Khóa luận tốt nghiệp ngành Thông tin thư viện: Kế hoạch biên soạn Thư mục Nguyễn Văn Đạo và thực tiễn triển khai tại Trung tâm Thông tin – Thư viện Đại học Quốc gia Hà Nội

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:53

Thêm vào BST

Báo xấu

45
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài nhằm nghiên cứu kế hoạch biên soạn “Thư mục Nguyễn Văn Đạo” và thực tiễn triển khai tại TT TTTV, ĐHQGHN nhằm xem xét tính khả thi và phát hiện những điểm tích cực của kế hoạch, đồng thời xem xét những mặt mạnh cần phát huy và chỉ ra những thiếu sót, hạn chế qua quá trìnhthực hiện kế hoạch để đề ra các biện pháp khắc phục.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Khóa luận tốt nghiệp ngành Thông tin thư viện: Kế hoạch biên soạn Thư mục Nguyễn Văn Đạo và thực tiễn triển khai tại Trung tâm Thông tin – Thư viện Đại học Quốc gia Hà Nội

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN KHOA THÔNG TIN – THƢ VIỆN ----------------------- HÀ HẢI YẾN KẾ HOẠCH BIÊN SOẠN “THƯ MỤC NGUYỄN VĂN ĐẠO” VÀ THỰC TIỄN TRIỂN KHAI TẠI TRUNG TÂM THÔNG TIN – THƢ VIỆN, ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP Giảng viên hƣớng dẫn : TS. Nguyễn Huy Chƣơng Sinh viên thực hiện : Hà Hải Yến Ngành : Thông tin – Thƣ viện Hệ : Chính quy Khóa : QH-2006-X HÀ NỘI, 2010
MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU ......................................................................................... 4 1. Lý do chọn đề tài .......................................................................... 4 2. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ............................................... 5 3. Mục đích nghiên cứu của đề tài .................................................. 6 4. Phƣơng pháp nghiên cứu ............................................................. 6 5. Tình hình nghiên cứu đề tài ........................................................ 6 6. Những đóng góp của đề tài .......................................................... 6 7. Bố cục của Khóa luận .................................................................. 7 CHƢƠNG 1. TRUNG TÂM THÔNG TIN – THƢ VIỆN, ĐHQGHN VỚI HOẠT ĐỘNG THÔNG TIN THƢ MỤC ....................................... 8 1.1 Giới thiệu Trung tâm Thông tin – Thƣ viện ĐHQGHN .......... 8 1.1.1 Quá trình hình thành và phát triển......................................... 8 1.1.2 Chức năng, nhiệm vụ .............................................................. 10 1.1.3 Tiềm lực ................................................................................... 12 1.2 Thƣ mục và hoạt động thông tin – thƣ mục tại Trung tâm TTTV ĐHQGHN ............................................................................................. 13 1.2.1 Khái niệm thƣ mục ................................................................. 13 1.2.2 Nhiệm vụ, vai trò của Thƣ mục ............................................. 14 1.2.3 Hình thức và các loại thƣ mục ............................................... 15 1.2.4 Hoạt động thông tin thƣ mục tại Trung tâm TTTV ĐHQGHN ............................................................................................................ 18 CHƢƠNG 2. KẾ HOẠCH BIÊN SOẠN “THƯ MỤC NGUYỄN VĂN ĐẠO”VÀ THỰC TIỄN TRIỂN KHAITẠI TRUNG TÂM THÔNG TIN – THƢ VIỆN, ĐHQGHN ........................................................................... 22
2.1 Đặc điểm của “Thư mục Nguyễn Văn Đạo” ................................ 22 2.1.1 Giới thiệu về cố GS. VS. Nguyễn Văn Đạo ........................... 22 2.1.2 Đặc điểm của “Thư mục Nguyễn Văn Đạo” ......................... 26 2.1.3 Yêu cầu của “Thư mục Nguyễn Văn Đạo”............................ 27 2.2 Quản lý kế hoạch ............................................................................ 29 2.3 Quy trình biên soạn ....................................................................... 31 2.3.1 Lập đề cƣơng ........................................................................... 31 2.3.2 Sƣu tầm tài liệu ....................................................................... 33 2.3.3 Xử lý hình thức và nội dung tài liệu ...................................... 34 2.3.4 Sắp xếp tài liệu ........................................................................ 39 2.3.5 Lập bảng tra cứu ..................................................................... 41 2.3.6 Biên tập, xuất bản và phổ biến thƣ mục ............................... 42 2.4 Thực tiễn triển khai kế hoạch biên soạn “Thư mục Nguyễn Văn Đạo” ....................................................................................................... 43 2.4.1 Lập đề cƣơng ........................................................................... 43 2.4.2 Sƣu tầm tài liệu ....................................................................... 44 2.4.3 Xử lý hình thức và nội dung tài liệu ...................................... 45 2.4.4 Hiệu đính và nhập máy .......................................................... 49 CHƢƠNG 3. MỘT SỐ NHẬN XÉT VÀ KIẾN NGHỊError! Bookmark not defined. 3.1 Một số nhận xét và đánh giá ......... Error! Bookmark not defined. 3.1.1 Nhận xét về kế hoạch biên soạnError! Bookmark not defined. 3.1.2 Nhận xét về quá trình triển khai thực hiện Error! Bookmark not defined. 3.2 Đề xuất một số giải pháp ............... Error! Bookmark not defined. KẾT LUẬN ............................................... Error! Bookmark not defined. PHỤ LỤC .................................................. Error! Bookmark not defined.
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................ 52 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài ĐHQGHN là một trung tâm đại học lớn, đa ngành, đa lĩnh vực, chất lượng cao, kết hợp chặt chẽ giữa đào tạo, nghiên cứu khoa học và phục vụ xã hội. Đây là trung tâm giáo dục, đào tạo, nghiên cứu khoa học hàng đầu cả nước, cung cấp nhiều cán bộ giỏi trên nhiều lĩnh vực, đáp ứng yêu cầu phát triển ngày càng cao và không ngừng đổi mới của nền kinh tế xã hội nước ta hiện nay. Đồng thời, đây cũng là một trung tâm văn hóa lớn của cả nước, là một đầu mối giao lưu quốc tế quan trọng. Những thành tích to lớn mà ĐHQGHN đạt được, trước hết là nhờ sự chỉ đạo, quan tâm và ủng hộ của Đảng và Nhà nước, nhờ tinh thần đấu tranh bền bỉ, không mệt mỏi của các vị lãnh đạo đầu tiên ngay từ những ngày đầu thành lập, cùng sự phấn đấu không ngừng nghỉ của thầy trò và đội ngũ cán bộ ĐHQGHN. Trong đó, người có công lớn không thể không nhắc đến và đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong sự hình thành và phát triển của ĐHQGHN đó là GS. VS. Nguyễn Văn Đạo, người thầy tâm huyết với sự nghiệp giáo dục của Việt Nam, vị giám đốc đầu tiên
của ĐHQGHN. Thầy đã cùng với những cộng sự của mình đấu tranh cho sự tồn vong của ĐHQGHN và giành lấy vị thế xứng đáng cho ĐHQG. Những năm tháng gian nan đó đã chứng tỏ bản lĩnh của một nhà lãnh đạo tài ba, đặt nền móng và những tiền đề tốt đẹp đầu tiên cho sự phát triển của ĐHQGHN như ngày hôm nay. Bên cạnh vai trò là một nhà giáo dục có tầm nhìn xa, có tư tưởng cách tân, GS. VS. Nguyễn Văn Đạo còn là một nhà khoa học lỗi lạc tầm cỡ quốc tế, có nhiều đóng góp quan trọng cho nền khoa học nước nhà và thế giới, được giới khoa học thế giới thừa nhận, một người thầy mẫu mực, một nhà hoạt động xã hội tâm huyết, giàu lòng nhân ái, một người bạn chân thành... Thấy được vai trò to lớn và quan trọng của GS. VS. Nguyễn Văn Đạo đối với ĐHQGHN và đối với khoa học, với xã hội... Trung tâm Thông tin – Thư viện ĐHQGHN đã có kế hoạch phát triển bộ sưu tập Nguyễn Văn Đạo trong đó, chiếm một dung lượng lớn là các tài liệu không công bố của ông trong các lĩnh vực hoạt động mà ông tham gia. Đó là những tài liệu có giá trị vô cùng lớn không những đối với ĐHQGHN mà còn đối với khoa học, với xã hội... phản ánh một con người, một nhân cách, một thời kỳ, một nền khoa học... Trong đó, việc biên soạn công trình “Thư mục Nguyễn Văn Đạo” là một phần quan trọng của kế hoạch, ngoài ý nghĩa to lớn nêu trên, còn giúp bạn đọc quan tâm có thể tiếp cận với các tài liệu của Giáo sư một cách nhanh chóng và thuận tiện, dễ dàng nhất. Nhận thấy ý nghĩa to lớn của công trình này, tôi mạnh dạn chọn đề tài “Kế hoạch biên soạn “Thư mục Nguyễn Văn Đạo” và thực tiễn triển khai tại Trung tâm Thông tin – Thư viện Đại học Quốc gia Hà Nội” làm đề tài Khóa luận của mình. 2. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài: Kế hoạch biên soạn “Thư mục Nguyễn Văn Đạo” và thực tiễn triển khai tại Trung tâm TT - TV, ĐHQGHN.
Phạm vi nghiên cứu của đề tài: Các tài liệu được xuất bản, tài liệu chưa được công bố của GS. Nguyễn Văn Đạo 3. Mục đích nghiên cứu của đề tài Đề tài nghiên cứu kế hoạch biên soạn “Thư mục Nguyễn Văn Đạo” và thực tiễn triển khai tại TT TTTV, ĐHQGHN nhằm xem xét tính khả thi và phát hiện những điểm tích cực của kế hoạch, đồng thời xem xét những mặt mạnh cần phát huy và chỉ ra những thiếu sót, hạn chế qua quá trình thực hiện kế hoạch để đề ra các biện pháp khắc phục. 4. Phƣơng pháp nghiên cứu Đề tài sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau: Nghiên cứu lý thuyết, khảo sát thực tế, phân tích tổng hợp tài liệu có nội dung liên quan đến đề tài, trao đổi, mạn đàm với các cán bộ tại Trung tâm, từ đó nhìn nhận, phân tích, đánh giá đúng kế hoạch biên soạn “Thư mục Nguyễn Văn Đạo” và thực tiễn thực hiện tại Trung tâm. 5. Tình hình nghiên cứu đề tài Hoạt động thông tin – thư viện tại Trung tâm TTTV ĐHQGHN đã có nhiều người nghiên cứu, tuy nhiên hoạt động thông tin – thư mục nói chung và kế hoạch xây dựng Bộ sưu tập Nguyễn Văn Đạo nói riêng là một vấn đề mới. Trước khóa luận này, chỉ có 1 niên luận nghiên cứu về đề tài này và do chính tác giả thực hiện. 6. Những đóng góp của đề tài - Về mặt lý luận + Khóa luận làm rõ ý nghĩa, tầm quan trọng của kế hoạch biên soạn “Thư mục Nguyễn Văn Đạo” cùng với thực tiễn triển khai kế hoạch, cũng như hoạt động thông tin – thư mục tại TT TTTV ĐHQGHN.
+ Gợi ý về phương pháp xây dựng và hoàn thiện kế hoạch biên soạn thư mục nhân vật cũng như công tác thông tin – thư mục tại Trung tâm. - Về mặt thực tiễn: Tác giả phân tích tình hình và đề xuất một số giải pháp nhằm thực hiện hiệu quả và chất lượng kế hoạch phát triển Bộ sưu tập Nguyễn Văn Đạo nói chung và Thư mục Nguyễn Văn Đạo nói riêng, đồng thời hoàn thiện hoạt động thông tin – thư mục tại TT TTTV ĐHQGHN. 7. Bố cục của Khóa luận Ngoài phần mở đầu, danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của Khóa luận chia làm 3 chương: Chƣơng 1: Trung tâm Thông tin – Thư viện, Đại học Quốc gia Hà Nội với hoạt động thông tin – thư mục Chƣơng 2: Kế hoạch biên soạn “Thư mục Nguyễn Văn Đạo” và thực tiễn triển khai tại Trung tâm Thông tin – Thư viện, Đại học Quốc gia Hà Nội Chƣơng 3: Một số nhận xét và kiến nghị
CHƢƠNG 1 TRUNG TÂM THÔNG TIN – THƢ VIỆN, ĐHQGHN VỚI HOẠT ĐỘNG THÔNG TIN THƢ MỤC 1.1 Giới thiệu Trung tâm Thông tin – Thƣ viện ĐHQGHN 1.1.1 Quá trình hình thành và phát triển Trung tâm Thông tin – Thư viện Đại học Quốc gia Hà Nội (tên tiếng Anh: Library and Information Center, Vietnam National University, Hanoi) được thành lập theo quyết định số 66/TCCB ngày 14 tháng 2 năm 1997 của Giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội (ĐHQGHN) trên cơ sở hợp nhất các thư viện của các trường đại học trực thuộc. Trung tâm là một đơn vị sự nghiệp trực thuộc ĐHQGHN, có tư cách pháp nhân, có con dấu và tài khoản riêng.
Trung tâm có 4 cơ sở đặt tại các khu giảng đường, ký túc xá... của các trường thành viên và khoa trực thuộc, gồm: - Trụ sở chính: Nhà C1, 144 Xuân Thuỷ, Cầu Giấy, Hà Nội - Phòng phục vụ bạn đọc Ngoại ngữ: 1 Phạm Văn Đồng, Cầu Giấy, Hà Nội - Phòng phục vụ bạn đọc Thượng Đình, bao gồm: + Tầng 1, 2, 3 nhà E, 336 Nguyễn Trãi, Thanh Xuân, Hà Nội + Tầng 7 nhà T5, 334 Nguyễn Trãi, Thanh Xuân, Hà Nội + 19 Lê Thánh Tông, Hà Nội - Phòng phục vụ bạn đọc Mễ Trì Mô hình cơ cấu tổ chức của Trung tâm được xây dựng tương đối hoàn chỉnh và khoa học, dựa trên nguyên tắc tính hệ thống và tính linh hoạt với đội ngũ cán bộ có trình độ chuyên môn cao, được đào tạo chuyên sâu. Bao gồm: Ban giám đốc, khối các phòng chức năng, khối các phòng nghiệp vụ và hệ thống phòng phục vụ bạn đọc. Trung tâm có nhiệm vụ phục vụ nhu cầu tin và tài liệu cho các hoạt động giảng dạy, học tập, nghiên cứu khoa học... góp phần quan trọng trong việc nâng cao chất lượng đào tạo, giáo dục, xây dựng và phát triển ĐHQGHN. Nhận thức rõ vai trò, vị trí của Trung tâm trong việc góp phần thực hiện những nhiệm vụ chiến lược quan trọng của ĐHQGHN, Ban Giám đốc ĐHQGHN đã dành sự quan tâm đặc biệt và đầu tư thích đáng về kinh phí cho việc nâng cấp, xây dựng và phát triển Trung tâm thành một cơ quan thông tin – thư viện lớn: Cơ sở vật chất, vốn tài liệu, trang thiết bị hiện đại... Hiện nay, Trung tâm đã có cơ ngơi khang trang với các phòng phục vụ được trang bị khá đầy đủ các phương tiện hiện đại, những kho tư liệu phong phú, đa dạng có thể đáp ứng nhu cầu người dùng tin ở nhiều lĩnh vực khác nhau.
Trung tâm có quan hệ với hàng trăm trường đại học, viện nghiên cứu, tổ chức quốc tế, các nhà xuất bản tại Hoa Kỳ, Pháp, Đức, Nga, Italy, Nhật Bản, Hàn Quốc và nhiều nước khác, trong đó có: Viện Harvard Yenching, Đại học Cornell, Đại học Hawaii, Thư viện Quốc hội Hoa Kỳ, Đại học Paris, Đại học Sorbone, Đại học Lômônôxôp, Viện Hàn lâm Khoa học Nga, Đại học Tokyo, Đại học Kyodo... Ngoài ra, Trung tâm còn có quan hệ với nhiều tổ chức quốc tế tại Hà Nội như Phòng Văn hóa Thông tin Đại sứ quán Hoa Kỳ, Viện Gớt, Hội đồng Anh, Qũy Châu Á, Phòng Thông tin Đại sứ quán Hàn Quốc, Ngân hàng Thế giới, Hội đồng Pháp ngữ ... Trung tâm là thành viên sáng lập và tham gia Ban Chấp hành Hội thư viện đại học trực tuyến các nước Đông Nam Á (AUNILO) và Hội đồng thư viện Đại học Quốc gia các nước Đông Á (East Asian University Library Council). 1.1.2 Chức năng, nhiệm vụ Chức năng: Điều 5 Bản Quy chế tổ chức và hoạt động được Giám đốc ĐHQGHN ban hành tháng 4 năm 1998 đã trình bày rõ chức năng của Trung tâm, đó là ngoài chức năng cơ bản của một thư viện là tàng trữ dữ liệu, thông tin văn hóa, giáo dục, “Trung tâm có chức năng thông tin và thư viện, phục vụ công tác đào tạo và nghiên cứu khoa học, triển khai ứng dụng và quản lý của ĐHQGHN”. Nhiệm vụ: Trung tâm có nhiệm vụ nghiên cứu, thu thập, xử lý, thông báo và cung cấp thông tin, tư liệu về khoa học, giáo dục, ngoại ngữ và công nghệ phục vụ cán bộ và sinh viên ĐHQGHN, cụ thể là:
- Tham mưu cho quyết định của lãnh đạo về phương hướng tổ chức và hoạt động thông tin, tư liệu, thư viện nhằm phục vụ nghiên cứu khoa học, giảng dạy và học tập trong ĐHQGHN. - Xây dựng kế hoạch ngắn hạn và chiến lược phát triển; tổ chức và điều phối toàn bộ hệ thống thông tin, tư liệu, thư viện trong ĐHQGHN. - Thu thập, bổ sung - trao đổi, phân tích - xử lí tài liệu và tin. Tổ chức sắp xếp, lưu trữ, bảo quản kho tư liệu ĐHQGHN bao gồm tất cả các loại hình ấn phẩm và vật mang tin. - Xây dựng hệ thống tra cứu tìm tin thích hợp; thiết lập mạng lưới truy nhập và tìm kiếm thông tin tự động hoá; tổ chức cho toàn thể bạn đọc trong ĐHQGHN khai thác, sử dụng thuận lợi và có hiệu quả kho tin và tài liệu của Trung tâm và các nguồn tin bên ngoài. - Thu nhận lưu chiểu những xuất bản phẩm do ĐHQGHN xuất bản, các luận án tiến sĩ, thạc sĩ bảo vệ tại ĐHQGHN hoặc người viết là cán bộ, sinh viên ĐHQGHN; Những báo cáo tổng kết của các đề tài nghiên cứu cấp ĐHQGHN và cấp Nhà nước đã được nghiệm thu đánh giá do các đơn vị thuộc ĐHQGHN chủ trì hoặc do cán bộ ĐHQGHN thực hiện. Xây dựng các cơ sở dữ liệu đặc thù của ĐHQGHN, xuất bản các ấn phẩm thông tin tóm tắt, thông tin chuyên đề phục vụ công tác quản lí, nghiên cứu khoa học và đào tạo. - Nghiên cứu khoa học thông tin, tư liệu, thư viện, góp phần xây dựng lý luận khoa học chuyên ngành. ứng dụng những thành tựu khoa học và kỹ thuật mới vào xử lí và phục vụ thông tin, thư viện. - Tổ chức đào tạo và bồi dưỡng nhằm nâng cao trình độ tổ chức, xử lí, cung cấp tin và tài liệu của đội ngũ cán bộ thông tin, tư liệu, thư viện. Trang bị
kiến thức về hình thức cấu trúc cung cấp tin, về phương pháp tra cứu, tìm kiếm tin và sử dụng thư viện cho cán bộ và sinh viên ĐHQGHN. - Phát triển quan hệ trao đổi, hợp tác trực tiếp với các trung tâm thông tin, thư viện, các tổ chức khoa học, các trường đại học trong và ngoài nước. Tham gia tổ chức và điều hành Liên hiệp thư viện các trường đại học và Hiệp hội thông tin - thư viện Việt nam. Tham gia các hiệp hội thư viện quốc tế. Làm đầu mối nối mạng hệ thống thông tin - thư viện ĐHQGHN và ngành đại học vào mạng quốc gia, khu vực và thế giới. - Tổ chức và quản lí đội ngũ cán bộ, kho tài liệu, cơ sở hạ tầng và các tài sản khác của Trung tâm phù hợp với chức năng, nhiệm vụ được giao theo quy định của ĐHQGHN. 1.1.3 Tiềm lực - Cơ sở vật chất, trang thiết bị: Các phòng ban trong Trung tâm đều được trang bị các thiết bị hiện đại, các hoạt động thông tin thư viện được ứng dụng công nghệ thông tin hiện đại. Trung tâm có nhiều địa điểm phục vụ tạo điều kiện học tập, nghiên cứu thuận lợi cho toàn cán bộ, sinh viên trong ĐHQGHN. Trung tâm luôn chú trọng đầu tư về cơ sở vật chất và trang thiết bị để phục vụ tốt cho quá trình học tập và nghiên cứu. Hệ thống phòng máy tính của Trung tâm có 4 máy chủ và hơn 200 máy trạm được kết nối Internet dùng để phục vụ tra cứu. Ngoài ra, trung tâm còn trang bị 1 hệ thống các máy chuyên dụng như máy quét, máy in lase, máy in siêu tốc, máy phôtô... Hệ thống mạng Internet, mạng LAN, mạng không dây WIFI được lắp đặt rộng rãi. - Nguồn lực thông tin:
Theo số liệu thống kê của trung tâm, tính đến tháng 2 năm 2009, tổng số nguồn tin Trung tâm Thông tin – thư viện Đại học Quốc gia Hà Nội có 128.000 tên sách với 750.000 bản, 2.145 tên báo và tạp chí (cập nhật 415 tên), giáo trình của 88 ngành đào tạo, 4.000 luận án tiến sĩ, luận văn thạc sĩ. Bài giảng điện tử, sách điện tử, giáo trình điện tử, tài liệu nghe nhìn: Cassette, video, đĩa CD-ROM, vi phim, vi phiếu; 2.000 thác bản văn bia; 6.000 biểu ghi về cơ sở dữ liệu bài trích tạp chí; 16.000 biểu ghi thư mục các công trình nghiên cứu khoa học của cán bộ Đại học Quốc gia Hà Nội ; cơ sở dữ liệu trực tuyến (nguồn tin online) bao gồm các tạp chí điện tử, sách điện tử, bài giảng điện tử... - Đội ngũ cán bộ: Đội ngũ cán bộ của Trung tâm khá đông đảo với trình độ cao, được đào tạo chuyên môn. Hiện nay Trung tâm có 142 cán bộ, bao gồm: + 89 cán bộ viên chức + 53 cán bộ hợp đồng Trong đó có: 1 Tiến sĩ, 12 Thạc sĩ, 83 Cử nhân... Khối các phòng chức năng: 25 cán bộ Khối các phòng nghiệp vụ: 33 cán bộ Khối các phòng phục vụ bạn độc: 84 cán bộ Đội ngũ cán bộ của Trung tâm thường xuyên được chú trọng đào tạo và đào tạo lại về chuyên môn, tin học và ngoại ngữ nhằm đáp ứng kịp thời những yêu cầu và đòi hỏi về trình độ và khả năng chuyên môn của một người cán bộ Thông tin – Thư viện hiện đại. Với tiềm lực khá mạnh, Trung tâm luôn luôn phấn đấu hơn nữa về mọi mặt để phát triển thành một thư viện hiện đại, tiên tiến nhất.
1.2 Thƣ mục và hoạt động thông tin – thƣ mục tại Trung tâm TTTV ĐHQGHN 1.2.1 Khái niệm thƣ mục Danh từ Thư mục (Tiếng Việt) trong tiếng Pháp là Bibliographie, tiếng Anh là Biliography. Nó bắt nguồn từ một danh từ cổ Hy Lạp với ý nghĩa là “ghi chép về sách” hay “khoa học về sách vở”. Ở các nước Á đông, đồng nghĩa với Thư mục có từ Kinh tịch chí, có nghĩa là “Tập sách ghi chép thu thập tên sách”. * Theo từ điển “The American Heritage Dictionary of English language” xuất bản lần thứ 3 năm 1992, Thư mục là: - Danh mục tác phẩm của một tác giả hoặc một nhà xuất bản - Danh mục các bài viết liên quan đến một chủ đề - Danh mục các tài liệu được sử dụng hoặc tham khảo của một tác giả trong quá trình biên soạn sáng tác. * Theo từ điển tiếng Việt, Thư mục là: - Danh mục các sách báo, tài liệu viết về một vấn đề (VD: Thư mục tài liệu tham khảo in ở cuối sách). - Tài liệu giới thiệu vắn tắt những đặc điểm và nội dung cơ bản của các sách, báo, để giúp bạn đọc tìm và sử dụng. 1.2.2 Nhiệm vụ, vai trò của Thƣ mục Nhiệm vụ: Thư mục thực hiện 3 nhiệm vụ: - Sưu tầm, phát hiện tài liệu - Phân tích nội dung tài liệu (xử lý tài liệu)
+ Mô tả + Tóm tắt + Dẫn giải - Sắp xếp tài liệu Vai trò: Thư mục là một sản phẩm thông tin đặc biệt, có hàm lượng thông tin khoa học cao, phát huy tác dụng trong nhiều mặt của đời sống xã hội. Qua thư mục, cán bộ thư viện có thể quản lý được tài liệu dễ dàng, biết được tình hình kho sách của cơ quan mình để có định hướng điều chỉnh hợp lý. Đây còn là công cụ đắc lực trợ giúp cho công tác nghiên cứu khoa học của cán bộ khoa học, cán bộ nghiên cứu bằng việc giới thiệu một cách đầy đủ nhất về tình hình tài liệu xuất bản, những tin tức, những hoạt động và thành tựu khoa học mới nhất trong nước và thế giới. Ngoài ra, thư mục còn được biên soạn theo những đề tài, những mục đích cụ thể nên giúp rút ngắn thời gian tra tìm, thu thập tài liệu, công việc đầu tiên và quan trọng trong mỗi công trình nghiên cứu. Việc sử dụng thư mục của cán bộ nghiên cứu là một công việc hai chiều. Họ sử dụng thư mục để tập hợp, tra tìm tài liệu, phục vụ cho công trình của họ, và bên cạnh đó, họ còn trực tiếp làm những công việc của cán bộ thư mục là tự chọn lọc những tài liệu sát hợp đề tài, hệ thống hóa lại thành bản thư mục và phản ánh trong công trình nghiên cứu của mình. Ngoài ra, bằng phương pháp chọn lọc và giới thiệu tài liệu có hệ thống theo trình tự từ thấp đến cao, từ dễ đến khó, thư mục còn giúp việc tự học và định hướng việc đọc tài liệu của độc giả. Hơn thế nữa, các bản thư mục sách khoa học kỹ thuật và sách nông nghiệp có tác dụng rõ rệt trong việc trang bị các kiến thức cần thiết và truyền bá những kinh nghiệm quý báu cho công nhân và nông dân, trực tiếp nâng cao năng suất lao động, phục vụ sản xuất...
Với những tác dụng thiết thực về nhiều mặt, thư mục đã xác định được vai trò quan trọng và ý nghĩa lớn lao của nó trong xã hội: Là cầu nối giữa tài liệu và người dùng tin, giữa tri thức và con người. 1.2.3 Hình thức và các loại thƣ mục Hình thức của thƣ mục: Thư mục phong phú về thể loại và đa dạng về hình thức xuất bản.  Thư mục in thành sách: Có thể có một hoặc nhiều tập là ấn phẩm thư mục hoàn chỉnh, có chủ đề nhất định và mục đích rõ ràng. Thư mục thường gồm những phần chính: Lời giới thiệu, hướng dẫn sử dụng, nội dung thư mục, hệ thống bảng tra cứu, mục lục  Thư mục Tạp chí: Xuất bản theo kỳ hạn nhất định (hàng tuần, tháng, quý, năm...). Thư mục thông báo sách mới của các nhà xuất bản, Thư mục Quốc gia tháng... thường xuất bản dưới hình thức này.  Thư mục tờ rời, tờ gấp: Là thư mục thông báo tài liệu mới hoặc chọn lọc tài liệu theo chuyên đề, xuất bản nhanh chóng, kịp thời, trả lời theo yêu cầu bạn đọc.  Thư mục in kèm trong sách, báo, tạp chí: Trong các thư mục giới thiệu sách mới, điểm sách, phê bình tài liệu mới, trong một số sách nghiên cứu và sách giáo khoa còn có thư mục cuối chương, cuối phần, cuối sách.  Thư mục Phiếu: Là những ô phiếu thông báo sách, tài liệu mới hoặc thư mục giới thiệu chuyên đề phục vụ bạn đọc tại thư viện.
Một số thư mục lớn, do chưa có điều kiện in thành sách thì lập thành thư mục phiếu để dùng tạm thời.  Thư mục đọc máy: Là các thư mục trên vi phim, vi phiếu băng từ, đĩa từ, đĩa quang hoặc trực tuyến. Thư mục này có thể giới thiệu, tập hợp một khối lượng rất lớn tài liệu về một hoặc nhiều ngành khoa học. Các loại thƣ mục: Thực tiễn thư mục trên thế giới đã sản sinh ra nhiều loại thư mục khác nhau. Có nhiều dấu hiệu khác nhau để phân loại thư mục. Căn cứ vào mỗi dấu hiệu khác nhau sẽ phân chia được thành những loại thư mục khác nhau. Dấu hiệu chủ yếu nhất làm căn cứ để phân loại là mục đích biên soạn và ý nghĩa sử dụng. Theo dấu hiệu này, ta có những loại thư mục sau:  Thư mục quốc gia: Hay còn được gọi là thư mục dân tộc, là phương tiện thông tin đầy đủ nhất, phản ánh tối đa tình hình xuất bản của đất nước. Có hai loại thư mục quốc gia: Thư mục quốc gia hiện tại và thư mục quốc gia quá khứ.  Thư mục thông báo (thư mục chuyên khoa): Loại thư mục này là công cụ đắc lực giúp các nhà nghiên cứu nắm bắt và lựa chọn những tài liệu cần thiết. Có hai loại là thư mục thông báo khoa học và thư mục thông báo rộng rãi. Ngoài ra, cũng là thư mục thông báo rộng rãi, thư mục thông báo sách mới thường gồm vài trang, được treo ở phòng đọc, phòng mượn hoặc gửi tới cơ quan, cá nhân.  Thư mục giới thiệu (thư mục chuyên đề):
Loại thư mục này được biên soạn và sử dụng rộng rãi trong các thư viện công cộng, giúp tuyên truyền, hướng dẫn độc giả đọc theo chuyên đề. Có hai loại thư mục giới thiệu: Thư mục giới thiệu phổ thông và thư mục giới thiệu nghiên cứu.  Thư mục phê bình: Giúp tuyên truyền những tác phẩm mới và tốt bằng cách phân tích nội dung tư tưởng, nêu ưu, khuyết điểm của các tác giả về các mặt, đánh giá sự đáp ứng của ấn phẩm với những yêu cầu của giai đoạn hiện tại.  Nhóm thư mục đặc biệt: Bao gồm: - Thư mục nhân vật: Là một tập hợp tài liệu liên quan đến nhân vật. Có 2 loại: Thư mục về một nhân vật riêng biệt và thư mục về một nhóm nhân vật. - Thư mục địa chí: Là tập hợp tài liệu về một địa phương, một khu vực địa lý lớn hoặc nhỏ trong một nước. Thư mục địa chí bao gồm: Tài liệu địa phương, tài liệu về địa phương, tài liệu của các tác giả có tên tuổi, quê ở địa phương. - Thư mục các tài liệu thư mục (thư mục bậc 2): Đây là loại thư mục đặc biệt làm nhiệm vụ thống kê những thư mục được biên soạn, giúp độc giả nắm được các nguồn thư mục hiện có, giúp cán bộ thư viện tra cứu, hướng dẫn, tuyên truyền sách báo, giúp các thư viện trong một nước xây dựng kế hoạch sát sao, tránh lãng phí, biên soạn trùng lặp. 1.2.4 Hoạt động thông tin thƣ mục tại Trung tâm TTTV ĐHQGHN Trung tâm TTTV, ĐHQGHN được thành lập theo quyết định số 66/TCCB ngày 14 tháng 2 năm 1997 của Giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội. Theo đó, các phòng ban cũng ra đời trong đó có Phòng Thông tin – Nghiệp vụ.
Phòng Thông tin – Nghiệp vụ là phòng chịu trách nhiệm chính trong công tác thông tin – thư mục của Trung tâm, xây dựng các CSDL đặc thù của ĐHQGHN, xuất bản các ấn phẩm thông tin tóm tắt, thông tin chuyên đề phục vụ công tác quản lí, nghiên cứu khoa học và đào tạo. Tổ chức đào tạo và bồi dưỡng nhằm nâng cao trình độ tổ chức, xử lí, cung cấp tin và tài liệu của đội ngũ cán bộ thông tin, tư liệu, thư viện. Trang bị kiến thức về hình thức cấu trúc cung cấp tin, về phương pháp tra cứu, tìm kiếm tin và sử dụng thư viện cho cán bộ và sinh viên ĐHQGHN. Công việc thường xuyên của Phòng là trích báo, tạp chí, hàng tháng xuất bản Bản tin điện tử; biên soạn các ấn phẩm thông tin – thư mục; phổ biến giới thiệu nguồn lực thông tin đến các trường, khoa, đơn vị trực thuộc ĐHGHN. Ngoài ra, Phòng còn chịu trách nhiệm tổ chức các hội thảo, hội nghị, đón và tổ chức thực tập cho sinh viên thư viện các trường đại học, cao đẳng, tổ chức các lớp học nâng cao nghiệp vụ thư viện,… Ngay từ khi mới được thành lập, hoạt động thông tin – thư mục tại Trung tâm đã được triển khai, với ấn phẩm đầu tiên đó là Bản tin điện tử. Số đầu tiên được in ấn và xuất bản ngay khi vừa thành lập Trung tâm, tháng 7/1997. Từ những số đầu tiên còn đơn giản, sơ sài, Bản tin đã nhanh chóng nghiên cứu, đưa ra các chuyên mục phục vụ nhu cầu tin, gây được chú ý của đông đảo bạn đọc trong, ngoài ĐHQG như: Điểm tin hoạt động của các đơn vị trong ĐHQGHN, hoạt động Trung tâm; Cập nhật thành tựu mới của các lĩnh vực giáo dục, KHXH&NV, kinh tế, môi trường…; Giới thiệu thư mục sách mới; Thư mục luận án tiến sĩ, luận văn thạc sĩ; Thư mục tóm tắt bài trích tạp chí khoa học có tại Trung tâm. Quá trình phát triển của Bản tin (tháng 7/1997 - 01/2010), đến nay đã xuất bản được 152 số, các chuyên mục được thay đổi theo từng thời kỳ sao cho phù hợp thực tiễn phục vụ
thông tin ở Trung tâm. Đặc biệt một số chuyên mục chiếm vị trí quan trọng, cốt lõi, được duy trì từ khi ra đời cho tới nay và tiếp theo. Ngoài ra, Trung tâm còn xuất bản các ấn phẩm thông tin khác như: Tóm tắt, thư mục, danh mục... Một số ấn phẩm thông tin mà Trung tâm đã xuất bản: Thư mục đạo đức Hồ Chí Minh (ở cả 3 dạng in ấn, trên CD, trong CSDL), Thư mục các công trình nghiên cứu khoa học Trường ĐHQGHN với hơn 16.000 biểu ghi (biên soạn năm 2006 nhân dịp kỷ niệm ĐHQGHN 100 năm, xây dựng CSDL thư mục của tất cả các công trình nghiên cứu khoa học từ khi thành lập tới năm 2005), Thư mục toàn văn bài đăng về thư viện - thông tin trong Bản tin Điện tử, Trung tâm thông tin - thư viện ĐHQGHN (từ số 1 đến 150 - tháng 7/1997 đến 01/2010) với 415 bài toàn văn... Hoạt động thông tin – thư mục từ khi xuất hiện đã đóng góp rất lớn vào quá trình hoạt động của Trung tâm: Tích cực tuyên truyền đường lối chính sách của Đảng và Nhà nước, giúp giáo dục mọi mặt cho mỗi cá nhân, giúp phát triển việc dạy và tự học... Ngoài ra, hoạt động thông tin – thư mục còn giúp cho Trung tâm quản lý và nắm bắt được nguồn lực thông tin, định hướng phát triển vốn tài liệu, giúp bạn đọc tra cứu, sử dụng tài liệu dễ dàng, nhanh chóng, nâng cao hiệu quả phục vụ, nâng cao chất lượng kho tài liệu... Trung tâm phục vụ một số lượng bạn đọc rất lớn, hiện tại có khoảng 25.000 bạn đọc, trong đó chủ yếu là sinh viên, nghiên cứu sinh, cán bộ nghiên cứu và giảng dạy. Ngoài ra, còn có một số lượng bạn đọc là nghiên cứu sinh và bạn đọc tự do bên ngoài, tuy nhiên, số lượng này là rất ít. Nhu cầu tin của nhóm người dùng tin là học sinh – sinh viên, nguồn tin họ cần chủ yếu là phục vụ cho việc học tập, nghiên cứu các chương trình trên lớp và một số nguồn tin về văn hóa xã hội, giải trí... Đội ngũ cán bộ giảng dạy, nhà khoa