Khóa luận tốt nghiệp Quản trị nhân lực: Tuyển dụng công chức cấp xã của ủy ban nhân dân huyện Trấn Yên - tỉnh Yên Bái

Chia sẻ: Hao999 Hao999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:70

Thêm vào BST

Báo xấu

58
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là trên cơ sở khảo sát, tìm hiểu thực trạng công tác tuyển dụng công chức cấp xã của UBND huyện Trấn Yên, đề tài hướng tới mục tiêu chỉ ra những mặt tích cực và hạn chế của công tác tuyển dụng công chức cấp xã cũng như nguyên nhân. Từ đó, đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác tuyển dụng công chức cấp xã, tạo điều kiện phát triển nguồn nhân lực hành chính nhà nước tại địa phương, góp phần xây dựng thành công một nền hành chính phát triển.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Khóa luận tốt nghiệp Quản trị nhân lực: Tuyển dụng công chức cấp xã của ủy ban nhân dân huyện Trấn Yên - tỉnh Yên Bái

BỘ NỘI VỤ TRƯỜNG ĐẠI HỌC NỘI VỤ HÀ NỘI KHOA QUẢN TRỊ NGUỒN NHÂN LỰC KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP TUYỂN DỤNG CÔNG CHỨC CẤP XÃ CỦA ỦY BAN NHÂN DÂN HUYỆN TRẤN YÊN TỈNH YÊN BÁI Khóa luận tốt nghiệp ngành : QUẢN TRỊ NHÂN LỰC Người hướng dẫn : TS. TRỊNH VIỆT TIẾN Sinh viên thực hiện : LƯƠNG THÙY LINH Mã số sinh viên : 1405QTNC031 Khóa : 2014-2018 Lớp : ĐH QTNL 14C HÀ NỘI - 2018
LỜI CẢM ƠN Lời đầu tiên em xin phép được gửi lời cảm ơn, sự giúp đỡ từ phía ban lãnh đạo UBND huyện Trấn Yên đã tạo mọi điều kiện và cung cấp tài liệu để em có thể hoàn thành bài khóa luận này. Đồng thời em cũng xin được gửi lời cảm ơn sâu sắc tới tập thể các thầy cô trong khoa Tổ chức và Quản lý nhân lực trường Đại học Nội vụ Hà Nội đã tận tình chỉ bảo em trong suốt quá trình học tập tại trường. Cuối cùng, em xin phép được gửi lời cảm ơn chân thành tới thầy Trịnh Việt Tiến, người đã trực tiếp chỉ bảo, hướng dẫn để em có thể hoàn thành tốt bài khóa luận tốt nghiệp. Mặc dù đã cố gắng rất nhiều, song do thời gian và kiến thức còn hạn hẹp nên bài viết của em không thể tránh được những thiếu sót. Em rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến từ phía thầy giáo, cô giáo trong khoa để bài khóa luận của em được hoàn thiện hơn. Em xin chân thành cảm ơn! Trấn Yên, ngày 30 tháng 03 năm 2018 Sinh viên thực hiện Lương Thùy Linh
MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................1 1. Lý do chọn đề tài ..............................................................................................1 2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề................................................................................2 3. Mục tiêu nghiên cứu .........................................................................................3 4. Nhiệm vụ nghiên cứu .......................................................................................3 5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ....................................................................3 6. Giả thuyết nghiên cứu ......................................................................................4 7. Phương pháp nghiên cứu ..................................................................................5 8. Kết cấu khóa luận .............................................................................................5 Chương 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ TUYỂN DỤNG ĐỐI VỚI CÔNG CHỨC CẤP XÃ ......................................................................................................................6 1.1. Một số khái niệm cơ bản ...............................................................................6 1.1.1. Khái niệm tuyển dụng nhân lực .................................................................6 1.1.2. Khái niệm công chức cấp xã ......................................................................8 1.1.3. Tuyển dụng công chức cấp xã ..................................................................10 1.2. Vai trò của tuyển dụng công chức cấp xã ...................................................10 1.2.1. Vai trò của tuyển dụng công chức nói chung ...........................................10 1.2.2. Vai trò của tuyển dụng công chức cấp xã ................................................11 1.3. Nguyên tắc tuyển dụng ................................................................................12 1.3.1. Nguyên tắc công khai, minh bạch, khách quan và đúng pháp luật ..........13 1.3.2. Tuyển dụng theo nhu cầu thực tiễn, vị trí công tác và chỉ tiêu biên chế............13 1.3.3. Nguyên tắc đảm bảo tính cạnh tranh ........................................................14 1.3.4. Nguyên tắc ưu tiên....................................................................................15 1.4. Đối tượng, căn cứ và điều kiện đăng ký dự tuyển.......................................15 1.4.1. Đối tượng đăng ký tuyển dụng .................................................................15 1.4.2. Căn cứ tuyển dụng ....................................................................................15
1.4.3. Điều kiện của người đăng ký dự tuyển ....................................................16 1.5. Hình thức tuyển dụng ..................................................................................16 1.5.1. Hình thức thi tuyển ...................................................................................16 1.5.2. Hình thức xét tuyển ..................................................................................17 1.6. Quy trình tuyển dụng ...................................................................................18 1.6.1. Xác định nhu cầu nhân sự và yêu cầu đối với vị trí cần tuyển .................18 1.6.2. Thu hút người tham gia dự tuyển .............................................................19 1.6.3. Tổ chức tuyển dụng ..................................................................................20 1.6.4. Thông báo kết quả tuyển dụng .................................................................24 1.6.5. Ra quyết định tuyển dụng .........................................................................25 1.6.6. Tập sự .......................................................................................................25 1.6.7. Bổ nhiệm vào ngạch công chức ...............................................................27 Tiểu kết chương 1 ...............................................................................................28 Chương 2: THỰC TRẠNG TUYỂN DỤNG CÔNG CHỨC CẤP XÃ CỦA ỦY BAN NHÂN DÂN HUYỆN TRẤN YÊN - TỈNH YÊN BÁI ...............................29 2.1. Tổng quan về huyện Trấn Yên và UBND huyện Trấn Yên tỉnh Yên Bái ..29 2.1.1. Khái quát chung về huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái .................................29 2.1.2. Sơ lược về UBND huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái ...................................30 2.2. Thực trạng tuyển dụng công chức cấp xã của UBND huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái ...............................................................................................................31 2.2.1. Căn cứ pháp lý ..........................................................................................31 2.2.2. Đối tượng và điều kiện đăng ký dự tuyển ................................................32 2.2.3. Hình thức tuyển dụng ...............................................................................32 2.2.4. Quy trình tuyển dụng ................................................................................37 2.2.5. Kết quả tuyển dụng...................................................................................46 2.3. Đánh giá công tác tuyển dụng công chức cấp xã của UBND huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái ...............................................................................................47 2.3.1. Những mặt đạt được .................................................................................47 2.3.2. Những tồn tại, hạn chế .............................................................................49 2.4. Nguyên nhân của tồn tại, hạn chế ...............................................................51
Tiểu kết chương 2 ...............................................................................................53 Chương 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP VÀ KHUYẾN NGHỊ NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG TUYỂN DỤNG CÔNG CHỨC CẤP XÃ CỦA ỦY BAN NHÂN DÂN HUYỆN TRẤN YÊN - TỈNH YÊN BÁI .........................................54 3.1. Phương hướng và quan điểm phát triển của UBND huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái về công tác tuyển dụng công chức cấp xã giai đoạn 2017-2022..........54 3.2. Một số giải pháp giải quyết thực trạng công tác tuyển dụng công chức cấp xã của UBND huyện Trấn Yên tỉnh Yên Bái .....................................................55 3.2.1. Thực hiện đổi mới việc xác định nhu cầu nhân lực trong tuyển dụng công chức cấp xã .........................................................................................................55 3.2.2. Thực hiện tốt công tác quy hoạch, kế hoạch hóa nguồn nhân lực tạo tiền đề cho hoạt động tuyển dụng ..............................................................................56 3.2.3. Đổi mới nội dung và hình thức thi tuyển .................................................57 3.2.4. Nâng cao chất lượng và đạo đức công vụ cho đội ngũ công chức làm công tác tuyển dụng ............................................................................................58 3.2.5. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát đối với hoạt động tuyển dụng ..........................................................................................................59 3.3. Một số khuyến nghị .....................................................................................59 3.3.1. Đối với các cơ quan nhà nước ..................................................................59 3.3.2. Đối với UBND huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái ........................................60 3.3.3. Đối với cá nhân người tham gia dự tuyển ................................................61 Tiểu kết chương 3 ...............................................................................................61 KẾT LUẬN ..............................................................................................................62 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...............................................................63
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT Nội dung viết tắt Chữ viết tắt Uỷ Ban Nhân Dân UBND Hội đồng nhân dân HĐND Tuyển dụng công chức TDCC Hội đồng tuyển dụng HĐTD
DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG Sơ đồ 1.1: Quy trình tuyển dụng nhân lực cho tổ chức ..............................................8 Sơ đồ 2.1: Quy trình tuyển dụng công chức cấp xã của UBND huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái ......................................................................................................................37 Bảng 2.1: Tổng hợp các đơn vị hành chính trên địa bàn huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái .............................................................................................................................30 Bảng 2.2: Số lượng đội ngũ công chức cấp xã sau khi tuyển dụng của huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái giai đoạn 2015 - 2017 .................................................................38 Bảng 2.3:Thời gian tiếp nhận hồ sơ dự tuyển công chức cấp xã giai đoạn 2015-2017 của UBND huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái ...............................................................41 Bảng 2.4: Tổng hợp kết quả tuyển dụng công chức cấp xã của UBND huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái giai đoạn 2015 - 2017 .................................................................46
PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Đối với mỗi quốc gia, sự tồn tại và hoạt động của nền hành chính đóng vai trò rất quan trọng. Nó không những ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế mà còn là công cụ điều hành, quản lý nhà nước, góp phần ổn định đời sống xã hội. Thực tiễn cho thấy, một nền hành chính muốn hoạt động được phải cần đến nhiều nguồn lực khác nhau như: Nhân lực, vật lực, tài lực,…Trong đó yếu tố quan trọng nhất quyết định đến hiệu quả hoạt động chính là nguồn nhân lực, hay đội ngũ công chức. Để có được nguồn nhân lực này, nhà nước phải tiến hành tuyển dụng nhân sự nhằm lựa chọn ra những con người phù hợp nhất vào làm việc trong các vị trí công việc cụ thể của nền hành chính. Chính vì thế mà tuyển dụng có vai trò quan trọng trong thực thi công vụ, là tiền đề cho các hoạt động quản lý khác diễn ra. Trong sự phân cấp của bộ máy hành chính nhà nước thì chính quyền cấp xã là cấp chính quyền cơ sở trực tiếp đưa các chính sách, pháp luật của nhà nước vào thực thi trong đời sống. Để hoạt động này thực sự hiệu quả, đầu tiên phải kể đến vai trò của đội ngũ công chức xã. Thái độ phục vụ, năng lực giải quyết công việc của họ quyết định trực tiếp đến mức độ hài lòng, niềm tin và sự chấp hành của nhân dân đối với sự lãnh đạo của nhà nước. Do đó, việc xây dựng đội ngũ công chức xã có đủ phẩm chất chính trị, trình độ chuyên môn là việc làm hết sức cần thiết. Việc tuyển dụng với một quy trình chặt chẽ sẽ giúp tìm kiếm và lựa chọn được những con người mới, phù hợp với yêu cầu của mỗi vị trí công việc góp phần thực hiện mục tiêu chung của quản lý nhà nước. Vì vậy tuyển dụng là hoạt động đầu tiên để tạo dựng và phát triển đội ngũ công chức xã cho bộ máy hành chính nhà nước. Hiện nay, chất lượng đội ngũ công chức xã ở nước ta còn hạn chế, một số công chức chưa đáp ứng được yêu cầu của vị trí công việc, khiến nhà nước phải hỗ trợ đào tạo lại vừa gây tốn kém cho ngân sách vừa không đạt hiệu quả 1
làm việc. Nhiều xã, phường, thị trấn đặc biệt là những xã miền núi, vùng cao, các xã vùng đặc biệt khó khăn còn thiếu nhân lực, nguồn nhân lực để tuyển dụng còn khan khiếm, công chức có đủ trình độ chuyên môn và năng lực thực thi công việc còn hạn chế. Vì thế ngay từ khâu tuyển dụng cần phải thực hiện tốt, đảm bảo có thể tuyển đúng, tuyển đủ công chức để công chức được tuyển về có thể đảm nhận và đáp ứng được yêu cầu của vị trí công việc ngay, thông qua đó nâng cao hiệu quả công tác và góp phần tiết kiệm cho ngân sách nhà nước. Xuất phát từ những lý do trên của tuyển dụng, đặc biệt là tuyển dụng công chức cấp xã cùng với những kiến thức được cung cấp trong quá trình học tập tại trường và tìm hiểu thực tiễn tại địa phương, tôi lựa chọn đề tài “Tuyển dụng công chức cấp xã của ủy ban nhân dân huyện Trấn Yên - tỉnh Yên Bái” làm đề tài nghiên cứu khóa luận tốt nghiệp. 2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề Tuyển dụng công chức, trong đó có tuyển dụng công chức cấp xã là một vấn đề quan trọng trong công tác cải cách hành chính. Vì vậy mà đã có rất nhiều học giả nghiên cứu về vấn đề trên như: - Đoàn Văn Khái (2005), Nguồn lực con người trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Việt Nam, NXB Lý luận chính trị, Hà Nội. Cuốn sách đã làm rõ yếu tố con người là yếu tố quyết định sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Việt Nam hiện nay và đưa ra một số giải pháp cơ bản. - Phạm Thành Nghị và Vũ Hoàng Ngân (chủ biên) (2004), Quản lý nguồn nhân lực ở Việt Nam một số vấn đề lý luận và thực tiễn, NXB Khoa học xã hội, Hà Nội. Cuốn sách là tập hợp những khuyến nghị chính yếu trong quản lý nguồn nhân lực Việt Nam, góp phần đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, theo định hướng xã hội chủ nghĩa. - Lê Thị Lý (2003), Xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức xã trước yêu cầu đổi mới, Luận văn thạc sĩ, Đại học quốc gia Hà Nội. Các công trình nghiên cứu trên chủ yếu đề cập đến một số vấn đề lý 2
luận về cán bộ, công chức; tuyển dụng và sử dụng đội ngũ cán bộ công chức,…Đến nay chưa có công trình nào nghiên cứu đến tuyển dụng công chức cấp xã ở ủy ban nhân dân huyện Trấn Yên. Trên cơ sở vận dụng, kế thừa các đề tài đã thực hiện trước đây tác giả sẽ tập trung đi sâu nghiên cứu công tác tuyển dụng công chức cấp xã ở huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái. Qua việc nghiên cứu sẽ giúp bản thân tác giả tích lũy thêm nhiều kinh nghiệm bổ ích không chỉ phục vụ cho bài khóa luận mà còn giúp ích trong đời sống thực tiễn. 3. Mục tiêu nghiên cứu Trên cơ sở khảo sát, tìm hiểu thực trạng công tác tuyển dụng công chức cấp xã của UBND huyện Trấn Yên, đề tài hướng tới mục tiêu chỉ ra những mặt tích cực và hạn chế của công tác tuyển dụng công chức cấp xã cũng như nguyên nhân. Từ đó, đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác tuyển dụng công chức cấp xã, tạo điều kiện phát triển nguồn nhân lực hành chính nhà nước tại địa phương, góp phần xây dựng thành công một nền hành chính phát triển. 4. Nhiệm vụ nghiên cứu Tìm hiểu những vấn đề lí luận cơ bản về tuyển dụng công chức và tuyển dụng công chức cấp xã. Phân tích thực trạng công tác tuyển dụng công chức cấp xã tại huyện Trấn Yên. Trên cơ sở đó so sánh lý luận với thực tiễn từ đó đưa ra những bất cập còn tồn tại và nguyên nhân của những tồn tại đó. Trên cơ sở thực trạng đưa ra một số giải pháp và khuyến nghị nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả tuyển dụng công chức cấp xã của huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái. 5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng: Các hoạt động liên quan đến công tác tuyển dụng công chức cấp xã của UBND huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái. 3
Phạm vi nghiên cứu: Phạm vi không gian: Đề tài được nghiên cứu trong phạm vi UBND huyện Trấn Yên. Phạm vi thời gian: Công tác tuyển dụng công chức cấp xã của UBND huyện Trấn Yên giai đoạn 2015 – 2017. 6. Giả thuyết nghiên cứu Công tác tuyển dụng công chức cấp xã của UBND huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái đã áp dụng đúng quy trình, thủ tục của Nhà nước. Tuy nhiên hoạt động tuyển dụng vẫn chưa đáp ứng được thực tế yêu cầu đòi hỏi, vẫn còn nhiều vấn đề sửa đổi bổ sung. Theo tác giả thì những giả thuyết sau có thể ảnh hưởng đến công tác tuyển dụng. Giả thuyết 1: Cung < cầu: Số người được tuyển vào làm việc nhỏ hơn chỉ tiêu biên chế được giao. Điều này đồng nghĩa với việc thiếu nguồn nhân lực làm việc cho tổ chức, các công chức ngoài công việc thuộc chuyên môn của mình phải kiêm nhiệm thêm nhiều việc khác. Khi không đúng chuyên môn thực hiện công việc sẽ khó khăn và hiệu quả công việc không cao. Giả thuyết 2: Cung > cầu: Số người được tuyển vào làm việc lớn hơn chỉ tiêu biên chế được giao. Điều này cho thấy tổ chức đang thừa nhân lực, việc dư thừa nhân lực cũng sẽ gây ra những hệ lụy cho tổ chức và nhà nước. Giả thuyết 3: Cung = cầu: Số người tuyển vào bằng chỉ tiêu biên chế được giao. Điều này sẽ giúp tổ chức hoạt động, làm việc có hiệu quả. Giả thuyết 4: Một số chức danh công chức như: Tư pháp - hộ tịch, văn phòng - thống kê có tỉ lệ người tham thi tuyển, xét tuyển ít hoặc không có người tham gia dự tuyển. Từ những giả thuyết trên tác giả đi sâu tìm hiểu thực trạng quá trình tuyển dụng công chức cấp xã theo cách loại trừ, chứng minh để tìm ra nguyên nhân những hạn chế còn tồn tại trong công tác tuyển dụng công chức cấp xã. 4
7. Phương pháp nghiên cứu Quá trình nghiên cứu được thực hiện thông qua các phương pháp sau: Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Nghiên cứu các tài liệu, văn bản liên quan về vấn đề tuyển dụng công chức, từ đó rút ra những nội dung trọng yếu để phục vụ cho bài khóa luận. Phương pháp quan sát: Dựa trên tình hình thực tế cuả UBND huyện Trấn Yên và tình hình thực tế của từng xã, thị trấn trên địa bàn huyện, qua đó đánh giá khách quan về quá trình tuyển dụng công chức cấp xã của UBND huyện Trấn Yên. Phương pháp phân tích: Được sử dụng nhằm làm rõ hơn những nội dung lấy được trong quá trình quan sát và nghiên cứu tài liệu. Phương pháp thống kê: Sau khi thu thập đủ các các số liệu cho nghiên cứu công tác tuyển dụng công chức cấp xã, cần sắp xếp một cách hợp lý và khoa học, thống kê để biết được chất lượng cũng như số lượng của các số liệu đã thu được. Phương pháp tổng hợp: Sau khi thống kê được những số liệu đã tìm hiểu, tiến hành tổng hợp các số liệu để viết khóa luận. 8. Kết cấu khóa luận Ngoài phần mở đầu, phần kết luận, danh mục chữ viết tắt, danh mục tài liệu tham khảo, nội dung bài khóa luận được chia làm 03 chương: Chương 1: Lý luận chung về tuyển dụng đối với công chức cấp xã Chương 2: Thực trạng tuyển dụng công chức cấp xã của ủy ban nhân dân huyện Trấn Yên tỉnh Yên Bái Chương 3: Một số giải pháp và khuyến nghị nhằm nâng cao chất lượng tuyển dụng công chức cấp xã của ủy ban nhân dân huyện Trấn Yên tỉnh Yên Bái 5
Chương 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ TUYỂN DỤNG ĐỐI VỚI CÔNG CHỨC CẤP XÃ 1.1. Một số khái niệm cơ bản 1.1.1. Khái niệm tuyển dụng nhân lực Sự tồn tại và phát triển của bất kỳ một tổ chức nào cũng đều cần đến hoạt động của nguồn nhân lực. Tuyển dụng nhân lực là quá trình đảm bảo cho tổ chức có đủ số lượng và chất lượng nhân sự cần thiết để thực hiện các mục tiêu và nhiệm vụ của tổ chức. Đây là khâu đầu tiên trong quy trình quản lý nguồn nhân lực và có mối quan hệ chặt chẽ với các hoạt động khác của quản trị nhân lực như: Đào tạo phát triển, đánh giá, thù lao, các mối quan hệ lao động khác,… Để có được đội ngũ nhân lực vững mạnh, thực hiện tốt trình độ chuyên môn của bản thân đều phải thông qua quá trình tuyển dụng. Tuyển dụng giúp những nhà quản lý có thể lựa chọn được người phù hợp với từng vị trí trong tổ chức. Có thể khẳng định đây chính là tiền đề, là nền tảng cho sự phát triển của bất kỳ tổ chức nào. Do đó, có rất nhiều khái niệm khác nhau về tuyển dụng: Theo Nguyễn Thanh Hội:“Tuyển dụng là quá trình tìm kiếm và lựa chọn đúng người để thỏa mãn các nhu cầu lao động và bổ sung cho lực lượng lao động hiện có” [12;Tr.8]. Một cách định nghĩa khác theo quan điểm của Mai Thanh Lan trường Đại học Thương mại: “Tuyển dụng nhân sự là quá trình tìm kiếm, lựa chọn nhân sự để đáp ứng nhu cầu lao động của doanh nghiệp về số lượng, chất lượng và cơ cấu trong một giai đoạn nhất định” [6;Tr.12]. Trong lĩnh vực hành chính nhà nước thì tuyển dụng lại được hiểu theo một cách khác: Tuyển dụng là một hoạt động nhằm chọn được những người có đủ khả năng và điều kiện thực thi công việc trong các cơ quan nhà nước. Tùy theo tính chất, chức năng, nhiệm vụ của từng loại cơ quan mà tiêu chuẩn 6
điều kiện, hình thức tuyển dụng có khác nhau. Theo Nghị định số 24/2010/NĐ-CP ngày 15/03/2010 về tuyển dụng, sử dụng và quản lý công thì “Tuyển dụng là việc tuyển người vào làm việc trong biên chế của cơ quan nhà nước thông qua thi hoặc xét tuyển” [9;Tr.3]. Hiện nay trong nhiều tài liệu, tuyển dụng để bổ sung nhân sự cho tổ chức nói chung bao gồm hai quá trình: “Tuyển mộ và tuyển chọn” “Quá trình tuyển mộ được hiểu là quá trình tìm kiếm ứng viên và khuyến khích họ nộp đơn dự tuyển vào tổ chức” [11;Tr.93]. Do đó, hoạt động tuyển được coi như là hoạt động trung gian kết nối giữa tổ chức, tức là những người sử dụng lao động đang có nhu cầu tìm kiếm lao động với người lao động đang tìm việc. Thông qua quá trình tuyển, tổ chức tập hợp được một số lượng cần thiết các ứng viên đáp ứng được những yêu cầu của tổ chức. Quá trình tuyển mộ ảnh hưởng rất lớn đến hiệu quả của quá trình tuyển chọn, nó đảm bảo để mọi lao động, nhất là lao động có trình độ được biết thông tin và có cơ hội nộp đơn xin việc. Bên cạnh đó còn giúp tổ chức thu hút số lượng người nộp đơn xin việc đáp ứng được nhu cầu cần tuyển. “Quá trình tuyển chọn là quá trình tổ chức lựa chọn trong số những người tham gia dự tuyển những người đáp ứng tốt nhất các yêu cầu đặt ra đối với nhân sự cần bổ sung” [11;Tr.105]. Tuyển mộ và tuyển chọn là hai giai đoạn nối tiếp nhau trong quy trình tuyển người cho tổ chức, hai quá trình này có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Kết quả của quá trình tuyển mộ sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới quá trình tuyển chọn. Cả hai quá trình này đều nhằm đi tới một mục tiêu chung là có được nguồn nhân lực tốt nhất cho tổ chức. 7
Có thể mô tả quy trình tuyển dụng bằng sơ đồ sau: Xác định nhu Xác định yêu cầu Xác định nguồn cầu nhân sự đối với vị trí cần tuyển dụng tuyển Quá trình tuyển Quá trình tuyển mộ ( Thu hút Tập sự chọn người tham gia dự tuyển) Không Nhận nhận Sơ đồ 1.1: Quy trình tuyển dụng nhân lực cho tổ chức Nói chung có rất nhiều quan điểm khác nhau về tuyển dụng, nhưng hiểu một cách chung nhất: Tuyển dụng là một quá trình nhằm tìm kiếm, thu hút và lựa chọn ra người tốt nhất cho vị trí công việc trống của tổ chức. 1.1.2. Khái niệm công chức cấp xã Cấp xã là đơn vị hành chính cấp thấp nhất ở địa phương. Ở Việt Nam, theo khoản 3 điều 2 Luật tổ chức chính quyền địa phương số 77/2015/QH13 ngày 19/06/2015 về tổ chức chính quyền địa phương cấp xã bao gồm: Xã, phường, thị trấn [5;Tr.1]. UBND xã, phường, thị trấn UBND xã, phường, thị trấn gọi chung là UBND cấp xã, là cơ quan chấp hành của HĐND cấp xã, cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương; chịu trách nhiệm trước HĐND cấp xã và cơ quan hành chính nhà nước cấp trên. UBND cấp xã chịu trách nhiệm chấp hành Hiến pháp, luật, các văn bản 8
của cơ quan nhà nước cấp trên và nghị quyết của HĐND cấp xã nhằm bảo đảm thực hiện chủ trương, biện pháp phát triển kinh tế - xã hội, củng cố quốc phòng, an ninh và thực hiện các chính sách khác trên địa bàn. UBND cấp xã thực hiện chức năng quản lý nhà nước ở địa phương, góp phần bảo đảm sự chỉ đạo, quản lý thống nhất trong bộ máy hành chính nhà nước từ trung ương tới cơ sở [5;Tr.17]. Về cơ cấu tổ chức UBND cấp xã có 3 - 5 thành viên gồm: Chủ tịch UBND, Phó chủ tịch UBND và Ủy viên UBND cấp xã không tổ chức các cơ quan chuyên môn mà gồm có 7 chức danh công chức xã, được quy định cụ thể ở khoản 2 điều 3 Nghị định số 92/2009/NĐ-CP ngày 22/10/2009 về chức danh, số lượng, một số chế độ, chính sách đối với cán bộ, công chức ở xã, phường, thị trấn và những người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã [10;Tr.1]. Trưởng Công an; Chỉ huy trưởng Quân sự; Văn phòng - thống kê; Địa chính - xây dựng - đô thị và môi trường (đối với phường, thị trấn) hoặc địa chính - nông nghiệp - xây dựng và môi trường (đối với xã); gọi chung là địa chính xây dựng; Tài chính – kế toán; Tư pháp – hộ tịch; Văn hóa – xã hội. Theo khoản 3, điều 4 Luật cán bộ công chức năm 2008:“Công chức cấp xã là công dân Việt Nam được tuyển dụng giữ một chức danh chuyên môn, nghiệp vụ thuộc UBND cấp xã, trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước” [4;Tr.2]. 9
1.1.3. Tuyển dụng công chức cấp xã Theo khoản 3, điều 4 Luật cán bộ công chức 2008 quy định: “Tuyển dụng công chức cấp xã là một quá trình tìm kiếm, lựa chọn và bổ sung người mới, đủ tiêu chuẩn, năng lực và phẩm chất cần thiết vào những vị trí còn trống của các chức danh công chức trong UBND cấp xã thông qua hình thức thi tuyển hoặc xét tuyển” [4;Tr.2]. 1.2. Vai trò của tuyển dụng công chức cấp xã 1.2.1. Vai trò của tuyển dụng công chức nói chung a. Vai trò đối với xã hội Hoạt động TDCC tốt sẽ giúp xã hội sử dụng hợp lý tối đa hóa nguồn nhân lực. Việt Nam là một nước có nguồn nhân lực dồi dào (dân số đứng thứ hai trong khu vực Đông Nam Á). Vì vậy, biết cách sử dụng tối đa hóa nguồn công chức thì không chỉ có lợi cho tổ chức, cho bản thân công chức mà còn tác động rất lớn đến xã hội, thúc đẩy nền kinh tế phát triển mạnh mẽ. TDCC sẽ là đầu ra của đào tạo. Thông qua đào tạo, sự chênh lệch giữa tầng lớp trí thức và nông dân trong xã hội ngày một thu hẹp lại. Mặt khác, TDCC sẽ giúp giải quyết được vấn đề việc làm trong xã hội, tỷ lệ thất nghiệp giảm, kéo theo các tệ nạn xã hội cũng sẽ giảm đáng kể. Đồng thời, nhờ có việc làm đời sống của người dân sẽ được cải thiện hơn rất nhiều. TDCC sẽ góp phần vào việc xây dựng một xã hội giàu đẹp, văn minh. b. Vai trò đối với tổ chức TDCC được xem là điều kiện tiên quyết cho sự thắng lợi của bất kỳ tổ chức nào, bởi vì mọi hoạt động là do con người thực hiện và con người chỉ có thể hoàn thành được mục tiêu của tổ chức khi đáp ứng được nhu cầu công việc. TDCC thành công giúp cho tổ chức tránh được những rủi ro như: Tuyển lại, tuyển mới, sa thải,… TDCC thành công góp phần thúc đẩy văn hóa của tổ chức ngày càng lành 10
mạnh. Hoạt động tuyển dụng tốt thì tổ chức sẽ có một đội ngũ công chức có trình độ, kinh nghiệm giúp tổ chức tồn tại, phát triển và có tính cạnh tranh cao. Ngược lại có thể dẫn đến suy yếu làm cho hiệu quả làm việc kém, lãng phí nguồn lực. c. Vai trò đối với bản thân công chức TDCC giúp họ có thể lựa chọn công việc phù hợp với trình độ chuyên môn của mình, đồng thời thông qua TDCC họ có cơ hội được thăng tiến, cơ hội được khẳng định mình ở một vị trí khác,…Thông qua tuyển dụng, họ được đánh giá đúng năng lực trình độ, được bố trí vào vị trí công việc phù hợp với khả năng và nguyện vọng của mình,…cũng nhờ đó họ đóng góp nhiều hơn cho cơ quan, tổ chức. 1.2.2. Vai trò của tuyển dụng công chức cấp xã a. Đối với cơ quan hành chính cấp xã Tuyển dụng có vai trò quan trọng, đặc biệt là tuyển dụng công chức cấp xã. Vì tuyển dụng không những phải đảm bảo đủ số lượng, chất lượng nhân sự mà nhân sự đó còn phải phù hợp với tình hình của từng địa phương cụ thể. Xuất phát từ đặc thù cấp xã là đơn vị hành chính nhà nước nhỏ nhất ở địa phương, nên đây là cơ quan gần dân nhất, mọi nhu cầu của người dân đều gắn liền trực tiếp với cơ quan hành chính cấp xã. Cho nên công chức xã vừa phải là người am hiểu đời sống, nguyện vọng của người dân địa phương vừa phải có khả năng giải quyết công việc kịp thời, nhanh chóng. Khi tuyển dụng đúng người đúng việc sẽ làm cho khâu bố trí, tiếp nhận công việc nhanh gọn hơn. Các công chức giải quyết công việc tốt hơn, từ đó dễ dàng cụ thể hóa và nhanh chóng đưa các chủ trương, đường lối, chính sách cũng như sự lãnh đạo và quản lý của Đảng và Nhà nước trên mọi lĩnh vực vào thực hiện trong đời sống xã hội. Các công chức cấp xã là những người đại diện cho nhà nước trực tiếp phục vụ người dân. Thái độ, năng lực hoạt động của họ chính là hình ảnh của 11
nhà nước trong lòng dân. Nếu họ phục vụ tốt và để lại hình ảnh tốt sẽ đáp ứng được nguyện vọng và sự hài lòng của người dân với nhà nước từ đó góp phần nâng cao hiệu quả quản lý. Việc tuyển dụng công chức cấp xã không chỉ ảnh hưởng đến hoạt động của từng xã riêng lẻ mà còn ảnh hưởng sâu rộng đến sự phát triển chung của toàn xã hội. b. Đối với bản thân người có nguyện vọng thi tuyển công chức cấp xã Tuyển dụng công chức cấp xã là một cơ hội tìm kiếm việc làm của công dân, tất cả mọi người đều bình đẳng và có cơ hội ngang nhau để trở thành công chức, đóng góp tài năng, kiến thức của mình vào hoạt động quản lý nhà nước. Hoạt động tuyển dụng thúc đẩy các ứng viên có nguyện vọng thi tuyển phải cố gắng phấn đấu, rèn luyện bản thân, nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ để có thể trở thành công chức. 1.3. Nguyên tắc tuyển dụng Nguyên tắc tuyển dụng được hiểu là những tư tưởng chỉ đạo đóng vai trò xuyên suốt trong quá trình tuyển dụng. Các cơ quan khi tiến hành tuyển dụng công chức đều phải tuân theo những nguyên tắc đã được định trước. Những nguyên tắc này chi phối và trực tiếp ảnh hưởng đến kết quả của công tác tuyển dụng. Theo điều 38, Luật cán bộ công chức năm 2008, có quy định một số nguyên tắc trong tuyển dụng công chức như sau: [4;Tr.11] Bảo đảm công khai, minh bạch, khách quan và đúng pháp luật; Tuyển chọn đúng người đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ và vị trí việc làm; Bảo đảm tính cạnh tranh; Ưu tiên tuyển chọn người có tài năng, người có công với nước, người dân tộc thiểu số; Các cơ quan hành chính nhà nước cấp xã cũng tuân theo các nguyên tắc trên khi tuyển dụng. 12
1.3.1. Nguyên tắc công khai, minh bạch, khách quan và đúng pháp luật Đây là một trong những nguyên tắc quan trọng và phổ biến hiện nay, nó được sử dụng trong nhiều hoạt động của nước ta. Nguyên tắc này thể hiện bản chất của nhà nước ta là nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, của dân, do dân và vì dân. Chính vì vậy trong tuyển dụng cũng cần phải thực hiện tốt nguyên tắc này. Trước hết, công khai là cho mọi người biết, không che giấu. Công khai trong tuyển dụng nghĩa là các thông tin về nhu cầu, vị trí cần tuyển, số lượng, điều kiện dự tuyển, yêu cầu năng lực, thời gian, địa điểm thi tuyển,...đều phải được thông báo công khai, rõ ràng đến công dân, đảm bảo mọi người dân có nhu cầu tuyển dụng đều được biết để đăng ký dự tuyển. Minh bạch nghĩa là trong các khâu của quá trình tuyển dụng đều phải có sự giám sát chặt chẽ của các bộ phận chuyên trách, đảm bảo không có sự gian lận trong thi tuyển hay xét tuyển. Khách quan là phải đảm bảo việc chọn các ứng viên phải dựa trên năng lực thực sự của họ, dựa trên kết quả bài thi, kết quả phỏng vấn,… tránh tình trạng nể nang vì quen biết hoặc vì các yếu tố khác làm sai lệch kết quả thi tuyển. Cuối cùng, đúng pháp luật là tất cả các khâu trong quy trình tuyển dụng đều phải thực hiện theo đúng các quy định của pháp luật. 1.3.2. Tuyển dụng theo nhu cầu thực tiễn, vị trí công tác và chỉ tiêu biên chế Đây là nguyên tắc quan trọng hàng đầu đối với mọi tổ chức khi thực hiện công tác tuyển dụng nhân lực. Nó biểu hiện ở việc chọn đúng người, và người đó phải phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ và vị trí việc làm. Trong quản lý nhân lực, nguyên tắc này đòi hỏi tuyển dụng phải đúng người, đúng việc, hay có việc mới cần người, tùy việc mà chọn người. Trong cơ quan khi xuất hiện nhu cầu tuyển người thì việc trước tiên là phải xác định xem: Những vị trí nào 13