Khảo sát hoạt tính của hỗn hợp tinh dầu kháng nấm mốc độc có trong không khí

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> KHẢO SÁT HOẠT TÍNH CỦA HỖN HỢP TINH DẦU<br /> KHÁNG NẤM MỐC ĐỘC CÓ TRONG KHÔNG KHÍ<br /> Đỗ Thị Phương Xuân*, Phan Thị Thanh Thủy*, Lê Thị Ngọc Huệ*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: dò tìm hoạt tính kháng nấm mốc độc của hỗn hợp tinh dầu làm cơ sở cho việc tạo chế phẩm phun<br /> xịt phòng.<br /> Phương pháp: thử hoạt tính kháng nấm của phần bay hơi tinh dầu theo mô hình của Kazuhiko Nakahara và<br /> cộng sự(3, 4). Dùng phương pháp bàn cờ và chỉ số FIC (Fractional Inhibitory Concentration) dò tìm hiệu lực của<br /> sự phối hợp 2 tinh dầu ức chế sự phát triển của nấm. Năm tinh dầu được thử nghiệm (tinh dầu Quế, Màng<br /> tang, Sả chanh, Tràm, Tràm 97% cineol) trên 7 chủng nấm mốc độc (A. flavus, A. fumigatus, A. niger,<br /> Penicillium sp., Paeciolmyces sp., Rhizopus sp., Fusarium sp.)<br /> Kết quả: trong 5 loại tinh dầu, phối hợp thành 8 cặp hỗn hợp tinh dầu, cặp tinh dầu Màng tang (8 µl) –<br /> Quế (8 µl) cho kết quả phối hợp có thể tích hỗn hợp tinh dầu giảm 4 lần so với thể tích tinh dầu khi dùng riêng lẻ;<br /> hỗn hợp tinh dầu này có tính kháng nấm tốt nhất. Cặp tinh dầu Sả (16 µl) - Quế (2 µl) có thể tích hỗn hợp tinh<br /> dầu giảm 3,5 lần so với thể tích tinh dầu khi dùng riêng lẻ và tính kháng nấm của hỗn hợp tinh dầu này cũng tốt.<br /> Kết luận: trong 8 cặp hỗn hợp tinh dầu, cặp tinh dầu Màng tang (8 µl) – Quế (8 µl) cho kết quả phối hợp<br /> tốt nhất. Thể tích hỗn hợp tinh dầu giảm 4 lần so với thể tích tinh dầu khi dùng riêng lẻ.<br /> Từ khoá: tinh dầu, hỗn hợp tinh dầu, phần bay hơi, nấm mốc, hoạt tính kháng nấm mốc, phương pháp bàn<br /> cờ.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> RESEARCH ON THE ACTIVITIES OF ESSENTIAL OILS MIXTURES IN KILLING FUNGI IN THE AIR<br /> <br /> Do Thi Phuong Xuan, Phan Thi Thanh Thuy, Le Thi Ngoc Hue<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 16 - Supplement of No 1 - 2012: 103 - 106<br /> Objectives: To identify the anti fungi of essential oils mixtures, in order to make the house hold spraying<br /> product and fumigant.<br /> Methods: the method of identifying the antifungal activities of volatile compounds from essential oils<br /> following the model of Kazuhiko Nakahara and fellow workers(3, 4). Using the chessboard method and FIC<br /> (Fractional Inhibitory Concentration) index to detect the effect of mixtures from mixing two essential oils<br /> inhibiting fungal growth. Five essential oils (cinnamon, lemon grass, litsea cubeba, lemon eucalyptus 97% cineol,<br /> lemon eucalyptus) were tested on the seven fungal genera (A. flavus, A. fumigatus, A. niger, Penicillium sp.,<br /> Paeciolmyces sp., Rhizopus sp., Fusarium sp.).<br /> Results: From 5 essential oils, eight pairs of essential oils were made. Among them, the antifungi of the<br /> Litsea cubeba (8 µl) – Cinnamon (8 µl) mixtures were the best. The volume of this mixture decreased 4 times in<br /> comparison with using alone. The Lemon grass (16 µl) - Cinamon (21 µl) mixture had the volume decreased 3.5<br /> times in comparison with using alone. The anti fungi of this mixture was good, too.<br /> Conclusions: Among eight pairs of 5 essential oils, the Litsea cubeba (8 µl) – Cinnamon (8 µl) mixture was<br /> <br /> <br /> Bộ môn Vi Sinh-Ký Sinh, Khoa Dược, ĐHYD Tp. Hồ Chí Minh<br /> Tác giả liên lạc: Ths. Lê Thị Ngọc Huệ<br /> ĐT: 0906394895<br /> Email: ngochue_l@yahoo.com<br /> <br /> Chuyên Đề Ký Sinh Trùng<br /> <br /> 103<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> <br /> the best.<br /> Keywords: essential oil, essential oils mixture, volatile compounds, anti fungi, chessboard method.<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Ngoài các yếu tố khí thải từ các nhà máy,<br /> khói xe, bụi…nấm mốc cũng là một trong<br /> những nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường.<br /> Tác hại của chúng không những gây ảnh hưởng<br /> về sức khoẻ mà còn về kinh tế. Khí hậu nóng ẩm<br /> của nước ta là điều kiện thuận lợi cho sự phát<br /> triển của nấm mốc. Thật vậy, qua các công trình<br /> nghiên cứu báo cáo: mức độ nhiễm nấm mốc<br /> trong không khí ngoài trời (Pháp Vân- Hà Nội)<br /> và bên trong nhà (Tp. Hồ Chí Minh) rất cao(2 5).<br /> Do đó, để bảo vệ sức khỏe cộng đồng, việc loại<br /> bỏ nấm mốc bên trong nhà ở là vấn đề cần thiết.<br /> Hiện nay có nhiều loại tinh dầu (TD) diệt<br /> nấm, vậy phối hợp các tinh dầu này như thế nào<br /> để đạt hiệu quả cao nhất ? Đó là nội dung<br /> nghiên cứu của đề tài này<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> <br /> Nấm mốc thử nghiệm<br /> 7 chủng nấm: Aspergillus flavus (A. flavus), A.<br /> fumigatus, A. niger, Fusarium sp., Rhizopus sp.,<br /> Paecilomyces sp., Penicillium sp. ly trích từ môi<br /> trường.<br /> <br /> Phương pháp nghiên cứu(3, 4,6, 7):<br /> 2.1. Phương pháp thử hoạt tính kháng nấm<br /> mốc của phần bay hơi tinh dầu thực hiện trong<br /> hộp nhựa có thể tích 0,56 L (12,5 x 9 x 5 cm):<br /> - Gây nhiễm nấm: cho 10 µl huyền dịch nấm<br /> 10 CFU / ml vào đĩa thạch.<br /> 6<br /> <br /> - Thời gian đọc kết quả: ủ 250C/ 2 ngày, riêng<br /> Rhizopus sp. ủ 1 ngày.<br /> - Cách đọc kết quả: xác định thể tích tinh<br /> dầu tối thiểu ức chế nấm, không thấy nấm mọc<br /> trên đĩa thạch.<br /> - Cách tính kết quả: MID =<br /> <br /> vd<br /> (mg/L), MID<br /> V<br /> <br /> Đối tượng thử nghiệm<br /> <br /> (minimum inhibited Dose)<br /> <br /> Tinh dầu thử nghiệm<br /> 5 tinh dầu thử nghiệm mua tại các công ty ở<br /> thành phố và được kiểm định thành phần có<br /> trong tinh dầu (%) bởi Trung Tâm Thuốc có<br /> nguồn gốc tự nhiên-Khoa Dược - ĐHYD Tp.<br /> HCM, các đặc điểm được tóm tắt trong bảng<br /> sau:<br /> <br /> MID: lượng tinh dầu tối thiểu ức chế nấm<br /> mốc trong 1 lít không khí (mg/ L)<br /> <br /> Bảng 1. Hàm lượng thành phần chính, tỷ trọng của<br /> 5 tinh dầu thử nghiệm<br /> Thành phần hoạt chất chính<br /> Tỷ<br /> (%)<br /> trọng<br /> 1<br /> Quế (Q)<br /> Cinnamaldehyde 98,64%<br /> 1,0533<br /> -citral 27,72%; -citral<br /> 2 Sả chanh (S)<br /> 0,8937<br /> 29,74%<br /> <br /> TT<br /> <br /> 3<br /> <br /> d: tỉ trọng của tinh dầu (g/ ml)<br /> V: thể tích hộp nhựa 0,56 L<br /> <br /> Phương pháp phối hợp tinh dầu(1)<br /> Dựa theo tỉ lệ phối hợp của phương pháp bàn cờ:<br /> Tỉ lệ phối hợp<br /> <br /> TD<br /> <br /> Màng tang -citral 19.85%; -citral 17,9%;<br /> 0,8811<br /> (MT)<br /> -citronellal 9,99%<br /> <br /> 4 Tràm gió (T)<br /> Tràm 97%<br /> 5<br /> cineol<br /> (T97%)<br /> <br /> 104<br /> <br /> v: thể tích tinh dầu tối thiểu ức chế nấm (ml)<br /> <br /> 1,8-cineol 63,16%<br /> <br /> 0,9099<br /> <br /> 1,8-cineol 96,94%<br /> <br /> 0,9177<br /> <br /> Chất B<br /> (MID)<br /> <br /> 1/8<br /> 1/4<br /> 1/2<br /> <br /> và chỉ số<br /> Concentration):<br /> FIC ≤ 0,5<br /> Hiệp lực<br /> <br /> 1/8<br /> Hiệp lực<br /> Hiệp lực<br /> Cộng lực<br /> <br /> FIC<br /> <br /> Chất A (MID)<br /> 1/4<br /> 1/2<br /> Hiệp lực<br /> Cộng lực<br /> Hiệp lực<br /> Cộng lực<br /> Cộng lực<br /> Cộng lực<br /> <br /> (Fractional<br /> <br /> 0,5 < FIC ≤ 1<br /> Cộng lực<br /> <br /> Inhibitory<br /> 1< FIC<br /> Đối kháng<br /> <br /> Dò tìm tỉ lệ phối hợp cho tác dụng cộng lực<br /> và hiệp lực của 2 tinh dầu trên 7 chủng nấm.<br /> <br /> Chuyên Đề Ký Sinh Trùng<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> KẾT QUẢ<br /> Hoạt tính kháng nấm mốc của tinh dầu<br /> Bảng 2. Nồng độ tối thiểu ức chế nấm mốc của 5 tinh dầu thử nghiệm (MID mg/L)<br /> TT<br /> <br /> Tinh dầu<br /> <br /> 1<br /> 2<br /> 3<br /> 4<br /> 5<br /> <br /> Sả chanh<br /> Quế<br /> Màng tang<br /> Tràm 97 %<br /> Tràm gió<br /> <br /> A. niger<br /> 26<br /> 30<br /> 25<br /> 104<br /> 208<br /> <br /> A. flavus<br /> 104<br /> 60<br /> 100<br /> 104<br /> 208<br /> <br /> A. fumi.<br /> 13<br /> 60<br /> 50<br /> 104<br /> 208<br /> <br /> Hoạt tính kháng nấm mốc của tinh dầu được<br /> xếp theo thứ tự giảm dần từ 1-5. Trong đó, TD<br /> Sả chanh và TD Quế có MID thấp hay có hoạt<br /> tính kháng nấm mốc mạnh, kết quả này cũng<br /> phù hợp với công trình đã báo cáo(7).<br /> Hoạt tính kháng nấm mốc của hỗn hợp tinh<br /> dầu<br /> Qua thực nghiệm của 8 cặp TD phối hợp,<br /> mỗi cặp thực hiện trên 9 tỉ lệ phối hợp. Ngoài 9<br /> tỉ lệ phối hợp đó, tiếp tục dò tìm các tỉ lệ phối<br /> hợp khác nhằm mục đích chọn cặp TD có hoạt<br /> tính kháng nấm cộng lực hay hiệp lực trên 7<br /> chủng nấm với thể tích TD nhỏ nhất.<br /> Bảng 3. Vhỗn hợp tinh dầu ức chế 7 chủng nấm<br /> TD phối hợp<br /> MT-T<br /> MT-Q<br /> <br /> MT-T97%<br /> S-T<br /> S-Q<br /> S-T97%<br /> <br /> Vhỗn hợpTD (VTD1 - VTD2)<br /> (l/0,56L kk)<br /> 48 l (32 l MT - 16l T)<br /> 16 l (8 l MT – 8 l Q)<br /> 20 l (16 l MT – 4 l Q)<br /> 34 l (32 l MT – 2 l Q)<br /> <br /> V giảm<br /> <br /> 40 l (32 l MT – 8 l T97%)<br /> <br /> 3 lần<br /> 4 lần<br /> 3,5 lần<br /> <br /> 64 l (32 l S – 32 l T)<br /> 18 l (16 l S – 2 l Q)<br /> 68 l (4 l S – 64 l T97%)<br /> <br /> 5 lần<br /> 4 lần<br /> 3 lần<br /> 2 lần<br /> <br /> Q-T<br /> <br /> 40 l (8 l Q – 32 l T)<br /> 66 l (2 l Q – 64 l T)<br /> <br /> 2 lần<br /> 6,4 lần<br /> 3,8 lần<br /> <br /> T 97% - Q<br /> Tổng<br /> <br /> 34 l (32 l T97% – 2 l Q)<br /> <br /> 3,7 lần<br /> <br /> Thể tích TD giảm được tính bằng cách Vhỗn<br /> hợpTD so với VTD lớn nhất (của một trong 2 TD<br /> trong phối hợp) để ức chế toàn bộ 7 chủng nấm<br /> mốc thử nghiệm khi dùng riêng lẻ.<br /> TD Quế cho phối hợp tốt với TD Màng tang,<br /> Tràm.<br /> <br /> Chuyên Đề Ký Sinh Trùng<br /> <br /> MID (mg/L)<br /> Peni.<br /> Paecilo.<br /> 13<br /> 26<br /> 60<br /> 120<br /> 25<br /> 100<br /> 104<br /> 104<br /> 104<br /> 416<br /> <br /> Rhizopus<br /> 13<br /> 120<br /> 50<br /> 104<br /> 208<br /> <br /> Fusarium<br /> 26<br /> 30<br /> 50<br /> 208<br /> 208<br /> <br /> Kết quả phối hợp rút ra 11 cặp TD có hoạt<br /> tính kháng nấm tốt với Vhỗn hợpTD thấp hơn so<br /> với VTD khi dùng riêng lẻ. Trong đó có các cặp<br /> TD cho Vhỗn hợpTD rất thấp như cặp tinh dầu<br /> MT-Q [16 l (8 l MT – 8 l Q)], cặp tinh dầu<br /> S-Q [18 l (16 l S – 2 l Q)]. Tinh dầu Quế cho<br /> hoạt tính kháng nấm tốt nhưng mùi hăng. Do<br /> đó, nhờ vào sự phối hợp TD đã giúp giảm<br /> thiểu lượng TD sử dụng.<br /> <br /> KẾT LUẬN<br /> Trong 8 cặp tinh dầu phối hợp, cặp tinh dầu<br /> Màng tang (8 µl) – Quế (8 µl) là hỗn hợp tinh<br /> dầu tốt nhất. Thể tích phối hợp thấp mà hiệu<br /> quả kháng nấm cao<br /> <br /> ĐỀ NGHỊ<br /> Tiếp tục nghiên cứu các đặc tính kháng<br /> khuẩn, độc tính của hỗn hợp tinh dầu này nhằm<br /> tạo chế phẩm xông, phun xịt phòng.<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1.<br /> <br /> 2.<br /> 3.<br /> <br /> 4.<br /> <br /> 5.<br /> <br /> 6.<br /> <br /> Bruton LL, Lazo JS, Parker KL(2006). Goodman and Gilman’s<br /> The pharmacological Basic of Therapeutics, 11th edition, pp 11021104<br /> http://vietbao.vn/Khoa-hoc/Ha-Noi-Khu-Phap-Van-o-nhiemcao-nhat/20683171/197/<br /> Lê Thị Ngọc Huệ, Phan Thị Thanh Thuỷ (2008). Ổn định<br /> phương pháp và phát hiện hoạt tính kháng nấm mốc của phần<br /> bay hơi tinh dầu. Khoá luận văn tốt nghiệp Dược sĩ. Đại học Y<br /> Dược- Tp. Hồ Chí Minh<br /> Nakahara K, Alzoreky NS (2004). Growth-inhibitory activity<br /> against maize weevil and the antifungal activities of volatile<br /> compounds from citronella grass. JARQ (Japan International<br /> research center for Agricultural Sciences), 14<br /> Nguyễn Văn Thanh, Lê Thị Ngọc Huệ (2010). Khảo sát mức độ<br /> nhiễm nấm mốc trong phòng làm việc và tính kháng nấm mốc<br /> độc của một số tinh dầu. Đề tài sở Khoa học Công nghệ Thành<br /> Phố Hồ Chí Minh<br /> Rodriguez-Tudela JL (2003). Interlaboratory Evaluation of<br /> Hematocytometer Method of Inoculum Preparation for Testing<br /> <br /> 105<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> 7.<br /> <br /> 106<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> <br /> for Testing Antifungal Susceptibilities of Filametous Fungi.<br /> Journal Clinical Microbiology, 41(11): 5236-5237<br /> Shigeharu Inouye (2001). In-vitro and in-vivo anti-Trichophyton<br /> <br /> activity of essential oils by vapuor contact. Mycoces, 44 (3-4): 99107<br /> <br /> Chuyên Đề Ký Sinh Trùng<br /> <br />