Khóa luận tốt nghiệp Tài chính Ngân hàng: Ứng dụng Stress Test để đo lường rủi ro thanh khoản tại ngân hàng thương mại cổ phần Quốc Dân Việt Nam

Chia sẻ: Elysanguyen12 Elysanguyen12 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:100

Thêm vào BST

Báo xấu

34
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là làm rõ những vấn đề liên quan đến Stress Test rủi ro thanh khoản và áp dụng vào thực tiễn để đo lường rủi ro thanh khoản tại Ngân hàng TMCP Quốc Dân Việt Nam từ đó đề ra giải pháp Ďể nâng cao chất lượng thanh khoản tại ngân hàng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Khóa luận tốt nghiệp Tài chính Ngân hàng: Ứng dụng Stress Test để đo lường rủi ro thanh khoản tại ngân hàng thương mại cổ phần Quốc Dân Việt Nam

ĐẠI HỌC HUẾ ƢỜN ĐẠ Ọ N Ế uế KHOA TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG ---------------- ếH ht Kin KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC ọc ỨNG DỤNG S ESS ES ĐỂ ĐO LƢỜNG RỦI RO THANH ại h KHOẢN TẠI NGÂN HÀNG ƢƠN MẠI CỔ PHẦN QUỐC DÂN VIỆT NAM gĐ TÔN NỮ HỒNG THANH ờn Trư KHÓA HỌC 2013 - 2017
ĐẠI HỌC HUẾ ƢỜN ĐẠ Ọ N Ế uế KHOA TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG ---------------- ếH ht Kin KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC ọc ỨNG DỤNG S ESS ES ĐỂ ĐO LƢỜNG RỦI RO THANH KHOẢN TẠI NGÂN HÀNG T ƢƠN MẠI CỔ PHẦN ại h QUỐC DÂN VIỆT NAM gĐ Sinh viên thực hiện: ản v n ƣớn d n Tôn Nữ Hồng Thanh ThS. Phạm Anh Thi Lớp 4 N Niên khóa: 2013 - 2017 ờn Trư Huế, t án 05 năm 201
TÓM TẮT NGHIÊN CỨU Vấn Ďề thanh khoản hiện nay Ďang là mối quan tâm hàng Ďầu Ďối với hệ uế thống Ngân hàng thƣơng mại và Ďóng một vai trò quan trọng Ďối với các ngân hàng ở Việt Nam. Tuy nhiên hoạt Ďộng thanh khoản là hoạt Ďộng chứa Ďựng rất nhiều rủi ếH ro. Rủi ro thanh khoản nếu xảy ra thì sẽ gây rất nhiều hậu quả nghiêm trọng Ďến hoạt Ďộng của các NHTM. Vì vậy, công tác phòng ngừa và Ďo lƣờng rủi ro thanh khoản là Ďặc biệt quan trọng trong hoạt Ďộng ngân hàng. ht Tác giả phân tích một cách toàn diện những nội dung lý thuyết liên quan Ďến vấn Ďề Stress Test rủi ro thanh khoản bao gồm các khái niệm, vai trò, phân loại và các bƣớc thực hiện. Tiếp Ďó tiến hành áp dụng cơ sở lý thuyết Ďó vào nghiên cứu Kin thực tế của ngân hàng thƣơng mại cổ phần Quốc Dân Việt Nam. Tác giả lựa chọn Ďối tƣợng thực hiện bài kiểm tra Stress Test rủi ro thanh khoản là ngân hàng TMCP Quốc Dân Việt Nam và tiến hành Ďo lƣờng trong giai Ďoạn 2010 – 2015. Từ Ďó xây dựng kịch bản dựa trên kịch bản rút tiền trong mô hình kiểm tra sức chịu Ďựng rủi ọc ro thanh khoản của Martin čihák năm 2007, một trong hai mô hình nghiên cứu của IMF và Ďƣa ra các giả Ďịnh Ďể phục vụ cho bài kiểm tra. Tác giả thu thập Ďầy Ďủ dữ ại h liệu và tiến hành áp dụng kịch bản của IMF vào Ďo lƣờng tác Ďộng của cú sốc thanh khoản tới ngân hàng cũng nhƣ xác Ďịnh số ngày ngân hàng có thể vƣợt qua cú sốc thanh khoản qua từng năm. gĐ Sau khi thu thập kết quả Ďo lƣờng, tác giả thực hiện bài kiểm tra tƣơng tự với ngân hàng TMCP Nam Á và ngân hàng TMCP Tiên Phong là 2 ngân hàng có quy mô, hoạt Ďộng tƣơng Ďƣơng với ngân hàng TMCP Quốc Dân Việt Nam. Từ Ďó có sự so sánh nhằm Ďƣa ra các nhận Ďịnh, Ďánh giá, thảo thuận kết quả nghiên cứu và ờn nhận xét một cách khách quan tình hình thanh khoản tại ngân hàng TMCP Quốc Dân Việt Nam giai Ďoạn 2010 - 2015. Đồng thời Ďề xuất các biện pháp mang tính Trư Ďịnh hƣớng trong tƣơng lại nhằm tăng cƣờng, nâng cao công tác phòng ngừa và quản trị rủi ro thanh khoản tại Ngân hàng
Với kiến thức còn hạn chế, chƣa có nhiều kinh nghiệm, cũng nhƣ hạn chế số liệu và thời gian nghiên cứu nên khóa luận chắc chắn có nhiều sai sót. Hi vọng sẽ nhận Ďƣợc nhiều ý kiến Ďóng góp từ phía thầy cô, bạn Ďọc Ďể bài nghiên cứu Ďƣợc uế hoàn thiện hơn. ếH ht Kin ọc ại h gĐ ờn Trư
LỜ ÁM ƠN Để hoàn thành bài khóa luận này. Trước hết, tôi xin chân thành gửi lời uế cám ơn đến ban lãnh đạo ngân hàng TMCP Quốc Dân – chi nhánh Huế đã tạo điều kiện cho tôi có được cơ hội thực tập ở đây, cám ơn các anh chị nhân viên ếH của ngân hàng đã tận tình giúp đỡ, chỉ bảo tôi trong suốt quá trình thực tập. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến quý thầy cô giáo khoa Tài Chính – Ngân Hàng, cũng như các thầy cô giáo khác đã truyền đạt kiến thức vô cùng quý ht giá trong suốt bốn năm học trên ghế nhà trường. Cám ơn các thầy cô đã không ngừng nghiên cứu và chia sẻ những kiến thức, kinh nghiệm để tôi có thể tự tin bước vào một môi trường học tập và rèn luyện mới, làm hành trang cho tương lai sau này. Kin Đặc biệt, tôi xin gửi lời cám ơn sâu sắc Cô giáo Thạc Sỹ Phạm Anh Thi đã nhiệt tình, tận tâm giúp đỡ, hướng dẫn tôi thực hiện và hoàn thành bài khóa luận này. ọc Sau cùng, tôi xin gửi lời cám ơn chân thành đến gia đình, bạn bè những người luôn ở bên giúp đỡ, động viên tôi giúp tôi có them những động lực để đạt ại h những kết quả tốt hơn. Trong bài luận văn này, mặc dù bản thân đã cố gắng, nỗ lực hết mình để giải quyết các yêu cầu và mục đích đặt ra . Tuy nhiên, do kiến thức và kinh gĐ nghiệm thực tế còn hạn chế nên không thể tránh khỏi những thiếu sót Rất mong nhận được sự chỉ bảo, bổ sung ý kiến đóng góp của quý thầy cô giáo để bài báo cao của tôi được hoàn thiện hơn. Tôi xin chân thành cám ơn! ờn Huế, tháng 04 năm 2017 Sinh viên Trư Tôn Nữ Hồng Thanh
MỤC LỤC PHẦN ĐẶT VẤN ĐỀ ............................................................................................1 uế 1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI .......................................................................................1 2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU ................................................................................2 ếH 3. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU ....................................................3 4. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .......................................................................3 5. KẾT CẤU ĐỀ TÀI ..............................................................................................4 PHẦN II: NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU .........................................5 ht ƢƠN 1 ỔNG QUAN VỀ ỨNG DỤNG CỦA STRESS TEST TRONG ĐO LƢỜNG RỦI RO THANH KHOẢN................................................................5 Kin 1.1. Một số khái niệm cơ bản về rủi ro thanh khoản và thực trạng rủi ro thanh khoản trong hệ thống NHTM Việt Nam hiện nay................................................5 1.1.1. Rủi ro thanh khoản .................................................................................................. 5 1.1.1.1.Khái niệm thanh khoản ........................................................................5 ọc 1.1.1.2.Rủi ro thanh khoản ...............................................................................8 1.1.1.3.Các nguyên nhân dẫn Ďến thanh khoản có vấn Ďề ...............................9 ại h 1.1.2. Rủi ro thanh khoản trong hệ thống NHTM Việt Nam hiện nay ....................... 10 1.1.2.1.Rủi ro thanh khoản ở một số ngân hàng Việt Nam ............................10 1.1.2.2.Nguy cơ tiềm ẩn rủi ro thanh khoản của các ngân hàng thƣơng mại Việt Nam ........................................................................................................12 gĐ 1.1.2.3.Tầm quan trọng của việc Ďảm bảo thanh khoản ở các NHTM Việt Nam ................................................................................................................16 1.2. Khái quát về Stress Test và các ứng dụng cơ bản của Stress Test ..............19 ờn 1.2.1. Khái quát về Stress Test........................................................................................ 19 1.2.1.1. Khái niệm Stress Test........................................................................19 Trư 1.2.1.2. Vai trò của Stress Test .......................................................................20 1.2.1.3. Phân loại Stress Test ........................................................................22 1.3. Các phƣơng pháp kiểm tra sức chịu Ďựng rủi ro thanh khoản theo mô hình của IMF ..............................................................................................................26
1.3.1. Phƣơng pháp thời Ďiểm (Dựa trên bảng cân Ďối) ............................................... 27 1.3.2. Phƣơng pháp thời kỳ (Dựa trên các dòng tiền)................................................... 31 ƢƠN 1 ........................................................................................33 uế KẾT LUẬN ƢƠN 2 ĐO LƢỜNG KHẢ NĂN ỊU ĐỰNG RỦI RO THANH KHOẢN Ở NHTM QUỐC DÂN VIỆ NAM A ĐOẠN 2010 – 2015 ..........34 ếH 2.1. Tổng quan về NHTM Quốc Dân Việt Nam ................................................34 2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển của NHTM Quốc Dân Việt Nam ................. 34 2.1.2. Chức năng và nhiệm vụ của NHTM Quốc Dân Việt Nam ............................... 35 ht 2.1.2.1. Chức năng ......................................................................................................... 35 2.1.2.2. Nhiệm vụ ........................................................................................................... 36 Kin 2.2. Thực trạng kiểm tra sức chịu Ďựng rủi ro thanh khoản và tình hình thanh khoản tại ngân hàng TMCP Quốc Dân Việt Nam ................................................................... 36 2.2.1. Thực trạng về khả năng chịu Ďƣng rủi ro thanh khoản của các NHTM Việt Nam giai Ďoạn 2010-2015 ....................................................................................... 36 ọc 2.2.2. Tình hình thanh khoản tại ngân hàng TMCP Quốc Dân Việt Nam giai Ďoạn 2010-2015 ......................................................................................................................... 39 2.3. Thực hiện Stress Test Ďo lƣờng rủi ro thanh khoản tại NHTM Quốc Dân ại h Việt Nam ............................................................................................................44 2.3.1. Dữ liệu .................................................................................................................... 44 2.3.2. Các giả Ďịnh .......................................................................................................... 45 gĐ 2.3.3. Chạy mô hình và kết quả ...................................................................................... 46 2.3.4. So sánh.................................................................................................................... 51 2.3.5. Hạn chế trong hoạt Ďộng quản lý và Ďảm bảo chất lƣợng thanh khoản của ngân ờn hàng TMCP Quốc Dân Việt Nam .................................................................................. 55 KẾT LUẬN ƢƠN 2 ........................................................................................58 ƢƠN 3 ẢI PHÁP PHÒNG NGỪA RỦI RO THANH KHOẢN VÀ Trư NÂNG CAO CHẤ LƢỢNG QUẢN TRỊ THANH KHOẢN CỦA NGÂN ÀN ƢƠN MẠI CỔ PHẦN QUỐC DÂN VIỆT NAM ...........................59 3.1. Nhóm giải pháp phòng ngừa rủi ro thanh khoản .........................................59
3.1.1. Tăng vốn Ďiều lệ Ďể nâng cao vị thế và uy tín của ngân hàng........................... 59 3.1.2. Đa dạng hóa các nghiệp vụ huy Ďộng vốn và sử dụng vốn ............................... 60 3.1.3. Không trả lãi cho những ngƣời gửi tiền rút trƣớc hạn ....................................... 62 uế 3.1.4. Đẩy mạnh Ďầu tƣ vào các tài sản có tính thanh khoản cao ................................ 62 3.1.5. Phát triển nghiệp vụ mua và bán các khoản cho vay ......................................... 64 ếH 3.1.6. Nâng cao uy tín và quảng bá hình ảnh, thƣơng hiệu của ngân hàng ra công chúng ................................................................................................................................. 64 3.2. Nhóm giải pháp nâng cao năng lực quản lý thanh khoản ...........................65 ht 3.2.1. Thiết lập mô hình tổ chức phù hợp và Ďổi mới công tác quản trị rủi ro thanh khoản ................................................................................................................................. 65 Kin 3.2.2. Hoàn thiện cơ chế và chính sách quản lý thanh khoản ...................................... 67 3.2.3. Tăng cƣờng công tác kiểm soát nội bộ một cách hiệu quả ............................... 68 3.2.4. Đào tạo Ďội ngũ cán bộ, Ďặc biệt là cán bộ chuyên sâu về quản lí, khai thác và sử dụng nguồn .................................................................................................................. 69 ọc 3.3. Giải pháp xử lý rủi ro thanh khoản..............................................................71 KẾT LUẬN ƢƠN 3 ........................................................................................72 PHẦN III: KÊT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .............................................................73 ại h 1. KẾT LUẬN........................................................................................................73 2. KIẾN NGHỊ .......................................................................................................74 2.1. Về phía ngân hàng nhà nƣớc .......................................................................74 gĐ 2.1.1. Thực hiện chính sách tiền tệ linh hoạt và vừa Ďủ ............................................... 74 2.1.2. Tăng cƣờng và nâng cao hiệu quả công tác giám sát từ xa hoạt Ďộng của các NHTM ............................................................................................................................... 75 ờn 2.1.3. Nâng cao công tác cung cấp thông tin của Trung tâm thông tin tín dụng ....... 75 2.1.4. Ban hành Luật bảo hiểm tiền gửi ......................................................................... 76 2.2. Đề xuất lộ trình áp dụng Stress Test Ďo lƣờng rủi ro thanh khoản vào hệ Trư thống ngân hàng Việt Nam.................................................................................77 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...............................................................79 PHỤ LỤC .................................................................................................................82
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT uế CSTT Chính sách tiền tệ DN Doanh nghiệp ếH DNNN Doanh nghiệp nhà nƣớc DTBB Dự trữ bắt buộc FSAP Chƣơng trình Ďánh giá khu vực tài chính ht GTCG Giấy tờ có giá IMF Qũy tiền tệ quốc tế KSNB Kiểm soát nội bộ LNH NCB Kin Liên ngân hàng Ngân hàng Quốc Dân Việt Nam NHNN Ngân hàng nhà nƣớc NHTW Ngân hàng trung ƣơng ọc NHTM Ngân hàng thƣơng mại NHTMCP Ngân hàng thƣơng mại cổ phần ại h RRTK Rủi ro thanh khoản ST Stress Test TSC Tài sản có gĐ TSN Tài sản nợ TCTD Tổ chức tín dụng ờn Trư i
DANH MỤC HÌNH VẼ uế STT Tên hình vẽ và biểu Ďồ Trang S đán á tron các sự kiện cực độ, có khả năn xảy ra ếH Hình 1.1 : 20 ht Kin ọc ại h gĐ ờn Trư ii
DANH MỤC BẢNG BIỂU STT Tên Bảng Trang uế Bảng 1.1: Cung cầu thanh khoản 6 ếH Bảng 1.2: Tiếp cận từ dƣới lên và Tiếp cận từ trên xuống. 25 Bảng 1.3: P ƣơn p áp k ểm tra sức chịu đựng rủi ro thanh khoản 26 Bảng 1.4: Thu thập số liệu và tính toán 28 ht Bảng 1.5: Các dữ liệu trƣớc khi chạy mô hình 29 Bảng 1.6: Số dƣ các tà sản và các dòng tiền của ngân hàng sau n ngày Bảng 2.1: Kin xảy ra căn t ẳng thanh khoản Kết quả khảo sát việc thực hiện ST tại các TCTD 30 38 Bảng 2.2: Một số t ôn t n cơ bản về tình hình hoạt động của NCB Việt 40 ọc Nam a đoạn 2010 – 2015 Bảng 2.3: Tình hình uy động vốn tại ngân hàng TMCP Quốc Dân Việt 41 ại h Nam a đoạn 2010 – 2015 Bảng 2.4: Tình hình cho vay khách hàng tại ngân hàng TMCP Quốc 43 Dân Việt Nam a đoạn 2011 – 2015 gĐ Bảng 2.5: Thu thập số liệu và tính toán 44 Bảng 2.6: Kịch bản tỷ lệ rút tiền đối với từng loại tiền và khả năn đáp 45 ứng của ngân hàng mỗi ngày ờn Bảng 2.7: Các dữ liệu trƣớc khi chạy mô hình của ngân hàng NCB Việt 46 Nam Trư Bảng 2.8: Kết quả chạy mô hình của ngân hàng NCB Việt Nam sau 46 ngày thứ nhất iii
Bảng 2.9: Kết quả chạy mô hình của ngân hàng NCB Việt Nam sau 47 ngày thứ 2 uế Bảng 2.10: Kết quả chạy mô hình của ngân hàng NCB Việt Nam sau 47 ếH ngày thứ 3 Bảng 2.11: Kết quả chạy mô hình của ngân hàng NCB Việt Nam sau 48 ngày thứ 4 ht Bảng 2.12: Kết quả chạy mô hình của ngân hàng NCB Việt Nam sau 49 ngày thứ 5 Kin Bảng 2.13: Tổng hợp kết quả đo lƣờng Stress Test rủi ro thanh khoản sau 5 ngày tại ngân hàng NCB Việt Nam a đoạn 2010 – 49 2015 Bảng 2.14: Kết quả đo lƣờng Stress Test rủi ro thanh khoản của 3 ngân ọc hàng TMCP Quốc Dân, Nam Á và Tiên Phong Việt Nam giai 51 đoạn 2010 – 2015 Bảng 2.15: Tổng hợp kết quả đo lƣờng Stress Test rủi ro thanh khoản ở ại h 53 cả 3 n ân àn a đoạn 2010 – 2015 gĐ ờn Trư iv
PHẦN ĐẶT VẤN ĐỀ 1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI uế Hiện nay trên thế giới, Stress Test là công cụ quen thuộc và hữu hiệu. Kết quả phân tích Stress Test là một nội dung xuất hiện trên các Báo cáo Thƣờng niên về ếH hoạt Ďộng của các ngân hàng thƣơng mại. Ở góc Ďộ vĩ mô, các Ngân hàng trung ƣơng lớn cũng thƣờng thực hiện Stress Test cho các ngân hàng thƣơng mại thuộc phạm vi giám sát và sử dụng kết quả của Stress Test trong việc xếp hạng các ngân ht hàng thƣơng mại. Phần lớn các ngân hàng trung ƣơng và các cơ quan giám sát tài chính trên thế giới Ďều sử dụng công cụ Stress Test Ďể chuẩn Ďoán và dự báo sức khỏe của hệ thống ngân hàng. Ngoài ra, Ngân hàng Thế giới (World Bank) cũng sử Kin dụng Stress test trong khuôn khổ các chƣơng trình Ďánh giá khu vực tài chính (FSAP – Financial Sector Assessment Program). Trong số các ứng dụng của Stress Test thì việc sử dụng kết quả từ Stress Test cho phép Ngân hàng nhận diện mức Ďộ rủi ro thanh khoản và cảnh báo rủi ro thanh ọc khoản cho hoạt Ďộng của ngân hàng thƣơng mại trong phạm vi quản lý giám sát. Đồng thời biết Ďƣợc khả năng phục hồi của hệ thống ngân hàng trƣớc các kịch bản ại h kinh tế vĩ mô bất lợi giúp Ďánh giá Ďúng rủi ro hệ thống và Ngân hàng trung ƣơng có thể Ďƣa ra chính sách quản lý kịp thời bảo Ďảm an toàn cho hệ thống tài chính quốc gia. gĐ Hơn hai thập kỉ qua kể từ khi hệ thống ngân hàng việt nam thực hiện quá trình cải cách, các ngân hàng thƣơng mại Ďã có bƣớc phát triển mới cả về lƣợng và chất, nhƣng vấn Ďề rủi ro thanh khoản dƣờng nhƣ chƣa Ďƣợc quan tâm Ďúng mức. Hậu ờn quả là hoạt Ďộng kinh doanh của các ngân hàng thƣơng mại bị ảnh hƣởng nghiêm trọng, thậm chí một vài ngân hàng nhỏ bị tê liệt khi không Ďáp ứng Ďƣợc nhu cầu thanh khoản cho khách hàng. Tình hình Ďó cũng gây ảnh hƣởng nặng nề Ďến hoạt Trư Ďộng sản xuất kinh doanh của các cá nhân doanh nghiệp. Đánh giá ở góc Ďộ vĩ mô của toàn bộ nền kinh tế thì những diễn biến nhƣ trên ảnh hƣởng lớn Ďến mục tiêu giảm lạm phát, tăng trƣởng kinh tế và ổn Ďịnh Ďời sống xã hội 1
Nhận thức Ďƣợc vai trò quan trọng của thanh khoản trong hoạt Ďộng ngân hàng và thấy Ďƣợc tính cấp thiết của việc Ďo lƣờng rủi ro thanh khoản nên trong quá trình thực tập tại ngân hàng thƣơng mại cổ phần Quốc Dân (NCB) chi nhánh Huế thì em uế nhận thấy Ďây là một ngân hàng có khối lƣợng khách hàng giao dịch khá lớn, cùng với số liệu niêm yết rõ ràng trên báo cáo tài chính hằng năm. Đồng thời, việc Ďo ếH lƣờng rủi ro thanh khoản vẫn còn là một khái niệm khá mới mẻ trong chƣơng trình Ďào tạo ngành tài chính ngân hàng và vẫn chƣa Ďƣợc xem là một nội dung chính thức. Xuất phát từ tình hình Ďó Ďã thúc Ďẩy em chọn và thực hiện Ďề tài: “Ứng dụng ht Stress Test Ďể Ďo lƣờng rủi ro thanh khoản tại ngân hàng thƣơng mại cổ phần Quốc Dân Việt Nam” 2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU Mục tiêu chung: Kin Làm rõ những vấn Ďề liên quan Ďến Stress Test rủi ro thanh khoản và áp dụng vào thực tiễn Ďể Ďo lƣờng rủi ro thanh khoản tại Ngân hàng TMCP Quốc Dân Việt ọc Nam từ Ďó Ďề ra giải pháp Ďể nâng cao chất lƣợng thanh khoản tại ngân hàng. ại h Mục tiêu cụ thể: - Hệ thống hóa những vấn Ďề lý luận cơ bản về Stress Test nói chung và Ďo lƣờng rủi ro thanh khoản tại các NHTM nói riêng. - Phân tích báo cáo tài chính (BCTC), tình hình huy Ďộng vốn và cho vay của gĐ ngân hàng TMCP Quốc Dân Việt Nam trong thời gian 2010 – 2015 từ Ďó Ďánh giá thực trạng thanh khoản của ngân hàng. - Xây dựng kịch bản cú sốc rút tiền hàng loạt của khách hàng khi không có sự ờn giúp Ďỡ của ngân hàng nhà nƣớc (NHNN) và thị trƣờng liên ngân hàng từ Ďó thực hiện Stress Test rủi ro thanh khoản cho ngân hàng TMCP Quốc Dân Việt Trư Nam và các ngân hàng cần so sánh Ďể Ďánh giá khả năng thanh khoản của các ngân hàng 2
- Căn cứ vào kết quả chạy mô hình Ďể nhận xét, phân tích, so sánh từ Ďó Ďề ra phƣơng pháp Ďể tăng cƣờng tính thanh khoản và hạn chế những rủi ro về thanh uế khoản tại ngân hàng NCB Việt Nam. 3. ĐỐ ƢỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU ếH - Đối tƣợng nghiên cứu: Đo lƣờng rủi ro thanh khoản tại ngân hàng TMCP Quốc Dân Việt Nam. - Phạm vi nghiên cứu: dựa trên báo cáo tài chính của ngân hàng NCB Việt Nam ht trong thời gian 2010 - 2015, tác giả thực hiện kiểm tra sức chịu Ďựng thanh khoản thông qua Ďo lƣờng xây dựng kịch bản rút tiền hàng loạt trong 5 ngày Ďể xem ngân hàng có thể Ďáp ứng Ďƣợc nhu cầu thanh khoản hay không 4. P ƢƠN PHÁP NGHIÊN CỨU P ƣơn p áp định tính: Kin - Thu thập, phân tích tổng hợp thông tin từ giáo trình, sách, internet, văn bản ọc pháp luật, tài liệu nghiệp vụ về những vấn Ďề có liên quan Ďến Stress Test rủi ro thanh khoản nói riêng và hoạt Ďộng của ngân hàng TMCP Quốc Dân nói ại h chung. - Phƣơng pháp duy vật biện chứng: Các Ďối tƣợng nghiên cứu sẽ Ďƣợc Ďặt trong mối quan hệ nhân quả, tác Ďộng lẫn nhau. Mọi vấn Ďề sau khi Ďƣợc giải quyết gĐ sẽ Ďƣợc tổng kết hoặc nhận xét một cách tổng quan. P ƣơn p áp địn lƣợng: - Phƣơng pháp thống kê mô tả: là hình thức trình bày số liệu và thông tin Ďã thu ờn thập, từ Ďó có các nhận xét và kết luận - Bài nghiên cứu áp dụng mô hình kiểm tra sức chịu Ďựng rủi ro thanh khoản Trư của các ngân hàng theo mô hình của Martin Čihák năm 2007, một trong hai mô hình nghiên cứu của IMF kết hợp với mô hình nghiên cứu của Nguyễn Minh Sáng và cộng sự (2013) Ďể Ďo lƣờng giá trị tổn thất trong tƣơng lai và 3
khả năng chịu Ďựng của các ngân hàng khi phải Ďối mặt với các cú sốc thanh khoản. uế - Phƣơng pháp so sánh, tổng hợp số liệu thứ cấp, Ďồng thời sau khi chạy mô hình tác giả có sự so sánh tình hình thanh khoản của ngân hàng NCB Việt ếH Nam với ngân hàng TMCP Nam Á và Tiên Phong Việt Nam - Phần mềm Microsoft Office Excel Ďƣợc sử dụng Ďể hỗ trợ tính toán trong toàn bộ nghiên cứu. - Nguồn dữ liệu: bài nghiên cứu sử dụng các nguồn dữ liệu từ: Ngân hàng nhà ht nƣớc (NHNN), Tổng cục thống kê (GSO), Bộ tài chính, Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF), VietstockFinance là công cụ tra cứu dữ liệu tài chính - chứng khoán, Kin Website ngân hàng TMCP Quốc Dân Việt Nam (NCB),… 5. KẾT CẤU ĐỀ TÀI Nội dung Ďề tài gồm 3 phần: ọc Phần I: Đặt vấn Ďề Phần II: Nội dung và kết quả nghiên cứu ƣơn 1: Tổng quan về ứng dụng của Stress Test trong Ďo lƣờng rủi ro thanh ại h khoản ƣơn 2: Đo lƣờng khả năng chịu Ďựng rủi ro thanh khoản ở ngân hàng thƣơng mại cổ phần Quốc Dân Việt Nam giai Ďoạn 2010 – 2015 gĐ ƣơn 3: Giải pháp phòng ngừa rủi ro thanh khoản và nâng cao chất lƣợng quản trị thanh khoản của ngân hàng thƣơng mại cổ phần Quốc Dân Việt Nam Phần III: Kết luận và kiến nghị ờn Trư 4
PHẦN II: NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ƢƠN 1 ỔNG QUAN VỀ ỨNG DỤNG CỦA STRESS TEST uế ON ĐO LƢỜNG RỦI RO THANH KHOẢN 1.1. Một số khái niệm cơ bản về rủi ro thanh khoản và thực trạng rủi ro ếH thanh khoản trong hệ thống NHTM Việt Nam hiện nay 1.1.1. Rủi ro thanh khoản ht 1.1.1.1. Khái niệm thanh khoản  Thanh khoản: Dƣới góc Ďộ tài sản: “ Thanh khoản là khả năng chuyển hóa thành tiền Kin của tài sản và ngƣợc lại. Một tài sản Ďƣợc xem là thanh khoản khi Ďáp ứng các tiêu chí sau: Có sẵn số lƣợng Ďể mua hoặc bán, có sẵn trên thị trƣờng Ďể giao dịch, có sẵn thời gian Ďể giao dịch, giá cả hợp lý”1 Dƣới góc Ďộ ngân hàng: “Thanh khoản là khả năng ngân hàng Ďáp ứng ọc Ďầy Ďủ và kịp thời các nghĩa vụ tài chính phát sinh trong quá trình hoạt Ďộng giao dịch nhƣ chi trả tiền gửi, cho vay, thanh toán và các hoạt Ďộng giao dịch ại h tài chính khác”2 Theo Trần Huy Hoàng: “Thanh khoản là khả năng tiếp cận các khoản tài sản hoặc nguồn vốn có thể dùng Ďể chi trả với chi phí hợp lý ngay khi nhu cầu gĐ vốn phát sinh”3 Nhƣ vậy, thanh khoản là khả năng tiếp cận các khoản tài sản hoặc nguồn vốn sẵn có Ďể Ďáp ứng Ďầy Ďủ và kịp thời các nghĩa vụ tài chính phát sinh trong quá trình hoạt Ďộng giao dịch với chi phí hợp lý. ờn  Cung cầu thanh khoản: Khả năng thanh khoản của ngân hàng Ďƣợc thể hiện trong nguồn cung và cầu về thanh khoản Trư 1 Nguyễn Văn Tiến, 2009, Ngân Hàng Thƣơng Mại, trang 450 2 Nguyễn Văn Tiến, 2009, Ngân Hàng Thƣơng Mại, trang 451 3 Trần Huy Hoàng, 2010, Quản Trị Ngân Hàng 5
Bảng 1.1: Cung cầu thanh khoản Cung thanh khoản là số tiền có sẵn hoặc có Cầu về thanh khoản phản ánh nhu cầu rút uế thể có trong thời gian ngắn Ďể ngân hàng tiền khỏi ngân hàng ở những thời Ďiểm sử dụng khác nhau ếH (i) Tiền gửi của khách hàng. (i) Nhu cầu rút tiền gửi của khách hàng. (ii) Khách hàng hoàn trả tín dụng (ii) Cấp tín dụng, Ďầu tƣ cho các hợp ht (iii) Đi vay mƣợn trên thị trƣờng liên ngân Ďồng hạn mức Ďã ký hoặc cấp tín dụng, hàng hoặc vay tái cấp vốn từ NHNN Ďầu tƣ mới Kin (iv) Thu nhập từ bán tài sản Ďang kinh doanh, sử dụng hoặc thu hồi từ xử lý các (iii) Xử lý dự phòng rủi ro cho các khoản tín dụng, Ďầu tƣ do không thu hồi Ďƣợc TSBĐ nợ vay (iv) Hoàn trả các khoản Ďi vay. (v) Doanh thu từ việc cung cấp dịch vụ. (v) Các khoản chi phí cho hoạt Ďộng kinh ọc (vi) Vốn cổ phần góp thêm của các cổ Ďông doanh và cung ứng các dịch vụ (tăng vốn Ďiều lệ), … (vi) Thanh toán cổ tức cho cổ Ďông. ại h (Nguồn: Peter S. Rose, 2004) Trạng thái thanh khoản ròng (NLP) Ďƣợc tính theo công thức sau: gĐ NLP = Σcung thanh khoản - Σcầu thanh khoản Nhƣ vậy trạng thái thanh khoản ròng là chênh lệch giữa tổng cung và tổng cầu thanh khoản tại một thời Ďiểm. Có ba khả năng có thể xảy ra sau Ďây: ờn  Thặng dƣ thanh khoản: Khi cung thanh khoản vƣợt quá cầu thanh khoản (NPL>0), có nghĩa là ngân hàng Ďang ở trạng thái thừa thanh khoản. Trong trƣờng hợp này, ngân hàng phải Ďƣa ra quyết Ďịnh sử dụng ngay nguồn thanh khoản thặng Trư dƣ này ở Ďâu và trong thời gian bao lâu (khi Ďến hạn có thể Ďƣợc tiếp tục tái sử dụng cho các nhu cầu trong tƣơng lai trên cơ sở dự báo của ngân hàng tại thời Ďiểm hiện tại), Ďảm bảo có khả năng sinh lợi nhiều nhất từ nguồn thanh khoản thặng dƣ 6
này. Tuy nhiên, thặng dƣ thanh khoản lại thƣờng xảy ra khi nền kinh tế có nhiều bất ổn do các ngân hàng khó tiếp cận Ďƣợc nhiều khách hàng có khả năng tài chính tốt Ďể cho vay hoặc ngân hàng không dám mạnh tay cho vay do lo sợ những bất ổn uế kinh tế sẽ làm ảnh hƣởng Ďến khả năng trả nợ của khách hàng vay (mặc dù vào thời Ďiểm hiện tại khách hàng Ďang có khả năng tài chính tốt). Xét trong phạm vi một ếH ngân hàng, Ďây là nguyên nhân của việc ngân hàng nắm giữ quá nhiều tài sản Có không có khả năng sinh lời, hoặc nắm giữ tài sản Có khả năng sinh lời nhƣng ngân hàng chƣa khai thác hết, hoặc do ngân hàng quá tập trung công tác huy Ďộng vốn ht trong khi chƣa có xây dựng phƣơng án sử dụng nguồn vốn có hiệu quả.  Thâm hụt thanh khoản: Khỉ cầu thanh khoản lớn hơn cung thanh khoản Kin (NPL
Trong những năm gần Ďây, tình trạng thiếu hụt thanh khoản ở mức Ďộ lớn tại một số ngân hàng và trở thành một trong những nguyên nhân dẫn Ďến phá sản Ďã khẳng Ďịnh rằng vấn Ďề thanh khoản không thể bỏ qua. Do Ďó ngày nay, công tác uế quản trị thanh khoản trở nên quan trọng hơn so với trƣớc Ďây rất nhiều, bởi vì một ngân hàng có thể bị Ďóng cửa nếu không Ďáp ứng Ďủ nhu cầu thanh khoản, mặc dù ếH vể mặt kỹ thuật, nó vẫn còn khả năng trả nợ. Hơn nữa, năng lực quản trị thanh khoản là một thƣớc Ďo quan trọng về tính hiệu quả tổng thể Ďể Ďạt Ďến các mục tiêu dài hạn của ngân hàng. ht 1.1.1.2. Rủi ro thanh khoản Khi nghiên cứu về rủi ro thanh khoản , Ďã có nhiều quan Ďiểm về vấn Ďề này. Theo Kin E.Gup and W.Kolari: “Rủi ro thanh khoản là rủi ro về tổn thất phát sinh từ trạng thái thiếu hụt tiền mặt hoặc tài sản tƣơng Ďƣơng tiền, hay Ďặc biệt hơn là rủi ro về tổn thất phát sinh từ trạng thái thiếu khả năng thu xếp Ďƣợc nguồn tài trợ với mức Ďộ hợp lý về chi phí, bán hay thu xếp một tài sản với mức giá hợp lý nhằm trang trải ọc một nghĩa vụ Ďã Ďƣợc dự Ďịnh hoặc bất Ďịnh4”. Theo Phan Thị Cúc (2006): “Đây là loại rủi ro xuất hiện trong trƣờng hợp các ại h ngân hàng thiếu khả năng chi trả, không chuyển Ďổi kịp các loại tài sản ra tiền, hoặc không có khả năng vay mƣợn Ďể Ďáp ứng yêu cầu của các hợp Ďồng thanh toán”5. Theo Phan Thị Thu Hà (2009): “Rủi ro thanh khoản là rủi ro liên quan việc ngân gĐ hàng thiếu ngân quỹ hoặc tài sản ngắn hạn mang tính khả thi Ďể Ďáp ứng nhu cầu của ngƣời gửi tiền và ngƣời Ďi vay”6. Từ các khái niệm trên, chúng ta có thể hiểu rủi ro thanh khoản là rủi ro ờn phát sinh khi ngân hàng không có Ďủ dự trữ Ďể Ďáp ứng các nhu cầu chi trả hoặc có khả năng Ďáp ứng các nhu cầu chi trả nhƣng phải chịu tổn thất khi Ďáp ứng các nhu cầu chi trả Ďó. Trư 4 E.Gup and W.Kolari, 2005, Commercial banking – the management of risk 5 Phan Thị Cúc, 2006, Quản Trị Ngân Hàng Thƣơng Mại 6 Phan Thị Thu Hà, 2006, Quản Trị Ngân Hàng Thƣơng Mại 8