Khóa luận tốt nghiệp Tài chính ngân hàng: Tác động của cấu trúc sở hữu đến kết quả hoạt động của các Ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:108

Thêm vào BST

Báo xấu

8
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của bài nghiên cứu "Tác động của cấu trúc sở hữu đến kết quả hoạt động của các Ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam" nhằm xác định ảnh hưởng của cấu trúc sở hữu lên kết quả hoạt động của các ngân hàng thương mại tại Việt Nam từ đó đưa ra các khuyến nghị điều chỉnh cấu trúc sở hữu của NHTM. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Khóa luận tốt nghiệp Tài chính ngân hàng: Tác động của cấu trúc sở hữu đến kết quả hoạt động của các Ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam

NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH ------------------------------------- ĐỖ MINH TUẤN TÁC ĐỘNG CỦA CẤU TRÖC SỞ HỮU ĐẾN KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT NAM KHÓA LUẬN CHUYÊN NGÀNH: TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG MÃ SỐ: 7340201 TP. HỒ CHÍ MINH, 2018
NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH ------------------------------------- ĐỖ MINH TUẤN TÁC ĐỘNG CỦA CẤU TRÖC SỞ HỮU ĐẾN KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT NAM KHÓA LUẬN CHUYÊN NGÀNH: TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG MÃ SỐ: 7340201 TP. HỒ CHÍ MINH, 2018
NHẬN XÉT CỦA NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHÓA LUẬN ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ Tp. HCM, ngày …… tháng …… năm 20… Ngƣời hƣớng dẫn khoa học
NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG XÉT DUYỆT ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ Tp. HCM, ngày …… tháng …… năm 201… Chủ tịch Hội đồng xét duyệt ii
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn “Tác động của cấu trúc sở hữu đến kết quả hoạt động của các Ngân hàng Thƣơng mại cổ phần Việt Nam” là công trình do tôi nghiên cứu thức hiện dƣới sự hƣớng dẫn của TS. Nguyễn Trần Phúc. Các số liệu trong luận văn đƣợc thu thập và có nguồn gốc trung thực. Kết quả nghiên cứu trong luận văn chƣa đƣợc trình bày hay công bố ở bất kỳ công trỳ nghiên cứu nào khác. Thành phố Hồ Chí Minh, ngày tháng năm 2018 Tác giả Đỗ Minh Tuấn iii
LỜI CẢM ƠN Luận văn là công trình nghiên cứu nghiêm túc của sinh viên trong 3 tháng thực hiện. Trƣớc hết, em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến Giảng viên hƣớng dẫn khoa học là TS. Nguyễn Trần Phúc đã trực tiếp hƣớng dẫn và động viên nghiên cứu trong suốt thời gian nghiên cứu. Bên cạnh đó, em cũng xin gửi lời tri ân đến các Thầy, Cô của trƣờng Đại Học Ngân Hàng TP.HCM đã nhiệt tình giúp đỡ trong thời gian học tập và nghiên cứu. Thành phố Hồ Chí Minh, ngày tháng năm 2018 Tác giả Đỗ Minh Tuấn iv
ABSTRACT Currently Vietnam has not much researches on the impact of ownership structure on the operating performance of the joint-stock commercial banks. These international experiences can not be directly applied to Vietnam. Therefore, the study of the impact of ownership structure on the performance of the commercial banks Vietnam based on empirical studies of other countries with similar characteristics, which contribute as experimental evidence, it is essential to make policy recommendations to guide and adjust the ownership structure accordingly. So the authors decided to implement the project "The impact of ownership structure on operation performance of joint-stock commercial banks in Vietnam." The objective of this study is to determine the influence of ownership structure on the performance of the commercial banks in Vietnam from which make recommendations to adjust the structure of commercial banks' ownership. Research has done studying theoretical foundations, definitions, the empirical studies in other countries as well as empirical researches in Vietnam to indicate the research gap for thesis to steer towards implementation. Besides, the studying helps author to form analysis framework and research model for thesis topics. Next, the thesis has a system of basic definitions of profitability ratios, ownership structure, theories related to the ownership structure and performance as well as analysis of the impact the ownership structure to profitability ratio in commercial banks. The brief survey of previous empirical studies in the world and in Vietnam on the impact of ownership structure on profitability ratio in commercial banks help identify research model, determine the composition of ownership. In chapter 3, the thesis introduces research methods to the problem of understanding the impact of ownership structure on the results of operations of commercial banks in Vietnam in the period 2009-2016 by identifying the research hypothesis, data, models and variables in the model study. It also presents the research facility to continue in chapter 4 which performs quantitative research, tests v
disabilities of the model and fix them. Here, the author gives an overview of the data, the study variables used in the model. From there, the author makes hypotheses about the expected trend of variables’ impacts on the profitability ratio of commercial banks in Vietnam. In addition, Chapter 3 also presents an overview of the FEM method, the REM and the Hausman test for selecting research model. Chapter 4 is the quantitative analysis steps, including the implementation of regression models’ profitability ratio through variables describing the structure of ownership and controlling variables; implementation of accreditation; overcome the shortcomings of the model obtained by methods PCSE. Finally discuss the results obtained from quantitative models. The study in chapter 4 uses tools of quantitative analysis on the panel data to study the impact of ownership structure on performance of commercial banks in Vietnam with ownership structure analyzed under the angle concentration of ownership and mixed ownership. Regression models obtained from FEM methods have autocorrelation phenomenon and heteroskedasticity. Later that, using regression methods PCSE - FEM for handling disability model to model and obtain the results of the model discussing the impact of ownership structure to performance. The results show that total percentage of ownership of the 5 largest shareholders have negative effects on ROAA and ROAE, state ownership negatively affect ROAA and has no impact on ROAE, foreign ownership has positive relationship with ROAA and while has no impact on ROAE. For controlling variables, total assets and growth equity positively affect ROAA, debt/total assets ratio and loans/deposits ratio have no impact on the ROAA. This is the basis for proposing solutions on the ownership structure in order to improve performance of commercial banks in Vietnam. The study aims to determine the impact of ownership structure on performance of commercial banks in Vietnam. It is performed by quantitative methods combining with qualitative research methods through descriptive statistics to generalize research data. vi
Results of quantitative analysis has shown that the main factor in the pattern of ownership structure and in addition to factors such as total assets, equity growth can explain about 65% of the variation ROAA and about 70% and the volatility of ROAE of commercial banks in Vietnam in the period 2009 - 2016. Particularly, the concentrated ownership has negative impact on ROAA and ROAE; mixed ownership with the two important components which are state ownership and foreign ownership, state ownership has negative effect on ROAA while foreign ownership has positive relationship with ROAA but both components have no impact on ROAE. Besides, characteristic factors of bank such as total assets, the ratio of equity growth showed positive relationship with profitability ratio. Findings are conformable with the hypothesis H1.1, H1.2, H2.1, H3.1. H1.1: Ownership ratio of 5 biggest shareholders group has negative effect on ROAA. H1.2: Ownership ratio of 5 biggest shareholders group has negative effect on ROEA. H2.1: State ownership has negative effect on ROAA. H3.1: Foreign ownership has positive effect on ROAA. The research results on the impact of concentrated ownership on performance is in accordance with the study of Kiruri (2013), Lin and Zhang (2009), but in contrast to the findings of Nguyen Hong Son et al (2013). Besides, the research results of the author are consistent with previous studies about the impact of foreign ownership and state ownership on operation performance of commercial banks. In the ownership structure of banks, state ownership and foreign ownership are the the most fundamental components, reflecting old – new reality, subsidized - open, conservative - integration trend of commercial banks in Vietnam today. Quantitative analysis results indicate that foreign ownership has a positive impact vii
and a stronger impact than the impact of state ownership component on performance measured by ROAA. MỤC LỤC Trang LỜI CAM ĐOAN LỜI CẢM ƠN DANH MỤC BẢNG DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT MỤC LỤC CHƢƠNG 1. GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI ............................................................................ 1 1.1. Tính cấp thiết của đề tài ...................................................................1 1.2. Mục tiêu nghiên cứu ........................................................................3 1.2.1. Mục tiêu tổng quát .......................................................................3 1.2.2. Mục tiêu cụ thể ............................................................................3 1.3. Câu hỏi nghiên cứu ..........................................................................3 1.4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu....................................................3 1.5. Phƣơng pháp nghiên cứu .................................................................4 1.5.1. Phƣơng pháp nghiên cứu .............................................................4 1.5.2. Dữ liệu nghiên cứu ......................................................................5 1.6. Đóng góp của đề tài .........................................................................5 1.7. Bố cục của Bài luận văn ...................................................................5 CHƢƠNG 2. TỔNG QUAN LÝ THUYẾT VÀ CÁC NGHIÊN CỨU TRƢỚC ....... 6 2.1. Tổng quan về ngân hàng thƣơng mại ...............................................6 2.1.1. Khái niệm và phân loại Ngân hàng thƣơng mại ..........................6 2.1.1.1. Khái niệm .............................................................................6 2.1.1.2. Phân loại ...............................................................................7 2.2. Khái niệm về kết quả hoạt động ......................................................7 2.2.1. Khái niệm.....................................................................................7 2.2.2. Các chỉ tiêu đo lƣờng kết quả hoạt động .....................................8 2.2.2.1. Tỷ suất sinh lời trên tổng tài sản (Return On total Asset – ROA) ..............................................................................................8 viii
2.2.2.2. Tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu (Return on Equity – ROE) ..............................................................................................9 2.3. Tác động của cấu trúc sở hữu đến kết quả hoạt động tại các ngân hàng thƣơng mại ....................................................................................................10 2.3.1. Lý thuyết đại diện (Agency Theory) .........................................10 2.3.2. Lý thuyết tài sản (Property rights theory) ..................................11 2.4. Các nghiên cứu về cấu trúc sở hữu tác động đến kết quả hoạt động của ngân hàng thƣơng mại ....................................................................................12 2.4.1. Các nghiên cứu nƣớc ngoài .......................................................12 2.4.2. Các nghiên cứu tại Việt Nam ....................................................17 2.5. Khoảng trống nghiên cứu ...............................................................22 CHƢƠNG 3. PHƢƠNG PHÁP VÀ DỮ LIỆU NGHIÊN CỨU ............................... 24 3.1. Cơ sở dữ liệu và phƣơng pháp định lƣợng.....................................24 3.1.1. Dữ liệu nghiên cứu ....................................................................24 3.1.2. Các biến số trong mô hình .........................................................25 3.1.3. Mô hình nghiên cứu ...................................................................26 3.1.4. Các giả thuyết nghiên cứu .........................................................26 3.2. Phƣơng pháp nghiên cứu ...............................................................28 3.2.1. Dữ liệu bảng ..............................................................................28 3.2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu trên dữ liệu bảng ...............................28 3.2.2.1. Mô hình tác động cố định (Fixed Effect Model – FEM)....29 3.2.2.2. Mô hình tác động ngẫu nhiên (Random Effect Model – REM) ............................................................................................29 3.2.2.3. Kiểm định Hausman ...........................................................30 CHƢƠNG 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ................................... 32 4.1. Thống kê mô tả dữ liệu nghiên cứu: ..............................................32 4.2. Kết quả kiểm định giả thuyết nghiên cứu: .....................................33 4.2.1. Kiểm định Hausman lựa chọn mô hình hồi quy: .......................33 4.2.2. Kết quả hồi quy nghiên cứu tác động của mức độ tập trung sở hữu đến kết quả hoạt động của các NHTMCP Việt Nam: ................................34 4.2.2.1. Kết quả hồi quy bằng FEM – cố định theo đối tƣợng và cố định theo thời gian: .......................................................................................34 4.2.2.2. Lựa chọn mô hình hồi quy:.................................................36 4.2.3. Kết quả hồi quy nghiên cứu tác động của sở hữu hỗn hợp đến kết quả hoạt động của các NHTMCP Việt Nam: ..............................................37 ix
4.2.3.1. Kết quả hồi quy bằng FEM – cố định theo đối tƣợng và cố định theo thời gian: .......................................................................................37 4.2.3.2. Lựa chọn mô hình hồi quy:.................................................38 4.2.4. Kiểm định mô hình hồi quy: ......................................................39 4.2.4.1. Kiểm định hiện tƣợng đa cộng tuyến: ................................39 4.2.4.2. Kiểm định hiện tƣợng phƣơng sai sai số thay đổi: .............40 4.2.4.3. Kiểm định hiện tƣợng tự tƣơng quan phần dƣ: ..................40 4.2.5. Khắc phục khuyết điểm của các mô hình hồi quy: ....................41 4.3. Thảo luận kết quả nghiên cứu: .......................................................45 CHƢƠNG 5. KẾT LUẬN VÀ GIẢI PHẤP VỀ CẦU TRÚC SỞ HỮU NHẰM NÂNG CAO KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT NAM .................................................................................................. 50 5.1. Kết luận ..........................................................................................50 5.2. Giải pháp về cấu trúc sở hữu nhằm nâng cao kết quả hoạt động tại các NHTMCP Việt Nam .......................................................................................51 5.2.1. Nhóm giải pháp đối với cơ quan quản lý ..................................51 5.2.1.1. Kiểm soát chặt chẽ mức độ tập trung sở hữu tại các NHTMCP Việt Nam .....................................................................................51 5.2.1.2. Giảm dần tỷ lệ sở hữu nhà nƣớc tại các NHTMCP Việt nam ............................................................................................52 5.2.1.3. Gia tăng tỷ lệ sở hữu nƣớc ngoài tại các NHTMCP Việt Nam ............................................................................................52 5.2.2. Nhóm giải pháp đối với các NHTMCP Việt Nam ....................53 5.2.2.1. Tự giám sát cấu trúc sở hữu tại các NHTMCP ..................53 5.2.2.2. Gia tăng tổng tài sản ngân hàng .........................................54 5.2.2.3. Gia tăng tỷ lệ tăng trƣởng vốn chủ sở hữu .........................55 5.2.2.4. Hạn chế sử dụng đòn bẩy tài chính.....................................55 5.2.2.5. Kiểm soát tỷ lệ cho vay trên tổng tiền gửi theo hƣớng giảm dần ............................................................................................56 5.3. Hạn chế của đề tài gợi ý hƣớng nghiên cứu tiếp theo ....................56 x
DANH MỤC BẢNG Bảng 2-1: Bảng tóm tắt kết quả nghiên cứu. ............................................................. 21 Bảng 3-1: Ý nghĩa và đơn vị tính các biến trong mô hình nghiên cứu. ................... 25 Bảng 3-2: Kỳ vọng dấu xu hƣớng tác động của cấu trúc sở hữu đến tỷ suất sinh lời tại các NHTMCP Việt Nam. .................................................................................. 27 Bảng 4-1: Ý nghĩa và đơn vị tính các biến trong mô hình nghiên cứu. ................... 32 Bảng 4-2: Kết quả kiểm định Hausman cho mô hình sự tác động của sở hữu tập trung đến kết quả hoạt động. ................................................................................ 33 Bảng 4-3: Kết quả kiểm định Hausman cho mô hình sự tác động của sở hữu hỗn hợp đến kết quả hoạt động. .................................................................................. 34 Bảng 4-4: Kết quả hồi quy về tác động của mức độ tập trung sở hữu đến tỷ suất sinh lợi bằng FEM – cố định theo đối tƣợng. .................................................... 35 Bảng 4-5: Kết quả hồi quy về tác động của mức độ tập trung sở hữu đến tỷ suất sinh lợi bằng FEM – cố định theo thời gian....................................................... 36 Bảng 4-6: Kết quả hồi quy nghiên cứu tác động của sự hỗn hợp sở hữu đến kết quả hoạt động bằng FEM – cố định theo đối tƣợng. ................................................ 37 Bảng 4-7: Kết quả hồi quy nghiên cứu tác động của sự hỗn hợp sở hữu đến kết quả hoạt động bằng FEM – cố định theo thời gian. .................................................. 38 Bảng 4-8: Giá trị hệ số xác định R2 hiệu chỉnh của các mô hình hồi quy mỗi biến độc lập theo các biến độc lập còn lại. ................................................................. 39 Bảng 4-9: Kết quả kiểm định Breusch – Pagan – Godfrey cho các mô hình hồi quy (4.1), (4.2). .............................................................................................................. 40 Bảng 4-10: Kết quả kiểm định Breusch – Pagan – Godfrey cho mô hình hồi quy (4.3). ........................................................................................................................ 40 xi
Bảng 4-11: Kết quả kiểm định tự tƣơng quan phần dƣ Breusch – Godfrey cho mô hình hồi quy (4.1), (4.2) theo biến trễ 1, 2 kỳ. ...................................................... 41 Bảng 4-12: Kết quả kiểm định tự tƣơng quan phần dƣ Breusch – Godfrey cho mô hình hồi quy (4.3) theo biến trễ 1, 2 kỳ. ............................................................... 41 Bảng 4-13: Kết quả hồi quy bằng PCSE cho mô hình (4.1), (4.2). .......................... 42 Bảng 4-14: Kết quả hồi quy bằng PCSE cho mô hình (4.3). .................................... 43 xii
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ACB Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Á Châu BIDV Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Đầu tƣ và Phát triển Việt Nam PCSE Panel corrected standard error (sai số chuẩn điều chỉnh trong dữ liệu bảng) Eximbank Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Xuất Nhập Khẩu Việt Nam FEM Fixed Effects Model (Mô hình các ảnh hƣởng cố định) MB Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Quân đội NVB Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Quốc dân NHNN Ngân hàng Nhà nƣớc NHTM Ngân hàng thƣơng mại NHTMCP Ngân hàng thƣơng mại cổ phần OLS Odinary Least Squares (Bình phƣơng bé nhất thông thƣờng) REM Random Effects Model (Mô hình các ảnh hƣởng ngẫu nhiên) ROA Return on total Asset (Tỷ suất sinh lời trên tổng tài sản) ROAA Return on Average Asset (Tỷ suất sinh lời trên tổng tài sản bình quân) ROAE Return on Average Equity (Tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu bình quân) ROE Return on Equity (Tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu) Sacombank Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Sài Gòn Thƣơng Tín TPHCM Thành phố Hồ Chí Minh Vietcombank Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Ngoại Thƣơng Việt Nam Vietinbank Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Công Thƣơng Việt Nam xiii
CHƢƠNG 1. GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI 1.1. Tính cấp thiết của đề tài Trải qua hơn 30 năm cải cách kinh tế, hệ thống ngân hàng Việt Nam đã có những bƣớc phát triển rõ rệt cả về quy mô lẫn chất lƣợng hoạt động, một trong những điểm nổi bật trong thời gian qua của hệ thống ngân hàng đó chính là sự đa dạng hóa trong cấu trúc sở hữu. Các tổ chức tín dụng Việt Nam từ một hệ thống ngân hàng chủ yếu phục vụ mục tiêu kế hoạch của Nhà nƣớc đã trở thành một hệ thống hoạt động dựa trên nguyên tắc thị trƣờng với nhiều loại hình cơ cấu sở hữu. Sự đa dạng về cấu trúc sở hữu đã tạo nên sự phát triển tích cực trong hệ thống ngân hàng trong những năm qua. Tuy đã có nhiều sự chuyển biến trong việc đa dạng hóa cấu trúc sở hữu các ngân hàng thƣơng mại tại Việt Nam, sự tác động của sở hữu Nhà nƣớc trong hệ thống ngân hàng vẫn còn mạnh mẽ. Khi việc thành lập ngân hàng đƣợc thực thi, mỗi ngân hàng quốc doanh đều phải có ngƣời đại diện từ phía Nhà nƣớc. Ngay cả đối với các ngân hàng thƣơng mại không do nhà nƣớc nắm giữ cổ phần hoặc không nắm giữ cổ phần chi phối thì việc bổ nhiệm Tổng Giám Đốc vẫn phải cần đƣợc sự thông qua của Thống đốc NHNN. Sự hiện diện của Nhà nƣớc trong hệ thống ngân hàng chủ yếu nhằm mục đích hạn chế những hoạt động vƣợt ra ngoài khuôn khổ pháp lý, hoạt động không theo chủ trƣơng chung của nhà nƣớc và những yếu kém ban đầu về tài chính cũng nhƣ nhân sự của các ngân hàng cổ phần mới thành lập. Sự thận trọng này trong bối cảnh hệ thống ngân hàng đang có nhiều sự chuyển biến là phù hợp, nhƣng cũng sẽ ảnh hƣởng đến chính sách điều hành của các ngân hàng thƣơng mại. Đối với việc sở hữu tƣ nhân, cũng đã thể hiện đƣợc nhiều sự chuyển biến trong hệ thống ngân hàng. Sự cạnh tranh về giá cả, chất lƣợng dịch vụ cũng nhƣ sản phẩm mới đã mang lại nhiều lợi ích cho khách hàng. Bên cạnh đó việc góp vốn từ các tổ chức nƣớc ngoài cũng góp phần cải thiện chất lƣợng quản trị đối với các ngân hàng thƣơng mại cổ phần nói riêng và toàn hệ thống ngân hàng nói chung. 1
Theo một số nghiên cứu về vai trò sở hữu Nhà nƣớc tại nhiều quốc gia trên thế giới, sở hữu Nhà nƣớc có xu hƣớng làm giảm hiệu quả hoạt động, gia tăng nguy cơ rủi ro (Claessens và cộng sự (2001), Micco và cộng sự (2004)). Nghiên cứu của Sun & Tong (200) cũng kết luận rằng sở hữu nhà nƣớc có tác động tiêu cực đến hiệu suất doanh nghiệp ở Trung Quốc. Theo thực tế tại Việt Nam, nghiên cứu của Nguyễn Hồng Sơn và cộng sự (2013) cũng cho thấy đƣợc những tác động tiêu cực của sở hữu Nhà nƣớc tại các ngân hàng, tăng trƣởng tín dụng nóng làm gia tăng nợ xấu do phân bổ tín dụng chƣa hiệu quả… đã làm kết quả hoạt động của hệ thống ngân hàng bị ảnh hƣởng. Trong khi đó, kết quả nghiên cứu của Claessens và Djankov (1998) lại cho thấy sở hữu bởi nhà đầu tƣ chiến lƣợc nƣớc ngoài có ảnh hƣởng mạnh đến khả năng sinh lời. Vậy câu hỏi đặt ra là cấu trúc sở hữu sẽ có sự tác động nhƣ thế nào đến kết quả hoạt động của các ngân hàng? Cụ thể là các NHTMCP Việt Nam. Vậy vấn đề này đặt ra yêu cầu phải làm rõ tác động của cấu trúc vốn lên kết quả hoạt động của các ngân hàng thƣơng mại, so sánh vai trò sở hữu nhà nƣớc, sở hữu nƣớc ngoài, sự tập trung sở hữu trong hệ thống ngân hàng Việt Nam hiện nay. Đồng thời việc tiến hành tái cơ cấu, đặc biệt là về cấu trúc sở hữu tại các ngân hàng thƣơng mại cổ phần nhà nƣớc là một trong những nhiệm vụ cấp thiết, để từ đó nâng cao tính an toàn, minh bạch, hiệu quả của hệ thống ngân hàng. Tại Việt Nam, hiện chƣa có nhiều nghiên cứu về sự tác động của cấu trúc sở hữu đến kết quả hoạt động của các ngân hàng thƣơng mại cổ phần. Những kinh nghiệm quốc tế chƣa thể áp dụng trực tiếp cho Việt Nam. Do đó, việc nghiên cứu sự tác động của cấu trúc sở hữu lên kết quả hoạt động của các NHTMCP Việt Nam dựa trên các nghiên cứu thực nghiệm của các quốc gia khác có các đặc điểm tƣơng đồng, từ đó đóng góp làm bằng chứng thực nghiệm, đƣa ra các đề xuất chính sách để định hƣớng, điều chỉnh cấu trúc sở hữu cho phù hợp là rất cần thiết. Vì vậy tác giả quyết định thực hiện đề tài “Tác động của cấu trúc sở hữu đến kết quả hoạt động của các ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam”. 2
1.2. Mục tiêu nghiên cứu 1.2.1. Mục tiêu tổng quát Mục tiêu của bài nghiên cứu này nhằm xác định ảnh hƣởng của cấu trúc sở hữu lên kết quả hoạt động của các ngân hàng thƣơng mại tại Việt Nam từ đó đƣa ra các khuyến nghị điều chỉnh cấu trúc sở hữu của NHTM. 1.2.2. Mục tiêu cụ thể - Phân tích mối liên hệ giữa cấu trúc sở hữu và hiệu quả hoạt động ngân hàng tại các NHTM về mặt định lƣợng. - Đề xuất những khuyến nghị nhằm định hƣớng điều chỉnh cấu trúc sở hữu tại các NHTM. 1.3. Câu hỏi nghiên cứu Để thực hiện mục tiêu nghiên cứu chính của đề tài, bài luận văn thực hiện việc trả lời câu hỏi nghiên cứu chính sau: Câu hỏi 1: Cấu trúc vốn sở hữu có sự tham gia nước ngoài tác động thế nào đến kết quả hoạt động của ngân hàng thương mại Việt Nam? Câu hỏi 2: Cấu trúc vốn sở hữu nhà nước có đóng vai trò tác động thế nào đến kết quả hoạt động của ngân hàng thương mại Việt Nam? Câu hỏi 3: Sự sở hữu tập trung tác động thế nào đến kết quả hoạt động của ngân hàng thương mại Việt Nam? 1.4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: Đối tƣợng nghiên cứu chính của luận văn chính là tác động của cấu trúc sở hữu đến kết quả hoạt động của các NHTM cổ phần Việt Nam. Phạm vi về thời gian: tác động của cấu trúc sở hữu đến kết quả hoạt động của các NHTMCP Việt Nam giai đoạn từ năm 2009 đến 2016. Phạm vi về không gian: Bài luận văn sử dụng dữ liệu của 20 NHTM tại Việt Nam. Với tiêu chuẩn lọc mẫu là ngân hàng hoạt động liên tục, loại bỏ các ngân hàng đã bị mua lại, đã sáp nhập vào ngân hàng khác nhằm đảm bảo độ tin cậy của 3
sử dụng tính toán biến đại diện. Các ngân hàng đƣợc lựa chọn bao gồm ngân hàng 100% vốn nhà nƣớc, ngân hàng do nhà nƣớc sở hữu chi phối (trên 50%), ngân hàng thƣơng mại cổ phần và các ngân hàng có sở hữu nƣớc ngoài. Nhìn chung, với quy mô mẫu là 20 ngân hàng là đủ để làm mẫu đại diện cho tổng thể các NHTMCP trong nƣớc hiện nay. 1.5. Phƣơng pháp nghiên cứu 1.5.1. Phƣơng pháp nghiên cứu Luận văn chủ yếu sử dụng phƣơng pháp nghiên cứu định lƣợng, kết hợp phƣơng pháp nghiên cứu định tính thông qua thống kê mô tả để khái quát đƣợc dữ liệu nghiên cứu. Với các mục tiêu đã đƣợc trình bày của luận văn, các phƣơng pháp đƣợc sử dụng với những nội dung cụ thể nhƣ sau: - Phương pháp thống kê, phân tích, tổng hợp: Sau khi thu thập đƣợc dữ liệu thứ cấp về cơ cấu sở hữu của các NHTM, các chỉ tiêu tài chính phản ánh kết quả hoạt động, dữ liệu sẽ đƣợc tổng hợp vào các bảng tính Excel để thống kê, so sánh giữa các ngân hàng để đƣa ra đƣợc cái nhìn tổng quát phục vụ cho mục tiêu của luận văn. - Phương pháp hồi quy kinh tế lượng theo mô hình dữ liệu bảng: Sau khi thu thập đƣợc hệ thống cở sở lý thuyết, tổng hợp các nghiên cứu thực nghiệm và thống kê mô tả. Luận văn sử dụng mô hình tác động cố định FEM cho dữ liệu bảng đã đƣợc tổng hợp trên Excel thông qua phần mềm Eviews 8 để kiểm chứng sự tác động của sở hữu nhà nƣớc, sở hữu nƣớc ngoài, sở hữu tập trung lên hiệu quả hoạt động của các NHTM Việt Nam thông qua các chỉ tiêu phản ánh kết quả hoạt động của ngân hàng (ROA, ROE), sau đó luận văn kiểm định khuyết tật của mô hình nhƣ: đa cộng tuyến, phƣơng sai sai số thay đổi, tự tƣơng quan phần dƣ. Cuối cùng, bài nghiên cứu sẽ sử dụng phƣơng pháp hồi quy PCSE để khắc phục các khuyết tật của mô hình. Các phƣơng pháp hồi quy theo dữ liệu bảng đƣợc để cập sẽ đƣợc trình bày cụ thể hơn tại Chƣơng 3 của bài nghiên cứu. 4
1.5.2. Dữ liệu nghiên cứu Tác giả sử dụng nguồn dữ liệu thứ cấp của 20 NHTM CP tại Việt Nam thu thập từ năm 2009 – 2016. - Nguồn dữ liệu thứ cấp phản ánh kết quả kinh doanh, các chỉ số tài chính và các chỉ tiêu trên bảng cân đối kế toán sẽ đƣợc tác giá thu thập từ nguồn cung cấp số liệu Tổng cục thống kê, Ngân hàng Nhà nƣớc, Ngân hàng Thế giới, Báo cáo tài chính, Báo cáo thƣờng niên, Biên bản họp đại hội cổ đông…. - Các thông tin về cơ cấu sở hữu của các NHTMCP Việt luận văn sẽ khai thác dữ liệu chủ yếu từ các Báo cáo thƣờng niên, Báo cáo tài chính đã kiểm toán của các ngân hàng. 1.6. Đóng góp của đề tài Về mặt lý luận, đề tài khái quát một cách hệ thống các vấn đề liên quan đến mối liên hệ giữa cấu trúc sở hữu và kết quả hoạt động của các NHTM. Về mặt thực tiễn, đề tài đóng góp bằng chứng thực nghiệm trong nghiên cứu tác động của cấu trúc sở hữu đến kết quả hoạt động của các NHTMCP Việt Nam, đƣa ra khuyến nghị điều chỉnh cấu trúc sở hữu tại các NHTM. 1.7. Bố cục của Bài luận văn Bài luận văn đƣợc cấu trúc thành 5 chƣơng nhƣ sau: CHƢƠNG 1: Giới thiệu khái quát về tầm quan trọng và sự cần thiết nghiên cứu đề tài, nêu lên mục tiêu chung, mục tiêu cụ thể và nội dung nghiên cứu của đề tài. CHƢƠNG 2: Cơ sở lý luận về tác động của cấu trúc sở hữu đến kết quả hoạt động của các ngân hàng thương mại và tổng quan các nghiên cứu về tác động của cấu trúc sở hữu đến hiệu quả hoạt động. Thực trạng tác động của cấu trúc sở hữu đến kết quả hoạt động của các NHTM tại Việt Nam. 5