Khảo sát thành phần và mức độ gây hại của một số loài côn trung chính gây hại trên rau màu tại Chợ Mới - An Giang

Chia sẻ: Sunshine_2 Sunshine_2 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

88
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài được thực hiện tại huyện Chợ Mới, tỉnh An Giang bằng phương pháp điều tra về mức độ gây hại của con trùng trên cây rau cũng như thành phân loại sâu hại trên rau của 75 nông hộ từ tháng 05/2005 đến 06/2006, chúng tôi ghi: Nông dân canh tác tất cả 6 nhóm rau, trong đó nhóm rau ăn lá và ăn quả chiếm tỷ lệ 33.34%, nhóm rau gia vị là 25.56% và các nhóm rau còn lại chiếm tỉ lệ thấp

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Khảo sát thành phần và mức độ gây hại của một số loài côn trung chính gây hại trên rau màu tại Chợ Mới - An Giang

KH O SÁT THÀNH PH N VÀ M C ð GÂY H I C A M T S LOÀI CÔN TRÙNG CHÍNH GÂY H I TRÊN RAU MÀU T I CH M I – AN GIANG Tr n Văn Kh i∗ TÓM T T ð tài ñư c th c hi n t i huy n Ch M i, t nh An Giang, b ng phương pháp ñi u tra v m c ñ gây h i c a côn trùng trên cây rau cũng như thành ph n loài sâu h i trên rau c a 75 nông h t tháng 05/2005 ñ n 05/2006, chúng tôi ghi: Nông dân canh tác t t c 6 nhóm rau, trong ñó nhóm rau ăn lá và ăn qu chi m t l 33,34% , nhóm rau gia v là 25,56 % và các nhóm rau còn l i chi m t l th p. Tương ng v i các nhóm rau ghi nh n có t t c 13 loài gây h i, trong ñó sâu xanh da láng xu t hi n cao nh t là 51,11 %, sâu tơ 23 %, b trĩ và sâu ăn t p 23,3 % và t t c các loài này ñ u gây h i n ng trên 75% vùng kh o sát. Nh ng loài như: sâu ñ t, nh n ñ và sâu bông, tuy ít xu t hi n trên ru ng ít nhưng l i gây thi t h i n ng trên 50%. ABSTRACT The study was conducted in Cho Moi district, An Giang province by means of survey. The composition and the destructive degree of the insect on vegetables of 75 farmer’s households were inteviewed by the questionnaires from May 2005 to April 2006. Results showed that: Farmers totally practiced 6 groups of vegetable wherein groups of leafy and fruit vegetable accounted for the highest proportion of 33,34%, the group of spicy vegetable was 25,56%, the remaining groups accounted for low proportions. Thirteen harmful species of insects were noted wherein Spodoptera exigua appeared on the field with the highest proportion (51,11%); Plutella xylostella, Thrip spp, Spodoptera litura also appeared on the field with large quantity, and all of these species destroyed over 75% the vegetables. Species such as Crociodolomia binotalis, and Tetranychus sp appeared rarely whereas they destroyed over 50%. Keywords: survey, larval, biology, ecology. 1. ð T V N ð Huy n Ch M i, t nh An Giang là huy n có ti m năng canh tác rau khá quan tr ng c a t nh: Năm 2005 t ng di n tích rau là 5.000 ha và có chi u hư ng tăng d n năm 2006 kho ng 7.000 ha. . Tuy nhiên canh tác ñư c rau có năng su t cao không ph i là ñi u ñơn gi n, do cây rau là m t lo i cây tr ng thư ng xuyên b nhi u lo i d ch h i t n công. G n ñây tình hình sâu b nh trên rau ngày m t gia tăng, m c dù nông dân ñã phun x t nhi u lo i thu c nhưng v n không có c i thi n ñáng k . ð làm cơ s cho vi c canh tác rau ñ t năng su t cao, ñ tài th c hi n nh m tìm hi u thành ph n và m c ñ gây h i c a côn trùng trên rau, cũng như vi c ñ i phó c a nông dân trong th i gian qua ñ i v i nh ng loài gây h i ph bi n. Bên c nh ñó, ñ tài còn kh o sát m t s ñ c ñi m sinh h c, sinh thái liên quan ñ n s gây h i c a các loài côn trùng quan tr ng. 2. N I DUNG NGHIÊN C U - Thu th p thông tin th c p v hình tr ng canh tác rau và tình hình côn trùng gây h i trong th i gian qua, t ñó làm cơ s ñ nh hư ng ti p theo cho ñ tài. - Ph ng v n tr c ti p 75 h nông dân canh tác rau màu theo b ng câu h i so n s n. - ði u tra và thu th p m u tr c ti p ngoài ñ ng nh m theo dõi m c ñ và di n bi n c a các lo i côn trùng gây h i. - Nuôi và theo dõi m t s ñ c ñi m sinh h c, sinh thái c a các loài gây h i quan tr ng trong ñi u ki n phòng thí nghi m. 3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U 3.1 ði u tra nông dân S h ñi u tra là 75 h phân b ñ u trên 5 xã. Công tác ñi u tra ñư c th c hi n qua vi c s d ng phi u ñi u tra v i nh ng câu h i ñã ñư c chu n b s n. * Nguyên t c ñi u tra: H i nh ng nông dân tr c ti p canh tác và không g i ý cho nông dân tr l i. ∗ Gi ng viên BM Khoa h c - Cây tr ng, K. NN - TNTN. Email: tvkhai@agu.edu.vn Báo cáo Khoa h c S 33, 09/2008 44
* Phương pháp ñi u tra: ch y u s d ng phi u ñi u tra, m i xã ñi u tra 15 h , các h này ñã có t p quán canh tác trên 2 năm và có di n tích t 1.000 m2 tr lên. * N i dung ñi u tra: Lo i cây canh tác, di n tích, cơ c u mùa v và th i ñi m gieo tr ng, hình th c tư i tiêu, thành ph n d ch h i và s gây h i c a m i lo i. 3.2 Xác ñ nh tuy n và ñ a bàn kh o sát Tuy n kh o sát d a vào cơ c u rau tr ng c a ñ a phương huy n, xã, p... theo s li u c a Phòng Nông nghi p huy n và Ban Nông nghi p xã, H i Nông dân xã và ru ng kh o sát có di n tích t i thi u 1.000 m2 và ñã có tr ng rau nhi u v . 3.3 Phương pháp kh o sát và thu th p m u - Công tác này ñư c th c hi n ñ nh kỳ m i tháng b n l n, tùy theo lo i và m c ñ gây h i mà công tác này có th thay ñ i vào các th i ñi m khác nhau. - ði u tra thu m u tr c ti p ngoài ñ ng ñ i v i nh ng nông dân có ít nh t 2 năm tr ng rau. Ti n hành ch n 5 ru ng ñ thu m u thư ng xuyên, phân b trong 5 xã. Hình th c thu m u theo 5 ñi m ñư ng chéo góc c a m i ru ng kh o sát, m i ñi m có di n tích 2 m2. 3.4 Kh o sát ñ c ñi m sinh h c, hình thái - Thu m u tr c ti p ngoài ñ ng: thu c thành trùng, u trùng và tr ng c a m t s loài gây h i quan tr ng t ng vùng kh o sát. M u thu ñư c mang v phòng thí nghi m nuôi ñ theo dõi m t s ñ c ñi m sinh h c, sinh thái, vòng ñ i sinh trư ng liên quan liên quan ñ n s nh n di n và ñ nh danh chúng. 3.5 Ch tiêu theo dõi - Quan sát thành ph n và m c ñ hi n di n c a t ng loài sâu h i trên các nhóm rau. - Kh o sát s gây h i c a sâu trên ru ng rau màu trong ñi u ki n ngoài ñ ng. - Quan sát m c ñ thi t h i do m t s lo i sâu quan tr ng gây ra. - Kh o sát ñ c ñi m sinh h c, sinh thái c a m t s loài gây h i quan tr ng. 4. K T QU - TH O LU N 4.1 ð c ñi m canh tác rau ñ a bàn kh o sát Do ñi u ki n th i ti t và ñ a hình thu n l i, nên nông dân ñã canh tác nhi u nhóm rau v i ch ng lo i r t phong phú và ña d ng. M t khác, nơi ñây cũng thu n l i v giao thông ñư ng th y l n ñư ng b t o ñi u ki n cho hàng hóa rau c i ñư c ñ m b o trong quá trình v n chuy n. T i huy n Ch M i, t nh An Giang theo k t qu ñi u tra nông dân canh tác rau thu c các nhóm sau: B ng 1. T l các nhóm rau theo k t qu ñi u tra t nông dân ðvt: % TT Nhóm Lo i T l các nhóm rau C i b p, c i b giún, c i ng t, 1 Rau ăn lá 34,33 c n ô, d p cá, h , rau mu ng. ð u b p, ñ u ñũa, ñ u que, t, 2 Rau ăn qu 33,24 dưa h u, dưa leo, kh hoa, cà tím. 3 Rau gia v Hành, ngò gai, ngò rí 25,16 4 Rau cho r c C ic 3,34 5 Rau cho thân c Khoai lang 2,35 6 Rau ăn hoa C i bông 1,29 S h ñi u tra n = 75 K t qu ñi u tra cho th y có t t c 6 nhóm rau ñư c tr ng trong ñ a bàn kh o sát. ð c bi t có 3 nhóm rau chi m t l cao nh t, trong ñó nhóm rau ăn lá và rau ăn qu chi m trên 33 %. Ch tính riêng trên nhóm rau ăn lá ñã có ñ n 7 ch ng lo i, nhóm rau ăn qu chi m ñ n 8 ch ng lo i, nhóm rau gia v tuy ít ch ng lo i nhưng chi m g n 26 % trong t ng thành ph n các nhóm rau. 4.2 Thành ph n các loài sâu gây h i trên rau Qua B ng 2 ghi nh n th c t thêm 5 loài côn trùng gây h i so v i k t qu kh o sát t nông dân. Trong ñó có 8 loài gây h i n ng trên các nhóm rau, các loài sâu xanh da láng, sâu ăn t p và sâu tơ cũng gây h i Báo cáo Khoa h c S 33, 09/2008 45
n ng và phân b trên nhi u kí ch gi ng như k t qu ñi u tra t nông dân nhưng m c ñ hi n di n thì khác nhau, ñ c bi t có hai loài r y ph n tr ng hi n di n v i m t s r t cao t 87 % ñ n 94 %, nhưng l i r t khó phòng tr . Ngoài ra, sâu ñ c trái và b dưa hi n di n v i m t s khác cao t 56 % và 46 %, ñ ng th i m c ñ gây h i cũng ñáng k t 50 - 75 %. Các loài như sâu cu n lá, b xít, sâu ño, sùng và d cơm nông dân thư ng ít quan tâm vì ñây là nh ng loài gây h i nh m c dù chúng xu t hi n trên ru ng v i m c ñ tương ñ i nhi u. R y m m, sâu ñàn, sâu xanh v ch tr ng và dòi ñ c lá ñây cũng là m t trong nh ng loài gây h i và hi n m c trung bình t 25 - 50 % theo k t qu ñi u tra ngoài ñ ng. Nhưng cũng là loài c n quan tâm vì chúng ch y u gây h i vào giai ño n trư c khi cây ra hoa k t trái, do ñó s làm nh hư ng ñ n năng su t sau này. B ng 2. Thành ph n các loài gây h i theo theo ghi nh n th c t ðvt: % Tên khoa h c M cñ M cñ TT Tên thư ng g i Nhóm rau thi t h i hi n di n Ăn lá, ăn qu , 1 Sâu xanh da láng Spodoptera exigua +++ 62,50 gia v , ăn bông Ăn lá, ăn qu , 2 Sâu tơ Plutella xylostella +++ 53,13 ăn bông Ăn lá, ăn qu , ăn 3 Sâu ăn t p Sopdopter litura +++ 53,13 bông, r c , gia v 4 B trĩ Thrips spp +++ 46,88 Ăn qu , gia v Ăn lá, ăn qu , ăn 5 R y ph n tr ng 1 Bemisia tabaci +++ 93,75 bông, r c , gia v Aleurodicus 6 R y ph n tr ng 2 +++ 87,50 Ăn qu , ăn lá dispersus 7 Nh n ñ Tetranychus sp +++ 21,88 Ăn qu 8 Sâu ñ c trái Heliothis armigera +++ 56,25 Ăn qu Aulacophora 9 B dưa ++ 46,88 Ăn qu similis Phyllotreata 10 B nh y ++ 15,63 Ăn lá, r c striolata Crociodolomia 11 Sâu ñàn ++ 12,50 R c , ăn lá binotalis Sâu xanh v ch 12 Diaphania indica ++ 18,75 Ăn qu tr ng Liromyza 13 Dòi ñ c lá ++ 21,88 Ăn lá, gia v huidobrensis Brevicolyne 14 R yM m ++ 31,25 Ăn qu , ăn lá brassicae 15 Sùng Cylas formicarius + 21,88 Thân c Chrysodeixis Ăn lá, ăn qu , 16 Sâu ðo + 18,75 eriosoma ăn bông 17 B Xít Nezara viridula + 68,75 Ăn qu , ăn lá Gryllus Ăn lá, ăn qu , 18 D + 56,25 bimaculatus gia v , ăn bông Ghi chú: +++: n ng - gây h i 75% cây rau ;++: trung bình - gây h i 50% cây rau; +: nh - gây h i 25% cây rau. Báo cáo Khoa h c S 33, 09/2008 46
4.3 ð c ñi m sinh h c và hình thái m t s loài côn trùng quan tr ng 4.3.1 Sâu xanh da láng (Spodoptera exigua) u trùng tu i 1: Lưng có màu vàng xanh, b ng màu vàng nh t, trên lưng mang nh ng ch m màu nâu. Kích thư c thân trung bình 1,25 mm x 0,25 mm. B ng 10. Kích thư c thân và kích thư c v ñ u c a u trùng sâu xanh da láng qua các giai ño n phát tri n. (H = 70%, T = 31,50C) Tu i S cá th Chi u dài Chi u ngang Chi u Chi u ngang ñ u sâu quan sát thân (mm) thân (mm) dài ñ u (mm) (mm) 1 20 1,25 0,25 0,22 0,16 2 14 3,6 ± 1,2 0,4 ± 0,2 0,3 ± 0,2 0,2 ± 0,1 3 10 6,3 ± 2,5 0,8 ± 0,3 0,5 ± 0,1 0,3 ± 0,2 4 7 9,5 ± 2,7 1,2 ± 0,5 0,8 ± 0,2 0,5 ± 0,1 5 5 12,2 ± 2,9 1,6 ± 0,4 1,2 ± 0,3 0,9 ± 0,2 u trùng tu i 2: Sâu non có màu vàng nh t, d n d n chuy n thành vàng ñ m, da bóng. Trên thân có 3 s c màu tr ng m , m t s c ñ m gi a lưng và hai s c ph , ch y t ñ t ñ u ñ n ñ t cu i b ng. Kích thư c trung bình 3,6mm x 0,4mm. u trùng tu i 3: Lưng màu vàng xanh, sau ñó chuy n d n sang màu xanh lá cây. ð u vàng nh t, các s c trên lưng rõ d n, b ng màu xanh nh t, các ch m to trên lưng nh l i. Kích thư c trung bình tu i này là 6,3mm x 0,8mm. u trùng tu i 4: Lưng màu vàng xanh, sau ñó ñ m d n, b ng màu xanh nh t. Kích thư c trung bình 9,5 mm x 1,2 mm. u trùng tu i 5: ð u có kích thư c nh so v i chi u ngang thân, trên lưng có 5 s c rõ r t và xung quanh lưng có màu h ng. ðây là giai ño n gây h i n ng nh t c a sâu trong su t giai ño n u trùng. Kích thư c trung bình tu i này là 12,2 mm x 1,6 mm. 4.3.2 Sâu ăn t p (Spodoptera litura) u trùng tu i 1: Kích thư c trung bình kho ng 1,3 mm x 0,3 mm, thân có màu tr ng ngà sau ñó chuy n sang màu xanh nh t và ñ m d n, cơ th lúc này chưa hình thành s c. u trùng tu i 2: Thân có màu xanh nh t nhưng b ng nh t hơn, các ñ t trên thân hình thành nhưng r t m nên chưa phân bi t rõ, ñ t ñ u tiên có hai ñ m ñen r t l n t o thành khoang ñen trên lưng u trùng. Kích thư c trung bình 3,3mm x 0,7mm. u trùng tu i 3: Cơ th chuy n d n t màu xanh sang màu nâu nh t, các ñ t trên thân ñã hình thành rõ, lông r ng hoàn toàn, các s c trên thân hình thành nhưng chưa hoàn ch nh và có th nhìn th y hai s c vàng nh t trên lưng. Hai ñ m ñen trên ñ t th nh t to và tách thành hai ñ m riêng bi t, các ñ t còn l i ñ m ñen chưa xu t hi n rõ. Kích thư c trung bình tu i này kho ng 7,2 mm x 1,3 mm. u trùng tu i 4: Kích thư c trung bình kho ng 14,1 mm x 2,2 mm. u trùng tu i 5: Màu s c cơ th trông gi ng như tu i 4, các ñ t trên thân hi n rõ. Kích trung bình kho ng 24 mm x 2,9 mm. B ng 3. Kích thư c thân và v ñ u c a u trùng sâu ăn t p (T = 31,50C, H = 70%) S cá th Chi u dài Chi u ngang Chi u dài Chi u ngang Tu i quan sát thân (mm) thân (mm) ñ u (mm) ñ u (mm) 1 40 1,3 0,3 0,4 0,4 2 33 3,3 ± 0,5 0,7 ± 0,1 0,5 ± 0,2 0,5 ± 0,2 3 29 7,2 ± 1,3 1,3 ± 0,4 0,6 ± 0,3 0,6 ± 0,2 4 21 14,1 ± 1,9 2,2 ± 0,6 1,1 ± 0,2 1,1 ± 0,3 5 18 24 ± 2,5 2,9 ± 0,5 1,4 ± 0,4 1,4 ± 0,5 5. KI N NGH Qua k t qu nêu trên có nh ng ñ ngh như: - Tr ng các nhóm rau khác nhau sau m i v ñ cách ly không gian gây h i c a sâu, ngăn ng a s gây h i c a thành trùng, s phá h i c a sâu non. Báo cáo Khoa h c S 33, 09/2008 47
- C n ti p t c nghiên c u sâu hơn n a v các loài gây h i m i xu t hi n như sâu dòi, sâu ng, r y ph n tr ng. - Ti p t c kh o sát các ñ c ñi m sinh h c, sinh thái c a các loài gây h i ñ áp d ng phương pháp phòng tr có hi u qu hơn. - T p hu n, chuy n giao kĩ thu t ñ n nông dân ñ h hi u bi t hơn v cách phòng tr sâu h i cũng như tránh ñ l i dư lư ng thu c trên th c ph m. - Nên s d ng thu c tr sâu g c sinh h c ñ phòng tr sâu h i ñ m b o an toàn cho ngư i tiêu dùng và không gây ô nhi m môi trư ng. - Ti p t c nghiên c u hư ng phòng tr t ng h p sâu h i trên rau. TÀI LI U THAM KH O Borror, D. J, Delong, D. M. and Triplehorn, C.A. 1981. An introduction to the study of insects. Moscow, Russian. Nguy n Th Thu Cúc. 1999. Nghiên c u sâu xanh da láng: các ñ c ñi m hình thái, sinh h c, sinh thái, kh năng gây h i và bi n pháp phòng tr trên ñ u nành. Khoa Nông nghi p- ð i h c C n Thơ. Ph m Huỳnh Thanh Vân và Lê Th Thùy Minh. 2001. Sâu ăn t p Spodoptera Litura: M t s ñ c ñi m sinh h c, sinh thái và thành ph n, tác ñ ng c a thiên ñ ch trong ñi u ki n vùng ñ ng b ng sông C u Long. Lu n văn t t nghi p K sư Tr ng tr t. Khoa Nông nghi p- ð i h c C n Thơ. Ph m Văn L m. 1997. Phương pháp nghiên c u b o v th c v t t p 1. Nhà xu t b n Nông nghi p Hà N i. 1997. William, D. J. 2004. Mealybugs of Southern Asia. Natural History Museum, London. Báo cáo Khoa h c S 33, 09/2008 48