intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE

Kiểm tra tài liệu kế toán doanh nghiệp sau thông quan của một số quốc gia

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:4

52
lượt xem
5
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết đề cập đến kinh nghiệm về kiểm tra tài liệu kế toán doanh nghiệp sau thông quan của một số nước và bài học kinh nghiệm cho cơ quan hải quan Việt Nam.

Chủ đề:
Lưu

Nội dung Text: Kiểm tra tài liệu kế toán doanh nghiệp sau thông quan của một số quốc gia

  1. Nghiên cứu trao đổi Kiểm tra tài liệu kế toán doanh nghiệp sau thông quan của một số quốc gia  TS. Nguyễn Văn Hậu* Nhận: 25/6/2020 Biên tập: 05/7/2020 Duyệt đăng: 15/7/2020 Nhật Bản cũng dựa trên phương Kiểm tra tài liệu kế toán doanh nghiệp là công việc kiểm tra chứng từ kế toán, sổ kế toán và báo cáo kế toán, để đánh giá sự tuân thủ pháp luật pháp quản lý rủi ro, tập trung kiểm hải quan đối với hàng hóa xuất nhập khẩu và được thực hiện sau khi tra vào những đối tượng có khả hàng hóa thông quan. Thực tế, cơ quan hải quan đang gặp khó khăn năng gian lận cao. Trong quá trình trong công tác kiểm tra tài liệu kế toán doanh nghiệp về tính hợp pháp, kiểm tra tài liệu kế toán DN, công hợp lý đối với các khoản chi phí mà doanh nghiệp xuất nhập khẩu đã chức Hải quan Nhật Bản chỉ yêu khai báo với cơ quan hải quan. Bài viết đề cập đến kinh nghiệm về kiểm cầu kiểm tra những tài liệu trong tra tài liệu kế toán doanh nghiệp sau thông quan của một số nước và bài báo cáo tài chính và khuyến khích học kinh nghiệm cho cơ quan hải quan Việt Nam. DN nhập khẩu đưa ra bản khai Từ khóa: kiểm tra tài liệu kế toán, cơ quan hải quan, sau thông quan chính xác để giảm bớt mức thuế bắt Abstract: buộc của họ, đồng thời làm giảm Examination of accounting documents of enterprises is the work of chi phí kiểm tra và tăng hiệu quả checking accounting vouchers, accounting books and accounting reports của quá trình kiểm tra. to assess the compliance with the customs legislation for import and ex- port goods and is done after goods. customs clearance. In practice, the Phỏng vấn và kiểm tra chứng từ Customs authorities are having difficulty in checking the accounting doc- là hai nghiệp vụ được công chức Hải uments of enterprises about the legality and reasonableness of the ex- quan Nhật Bản sử dụng chủ yếu, penses that the import-export enterprises have declared to the Customs. trong quá trình kiểm tra tài liệu kế This article deals with the experience of examining post-clearance enter- toán DN. Khi tiến hành kiểm tra tại prise accounting documents of some countries and lessons learned for DN, công chức hải quan nước này Vietnamese customs authorities. tập trung kiểm tra chứng từ như tờ Keywords: Checking accounting documents, customs authorities, after customs clearance. khai XNK, hóa đơn, chứng nhận xuất xứ; các chứng từ liên quan đến 1. Kinh nghiệm kiểm tra tài hàng, hợp đồng trợ giúp kỹ thuật, vận chuyển: vận tải đơn, hợp đồng liệu kế toán doanh nghiệp của cơ hợp đồng về hoa hồng, giấy đặt bảo biểm, hợp đồng (hợp đồng mua quan hải quan một số quốc gia hàng, tài liệu hướng dẫn gia công, hàng, hợp đồng bán hàng, giấy đặt Kinh nghiệm của Hải quan báo cáo sản xuất, thư tín thương hàng, tài liệu hướng dẫn gia công, Nhật Bản mại; Hay các chứng từ thanh toán báo cáo sản xuất, thư tín thương như thư tín dụng, điện chuyển tiền mại); các chứng từ thanh toán (thư Khi tiến hành kiểm tra tài liệu kế toán doanh nghiệp (DN), nhân ra nước ngoài, giấy ghi nợ/tín dụng tín dụng, điện chuyển tiền ra nước viên Hải quan Nhật Bản sẽ tập hoặc sổ kế toán như sổ tổng hợp, sổ ngoài, giấy ghi nợ/tín dụng; sổ kế trung vào kiểm tra các chứng từ phụ kế toán, chứng từ kế toán để toán (sổ kế toán tổng hợp, sổ phụ kế chủ yếu như Tờ khai xuất khẩu, làm rõ trị giá giao dịch của đối toán, chứng từ kế toán) để làm rõ sự nhập khẩu (XNK), hóa đơn, chứng tượng được kiểm tra. Hoạt động tuân thủ pháp luật của DN trong nhận xuất xứ, các chứng từ liên kiểm tra tài liệu kế toán DN trong hoạt động XNK và nghĩa vụ nộp quan đến vận chuyển, vận tải đơn, giai đoạn hậu kiểm của Hải quan thuế XNK đối với Nhà nước. hợp đồng bảo hiểm; Hoặc hợp đồng mua hàng, hợp đồng bán *Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn Thông 22 Tạp chí Kế toán & Kiểm toán số tháng 7/2020
  2. Nghiên cứu trao đổi Kinh nghiệm của Hải quan In- kiểm tra có kế hoạch, kiểm tra toàn Kinh nghiệm của Hải quan donesia diện một cách linh hoạt. Phương Thái Lan Hải quan Indonesia đã xây dựng pháp kiểm tra tức thì được tiến hành Nghiệp vụ kiểm tra sau thông một trung tâm xử lý phân tích ngay khi hàng hóa được thông quan, quan của Thái Lan được thành lập thông tin trên mạng phục vụ cho tập trung vào những lô hàng có dấu vào tháng 10/2002. Công chức hải công tác kiểm tra tài liệu kế toán hiệu nghi vấn về gian lận trị giá. quan kiểm tra sau thông quan phải DN, với khả năng tích hợp dữ liệu Hải quan Hàn Quốc tập trung nắm vững pháp luật, quy trình thủ thông quan, khấu trừ thuế quan, tỷ xem xét, thẩm tra lại hồ sơ, tài liệu, giá hối đoái, giao dịch ngoại tệ. thẩm tra làm rõ trị giá giao dịch và tục liên quan đến thương mại quốc Trung tâm này phục vụ cho việc thông báo cho nhóm nhân viên giao tế, kỹ thuật nghiệp vụ, kỹ thuật phân tích luồng thông tin về trị giá dịch về những trường hợp cần kiểm kiểm toán, nguyên tắc kế toán tính thuế, thu nhập DN, mã hồ sơ tra cũng như phương thức kiểm tra. chung, công nghệ thông tin và phải hoặc chính sách mặt hàng đầu tư, Sau đó, nhóm nhân viên giao dịch có trình độ ngoại ngữ nhất định. ưu đãi hay cấm nhập một cách có sẽ tiến hành kiểm tra các trường Đến tháng 4/2004, Hải quan hiệu quả hơn. Hệ thống này đã hợp được chỉ định theo từng mặt Thái Lan có chương trình kiểm tra thích ứng tốt với công cụ tính toán hàng và nhập vào hệ thống điện tử. sau thông quan thông quan kiểm tin học cho người sử dụng trong Hải quan Hàn Quốc tiến hành kiểm toán tự nguyện (PCA –VA). hoạt động. tra có kế hoạch về kiểm tra tài liệu Nguyên tắc của PCA –VA là Cục Khi các DN không đáng tin cậy kế toán DN, đối với những DN Kiểm tra sau thông qua gửi thư được chọn là mục tiêu kiểm tra có không đáng tin cậy. Các DN này kế hoạch, thông qua các cuộc khảo được coi là có mức độ rủi ro cao, cảnh báo cho một DN có hồ sơ sát của công chức hải quan tới trong việc cố tình trốn thuế hoặc không tốt, nhưng có thể bị nghi ngờ nhóm DN liên quan để kiểm tra không chấp hành hướng dẫn tự về gian lận giá tính thuế để tự kiểm thông tin nhập khẩu và xem xét dữ nguyện tuân thủ kê khai hải quan. tra và tự nguyện nộp đủ số thuế liệu thông quan, dữ liệu thương mại Hải quan Hàn Quốc đã soạn chênh lệch. Nếu không có trả lời cũng như tài khoản của các công ty thảo một cẩm nang hướng dẫn tự trong vòng 30 ngày, công chức hải liên quan. Trong trường hợp công nguyện tuân thủ và tự khai báo quan Thái Lan sẽ kiểm toán DN. chức Hải quan Indonesia phát hiện cung cấp tất cả những nhà nhập Đây được coi là một cách tích cực bất cứ dấu hiệu vi phạm nào, vụ khẩu và những nhà đại lý làm thủ để khuyến khích DN tự nguyện việc sẽ được chuyển đến vị điều tra. tục hải quan, nhằm tăng cường tính điều chỉnh khai báo hải quan và Hải quan Indonesia đã hoàn chính xác trong khai báo và tự chấp hành tốt quy định của pháp thành sách hướng dẫn kiểm tra sau nguyện tuân thủ của các nhà nhập luật. Toàn bộ thông tin liên quan thông quan có tính chuẩn mực khẩu, người khai báo. chung trong kiểm tra sau thông đến hoạt động kiểm tra sau thông Hải quan Hàn Quốc cũng xây quan, trong đó có rất nhiều nội quan và DN được lưu trong máy dựng một trung tâm xử lý phân tích dung đã được các nước ASEAN áp thông tin trên mạng phục vụ cho chủ của cơ quan Hải quan Thái Lan. dụng trên thực tiễn. Đến nay, nhiều công tác kiểm tra sau thông quan. 2. Bài học kinh nghiệm cho cơ công chức hải quan của những Khi các DN không đáng tin cậy quan Hải quan Việt Nam nước thành viên trong khu vực đã được chọn là mục tiêu kiểm tra có Kiểm tra tài liệu kế toán DN là được đào tạo về kiểm tra sau thông kế hoạch, thông qua các cuộc khảo một lĩnh vực mới, có nhiều khó quan theo chương trình này. sát của công chức hải quan tới khăn, đòi hỏi rất cao mà Việt Nam Kinh nghiệm của Hải quan nhóm DN liên quan để kiểm tra còn chưa có kinh nghiệm. Từ việc Hàn Quốc thông tin nhập khẩu và xem xét dữ khảo sát kinh nghiệm công tác Hải quan Hàn Quốc luôn chú liệu thông quan, dữ liệu thương kiểm tra tài liệu kế toán DN của các trọng vào công tác cải cách quy mại cũng như tài khoản của các trình quản lý nghiệp vụ hải quan. công ty liên quan. Trong trường nước, tác giả nhận thấy những bài Trong công tác kiểm tra sau thông hợp công chức Hải quan Hàn Quốc học cần thiết cho sự phát triển của quan, hải quan Hàn Quốc đã sử phát hiện bất cứ dấu hiệu vi phạm công tác kiểm tra tài liệu kế toán dụng linh hoạt nhiều phương pháp nào, vụ việc sẽ được chuyển đến DN ở Việt Nam với cơ quan Hải kiểm tra như kiểm tra giao dịch, đơn vị điều tra. quan Việt Nam hiện nay. Tạp chí Kế toán & Kiểm toán số tháng 7/2020 23
  3. Nghiên cứu trao đổi Thứ nhất, về hoàn thiện hệ + Cơ quan hải quan các nước có dịch ngoại tệ, vận chuyển hàng hóa, thống pháp luật thẩm quyền tiếp cận và sử dụng bán hàng hóa sau khi nhập khẩu, có Thực tiễn hoạt động kiểm tra các hồ sơ, các dữ liệu thương mại liên quan đến các DN từ ngân hàng, sau thông quan của các nước trên về hoạt động mua bán hàng hóa, cơ quan thuế nội địa, cơ quan bảo thế giới cho thấy hiệu quả hoạt giao dịch ngoại tệ và vận chuyển hiểm, cơ quan quản lý thị trường, động của công tác kiểm tra sau hàng hóa, bán hàng hóa sau khi cơ quan công an cũng như cơ quan thông quan chỉ phát huy hiệu quả nhập khẩu có liên quan của các DN khác có liên quan. khi hệ thống các quy định pháp từ ngân hàng, cơ quan thuế nội địa, Thứ tư, về ứng dụng công luật đồng bộ và đầy dủ. Để khuyến cơ quan bảo hiểm, cơ quan quản lý nghệ thông tin và phương pháp khích tính tự tuân thủ pháp luật, thị trường, cơ quan công an cũng quản lý rủi ro: Luật Hải quan các nước và các văn như các cơ quan liên quan. Hệ thống thông tin cơ sở dữ liệu bản hướng dẫn phải quy định cụ Thứ hai, về công tác cải cách phục vụ cho kiểm tra sau thông thể trách nhiệm của cơ quan hải hành chính quan được cập nhật đầy đủ và chia quan trong việc tư vấn, cung cấp Kiểm tra sau thông quan của các sẻ kịp thời. Các cơ quan hải quan những thông tin cần thiết có liên nước không giống nhau về tên gọi, tiên tiến trên thế giới như Nhật quan đến hải quan, quyền được tự cơ cấu tổ chức, môi trường pháp lý, Bản, Hàn Quốc đều thực hiện quản điều chỉnh sai sót trong việc khai đào tạo cán bộ nghiệp vụ, nhưng lại lý Nhà nước về mặt hải quan trên hải quan mà không bị xử phạt hoặc hoàn toàn giống nhau về chức năng cơ sở một hệ thống hành chính vô chỉ bị phạt nhẹ. cơ bản. Đó là phát hiện và ngăn cùng hiệu quả như ứng dụng công Hầu hết các nước trên thế giới chặn gian lận thương mại trong nghệ thông tin với một hệ thống hạ đề cập ở trên đều thiết lập cơ chế tờ hoạt động XNK thông qua việc tầng về thông tin tiên tiến, cho phép khai, tự tính và nộp thuế hiệu quả thực hiện các kiểm tra sau thông hầu hết các công việc được tiến gắn với lợi ích của DN. Hệ thống quan. Vì vậy, cải cách hành chính hành một cách tự động hóa. pháp luật kiểm tra sau thông quan theo hướng đồng bộ hóa, chuyển của Hải quan Nhật Bản, Hải quan Việc lựa chọn đối tượng kiểm dần sang biện pháp quản lý rủi ro Hàn Quốc và Hải quan Indonesia tra sau thông quan, trong đó công và ứng dụng công nghệ thông tin. đã xây dựng hệ thống pháp luật tác kiểm tra kế toán DN dựa trên cơ Hiện nay, hải quan hầu hết các minh bạch về kiểm tra sau thông nước chỉ kiểm tra thực tế hàng hóa sở ứng dụng công nghệ thông tin và quan và đã đảm bảo các vấn đề sau: tại cửa khẩu rất ít (không quá 15%) phương pháp quản lý rủi ro là một + Quy trình thủ tục rõ ràng, và chủ yếu là tập trung phát hiện bài học quý báu cho Hải quan Việt minh bạch và được tuyên truyền hàng cấm, hàng bị hạn chế nhập Nam trong quá trình hiện đại hóa phổ biến rộng rãi; khẩu hoặc các lô hàng đặc biệt do và cải cách hành chính. Theo kinh + Thẩm quyền của công chức cảnh sát quốc tế (Interpol) hoặc cơ nghiệm thực tế của hải quan các hải quan khi thực hiện kiểm tra sau quan tình báo hải quan (Customs nước và khuyến cáo của Tổ chức thông quan được quy định rõ ràng; Intelligence) phát hiện. Khâu kiểm Hải quan Thế giới (WCO) thì việc + Nghĩa vụ của các tổ chức, cá tra thuế, giá, số lượng bản chất duy trì và phát triển ứng dụng công nhân trong việc lưu giữ các chứng hàng hóa, nếu trường hợp nào xét nghệ thông tin và phương pháp từ phục vụ kiểm tra sau thông quan thấy cần thiết thì chuyển sang khâu quản lý rủi ro, hệ thống thông tin được quy định cụ thể; kiểm tra sau thông quan. cơ sở dữ liệu phục vụ cho kiểm tra + Các quy định khác đảm bảo Thứ ba, về công tác phối hợp sau thông quan được cập nhật đầy thực thi công tác kiểm tra sau thông trong kiểm tra sau thông quan đủ và chia sẻ kịp thời sẽ giúp cho quan được quy định chi tiết; Việc phối hợp trong ngành Hải ngành hải quan: + Thẩm quyền và thủ tục truy quan và ngoài ngành Hải quan có - Chống gian lận thương mại có thu, truy hoàn thuế được quy định vai trò rất quan trọng trong việc hiệu quả toàn diện hơn, mà vẫn giải cụ thể tại luật thuế tiêu thụ nội địa thực hiện có hiệu quả công tác kiểm phóng hàng nhanh hơn, do đó góp và thuế quan, nhằm duy trì sự công tra sau thông quan, nhất là kiểm tra phần tích cực hơn vào phát triển bằng trong việc tính thuế xuất nhập tài liệu kế toán DN trong giai đoạn thương mại quốc tế; khẩu hải quan và các loại thuế khác hậu kiểm. Cơ quan hải quan có - Đảm bảo cho việc chấp hành đối với người phải nộp thuế, đồng thẩm quyền tiếp cận và sử dụng các Luật Hải quan, các quy định về thời khuyến khích DN trung thực hồ sơ, các dữ liệu thương mại về XNK và các hiệp định thương mại tự giác tính thuế đúng; hoạt động mua, bán hàng hóa, giao quốc tế nghiêm túc hơn. 24 Tạp chí Kế toán & Kiểm toán số tháng 7/2020
  4. Nghiên cứu trao đổi - Giúp cho khâu lưu thông hàng phương thức thanh toán quốc tế. thấy công chức hải quan phải được hóa trên thị trường nội địa phát Không có những kiến thức này, trang bị kiến thức về pháp luật hải triển thuận lợi và bảo vệ sản xuất nhân viên kiểm tra tài liệu kế toán quan, nguyên tắc kế toán, kỹ trong nước tích cực hơn; DN không thể kiểm tra phân tích thuật kiểm toán, ngân hàng, - Ngăn chặn tình trạng thất thu các hồ sơ, chứng từ thương mại. thương mại quốc tế, công nghệ ngân sách. - Hầu hết hợp đồng, chứng từ thông tin, ngoại ngữ, đặc biệt là - Triển khai các quy chế kiểm thương mại, hồ sơ ngân hàng, thư quan tâm đến liêm chính hải quan. tra, kiểm soát hải quan tốt hơn. từ điện tín đều sử dụng tiếng Anh. Chính vì vậy, hải quan các nước Quản lý tốt hơn các lĩnh vực giấy Vì vậy, cán bộ nghiệp vụ kiểm tra đều quan tâm tới công tác đào tạo phép, hạn ngạch xuất nhập khẩu tài liệu kế toán DN phải biết tiếng về nghiệp vụ kiểm tra sau thông (quota) và chống bán phá giá (an- Anh, tối thiểu là phải đọc được quan, nhất là kiểm tra tài liệu kế tidumping). chứng từ, điện tín giao dịch toán DN cho công chức hải quan, - Chấm dứt tình trạng "chỉ cần thương mại. bao gồm cả về số lượng công chức qua khỏi cửa khẩu hải quan là bình - Kiểm tra tài liệu kế toán DN tuyển dụng mới, công chức chuyển an vô sự" vì không còn ai hỏi đến đòi hỏi mỗi nhân viên của mình từ các bộ phận khác sang và những nữa. Nếu như trước đây, hải quan phải có phương pháp tư duy của công chức hiện đang làm ở bộ được xem là người gác cửa thì với người làm công tác kiểm tra trong phận kiểm tra sau thông quan. kiểm tra sau thông quan, hải quan lĩnh vực pháp luật kinh tế; Mặt Trên đây là công tác kiểm tra tài còn là người phát hiện và ngăn khác, kiểm tra tài liệu kế toán DN liệu kế toán DN sau thông quan của chặn gian lận thương mại trong thị là công việc của ngành hải quan một số quốc gia. Tác giả hy vọng trường nội địa. nên mọi nhân viên, cán bộ kiểm tra đây cũng chính là những kinh Thứ năm, về công tác cán bộ tài liệu kế toán DN đều phải được nghiệm cho cơ quan Hải quan Việt Các yêu cầu về kiến thức và đào tạo những kiến thức cơ bản về Nam trong thực thi công vụ. trình độ nghiệp vụ cũng rất cụ thể, nghiệp vụ Hải quan để tiếp thu vận nói một cách khái quát nhất thì công dụng các kiến thức chuyên ngành việc yêu cầu mỗi nhân viên kiểm khác theo yêu cầu đặc điểm của soát sau thông quan nhất là kiểm tra ngành Hải quan. Tài liệu tham khảo tài liệu kế toán DN phải có những Sẽ là không thực tế nếu đòi hỏi kiến thức cơ bản sau đây: ngay một lúc mọi nhân viên, cán bộ 1.Luật sửa đổi một số điều của Luật - Các kiến thức cơ bản về kinh nghiệp vụ kiểm tra tài liệu kế toán Hải quan của Quốc hội nước CHXHCN tế sẽ giúp cho nhân viên kiểm tra DN phải có những kiến thức này, Việt Nam, số 42/2005/QH11, ngày tài liệu kế toán DN có phương pháp nhưng sẽ là cần thiết và hữu ích nếu 14/6/2005. tư duy kinh tế và dễ dàng tiếp cận cán bộ nhân viên hải quan công tác 2.Tổng cục Hải quan ( 2006 ) , Quyết các phương pháp kiểm tra, phân trong lĩnh vực kiểm tra tài liệu kế định số 1092/QĐ-TCHQ, ngày 26/6/2006 tích, xét đoán các chứng từ thương toán DN thấy nghiệp vụ của mình. Trong giai đoạn đầu, việc triển khai của Tổng cục Hải quan quy định chức năng, mại, kế toán, ngân hàng (thuộc hoạt động kiểm tra tài liệu kế toán nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức và mối nghiệp vụ kiểm toán). Vì vậy, cán DN có thể vận dụng sự kết hợp quan hệ công tác của Chi cục Kiểm tra sau bộ nghiệp vụ kiểm tra tài liệu kế kiến thức của một nhóm công tác, thông quan trực thuộc Cục hải quan tỉnh, toán DN nên chọn những người đã mỗi người trong nhóm biết sau về liên tỉnh, thành phố. tốt nghiệp các trường đại học thuộc khối kinh tế như: Kinh tế Quốc một lĩnh vực và cả nhóm có khả 3.Tổng cục Hải quan, Báo cáo tổng kết dân, Tài chính Kế toán, Thương năng giải quyết trọn vẹn các yêu năm 2014. mại, Ngoại thương,... cầu thực tế đặt ra. 4.Tổng cục Hải quan, Báo cáo tổng kết - Đối tượng quản lý chủ yếu của Một trong những ưu tiên đầu tư năm 2015. Hải quan là hoạt động xuất nhập của hải quan các nước là chất lượng 5.Quyết định số 1410/QĐ/2015- khẩu, vì vậy, cán bộ nghiệp vụ kiểm và số lượng cán bộ kiểm tra tài liệu TCHQ, ngày 14/5/2015 về quy trình kiểm tra tài liệu kế toán DN cần phải nắm kế toán DN, trong giai đoạn hậu tra sau thông quan. được các thông lệ thương mại quốc kiểm, về trình độ thường cao hơn 6.Quyết định số 1384/QĐ-BTC ngày tế, các kiến thức nghiệp vụ ngoại so với các bộ phận khác. Cụ thể, 20/6/2016 của Bộ Tài chính, về chức năng thương cơ bản, các điều kiện và kinh nghiệm hải quan các nước cho nhiệm vụ của cục kiểm tra sau thông quan. Tạp chí Kế toán & Kiểm toán số tháng 7/2020 25
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2