Khám phá và phân tích các nguyên tắc và chuẩn mực đạo đức trong nghiên cứu khoa học

Journal of Science – 2016, Vol. 9 (1), 1 – 9<br /> <br /> Part A: Social Sciences, Humanities and Education<br /> <br /> KHÁM PHÁ VÀ PHÂN TÍCH CÁC NGUYÊN TẮC VÀ CHUẨN MỰC ĐẠO ĐỨC<br /> TRONG NGHIÊN CỨU KHOA HỌC<br /> Trần Văn Đạt1, Võ Văn Thắng2, Lê Minh Tuấn Lâm3<br /> TS. Trường Đại học An Giang<br /> PGS, TS. Trường Đại học An Giang<br /> 3<br /> ThS. Trường Đại học An Giang<br /> 1<br /> 2<br /> <br /> Thông tin chung:<br /> Ngày nhận bài: 25/12/15<br /> Ngày nhận kết quả bình duyệt:<br /> 29/01/16<br /> Ngày chấp nhận đăng: 03/16<br /> Title:<br /> An exploration and critique of<br /> the principles and standards of<br /> research ethics in educational<br /> research<br /> Từ khóa:<br /> Nghiên cứu giáo dục, đạo đức<br /> nghiên cứu, nguyên tắc đạo<br /> đức, chuẩn mực đạo đức, ủy<br /> ban đạo đức<br /> Keywords:<br /> Educational research, research<br /> ethics, ethical principles,<br /> ethical standards in educational<br /> research, Ethics Committee<br /> <br /> ABSTRACT<br /> Research ethics are a guiding set of ethical principles and standards that are to<br /> monitor and assist educational researchers in conducting ethical studies with a<br /> high ethical standard. Ethical research is very important for all educational<br /> researchers who conduct research projects or use and apply the results from<br /> research findings. Research is a public trust that must be ethically conducted,<br /> trustworthy, and socially responsible if the results are to be valuable. All parts<br /> of a research project – from the project design to submission of the results for<br /> peer review – have to be upstanding in order to be considered ethical. This<br /> paper explores (1) four basic principles of research ethics: integrity;<br /> professional, scientific, and scholarly responsibility; respect for people’s rights,<br /> dignity and diversity; and social responsibility; (2) analyzes six basic standards<br /> of research ethics: authorship, avoiding plagiarism, peer review, data<br /> management, avoiding misconduct (fabrication, falsification, and plagiarism),<br /> and respect for persons (informed consent, privacy and confidentiality); and (3)<br /> recommends necessary requirements to establish an Institutional Review Board<br /> or Ethics Committee in all Vietnamese Universities with the aim of helping us to<br /> ensure ethical studies in educational research.<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Đạo đức nghiên cứu là một tập hợp các nguyên tắc và những chuẩn mực phổ<br /> quát dùng để giám sát và trợ giúp những nhà nghiên cứu giáo dục thực hiện<br /> những nghiên cứu với những chuẩn mực đạo đức cao nhất. Đạo đức nghiên cứu<br /> đóng vai trò tối quan trọng đối với tất cả các nhà nghiên cứu giáo dục trong<br /> việc thực hiện các dự án nghiên cứu hoặc sử dụng và ứng dụng các kết quả<br /> nghiên cứu. Để được xem là một nghiên cứu có chuẩn mực đạo đức cao thì tất<br /> cả các giai đoạn của một nghiên cứu – từ giai đoạn thiết kế đề cương nghiên<br /> cứu đến giai đoạn đệ trình kết quả nghiên cứu – phải tuyệt đối trung thực. Bài<br /> viết này (1) khám phá 4 nguyên tắc của đạo đức nghiên cứu: tính chân thật;<br /> trách nhiệm học thuật, khoa học, và nghề nghiệp; tôn trọng quyền, phẩm giá, và<br /> sự khác biệt của con người; và trách nhiệm đối với xã hội; (2) phân tích 6<br /> chuẩn mực cơ bản của đạo đức nghiên cứu: thực hiện quyền tác giả, ngăn chặn<br /> trình trạng đạo văn, bình duyệt đồng đẳng, quản lý dữ liệu, ngăn chặn sự vi<br /> phạm đạo đức nghiên cứu, và trân trọng người tham gia nghiên cứu; (3) khuyến<br /> nghị những yêu cầu cần thiết để thành lập Ủy ban đạo đức ở các trường đại học<br /> <br /> 1<br /> <br /> Journal of Science – 2016, Vol. 9 (1), 1 – 9<br /> <br /> Part A: Social Sciences, Humanities and Education<br /> <br /> tại Việt Nam nhằm mục đích đảm bảo những nghiên cứu nghiêm túc có chất<br /> lượng cao, đồng thời ngăn chặn những nghiên cứu cẩu thả có chất lượng thấp.<br /> <br /> giáo dục trong việc xác định các chuỗi hành động<br /> mang tính đạo đức ở những ngữ cảnh khác nhau<br /> nhằm thực hiện những nghiên cứu với chất lượng<br /> cao nhất bằng lối ứng xử chuyên nghiệp nhất.<br /> Theo AERA (2011, tr.146-147), có bốn nguyên<br /> tắc đạo đức cơ bản mà bất cứ nhà nghiên cứu nào<br /> cũng cần tuân thủ, đó là tính chân thật, trách<br /> nhiệm học thuật, tôn trọng quyền con người và<br /> trách nhiệm đối với xã hội.<br /> <br /> 1. GIỚI THIỆU<br /> Đạo đức (ethics) là những nguyên tắc giúp giữ gìn<br /> những giá trị phổ quát nhất của nhân loại. Đạo<br /> đức nghiên cứu (research ethics) là tập hợp các<br /> nguyên tắc để định hướng, giáo dục và giám sát<br /> các nhà khoa học thực hiện các nghiên cứu với<br /> những chuẩn mực đạo đức cao nhất (Johnson &<br /> Christensen, 2012). Đạo đức nghiên cứu có vai trò<br /> tối quan trọng đối với tất cả những người thực<br /> hiện các dự án nghiên cứu hoặc sử dụng và ứng<br /> dụng các kết quả từ những nhận định nghiên cứu.<br /> Vai trò của đạo đức nghiên cứu là trân trọng và<br /> bảo vệ quyền và lợi ích của người tham gia trong<br /> dự án nghiên cứu; gìn giữ những giá trị của cộng<br /> đồng; mang lại lợi ích cho những người liên quan<br /> và cộng đồng bằng những giá trị nghiên cứu có<br /> chất lượng nhất; thực hiện trách nhiệm của cá<br /> nhân nhà nghiên cứu đối với xã hội (Johnson &<br /> Christensen, 2012). Nghiên cứu là một cuộc điều<br /> tra mang tính hệ thống và nghiêm túc, có tính<br /> cộng đồng và xã hội. Do vậy, đạo đức nghiên cứu<br /> có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc ngăn<br /> chặn những nghiên cứu thiếu nghiêm túc, vô trách<br /> nhiệm đồng thời hạn chế tối đa những nguy hại<br /> tiềm ẩn cho người tham gia trong nghiên cứu<br /> (American Educational Research Association<br /> [AERA], 2011). Tất cả những công đoạn của một<br /> nghiên cứu – từ công việc thiết kế nghiên cứu đến<br /> công việc đệ trình kết quả nghiên cứu – phải trung<br /> thực để được xem xét về phương diện đạo đức<br /> nghiên cứu. Khi một công đoạn của nghiên cứu bị<br /> nghi ngờ bởi giới học thuật thì toàn bộ công trình<br /> nghiên cứu đó bị nghi ngờ và bị thẩm tra bởi<br /> những người có trách nhiệm (University of<br /> Minnesota, 2003).<br /> <br /> Tính chân thật<br /> Các nhà nghiên cứu giáo dục phải là những người<br /> chân thành, công bằng, và trân trọng người khác<br /> trong các hoạt động chuyên môn – trong nghiên<br /> cứu, giảng dạy, thực hành và dịch vụ. Họ không<br /> bao giờ hành động một cách có chủ tâm để gây<br /> nguy hại cho lợi ích của những người khác. Họ<br /> thực hiện các hoạt động chuyên nghiệp của họ<br /> bằng những cách mà chúng mang lại sự tín nhiệm<br /> và sự tin cậy cho mọi người (AERA, 2011).<br /> Trách nhiệm học thuật, khoa học, và nghề<br /> nghiệp<br /> Các nhà nghiên cứu giáo dục luôn trung thành với<br /> những tiêu chuẩn chuyên môn và khoa học cao<br /> nhất và thừa nhận trách nhiệm đối với các công<br /> trình nghiên cứu của mình (Johnson &<br /> Christensen, 2012). Họ coi trọng lòng tin của<br /> cộng đồng trong nghiên cứu, quan tâm đến hành<br /> vi đạo đức của họ, và hành vi đạo đức của các nhà<br /> nghiên cứu khác mà có thể phù hợp với lòng tin<br /> đó. Các nhà nghiên cứu giáo dục hiểu rằng họ<br /> thành lập một cộng đồng và thể hiện sự trân trọng<br /> đối với các nhà nghiên cứu giáo dục khác thậm<br /> chí khi họ không đồng ý với các nhà nghiên cứu<br /> giáo dục khác về các phương diện lý thuyết hay<br /> phương pháp nghiên cứu. Sự hợp tác luôn luôn<br /> mang tính đồng nghiệp nhưng các nhà nghiên cứu<br /> không bao giờ để những ước muốn mang tính<br /> đồng nghiệp vượt khỏi trách nhiệm chung của họ<br /> về hành vi đạo đức. Trong những trường hợp nếu<br /> bất đồng xảy ra thì họ sẽ làm việc cùng nhau để<br /> <br /> 2. NGUYÊN TẮC VÀ CHUẨN MỰC CỦA<br /> ĐẠO ĐỨC NGHIÊN CỨU<br /> 2.1 Các nguyên tắc của đạo đức nghiên cứu<br /> Những nguyên tắc đạo đức sau đây được xem như<br /> những định hướng chỉ dẫn cho các nhà nghiên cứu<br /> <br /> 2<br /> <br /> Journal of Science – 2016, Vol. 9 (1), 1 – 9<br /> <br /> Part A: Social Sciences, Humanities and Education<br /> <br /> ngăn chặn hoặc tránh né những ứng xử không đạo<br /> đức (AERA, 2011).<br /> <br /> Quyền tác giả là một bộ phận quan trọng không<br /> thể thiếu của nghiên cứu. Quyền tác giả là tiến<br /> trình quyết định những ai là người đứng tên tác<br /> giả một công trình nghiên cứu (University of<br /> Minnesota, 2003). Trong nhiều trường hợp,<br /> nghiên cứu có sự hợp tác và sự trợ giúp giữa các<br /> chuyên gia và đồng nghiệp, khi đó sự trợ giúp này<br /> đòi hỏi sự thừa nhận và một số khác đòi hỏi quyền<br /> đồng tác giả. Tuy nhiên, mỗi cá nhân được liệt kê<br /> như một tác giả của một công trình nghiên cứu<br /> cần có những đóng góp vào tiến trình thực hiện<br /> một nghiên cứu. Tất cả những tác giả đã được liệt<br /> kê tên phải có trách nhiệm đầy đủ về nội dung của<br /> công trình nghiên cứu. Những yêu cầu đối với<br /> quyền tác giả của mỗi cá nhân trong công trình<br /> nghiên cứu được quy định như sau: a) có những<br /> đóng góp quan trọng đối với kế hoạch và thiết kế<br /> nghiên cứu, hoặc quản lý dữ liệu, hoặc phân tích<br /> và diễn giải dữ liệu; b) phác thảo công trình<br /> nghiên cứu hoặc đọc và góp ý nội dung công trình<br /> nghiên cứu; và c) đọc bản thảo cuối cùng trước<br /> khi đệ trình báo cáo kết quả nghiên cứu<br /> (International Committee of Medical Journal<br /> Editors [ICNJE]). Tất cả các điều kiện a, b, và c<br /> phải được đáp ứng. Quản lý kinh phí, thu thập dữ<br /> liệu, hoặc giám sát nhóm nghiên cứu là những<br /> hoạt động không thỏa mãn để đảm bảo quyền tác<br /> giả của một công trình nghiên cứu (ICNJE,<br /> www.icmje.org).<br /> <br /> Tôn trọng quyền, phẩm giá, và sự khác biệt của<br /> con người<br /> Các nhà nghiên cứu giáo dục luôn tôn trọng<br /> quyền, phẩm giá và giá trị của tất cả mọi người và<br /> cẩn trọng không làm tổn thương nhau bằng lối<br /> ứng xử phi đạo đức khi thực hiện các nghiên cứu<br /> (Johnson & Christensen, 2012). Trong nghiên<br /> cứu, họ có trách nhiệm bảo vệ quyền, lợi ích,<br /> phẩm giá của những người tham gia nghiên cứu.<br /> Họ luôn nhạy cảm đối với những khác biệt về văn<br /> hóa, tính cách riêng biệt của những nhóm người<br /> tham gia nghiên cứu. Các nhà nghiên cứu luôn<br /> luôn nỗ lực để hạn chế những định kiến trong các<br /> hoạt động chuyên môn. Họ không chấp nhận bất<br /> kỳ những hình thức phân biệt đối xử nào về chủng<br /> tộc, sắc tộc, văn hóa, nguồn gốc, giới tính, khuynh<br /> hướng tình dục, nhân dạng giới tính, tuổi tác, tôn<br /> giáo, ngôn ngữ, sự mất khả năng, điều kiện sức<br /> khỏe, địa vị kinh tế - xã hội, hoặc tình trạng hôn<br /> nhân, địa vị của cha mẹ,… Trong tất cả các hoạt<br /> động liên quan đến công việc của mình, các nhà<br /> nghiên cứu giáo dục thừa nhận quyền của những<br /> người khác để lưu giữ các giá trị, thái độ và quan<br /> điểm mà có sự khác biệt với họ. Họ đối xử những<br /> người khác bằng tất cả phẩm cách chân thành và<br /> trân trọng nhất. Các nhà nghiên cứu luôn tránh<br /> những tổn thương cho người tham gia. Trong<br /> trường hợp những rủi ro xảy ra thì nhà nghiên cứu<br /> lập tức hành động để giảm thiểu những nguy hại<br /> của chúng. Nếu cần, họ hủy bỏ cuộc nghiên cứu<br /> đang thực hiện (AERA, 2011).<br /> <br /> Các đồng nghiệp có tham gia vào việc thực hiện<br /> một công trình nghiên cứu nhưng không đáp ứng<br /> những điều kiện trên thì họ không được công<br /> nhận quyền tác giả (University of Minnesota,<br /> 2003). Thay vào đó, họ được thừa nhận sự đóng<br /> góp ở cuối công trình nghiên cứu bằng một đoạn<br /> văn mô tả vắn tắt sự đóng góp của họ. Để được<br /> thừa nhận sự đóng góp, đồng nghiệp phải tự<br /> nguyện chấp nhận sự thừa nhận đó nhưng với điều<br /> kiện là họ không chịu trách nhiệm các kết luận<br /> được rút ra từ kết quả nghiên cứu. Tất cả các đồng<br /> tác giả đóng góp vào công trình nghiên cứu phải<br /> tự nguyện quyết định trật tự danh sách tên tác giả.<br /> Người đầu tiên phải là người liên quan trực tiếp<br /> đến công trình nghiên cứu. Các tác giả kế tiếp<br /> xuất hiện lần lượt dựa trên sự đóng góp của họ đối<br /> với công trình nghiên cứu.<br /> <br /> Trách nhiệm đối với xã hội<br /> Các nhà nghiên cứu giáo dục luôn ý thức trách<br /> nhiệm khoa học và nghề nghiệp đối với cộng<br /> đồng và xã hội nơi mà họ đang làm việc và sinh<br /> sống. Họ khám phá tri thức để góp phần làm cho<br /> cộng đồng và xã hội ngày càng tốt đẹp hơn. Khi<br /> thực hiện nghiên cứu, họ cố gắng làm gia tăng tri<br /> thức học thuật và khoa học để phục vụ sự phát<br /> triển và tiến bộ của cộng đồng (AERA, 2011).<br /> 2.2 Tiêu chuẩn của đạo đức nghiên cứu<br /> Quyền tác giả<br /> 3<br /> <br /> Journal of Science – 2016, Vol. 9 (1), 1 – 9<br /> <br /> Part A: Social Sciences, Humanities and Education<br /> <br /> gọi là những người bình duyệt. Tiến trình bình<br /> duyệt liên quan đến những bước sau: a) các bình<br /> duyệt và các biên tập đọc và đánh giá bài báo; b)<br /> các bình duyệt đệ trình các nhận xét cho biên tập<br /> viên tạp chí; c) biên tập viên tạp chí thu nhận<br /> những nhận xét này và chuyển cho tác giả chính<br /> của bài báo (University of Minnesota, 2003,<br /> tr.15). Tiến trình bình duyệt hiếm khi tiến triển<br /> theo một đường thẳng. Toàn bộ tiến trình liên<br /> quan đến một số vòng tương tác giữa biên tập<br /> viên, các bình duyệt và tác giả bài báo trước khi<br /> bài báo được xuất bản. Một công trình có chất<br /> lượng sẵn sàng cho việc xuất bản phải đảm bảo<br /> các tiêu chuẩn sau: a) tầm quan trọng – nghiên<br /> cứu ảnh hưởng đến cộng đồng xã hội không?; b)<br /> sự hữu ích – nghiên cứu có cung cấp những thông<br /> tin khoa học hữu ích không?; c) sự liên quan –<br /> nghiên cứu có phù hợp với lĩnh vực xuất bản của<br /> tạp chí không?; d) phương pháp nghiên cứu –<br /> nghiên cứu có được thực hiện bằng các phương<br /> pháp khoa học phù hợp, cho phép các nhà nghiên<br /> cứu trả lời câu hỏi nghiên cứu không?; e) đạo đức<br /> nghiên cứu – nghiên cứu được thực hiện có đảm<br /> bảo các vấn đề đạo đức không?; f) kết quả nghiên<br /> cứu – kết quả được tường trình có chính xác và<br /> chân thật không?; g) sự đầy đủ – tất cả thông tin<br /> liên quan đến nghiên cứu có thể hiện trong công<br /> trình nghiên cứu không?; h) sự chính xác – sản<br /> phẩm nghiên cứu có là một sự phản ánh chân thật<br /> tiến trình và kết quả nghiên cứu không?<br /> (Jefferson, Wagner, & Davidoff, 2002).<br /> <br /> Ngăn chặn trình trạng đạo văn<br /> Đạo văn là hành động mạo nhận ý tưởng, quan<br /> điểm, hình ảnh, lý thuyết, ngôn từ hoặc những câu<br /> chuyện của người khác và xem chúng là của mình<br /> (University of Minnesota, 2003). Sự đánh cắp xảy<br /> ra khi nhà nghiên cứu sử dụng ý tưởng của người<br /> khác hoặc chép công trình của người khác mà<br /> không chú thích nguồn. Đây được xem là một loại<br /> trộm cắp học thuật, phi đạo đức. Nếu một nhà<br /> nghiên cứu đánh cắp tác phẩm, công trình của<br /> người khác thì sự ngờ vực sẽ xảy ra xoay quanh<br /> tính liêm khiết, đạo đức và sự chân thật của toàn<br /> bộ công trình nghiên cứu của họ. Ngoài ra, sự<br /> đánh cắp là một hành vi bất hợp pháp và phải chịu<br /> sự trừng phạt. Trong thực tế, sự đánh cắp diễn ra<br /> dưới nhiều hình thức. Hình thức dễ dàng nhận<br /> thấy nhất, đó là nhà nghiên cứu chép từ 4 từ trở<br /> lên mà không sử dụng dấu nháy và chú thích tác<br /> giả, hoặc chép nguyên một văn của người khác,<br /> đặt nó vào trong bài viết của mình mà không trích<br /> dẫn nguồn (AERA, 2011; University of<br /> Minnesota, 2003). Nếu nhà nghiên cứu sử dụng từ<br /> 40 từ hoặc hơn thì họ cần trích dẫn nguồn, tác giả,<br /> ghi số trang và thụt dòng nguyên đoạn văn trích.<br /> Bất kỳ công trình nghiên cứu nào cũng phải trích<br /> dẫn nguồn khi viết bản thảo hay bản chính<br /> (Northwestern<br /> University,<br /> www.writing.nwu.edu/tip/plag.html). Nhà nghiên<br /> cứu cần: a) trích dẫn ngôn ngữ viết hoặc ngôn ngữ<br /> lời nói của người khác; b) diễn giải ngôn ngữ viết<br /> hoặc ngôn ngữ lời nói của người khác; c) sử dụng<br /> quan điểm, tư tưởng của người khác; d) vay mượn<br /> những con số, sự kiện, biểu bảng thống kê. Để<br /> tránh sự đánh cắp công trình của người khác, một<br /> nhà nghiên cứu phải: a) trích dẫn tất cả ý tưởng và<br /> thông tin mà không thuộc của mình; b) sử dụng<br /> dấu nháy nếu sử dụng từ của người khác (Indiana<br /> University, www.campuslife.indiana.edu/Code/).<br /> <br /> Hai khái niệm quan trọng nhất trong tiến trình<br /> bình duyệt, đó là tính cẩn mật và quyền sở hữu trí<br /> tuệ (University of Minnesota, 2003). Các bình<br /> duyệt không được biết tác giả (hoặc nhóm tác giả)<br /> của công trình nghiên cứu mà họ đang bình duyệt,<br /> và tác giả (hoặc nhóm tác giả) không được biết<br /> tên của các bình duyệt. Không một ai liên quan<br /> đến tiến trình bình duyệt, ngoại trừ biên tập viên,<br /> các bình duyệt hoặc đội ngũ tòa soạn. Để đảm bảo<br /> quyền sở hữu trí tuệ thì nguy cơ về sự xung đột do<br /> mối quan hệ cá nhân, yếu tố chính trị, kết quả<br /> nghiên cứu và tài chính cần phải được loại trừ<br /> (Lawrence, 2003).<br /> <br /> Bình duyệt đồng đẳng<br /> Bình duyệt là một tiến trình, ở đó một tác giả<br /> (hoặc một số tác giả) đệ trình một bản thảo công<br /> trình nghiên cứu hoặc một bài báo cho một tạp chí<br /> để xuất bản, và sau đó biên tập viên của tạp chí<br /> gửi bài báo đó cho các chuyên gia làm việc cùng<br /> chuyên môn khoa học. Các chuyên gia này được<br /> 4<br /> <br /> Journal of Science – 2016, Vol. 9 (1), 1 – 9<br /> <br /> Part A: Social Sciences, Humanities and Education<br /> <br /> phương pháp thu thập số liệu, hỗ trợ việc khám<br /> phá những chủ đề nghiên cứu mới, cho phép sự<br /> sáng tạo cơ sở dữ liệu mới thông qua việc kết nối<br /> dữ liệu từ nhiều nguồn khác nhau. (National<br /> Institues of Health Office of Extramural Research<br /> [NIH],www.grants.nih.gov/grants/policy/data_sh<br /> aring/data_sharing_faqs.htm,trích từ University<br /> of Minnesota, 2003, tr.23).<br /> <br /> Quản lý dữ liệu<br /> Quản lý dữ liệu liên quan đến ba vấn đề: a) thu<br /> thập dữ liệu tin cậy, chân thật; b) quyền sở hữu và<br /> trách nhiệm đối với dữ liệu được thu thập; và c)<br /> quản lý dữ liệu và chia sẻ sự tiếp cận dữ liệu với<br /> đồng nghiệp và cộng đồng (University of<br /> Minnesota, 2003; The online Resource for<br /> Instruction in Responsible Conduct of Research,<br /> University<br /> of<br /> california,<br /> www.rcr.ucsd.edu/data.htm). Tất cả ba vấn đề này<br /> góp phần vào việc hình thành tính chân thật của<br /> một nghiên cứu. Để đảm bảo công việc quản lý dữ<br /> liệu hiệu quả thì ở giai đoạn đầu của công trình<br /> nghiên cứu một kế hoạch chi tiết rõ ràng cần được<br /> xác lập và hoạch định.<br /> <br /> Để đảm bảo ba vấn đề đối với quản lý dữ liệu đạt<br /> hiệu quả cao thì các nhà nghiên cứu phải xác định<br /> các câu trả lời có những câu hỏi sau để giải quyết<br /> tất cả các vấn đề quản lý dữ liệu theo trật tự thời<br /> gian trước và trong khi thực hiện dự án nghiên<br /> cứu:<br />  Ai có trách nhiệm đối với dữ liệu (Người<br /> này thường là nhà nghiên cứu chính của dự<br /> án nghiên cứu và có trách nhiệm đối với<br /> việc thiết kế các phương pháp thu thập dữ<br /> liệu).<br />  Dữ liệu được thu thập như thế nào? (Dữ<br /> liệu sẽ được thu thập thông qua điện thoại,<br /> thư tín, phỏng vấn cá nhân, đĩa thu âm<br /> đang tồn tại, nguồn dữ liệu thứ cấp, v.v.?)<br />  Dữ liệu có được mã hóa không? Nếu có, tại<br /> sao?<br />  Dữ liệu sẽ được lưu trữ như thế nào? (Dữ<br /> liệu sẽ được lưu trữ bằng máy điện toán,<br /> giấy, v.v.?)<br />  Ai sẽ đảm bảo rằng không có dữ liệu nào bị<br /> loại khỏi kết quả cuối cùng và đảm bảo sự<br /> chính xác của sự diễn giải dữ liệu?<br />  Dữ liệu sẽ được lưu trữ bao lâu khi dự án<br /> nghiên cứu kết thúc? (Điều này phụ thuộc<br /> vào nguồn tài chính và chính sách tổ chức).<br /> <br /> Sự thu thập dữ liệu mang tính đạo đức ám chỉ đến<br /> quá trình thu thập dữ liệu mà không làm tổn<br /> thương đến người khác (AERA, 2011). Sự thu<br /> thập dữ liệu chân thật ám chỉ dữ liệu mà một khi<br /> được thu thập thì nó không bị thay đổi. Đảm bảo<br /> trách nhiệm đối với việc thu thập và trách nhiệm<br /> quản lý dữ liệu là một trong những vấn đề đạo<br /> đức quan trọng nhất khi thực hiện một dự án<br /> nghiên cứu (University of Minnesota, 2003).<br /> Trách nhiệm bao gồm những vấn đề quan trọng<br /> sau: a) xem xét thận trọng phương pháp thu thập<br /> dữ liệu; b) bảo vệ chủ thể nghiên cứu khỏi bị tổn<br /> thương; c) lưu trữ dữ liệu một cách an toàn để duy<br /> trì tính chân thật và bí mật của dữ liệu; d) xác lập<br /> trách nhiệm chia sẻ dữ liệu với người khác; và e)<br /> sử dụng dữ liệu có trách nhiệm và sự mô tả kết<br /> quả dữ liệu một cách chân thật (University of<br /> Minnesota, 2003, tr. 22). Vấn đề chia sẻ dữ liệu<br /> thì khá phức tạp xét dưới góc độ tình cảm cá<br /> nhân, trách nhiệm và quyền sở hữu. Mặc dù,<br /> mang tính phức tạp nhưng chia sẻ dữ liệu được<br /> xem là một chỉ dấu xác nhận của cộng đồng khoa<br /> học, đặc biệt trong giới học thuật. Tầm quan trọng<br /> của sự chia sẻ dữ liệu được mô tả như sau:<br /> <br /> (University of Minnesota, 2003, tr.23-24).<br /> Ngăn chặn sự vi phạm đạo đức nghiên cứu<br /> Sự vi phạm đạo đức nghiên cứu (misconduct) là<br /> tiến trình xác định và tường trình một kết quả<br /> nghiên cứu không mang tính đạo đức hoặc một<br /> nghiên cứu không hợp lô gíc. Sự vi phạm đạo đức<br /> nghiên cứu được định nghĩa như là hoạt động nặn<br /> ra dữ liệu, giả tạo dữ liệu, hoặc đánh cắp dữ liệu<br /> trong giai đoạn hình thành đề cương nghiên cứu,<br /> thực hiện nghiên cứu, hoặc tường trình kết quả<br /> nghiên cứu (The Office of Scientific and<br /> <br /> Chia sẻ dữ liệu đạt được nhiều mục đích quan<br /> trọng đối với cộng đồng khoa học, chẳng hạn như<br /> tăng cường những nghiên cứu khoa học mở rộng,<br /> khuyến khích sự đa dạng việc sử dụng phương<br /> pháp thu thập số liệu, thúc đẩy những nghiên cứu<br /> mới, kiểm định các giả thuyết thay thế, và các<br /> 5<br /> <br />