Kết quả phẫu thuật vá dò bàng quang âm đạo thực hiện qua ngã bụng

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 2 * 2016 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> <br /> KẾT QUẢ PHẪU THUẬT VÁ DÒ BÀNG QUANG ÂM ĐẠO<br /> THỰC HIỆN QUA NGÃ BỤNG<br /> Phạm Hữu Đoàn*, Nguyễn Văn Ân*, Võ Trọng Thanh Phong*, Huỳnh Đoàn Phương Mai*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Đặt vấn đề: Đánh giá kết quả phẫu thuật vá dò bàng quang âm đạothực hiện qua ngã bụng tại khoa Niệu A,<br /> bệnh viện Bình Dân.<br /> Bệnh nhân và Phương pháp: Đây là nghiên cứu hồi cứu báo cáo loạt ca lâm sàng, từ tháng 1/2007 đến<br /> tháng 5/2015, 19 bệnh nhân dò bàng quang âm đạo do biến chứng của phẫu thuật sản phụ khoa được phẫu thuật<br /> vá lỗ dò qua ngã bụng. Tất cả bệnh nhân đều được chọn thời điểm phẫu thuật muộn, thời gian từ lúc bị dò đến khi<br /> phẫu thuật vá dò trên 3 tháng. Các bệnh nhân được theo dõi 2 tuần, 3 tháng và 6 tháng sau phẫu thuật.<br /> Kết quả: Phần lớn bệnh nhân đều được chẩn đoán dò bàng quang âm đạo cao, trên tam giác bàng quang, do<br /> biến chứng của phẫu thuật sản phụ khoa trước đó. Tuổi trung bình ~ 43 tuổi (20 – 58 tuổi). Chỉ số BMI trung<br /> bình ~ 25,4 kg/m2 (18,84–34,63 kg/m2). Đường kính lỗ dò trung bình ~ 2,8 cm (0,5–4,7 cm). Số lượng lỗ dò trung<br /> bình ~ 1,18 lỗ (1 – 2 lỗ). Lượng máu mất trung bình trong mổ ~107 mL (20 – 400 mL). Thời gian mổ trung bình<br /> ~ 111 phút (40 – 360 phút).Tỉ lệ thành công100%.<br /> Kết luận: Phẫu thuật vá dò bàng quang âm đạo thực hiện qua ngã bụng áp dụng với những bệnh nhân được<br /> lựa chọn thích hợp mang lại kết quả tốt và ít biến chứng.<br /> Từ khóa: Dò bàng quang âm đạo, vá dò bàng quang âm đạo ngã bụng.<br /> ABSTRACT<br /> RESULTS OF SURGERY REPAIR FOR VESICOVAGINAL FISTULA<br /> BY TRANSABDOMINAL ROUTE<br /> Pham Huu Doan, Nguyen Van An, Vo Trong Thanh Phong, Huynh Doan Phuong Mai<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Supplement of Vol. 20 - No 2 - 2016: 153 - 157<br /> <br /> Purpose: The purpose of this study is to evaluate the outcome of management of vesicovaginal fistula (VVF)<br /> by the transabdominal routeat department Urology A of Binh Dan hospital.<br /> Patient and Method: This is a retrospective case series study, from January 2007 to May 2015 at<br /> department A of Binh Dan hospital.19 patients suffered fromvesicovaginal repair were managed through the<br /> transabdominal route.All patients had interval between the onset of the fistula and surgical repair is longer than 3<br /> months. The patients were followed-up 2 weeks, 3 months, 6 months after operation.<br /> Result: Almost of patients were diagnosed as supratrigonal VVR due toprehistory of gynaeco-obstetric<br /> surgeries. The mean age of patients was 43 years (range, 20–58 years). Mean body mass index was 25.4 kg/m2<br /> (range, 18.84–34.63 kg/m2). Mean diameter of the fistula was 2.8 cm (range, 0.5–4.7 cm). Mean number of fistula<br /> was 1.18 (range, 1 – 2). Average blood loss was107 mL (range,250 – 400 mL). Average operative time was 111<br /> minutes (range, 40 – 360 minutes). Success rate was 100%.<br /> Conclusion: Transabdominal repair of VVF in properly selected patients gives good results and few<br /> complications.<br /> Key words: vesicovaginal fistula, transabdominal repair of vesicovaginal fistula.<br /> <br /> * Đơn vị Niệu Nữ – Niệu Động Học - Bàng Quang Thần Kinh, Khoa Niệu A, BV Bình Dân TPHCM<br /> Tác giả liên hệ: ThS. BS Phạm Hữu Đoàn ĐT: 0937.335.500 Email: doanphamhuu@gmail.com<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật – BV. Bình Dân năm 2016ợc 153<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 2 * 2016<br /> <br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ VVF do ung thư.<br /> Những bệnh nhân trong nghiên cứu này đều<br /> Dò bàng quang âm đạo (VVF: vesicovaginal<br /> đến từ nhiều bệnh viện khác nhau, trong đó có<br /> fistula) là bệnh lý dò tiết niệu sinh dục thường<br /> một số bệnh nhân đã được phẫu thuật<br /> gặp nhất. Bệnh gây ra tổn thương tâm lý sâu sắc<br /> RVVFnhưng thất bại. Trước mổ bệnh nhân được<br /> và hạn chế giao tiếp xã hội ở bệnh nhân.Phẫu<br /> khai thác bệnh sử, khám lâm sàng, khám âm đạo<br /> thuật vá dò bàng quang âm đạo (RVVF: repair of<br /> đánh giá kích thước âm đạo, tình trạng niêm<br /> vesicovaginal fistula) được thực hiện thành công<br /> mạc âm đạo, soi bàng quang đánh giá số lượng<br /> đầu tiên bởi Marion Sims vào tháng 5 năm 1849<br /> lỗ dò, kích thước lỗ dò, vị trí lỗ dò, vị trí miệng<br /> sau hơn 100 lần cố gắng nhưng thất bại.<br /> niệu quản. Chụp hệ niệu cản quang đánh giá<br /> Phẫu thuật RVVF qua ngã bụng được chỉ đường tiểu trên có ứ nước không. Xét nghiệm<br /> định khi VVFcao trên vùng tam giác bàng huyết đồ, chức năng thận, chức năng gan,<br /> quang, VVF kết hợp với dò niệu quản âm đạo, protein máu và các xét nghiệm khác theo yêu<br /> VVF kết hợp với hẹp niệu quản chậu, miệng<br /> cầu gây mê.<br /> niệu quản gần lỗ dò, RVVF qua ngã âm đạo<br /> Trước khi phẫu thuật bệnh nhân được chú<br /> nhiều lần thất bại với âm đạo hẹp và ngắn, VVF<br /> trọng cải thiện tình trạng dinh dưỡng. Tình<br /> do xạ trị, thể tích bàng quang nhỏ cần tạo hình,<br /> trạng thiếu máu được điều trị bằng tăng<br /> bệnh nhân không thể nằm tư thế sản phụ khoa,<br /> cường chế độ ăn, cung cấp sắt, xổ giun, truyền<br /> bác sỹ không quen phẫu thuật ngã âm đạo.<br /> máu. Tình trạng protein máu thấp được điều<br /> Những lợi thế của phẫu thuật RVVF ngã bụng là<br /> trị bằng cách tăng cường dinh dưỡng vài tuần<br /> có thể tạo hình niệu quản, tạo hình bàng quang,<br /> đến vài tháng trước mổ.<br /> chèn vạt mô như mạc nối lớn, phúc mạc, dây<br /> chằng rộng, bườm mỡ đại tràng sigma. Những Kỹ thuật mổ trong phúc mạc<br /> nhược điểm của phẫu thuật RVVF ngã bụng là Bệnh nhân được mê nội khí quản hoặc tê tủy<br /> mở bụng gây xâm lấn, đau, sẹo, chảy máu phải sống tùy thuộc vào tình trạng bệnh nhân và lựa<br /> truyền máu, thời gian phẫu thuật tương đối dài chọn của bác sỹ gây mê. Bàng quang được bộc lộ<br /> hơn, thời gian nằm viện dài hơn(1). qua đường giữa dưới rốn hoặc đường<br /> Mục tiêu của nghiên cứu này là đánh giá kết Pfannenstiel, vào trong phúc mạc, viêm dính<br /> quả phẫu thuật RVVF thực hiện qua ngã bụng giữa bàng quang, đại tràng, mõm cụt âm đạo<br /> tại khoa Niệu A, bệnh viện Bình Dân.Thông qua được ly giải, mở bàng quang, định vị miệng niệu<br /> báo cáo này chúng tôi giới thiệu kinh nghiệm quản trước khi bóc tách sang hai bên và lên trên,<br /> của chúng tôi trong phẫu thuật RVVF và kết quả. cắt bỏ đường dò, bóc tách mặt phẳng giữa bàng<br /> quang và âm đạo. Đóng lỗ âm đạo bằng chỉ tan<br /> BỆNH NHÂN VÀ PHƯƠNG PHÁP<br /> 3.0 một lớp. Lỗ dò bàng quang được khâu lại với<br /> Đây là nghiên cứu hồi cứu báo cáo loạt ca chỉ 3.0 mũi rời hoặc liên tục. Mở bàng quang ra<br /> lâm sàng, từ tháng 1/2007 đến tháng 5/2015, 19 da bằng thông 20 Fr, đặt thông niệu đạo 16 Fr.Sự<br /> bệnh nhân VVF được phẫu thuật RVVF qua chọn vạt mô phụ thuộc vào độ dài của mạc nối<br /> ngã bụng. lớn có dài tới khoang chậu không, trong trường<br /> Tiêu chuẩn chọn bệnh hợp không thể dùng mạc nối lớn, chúng tôi chọn<br /> Tất cả những trường hợp được phẫu thuật vạt phúc mạc chậu, dẫn lưu túi cùng Douglas,<br /> RVVF tại khoa niệu A bệnh viện Bình Dân. đóng bụng, nhét gạc tẩm Betadine âm đạo được<br /> rút ra sau 24 giờ. Hậu phẫu bệnh nhân được chú<br /> Tiêu chuẩn loại trừ trọng dinh dưỡng, dùng kháng sinh, giảm đau,<br /> VVF do xạ trị. vitamin C(3,4).<br /> <br /> <br /> <br /> 154 Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật – BV. Bình Dân năm 2016<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 2 * 2016 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Bệnh nhân được gọi lại sau 2 tuần cột thông KẾT QUẢ<br /> bàng quang và thử đi tiểu, nếu không còn rỉ<br /> Từ tháng 1/2007 đến tháng 5/2015, khoa niệu<br /> nước tiểu sẽ được rút thông bàng quang.Những<br /> A bệnh viện Bình Dân thực hiện 19 trường hợp<br /> bệnh nhân nghi ngờ còn rỉ nước tiểu sẽ được<br /> phẫu thuật RVVF qua ngã bụng, phần lớn bệnh<br /> chụp VCUG, nếu có thoát thuốc cản quang,<br /> nhân đều được chẩn đoán VVF cao trên vùng<br /> thông bàng quang sẽ được giữ thêm 2 – 3 tuần.<br /> tam giác bàng quang, do biến chứng của phẫu<br /> thuật sản phụ khoa trước đó.<br /> Bảng 1: Những đặc điểm của mẫu nghiên cứu<br /> STT Đặc tính Kết quả Ghi chú<br /> 1 Tuổi 43 20 – 58<br /> 2 Do biến chứng sản khoa 2 trường hợp<br /> 3 Do biến chứng phụ khoa 17 trường hợp<br /> 4 Kích thước lỗ dò trung bình 2,8 cm 0,5–4,7 cm<br /> 5 Số lượng lỗ dò trung bình 1,28 1 – 2 lỗ<br /> 2 2<br /> 6 Chỉ số khối cơ thể BMI trung bình 25,4 kg/m 18.84–34.63 kg/m<br /> 7 Hemoglobin trung bình trước mổ 12,8 g/dL 11,3 – 13,8 g/dL<br /> 8 VVF kèm dò niệu quản âm đạo 1 trường hợp<br /> 9 Đường kính lỗ dò lớn> 10 mm 12 trường hợp<br /> 10 Miệng niệu quản gần miệng lỗ dò 2 trường hợp<br /> 11 Hẹp niệu quản chậu 0 trường hợp<br /> 12 Dò tái phát 3 trường hợp<br /> 13 Tiếp cận ngoài phúc mạc 3 trường hợp<br /> 14 Tiếp cận trong phúc mạc 16 trường hợp<br /> 15 Sử dụng vạt mô mạc nối lớn 10 trường hợp<br /> 16 Sử dụng vạt mô phúc mạc chậu trường hợp<br /> <br /> Lượng máu mất trung bình trong mổ ~ 107 BÀN LUẬN<br /> mL (20 – 400 mL).<br /> Theo WHO, mỗi năm có từ 50000 – 100000<br /> Thời gian mổ trung bình ~ 111 phút (40 – 360 bệnh nhân nữ trên thế giới mắc bệnh dò niệu<br /> phút). sinh dục do biến chứng sản phụ khoa. Ước tính<br /> Thời gian nằm viện trung bình: 5,5 ngày (4 – có khoảng 2 triệu phụ nữ châu Á và châu Phi<br /> 8 ngày). sống với lỗ dò niệu sinh dục do biến chứng sản<br /> Tỉ lệ thành công 100%. phụ khoa không điều trị.<br /> Bảng 2: Các biến chứng hậu phẫu Hai khía cạnh còn tranh cãi nhiều nhất<br /> STT Biến chứng Kết quả Ghi chú trong phẫu thuật RVVF là phương pháp tiếp<br /> 1 Tắc ruột 0 trường hợp cận (qua ngã âm đạo hay ngã bụng) và thời<br /> 2 Liệt ruột kéo dài 1 trường hợp Điều trị nội điểm phẫu thuật.<br /> (>72 giờ)<br /> 3 Tiểu máu nhẹ 4 trường hợp Điều trị nội Khi phẫu thuật RVVF, thông thường thì các<br /> 4 Truyền máu sau mổ 1 trường hợp Bệnh nhân bác sỹ phẫu thuật thường chọn phẫu thuật ngã<br /> dùng thuốc âm đạo, tuy nhiên tùy thuộc kinh nghiệm bác sỹ<br /> kháng đông<br /> 5 Nhiễm trùng vết mổ 1 trường hợp Điều trị nội,<br /> phẫu thuật, vị trí lỗ dò và những tổn thương<br /> cắt chỉ. kèm theomà có thể chọn ngã bụng. Chúng tôi<br /> 6 Nhiễm trùng tiểu 2 trường hợp Điều trị nội thường chọn phẫu thuật ngã bụng khi lỗ dò nằm<br /> cao trên vùng tam giác, nhiều lỗ dò, nhiễm trùng<br /> <br /> <br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật – BV. Bình Dân năm 2016ợc 155<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 2 * 2016<br /> <br /> niệu, VVF kết hợp với dò niệu quản âm đạo, Thời điểm phẫu thuật<br /> VVF kết hợp với hẹp niệu quản chậu, miệng Theo y văn chưa có sự đồng thuận về định<br /> niệu quản gần lỗ dò, vá dò qua ngã âm đạo nghĩa phẫu thuật vá dò sớm và phẫu thuật muộn<br /> nhiều lần thất bại với âm đạo hẹp và ngắn, dò do (sau 3 tháng). Một số tác giả cố gắng phẫu thuật<br /> xạ trị, thể tích bàng quang nhỏ cần tạo hình, càng sớm càng tốt, ngay sau khi bệnh nhân hồi<br /> bệnh nhân không thể nằm sản phụ khoa(5). phục trong vòng 2 – 3 tuần sau khi mổ(10). Tuy<br /> Phẫu thuật RVVF ngã bụng là một trong nhiên có một số lỗ dò, đặc biệt là những lỗ dò<br /> những phương pháp phẫu thuật phổ biến điều nhỏ sẽ tự lành sau khi dẫn lưu nước tiểu tốt(9).<br /> trị VVF. Phẫu thuật RVVF ngã bụng có thể thực Bên cạnh đó, trước đây chúng tôi có một số<br /> hiện trong phúc mạc hoặc ngoài phúc mạc (trong trường hợp được phẫu thuật sớm, do tình trạng<br /> bàng quang). Phẫu thuật RVVF qua ngã ngoài viêm dính nhiều nên phẫu thuật thường khó<br /> phúc mạc ít phổ biến hơn vì không thể dùng khăn, thời gian phẫu thuật kéo dài, mất máu<br /> mạc nối lớn hoặc phúc mạc làm vạt mô. Trong trong mổ nhiều, một số trường hợp dò tái phát.<br /> mẫu nghiên cứu của chúng tôi có 3 trường hợp Do đó, hiện nay chúng tôi thường thường thực<br /> tiếp cận ngoài phúc mạc và không dùng vạt mô hiện RVVF muộn nhằm giảm phản ứng viêm tại<br /> chèn giữa hai lớp bàng quang và âm đạo, 3 chỗ và điều trị nâng tổng trạng cho bệnh nhân.<br /> trường hợp này lỗ dò không phức tạp nhưng Kelly và Kwast kết luận rằng những bệnh<br /> nằm cao, khó thực hiện vá dò qua ngã âm đạo. nhân có tiền sử vỡ tử cung, suy dinh dưỡng,<br /> Phẫu thuật RVVF ngã trong phúc mạc được nhiều lỗ dò sẽ có tỷ lệ thất bại cao. Những bệnh<br /> dùng phổ biến kể từ khi kỹ thuật chèn vạt mô nhân phẫu thuật thất bại, phẫu thuật RVVF nên<br /> mạc nối lớn được miêu tả. Trong mẫu nghiên được trì hoãn, sự trì hoãn sẽ giúp cải thiện tình<br /> cứu của chúng tôi có 16 trường hợp dùng vạt trạng thiếu máu, suy dinh dưỡng và phản ứng<br /> mô, 10 trường hợp dùng vạt mạc nối lớn, 6 viêm tại lỗ dò(6,7). Trong mẫu nghiên cứu của<br /> chúng tôi có 3 trường hợp dò tái phát, tất cả đều<br /> trường hợp dùng vạt phúc mạc chậu. Chúng tôi<br /> được phẫu thuật sau khi phẫu thuật lần đầu thất<br /> rất đồng ý với giả thiết lần phẫu thuật vá dò đầu<br /> bại hơn 6 tháng.<br /> tiên có tỷ lệ thành công cao nhất, do đó chúng tôi<br /> chủ trương dùng vạt mô chèn giữa hai lớp bàng Thời điểm rút thông tiểu<br /> quang và âm đạo khi có những yếu tố tiên lượng Barone và cộng dự thực hiện một nghiên<br /> lỗ dò dễ tái phát: lỗ dò lớn (đường kính trên 10 cứu ngẫu nhiên trên 524 bệnh nhân được phẫu<br /> mm), nhiều lỗ dò, nhiễm trùng niệu, tổng trạng thuật RVVF, một nhóm rút thông bàng quang<br /> sau 7 ngày, nhóm còn lại rút thông sau 14<br /> kém, dò do xạ trị… Chúng tôi thường sử dụng<br /> ngày. Kết quả cho thấy không có sự khác biệt<br /> vạt mạc nối lớn để làm vạt mô chèn giữa hai lớp,<br /> về kết quả phẫu thuật giữa 2 nhóm. Tuy nhiên<br /> trường hợp mạc nối lớn không đủ dài, chúng tôi<br /> trong mẫu nghiên cứu chúng tôi, phần lớn là<br /> có thể sử dụng phúc mạc chậu, dây chằng rộng, VVF phức tạp nên được rút thông bàng quang<br /> bườm mỡ đại tràng sigma. sau 14 ngày(2). Hơn nữa theo Ockrim và cộng<br /> Phẫu thuật phối hợp kỹ thuật vá lỗ dò trong sự, giữ thông bàng quang lâu dài có thể có ích<br /> và ngoài bàng quang cùng với đường hầm dưới trong trường hợp còn rỉ nước tiểu nhẹ sau mổ<br /> niêm được thực hiện khi cắm lại niệu quản. và cũng có ích trong những trường hợp dò<br /> Trong mẫu nghiên cứu của chúng tôi có 2 trường bàng quang phức tạp(8).<br /> hợp cắm lại niệu quản do gần miệng lỗ dò, 1 Mục tiêu của phẫu thuật RVVF là: đóng lỗ<br /> trường hợp cắm lại niệu quản do dò niệu quản dò, kiểm soát nước tiểu, đưa người phụ nữ về<br /> âm đạo kèm theo. cuộc sống bình thường. Định nghĩa đơn giản<br /> <br /> <br /> 156 Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật – BV. Bình Dân năm 2016<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 2 * 2016 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> hơn, phẫu thuật thành công là không còn rỉ nước TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> tiểu sau mổ, phẫu thuật thất bại là còn rỉ nước 1. Angioli R, Penalver M, Muzii L, Mendez L, Mirhashemi R,<br /> tiểu sau mổ. Tra cứu y văn chúng tôi thấy tỉ lệ Bellati F, Crocè C, Panici PB (2003) Guidelines of how to<br /> manage vesicovaginal fistula. Crit Rev Oncol Hematol<br /> thành công của phẫu thuật RVVF ngã bụng có 48(3):295–304.<br /> hay không có dùng vạt mô thay đổi từ 55 – 2. Barone MA, Widmer M, Arrowsmith S, et al. Breakdown of<br /> simple female genital fi stula repair after 7 day versus 14 day<br /> 100%. Trong nghiên cứu của chúng tôi, tỷ lệ<br /> postoperative bladder catheterisation: a randomised,<br /> thành công là 100%. controlled, open-label, non-inferiority trial. Lancet 2015;<br /> published online April 22. http://dx.doi.org/S0140-<br /> Phẫu thuật chuyển lưu nước tiểu được chỉ<br /> 6736(14)62337-0.<br /> định trong những trường hợp phẫu thuật vá dò 3. Fitzpatrick C, Elkins TE (1993) Plastic surgical techniques in<br /> thất bại nhiều lần. Hilton và Ward báo cáo tỉ lệ the repair of vesicovaginal fistulas: a review. Int Urogynecol J<br /> 4 (5):287–295.<br /> phải chuyển lưu nước tiểu khoảng 0,6% trong 4. Frang D, Jilling A. Techniques for surgical repair of<br /> một nghiên cứu tổng kết 2484 trường hợp. Trong vesicovaginal fistulae. Int Urol Nephrol 15:161, 1983.<br /> mẫu nghiên cứu của chúng tôi không có trường 5. Kapoor R, Ansari MS, Singh P, Gupta P, Khurana N,<br /> Mandhani A, Dubey D, Srivastava A, Kumar A (2007)<br /> hợp nào phải chuyển lưu nước tiểu. Management of vesicovaginal fistula: an experience of 52<br /> Từ năm 1994, Nezhat báo cáo phẫu thuật cases with a rationalized algorithm for choosing the<br /> transvaginal or transabdominal approach. Indian J Urol<br /> RVVF qua nội soi. Sau đó, Chibber và Sotelo đã 23(4):372–376.<br /> báo cáo hiệu quả của phẫu thuật nội soi RVVF. 6. Kelly J, Kwast BE (1993) Obstetric vesicovaginal fistulas:<br /> evaluation of failed repairs. Int Urogynecol J 4(5):271–273.<br /> Chúng tôi sẽ báo cáo kết quả về phẫu thuật nội 7. Mohsen A, Rabii EA (2006), Prognostic factors of recurrence<br /> soi RVVF trong một báo cáo khác. after vesicovaginal fistula repair, International Journal of<br /> Urology, 13, 345–349.<br /> KẾT LUẬN 8. Ockrim JL, Greenwell TJ, Foley CL, Wood DN, Shah PJ (2009)<br /> A tertiary experience of vesico-vaginal and urethro-vaginal<br /> Phẫu thuật RVVF qua ngã bụng áp dụng với fistula repair: factors predicting success. BJU Int 103(8):1122–<br /> những bệnh nhân được lựa chọn thích hợp 1126.<br /> mang lại kết quả tốt và ít biến chứng khi chọn 9. Stovsky MD, Ignatoff JM, Blum MD, et al. Use of<br /> electrocoagulation in the treatment of vesicovaginal fistulas. J<br /> thời điểm phẫu thuật muộn. Những trường hợp Urol 152:1443, 1994.<br /> VVF đơn giản thì không cần chèn vạt mô, những 10. Waaldijk K (2004) The immediate management of fresh<br /> obstetric fistulas. Am J Obstet Gynecol 191(3):795–799.<br /> trường hợp VVF phức tạp nên chèn vạt mô mạc<br /> nối lớn hoặc phúc mạc chậu sẽ cho tỉ lệ thành<br /> công cao hơn. Ngày nhận bài báo: 13/11/2015<br /> Ngày phản biện nhận xét bài báo: 13/12/2015<br /> Ngày bài báo được đăng: 22/02/2016<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật – BV. Bình Dân năm 2016ợc 157<br />