Kết quả đốt nhân giáp lành tính bằng sóng cao tần

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 5 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> <br /> KẾT QUẢ ĐỐT NHÂN GIÁP LÀNH TÍNH BẰNG SÓNG CAO TẦN<br /> Huỳnh Quang Khánh*, Vũ Hữu Vĩnh*, Nguyễn Văn Khôi*, Bùi Thị Hương Giang*,<br /> Trần Thị Kim Phượng*, Phạm Thanh Hải*, Lê Thị Cương Khanh*, Lê Thị Thơm*<br /> TÓM TẮT<br /> Mở đầu: Đa số các nhân giáp là lành tính, tuy nhiên một vài nhân giáp cần phải điều trị vì những lý do như<br /> thẩm mỹ hay vì các triệu chứng. Các phương pháp điều trị trước đây là phẫu thuật và liệu pháp hormon tuyến<br /> giáp, tuy nhiên cả hai phương pháp này đều có những hạn chế của nó(3). Sóng cao tần là một phương pháp sử<br /> dụng nhiệt phá hủy làm hoại tử mô tuyến giáp và đã được áp dụng cho các loại tổn thương lành tính cũng như<br /> ác tính của tuyến giáp và cho kết quả tốt. Đối với ung thư tuyến giáp tái phát đốt bằng sóng cao tần cho kết quả<br /> tốt. Gần đây, có nhiều nghiên cứu báo cáo ứng dụng sóng cao tần đốt nhân giáp lành tính cho nhiều kết quả hứa<br /> hẹn. Các tác giả Hàn Quốc đã áp dụng sóng cao tần đốt nhân giáp từ năm 2002 và đưa ra hai kỹ thuật đốt quan<br /> trọng đó là phương pháp tiếp cận qua eo giáp và kỹ thuật đốt di chuyển.<br /> Mục tiêu: Xác định tỉ lệ thành công, tai biến, biến chứng, sự hài lòng của bệnh nhân để đánh giá tính an<br /> toàn và hiệu quả điều trị của phương pháp này.<br /> Phương pháp nghiên cứu: Mô tả tất cả các trường hợp bướu giáp lành tính đơn nhân, đa nhân 2 thùy,<br /> nang tuyến giáp được đốt bằng sóng cao tần tại khoa ngoại Lồng ngực bệnh viện Chợ Rẫy từ 9/2017 – 1/2018.<br /> Kết quả: Có 45 trường hợp bướu giáp được đốt bằng sóng cao tần (RFA), trong đó bướu giáp đơn nhân 25<br /> trường hợp, bướu giáp đa nhân hai thùy 15 trường hợp, nang tuyến giáp 05 trường hợp. Giới tính: Nam có 4/45<br /> trường hợp (8,8%), Nữ 41/45 trường hợp (91,2%). Tuổi trung bình là 42,36 tuổi (21 - 73 tuổi). Thực hiện 65<br /> thủ thuật RFA, trong đó có 5 trường hợp làm lần hai, 15 trường hợp làm hai thùy, 5 trường hợp kết hợp RFA và<br /> ethanol. Thời gian RFA trung bình 25 phút (10 - 55 phút). Tất cả các trường hợp đều thực hiện thủ thuật thành<br /> công, không có trường hợp nào phải ngưng thủ thuật. Thời gian nằm viện trung bình là 1,2 ngày (1 - 2 ngày).<br /> Kết quả thủ thuật: Có 1 trường hợp (1,5%) bị khàn tiếng nhẹ và hồi phục sớm sau 1 tuần, 1 trường hợp (1,5%)<br /> bầm máu dưới da vùng cổ. Tỉ lệ đáp ứng hoàn toàn sau 3-6 tháng đạt 88,9%, đáp ứng không hoàn toàn 11,1%.<br /> Không trường hợp nào không đáp ứng. Sau thủ thuật, tất cả bệnh nhân hài lòng về tính thẩm mỹ.<br /> Kết luận: Sử dụng sóng cao tần đốt nhân giáp là phương pháp hiệu quả, an toàn trong điều trị các nhân<br /> giáp lành tính.<br /> Từ khóa: Đốt bằng sóng cao tần, nhân giáp.<br /> ABSTRACT<br /> RESULTS OF RADIOFREQUENCY ABLATION (RFA) FOR BENIGN THYROID NODULES<br /> Huynh Quang Khanh, Vu Huu Vinh, Nguyen Van Khoi, Bui Thi Huong Giang, Tran Thi Kim Phuong,<br /> Pham Thanh Hai, Le Thi Cuong Khanh, Le Thi Thom<br /> * Ho Chi Minh City Journal of Medicine * Supplement of Vol. 22 - No 5- 2018: 195 - 202<br /> Introduction: Although most thyroid nodules are benign, some nodules require treatment because of<br /> cosmetic reasons and subjective symptoms. Traditionally the treatment for benign thyroid nodules consists of<br /> surgery and levothyroxine medication, however both have many drawbacks(3). Radiofrequency ablation (RFA) is a<br /> method of thermal ablation to induce thyroid tissue necrosis and has been applied to various benign and<br /> <br /> * Khoa Ngoại Lồng ngực bệnh viện Chợ Rẫy.<br /> Tác giả liên lạc: TS. BS Huỳnh Quang Khánh, ĐT: 0908115780, Email: huynhquangkhanhbvcr@gmail.com<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Chợ Rẫy 2018 195<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 5 * 2018<br /> <br /> malignant tumors with good results. In the thyroid gland, RFA has been applied to a recurrent thyroid cancer.<br /> Recently several articles have been published for RFA of benign thyroid nodules and their initial results were<br /> promising. Koreans have been applied RFA to thyroid lesion from 2002 and we have suggested two important<br /> techniques. Those were “Trans-isthmic Approach Method” and “Moving Shot Technique”.<br /> Objectives: We determine the rate of successful, accidences, complications and the satisfaction of patient to<br /> evaluate the safety and efficacy of this procedure.<br /> Materials and Methods: Descriptive study, all patients have benign nodular goiter, multinodular goiter or<br /> thyroid cyst had been treated by RFA from 9/2017 to 1/2018 at Thoracic Surgery Department Cho Ray hospital.<br /> Results: There were 45 cases with benign thyroid disease had been treated by RFA which include nodular<br /> goiter 25 cases, multinodular goiter 15 cases and thyroid cyst 05 cases. There were 4 males (8.8%) and 41 females<br /> (91.2%). The mean age was 42.36 (range 21 to 73). There were 65 RFA on 45 patients. In that, there were 5 cases<br /> RFA second time, 15 cases RFA for both side and 5 cases combine RFA and ethanol ablation for thyroid cyst. The<br /> mean RFA time were 25 minutes (10 - 55 minutes). There was no case needed to transfer open. The mean of<br /> hospitalization time were 1.2 days (1 - 2 days). There were 1 case minor voice change (1.5%) and get better after<br /> one week, 1 case had a little hematoma (1.5%). The rate of complete response is 88.9%, and partial response is<br /> 11.1%. There was no case not response. All patients were satisfied with the cosmetic results.<br /> Conclusions: Thyroid RFA is effective and safe method for treating benign thyroid nodules.<br /> Keywords: Radiofrequency Ablation (RFA), Thyroid nodules.<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ năm 1996. Phẫu thuật này, bên cạnh những ưu<br /> điểm chung của phẫu thuật nội soi là ít xâm lấn<br /> Trên thế giới, tỉ lệ người dân trong cộng<br /> còn đạt được kết quả về mặt thẩm mỹ vì vết sẹo<br /> đồng có nhân giáp từ 4% - 7%, tỉ lệ này có thể<br /> nhỏ và được che khuất.<br /> tăng hơn 10 lần nếu khảo sát bằng siêu âm và<br /> bệnh thường gặp ở nữ giới nhiều hơn nam. Tại Với bệnh bướu giáp lành tính, nếu trước kia<br /> Việt Nam, tỷ lệ bệnh thay đổi theo từng địa để điều trị triệt để thường áp dụng phẫu thuật<br /> phương. Đa số bệnh nhân đến khám bệnh tuyến hoặc phẫu thuật nội soi để lấy nhân giáp ra thì<br /> giáp có biểu hiện lâm sàng là bướu giáp đơn nay, với kỹ thuật mới, cho phép bác sĩ điều trị<br /> nhân hay bướu giáp đa nhân và một phần trong bằng sóng cao tần (RFA). Đây là phương pháp ít<br /> số này được chỉ định điều trị ngoại khoa. xâm lấn để điều trị nhân giáp lành tính. Khi có<br /> chỉ định áp dụng kỹ thuật này, giúp cho người<br /> Bướu giáp đơn nhân hay bướu giáp đa nhân<br /> bệnh tránh biến chứng, hạn chế tái phát.<br /> được phân chia ra các loại: bướu lành tuyến<br /> giáp, ung thư tuyến giáp, nhân độc giáp trạng, Điều trị bướu giáp bằng sóng cao tần là<br /> viêm giáp… Trong đó, bướu lành tuyến giáp phương pháp dùng dòng điện tần số cao để<br /> chiếm tỉ lệ 23,02%, tỉ lệ ung thư cũng không giảm kích thước các nhân nhân giáp lành tính.<br /> hiếm, có thể tới 14,8%. Theo số liệu của UICC, Dưới sự hướng dẫn của máy siêu âm, bác sĩ sẽ<br /> ung thư tuyến giáp chiếm tỉ lệ 1% trong tất cả đưa một kim truyền có kích thước rất nhỏ qua<br /> các loại ung thư. da. Năng lượng điện với tần số cao được dẫn<br /> vào nhân giáp thông qua kim truyền sẽ phá hủy<br /> Trong phẫu thuật tuyến giáp, sẹo mổ ở cổ<br /> nhân giáp ngay từ bên trong.<br /> luôn luôn lộ ra bên ngoài, dễ nhìn thấy, nhất là<br /> khi vết mổ dài và bị sẹo lồi. Bệnh nhân có bướu Toàn bộ quy trình này diễn ra trong<br /> giáp, đặc biệt là nữ giới khi đến cơ sở ngoại khoảng 30 phút. Điều trị bướu giáp bằng sóng<br /> khoa, ngoài nỗi lo về bệnh còn có thêm băn cao tần được ứng dụng trong các trường hợp<br /> khoăn về sẹo mổ trên cổ. Phẫu thuật nội soi bướu giáp nhân lành tính có triệu chứng (có<br /> tuyến giáp được Gagner thực hiện đầu tiên vào đau vùng cổ, cảm giác khó chịu, khó nói, ho,<br /> <br /> 196 Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Chợ Rẫy 2018<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 5 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> ảnh hưởng thẩm mỹ hoặc nhân độc tuyến diện với phẫu thuật viên chính, bàn dụng cụ đặt<br /> giáp), ung thư tuyến giáp tái phát, ung thư phía dưới chân BN.<br /> tuyến giáp không mổ được. Các bước cơ bản trong thực hành RFA tuyến giáp<br /> Ngày nay, ứng dụng sóng cao tần được coi 1. Thực hiện sinh thiết để xác định loại bướu (FNA).<br /> là một bước tiến mới trong điều trị bướu giáp. 2. Xác định tình trạng bướu (lành, ác) qua siêu<br /> Bởi lẽ phương pháp này mang lại nhiều ưu điểm âm.<br /> vượt trội so với phương pháp mổ thông thường:<br /> 3. Xét nghiệm hóc môn tuyến giáp FT3, FT4, TSH.<br /> Không cần gây mê, độ an toàn cao, thời gian<br /> 4. Cho thuốc giảm đau hoặc an thần đối với<br /> điều trị và hồi phục nhanh chóng, bệnh nhân có<br /> một vài bệnh nhân lo âu.<br /> thể trở về ngay sau khi điều trị, nguy cơ tái phát<br /> rất thấp(9). 5. Gây tê tại chỗ đối với vị trí đưa electrode<br /> vào và bao tuyến giáp.<br /> Mục tiêu nghiên cứu<br /> 6. Bóc tách nước được thực hiện bằng cách<br /> Đánh giá hiệu quả, khả thi (sự an toàn) của<br /> bơm glucose 5% dưới da nhằm ngừa bỏng da<br /> thủ thuật đốt nhân giáp bằng sóng cao tần<br /> hoặc bóc tách các cấu trúc lân cận gần vị trí đốt.<br /> (RFA).<br /> 7. Sử dụng siêu âm doppler để xác định bó<br /> PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> mạch cảnh trong và các mạch máu có thể chọc phải.<br /> Nghiên cứu tiến cứu mô tả hàng loạt ca. 8. Đưa đầu đốt chuyên biệt RFA vào dưới<br /> Bệnh nhân có bướu giáp nhân lành tính: đơn hướng dẫn siêu âm.<br /> nhân, đa nhân, một thùy hay cả hai thùy. 9. Sử dụng túi nước lạnh đặt trên da bệnh<br /> Thời gian nghiên cứu nhân để làm lạnh các cấu trúc lân cận.<br /> 6 tháng, từ tháng 9/2017 đến tháng 1 năm 10. Thực hiện RFA nhân giáp và theo dõi<br /> 2018. Tại khoa Ngoại Lồng ngực bệnh viện Chợ bằng siêu âm.<br /> Rẫy. Các cách tiếp cận tuyến giáp đốt RFA<br /> Tiêu chí chọn mẫu Tiếp cận xuyên qua eo giáp,<br /> BN có bướu giáp đơn hay đa nhân. Tiếp cận đường bên,<br /> Bướu có đường kính lớn nhất ≤ 6cm (dựa Tiếp cận đường dọc.<br /> vào siêu âm).<br /> Theo dõi và đánh giá kết quả<br /> Xét nghiệm chức năng TG trước mổ: bình giáp.<br /> Đánh giá sự an toàn (kết quả sớm)<br /> Thực hiện FNA nhân giáp dưới hướng dẫn<br /> siêu âm 2 lần. Hoặc sinh thiết lõi nhân giáp dưới Đánh giá dựa vào tỷ lệ các biến chứng, tử<br /> hướng dẫn siêu âm có kết quả lành tính. vong khi thực hiện thủ thuật, các tiêu chuẩn biến<br /> BN đồng ý tham gia. chứng được phân mức độ dựa theo Nghiên cứu<br /> đa trung tâm báo cáo năm 2012(9).<br /> Tiêu chí loại trừ<br /> Bướu thòng trung thất. Các biến chứng lớn<br /> Có tiền sử xạ trị vùng cổ. Thay đổi giọng nói,<br /> Vỡ u,<br /> Tiến hành thủ thuật RFA<br /> Tổn thương đám rối cánh tay,<br /> Vô cảm, BN được gây tê tại chỗ<br /> Suy giáp.<br /> Tư thế BN nằm ngửa, độn gối ở phía sau vai - cổ.<br /> Kíp thực hiện gồm 1 phẫu thuật viên và 1 Các biến chứng nhỏ<br /> điều dưỡng dụng cụ. Tụ máu, Bỏng da, Ói.<br /> Dàn máy RFA, siêu âm đặt phía trên, đối<br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Chợ Rẫy 2018 197<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 5 * 2018<br /> <br /> Đánh giá hiệu quả của phương pháp (kết quả KẾT QUẢ<br /> lâu dài) Trong thời gian 6 tháng từ 9/2017 – 1/2018, có<br /> Đánh giá hiệu quả phá hủy khối u 45 trường hợp bệnh lý nhân tuyến giáp lành tính<br /> Chúng tôi đánh giá hiệu quả của việc đốt được đốt bằng sóng cao tần điều trị với 65 lần<br /> phá hủy khối nhân giáp dựa trên trên siêu âm làm thủ thuật RFA.<br /> kiểm tra(5) đánh giá ở các thời điểm 1 tháng, 3 Giới tính: Nam có 4/45 trường hợp (8,8%),<br /> tháng, 6 tháng và 12 tháng. Nữ 41/45 trường hợp (91,2%).<br /> Bảng 1: Tiêu chuẩn đánh giá kết quả Tuổi trung bình là 42,36 tuổi, nhỏ nhất là 21<br /> tuổi và lớn nhất là 73 tuổi.<br /> Kích thước Kích thước Kích thước<br /> Các đáp<br /> ứng<br /> trên siêu âm trên siêu âm 6 trên siêu âm Đặc điểm dịch tể học<br /> 1 tháng tháng 12 tháng<br /> <br /> Hoàn Sang thương Sang thương < Sang thương Giới NAM<br /> toàn (2) < 25% so với 50% so với kích < 80% so với 9%<br /> kích thước thước ban đầu kích thước<br /> ban đầu ban đầu<br /> Một Giảm ít hơn Hoại tử trung Giảm < 50%<br /> phần (1) 15-25% tâm hoặc hang so với kích<br /> đường kính trung tâm với thước ban đầu<br /> lớn đậm độ dịch NỮ<br /> Không Giảm ít hơn < Biểu hiện u đặc, Không thay đổi 91%<br /> thay đổi 15% đường không hoại tử<br /> (3) kính lớn hoặc tạo hang ở<br /> Biểu đồ 1. Đặc điểm giới<br /> trung tâm Đặc điểm bướu giáp<br /> Khác với phẫu thuật cắt trọn nhân giáp hay Bảng 2. Đặc điểm bướu giáp<br /> thùy giáp, khối nhân giáp tồn dư có thể hiện Đặc điểm Số lượng Tỉ lệ %<br /> diện sau đốt phá hủy nhân bằng sóng cao tần Bướu giáp đơn nhân 25 55,6<br /> Bướu giáp đa nhân hai thùy 15 33,3<br /> (RFA) có thể là sẹo hay là một phần nhân giáp<br /> Nang tuyến giáp 5 11,1<br /> còn lại. Sau đốt phá hủy nhân giáp bằng sóng<br /> Bướu giáp thòng nhẹ vào trung thất 3 6,7<br /> cao tần (RFA), phản ứng viêm có thể tồn tại đến<br /> Trong số 45 trường hợp bướu giáp nhân<br /> 2 tuần. Vì lý do này, khối u sau đốt phá hủy<br /> điều trị bao gồm bướu giáp đơn nhân 25 trường<br /> bằng RFA có thể xuất hiện lớn hơn nhưng sau<br /> hợp, bướu giáp đa nhân 2 thùy 15 trường hợp,<br /> đó sẽ giảm kích thước theo thời gian.<br /> nang tuyến giáp 5 trường hợp. Có 3 trường hợp<br /> Siêu âm được chỉ định mỗi 3, 6, 12 tháng,<br /> bướu giáp thòng nhẹ vào trung thất.<br /> bệnh nhân được đánh giá: tái phát tại chỗ, nhân<br /> Kích thước nhân giáp trung bình 3,45 cm,<br /> giáp mới, bệnh tiến triển trong 1 năm. Xác định<br /> nhỏ nhất 1,5cm; lớn nhất 6,5 cm. Thể tích nhân<br /> tái phát hay khả năng điều trị hết nhân giáp.<br /> giáp trung bình là 6,8ml, nhỏ nhất 2,3 ml, lớn<br /> Tái phát tại chỗ nhất 18 ml.<br /> Tái phát tại chỗ đốt, tái phát trong thùy, trên<br /> Đặc điểm thủ thuật<br /> siêu âm. Bởi vì sự tạo sẹo tại chỗ đốt, siêu âm sau<br /> Bảng 3. Đặc điểm thủ thuật<br /> 6 tháng sẽ đánh giá chính xác nhất.<br /> Đặc điểm thủ thuật Số trường hợp<br /> Tái phát vùng RFA một lần cho một thùy 45<br /> Nhân giáp mới ở thùy khác hoặc vùng khác RFA hai lần cho một thùy 5<br /> cùng thùy quan sát được trên siêu âm. RFA lần 2 cho thùy thứ hai 15<br /> Kết hợp RFA- Ethanol 5<br /> Tử vong Tiếp cận đường bên 65<br /> Tỷ lệ sống còn.<br /> 198 Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Chợ Rẫy 2018<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 5 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Chúng tôi thực hiện 65 thủ thuật RFA cho 45 ứng. Thể tích nhân giảm trung bình 90,1 <br /> bệnh nhân, trong đó có 5 trường hợp làm lần hai 8,6%. Tỉ lệ thành công điều trị 92,3% (60/65).<br /> do bướu có một phần cực dưới thòng nhẹ vào Biến chứng chung 3% (2/65). Tỉ lệ tái phát<br /> trung thất (3 trường hợp) và trường hợp bướu chung chưa ghi nhận. Tái phát triển được định<br /> quá lớn (2 trường hợp), 15 trường hợp làm RFA nghĩa là tăng > 50% thể tích nhân giáp so sánh<br /> cho thùy thứ hai do mỗi lần chỉ làm được một với thể tích nhân giáp ban đầu. Sau thủ thuật,<br /> thùy, 5 trường hợp kết hợp RFA và ethanol cho tất cả bệnh nhân hài lòng về tính thẩm mỹ:<br /> các trường hợp nang tuyến giáp. 100% các không có sẹo ở cổ, không cảm giác nuốt<br /> trường hợp chúng tôi tiếp cận đường bên và vướng, bướu teo nhỏ lại.<br /> thực hiện kỹ thuật đốt di chuyển quan sát việc Bảng 5. Kết quả lâu dài<br /> đốt dưới hướng dẫn siêu âm. Kết quả Số trường hợp Tỉ lệ %<br /> Thời gian thực hiện thủ thật RFA trung bình Đáp ứng hoàn toàn 40 88,9<br /> Đáp ứng không hoàn toàn 5 11,1<br /> 25 phút, ngắn nhất là 10 phút, dài nhất là 55<br /> Không đáp ứng 0 0<br /> phút. Thời gian nằm viện trung bình là 1,2 ngày<br /> ngắn nhất là 1 ngày, dài nhất là 2 ngày. BÀN LUẬN<br /> Kết quả giải phẫu bệnh trước thủ thuật RFA (Radiofrequency Ablation)<br /> chúng tôi thực hiện làm FNA hai lần đều có kết Là phương pháp hủy khối u bằng nhiệt gây<br /> quả: 100% là phình giáp tuyến hay bệnh lý lành ra do sự ma sát của các i-on trong mô dưới tác<br /> tính tuyến giáp. Các trường hợp sau đốt bằng động của dòng điện xoay chiều có tần số nằm<br /> sóng cao tần được theo dõi và tái khám sau mổi trong khoảng sóng âm thanh (200 - 1200 MHz).<br /> 1 – 3 tháng. RFA là một kỹ thuật y khoa trong đó một<br /> Kết quả phẫu thuật phần của hệ thống dẫn điện của tim, khối u hay<br /> Tất cả các trường hợp đều thực hiện thủ những mô không chức năng khác bị phá hủy<br /> thuật thành công, không có trường hợp nào phải bằng cách dùng nhiệt tạo ra từ tần số trong bình<br /> ngưng thủ thuật hay chuyển mổ. của dòng điện xoay chiều (trong khoảng 350-<br /> Bảng 4. Kết quả thủ thuật và biến chứng 500kHz). RFA thường áp dụng cho các bệnh<br /> Kết quả Số trường hợp Tỉ lệ % nhân điều trị ngoại trú, sử dụng tê tại chỗ hay<br /> Khàn tiếng nhẹ 1 1,5 thuốc an thần. Khi nó được phân phối qua một<br /> Bầm máu 1 1,5<br /> ống dẫn nó được gọi là tần số vô tuyến (catheter<br /> Tốt 43 97<br /> ablation)(3).<br /> Kết quả thủ thuật, biến chứng: chúng tôi ghi<br /> nhận có 1 trường hợp (1,5%) bị khàn tiếng nhẹ Hai lợi điểm quan trọng của RF trong điều<br /> và hồi phục sớm sau 1 tuần, 1 trường hợp (1,5%) trị là nó không kích thích dây thần kinh hoặc cơ<br /> bầm máu dưới da vùng cổ. Hai trường hợp này tim và do đó thường có thể được sử dụng mà<br /> triệu chứng xuất hiện sau thủ thuật. Cả hai không cần gây mê toàn thân và nó điều trị<br /> trường hợp này theo dõi tái khám sau 1 tuần chuyên biệt cho mô mong muốn mà không gây<br /> bệnh nhân hết triệu chứng: nói lại bình thường hại cho các mô khác.<br /> và siêu âm kiểm tra không còn máu tụ, không có Nhiều tài liệu nghiên cứu cho thấy lợi ích<br /> can thiệp gì đặc biệt. của sử dụng RFA trong 15 năm qua. RFA được<br /> Kết quả theo dõi sau 3 - 6 tháng thực hiện dưới hướng dẫn của hình ảnh (như<br /> Chúng tôi thực hiện khám lâm sàng và siêu màn hình X quang, CT, hay siêu âm). Điều này<br /> âm kiểm tra cho thấy: Tỉ lệ đáp ứng hoàn toàn được thực hiện bởi nhiều chuyên gia khác nhau<br /> sau 3 - 6 tháng đạt 88,9%, đáp ứng không hoàn như gây mê, tim mạch, tiêu hóa…<br /> toàn 11,1%. Không trường hợp nào không đáp<br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Chợ Rẫy 2018 199<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 5 * 2018<br /> <br /> Về cơ bản; nhiệt độ trên 50°C làm mô biến lên nhiều.<br /> đổi không thể phục hồi, nhiệt độ hơn 60°C sẽ Tiếp cận đường dọc<br /> gây ra hiện tượng chết tế bào ngay lập tức, trong Đây cũng là phương pháp thường dùng ở<br /> khi nhiệt độ từ 50 đến 60°C sẽ gây hoại tử đông một số nơi.<br /> và chết tế bào trong vài phút, tùy thuộc vào nhiệt Trong RFA tuyến giáp có 3 đường tiếp cận<br /> độ và tổn thương nhiệt trước đó. cơ bản, trong đó đường tiếp cận qua eo giáp là<br /> Ứng dụng RFA trong bướu giáp có nhiều thuận lợi, dễ thực hiện. Trong nghiên<br /> cứu này chúng tôi đều tiếp cận qua đường này.<br /> Chỉ định(2)<br /> Nhân lành tuyến giáp. Kỹ thuật đốt nhân giáp(6)<br /> Nang giáp. Kỹ thuật một lần đốt (one-shot)<br /> Bệnh phình giáp. Kỹ thuật này thường được sử dụng cho các<br /> Nhân giáp chức năng tự chủ (AFTN). u khác ví dụ như u gan, nó không phù hợp với<br /> RFA đặc biệt ứng dụng cho các bệnh nhân RFA tuyến giáp. Đây là kỹ thuật kinh điển<br /> nhưng đã bỏ không dùng đến.<br /> Chảy máu nội tại.<br /> Vấn đề thẩm mỹ. Kỹ thuật đốt nhiều lần (multi-shot)<br /> <br /> Đau do bướu chèn ép. Kỹ thuật này bao gồm nhiều lần đốt tạo ra<br /> một vùng rộng được đốt phù hợp với tổn<br /> Lo sợ bướu giáp.<br /> thương bướu, cũng như hình dạng của nốt.<br /> Nhân giáp chức năng tự chủ (AFTN).<br /> Năng lượng của đầu đốt được điều chỉnh<br /> Ung thư tuyến giáp không thể mổ.<br /> trong suốt quá trình tái định vị của đầu đốt.<br /> Ung thư tuyến giáp tái phát. Kỹ thuật này thích hợp cho những ngưới bắt<br /> Trong nghiên cứu này chúng tôi mới chỉ áp đầu đốt.<br /> dụng cho các bệnh nhân có bệnh lý nhân, nang<br /> Kỹ thuật đốt di chuyển (Moving-shot)<br /> tuyến giáp lành tính. Để đảm bảo chắc chắn là<br /> các trường hợp lành tính chúng tôi thực hiện Kỹ thuật này tương tự như kỹ thuật đốt<br /> sinh thiết FNA tuyến giáp dưới hướng dẫn nhiều lần, tuy nhiên năng lượng được phân phối<br /> siêu âm hai lần, hoặc trong một số trường hợp đến đầu đốt ổn định trong suốt quá trình tái<br /> nghi ngờ chúng tôi thực hiện sinh thiết lõi định vị của đầu đốt.<br /> nhân giáp dưới hướng dẫn siêu âm. Những Kỹ thuật này có nhiều lợi điểm cho người dùng<br /> trường hợp nghi ngờ ung thư tuyến giáp hoặc hơn, tuy nhiên cần có đường cong huấn luyện.<br /> kết quả sinh thiết không rõ ràng chúng tôi loại<br /> Cách này nhanh hơn và hiệu quả hơn, kết<br /> khỏi nghiên cứu.<br /> quả có thể dự đoán được và an toàn.<br /> Các cách tiếp cận tuyến giáp đốt RFA(4)<br /> Khác với đốt vi sóng hay laser, RFA tuyến<br /> Tiếp cận xuyên qua eo giáp giáp thực hiện bỡi kỹ thuật đốt di chuyển, và<br /> Cách này thường được sử dụng và khuyến trong nghiên cứu này chúng tôi đều thực hiện<br /> cáo, bởi vì tiếp cận qua eo giáp sẽ tránh được bởi kỹ thuật đốt di chuyển.<br /> “Tam giác nguy hiểm (thực quản, khí quản,<br /> Đánh giá sự an toàn (kết quả sớm)<br /> thần kinh quặc ngược thanh quản)” với độ mở<br /> rộng hơn. Toàn bộ đầu đốt được quan sát dưới Đánh giá dựa vào tỷ lệ các biến chứng, tử<br /> siêu âm. vong khi thực hiện thủ thuật, các tiêu chuẩn biến<br /> Tiếp cận đường bên chứng được phân mức độ dựa theo Nghiên cứu<br /> Cách này có thể sử dụng nếu mạch máu nhô đa trung tâm báo cáo năm 2012(7).<br /> <br /> 200 Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Chợ Rẫy 2018<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 5 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Các biến chứng lớn<br /> Thay đổi giọng nói,<br /> Vỡ u,<br /> Tổn thương đám rối cánh tay,<br /> Suy giáp.<br /> Các biến chứng nhỏ<br /> Tụ máu,<br /> Bỏng da,<br /> Ói.<br /> Hình 2: Đánh giá nhân giáp sau đốt ở các thời điểm<br /> theo dõi<br /> Báo cáo kết quả thực hiện RFA trên 111 bệnh<br /> nhân, theo dõi trong 4 năm, ghi nhận(1). Tỉ lệ<br /> thành công điều trị 98,4% (124/126). Tỉ lệ tái phát<br /> chung 5,6% (7/111).<br /> Trong nghiên cứu này, tỉ lệ đáp ứng hoàn<br /> toàn cao sau 3 - 6 tháng đạt 88,9%, đáp ứng<br /> không hoàn toàn 11,1%. Không trường hợp nào<br /> không đáp ứng. Thể tích nhân giảm trung bình<br /> 90,1  8,6%. Tỉ lệ thành công điều trị 92,3%. Tỉ lệ<br /> tái phát chung chưa ghi nhận. Đây là kết quả<br /> Hình 1: Các vùng nguy hiểm có thể có biến chứng đáng khích lệ. Tuy nhiên kết quả theo dõi còn<br /> Báo cáo kết quả thực hiện RFA trên 111 bệnh ngắn hạn, chưa thể đánh giá hết diễn tiến bệnh.<br /> nhân, theo dõi trong 4 năm, ghi nhận(1): có 126 Lợi điểm của RFA trong bướu giáp<br /> nhân giáp không chức năng trên 111 bệnh nhân Dễ thực hiện,<br /> có nhân giáp. Thời gian theo dõi trung bình 49,4 Xâm lấn tối thiểu (không sẹo, gây tê tại chỗ,<br />  13,6 tháng. Số lần thực hiện trung bình 2,2  không cần bệnh nhân nằm viện),<br /> 1,4. Thể tích nhân giảm trung bình 93,4  11,7%. Giảm chi phí chăm sóc sức khỏe,<br /> Biến chứng chung 3,6% (4/111).<br /> Kết quả rất tốt (nhân giáp giảm 95% kích<br /> Trong nghiên cứu này, bước đầu chúng tôi thước ở thời điểm theo dõi 4 năm),<br /> áp dụng kỹ thuật mới, chúng tôi được tập huấn<br /> Tỉ lệ biến chứng thấp (3 - 5%),<br /> và dưới sự hướng dẫn của các chuyên gia nước<br /> Có thể làm lại nếu cần,<br /> ngoài, kết quả bước đầu rất khả quan. Tỉ lệ biến<br /> chứng thấp với 3% là biến chứng nhẹ, tự khỏi Không gây suy giáp như phẫu thuật hay<br /> sau 1 tuần. dùng phóng xạ.<br /> <br /> Đánh giá hiệu quả của phương pháp (kết quả KẾT LUẬN<br /> lâu dài)(8) Ngày nay, ứng dụng sóng cao tần được coi<br /> Đánh giá hiệu quả phá hủy khối u là một bước tiến mới trong điều trị bướu giáp.<br /> Bởi lẽ phương pháp này mang lại nhiều ưu điểm<br /> Chúng tôi đánh giá hiệu quả của việc đốt<br /> vượt trội so với phương pháp mổ thông thường:<br /> phá hủy khối nhân giáp dựa trên trên siêu âm<br /> Không cần gây mê, độ an toàn cao, thời gian<br /> kiểm tra đánh giá ở các thời điểm 1 tháng, 3<br /> điều trị và hồi phục nhanh chóng, bệnh nhân có<br /> tháng, 6 tháng và 12 tháng(7).<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Chợ Rẫy 2018 201<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 5 * 2018<br /> <br /> thể trở về ngay sau khi điều trị, nguy cơ tái phát 4. Diaz R (2011). “Thyroid: HIFU for thyroid nodule ablation,”<br /> Nature Reviews Endocrinology, vol. 7, article 631.<br /> rất thấp. 5. Esnault O, Franc B, Ménégaux F, Rouxel A, De Kerviler E,<br /> Đây là phương pháp hầu như không gây Bourrier P, Lacoste F, Chapelon JY, Leenhardt L (2011). High-<br /> intensity focused ultrasound ablation of thyroid nodules:<br /> biến chứng, ngoài việc có tỷ lệ rất thấp khoảng first human feasibility study. Thyroid; 21(9): 965-73.<br /> 1% bệnh nhân cảm thấy đau và cần dùng thuốc 6. Goldberg SN (2001). “Radiofrequency tumor ablation:<br /> giảm đau sau khi điều trị. Trong trường hợp đó, principles and techniques,” European Journal of Ultrasound, vol.<br /> 13, no.2, pp. 129–147, 2001.<br /> thời gian sử dụng thuốc giảm đau cũng khoảng 7. Ha EJ, Baek JH and Lee JH (2011). “The efficacy and<br /> từ hai đến ba ngày. complications of radiofrequency ablation of thyroid nodules”,<br /> Current Opinion in Endocrinology, Diabetes and Obesity, vol. 18,<br /> Ngoài ra, điều trị bướu giáp bằng sóng cao no. 5, pp. 310–314.<br /> tần còn giải quyết nỗi lo về thẩm mỹ cho bệnh 8. Papini E, Guglielmi R, Bizzarri G et al (2007). “Treatment of<br /> benign cold thyroid nodules: a randomized clinical trial of<br /> nhân. Với việc thực hiện qua một kim truyền rất<br /> percutaneous laser ablation versus levothyroxine therapy or<br /> nhỏ, phương pháp này không để lại sẹo. follow-up,” Thyroid, vol. 17, no. 3, pp. 229–235.<br /> 9. Shemen LJ and Strong EW (1989). “Complications after total<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO thyroidectomy,” Otolaryngology—Head and Neck Surgery, vol.<br /> 1. Baek JH et al (2012). “Complication Encountered in the 101, no. 4, pp. 472–475.<br /> treatment of benign thyroid nodules with US-guided RFA: A<br /> multicenter study. Radiology. Jan; 262 (1): 335-42.<br /> 2. Baek JH, Jeong HJ, Kim YS, Kwak MS and Lee D (2008). Ngày nhận bài báo: 26/02/2018<br /> “Radiofrequency ablation for an autonomously functioning Ngày phản biện nhận xét bài báo: 07/03/2018<br /> thyroid nodule,”. Thyroid, vol. 18, no. 6, pp. 675–676.<br /> 3. Baek JH, Lee JH, Valcavi R, Pacella CM, Rhim H, Na DG (2011).<br /> Ngày bài báo được đăng: 25/09/2018<br /> Thermal Ablation for Benign Thyroid Nodules: Radiofrequency<br /> and Laser. Korean Journal of Radiology, 12(5): 525-540.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 202 Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Chợ Rẫy 2018<br />