi n chính sách dân s - k ho ch hoá gia đình”. 4. Th tư ng Chính ph (2006), Quy t đ nh s 09/2006/QĐ-TTg ngày 10 tháng 1 năm 2006 ban hành Chương trình hành đ ng c a Chính ph th c hi n Ngh quy t s 47-NQ/TW ngày 22 tháng 3 năm 2005 c a B Chính tr . 5. T ng c c Dân s - K ho ch hóa gia đình, Báo cáo k t qu th c hi n mô hình tư v n và khám s c kh e ti n hôn nhân 2007-2012. 37
DÂN S VÀ PHÁT TRI N 6. T ng c c DS-KHHGĐ, Báo cáo ki m đi m s đi u hành công tác DS-KHHGĐ năm 2011 và phương hư ng và nhi m v tr ng tâm năm 2012, 2013, 2014, 2015. 7. T ng c c Th ng kê, Đi u tra bi n đ ng Dân s -KHHGĐ năm: 2006; 2008; 2010. 8. UNFPA (2009), T s gi i tính khi sinh châu Á và Vi t Nam - T ng quan tài li u nh m hư ng d n nghiên c u v chính sách. 9. T ng c c Th ng kê, K t qu T ng đi u tra dân s và nhà năm 1999, 2009. 10. y ban Thư ng v Qu c h i (2003), Pháp l nh Dân s . 11. y ban Thư ng v Qu c h i (2008), Đi u 10 s 08/2008/UBTVQH12, ngày 27 tháng 12 năm 2008. 12. Vi n Chi n lư c và Chính sách Y t (2014), Đánh giá mô hình t ch c B máy làm công tác DS-KHHGĐ tuy n huy n và xã, phư ng. 13. Vi n Chi n lư c và Chính sách Y t (2014), Báo cáo k t qu 10 năm tri n khai th c hi n Ch th 06/CT-TW c a B Chính tr . 14. Vi n Chi n lư c và Chính sách Y t (2014), Báo cáo k t qu tri n khai th c hi n Ngh quy t 46/NQ-TW c a B Chính tr v công tác b o v , chăm sóc s c kh e nhân dân trong tình hình m i. 38