Kiến thức, sự tuân thủ điều trị kháng đông đường uống ở bệnh nhân rung nhĩ

Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ BảnTập 23 * Số 2 * 2019<br /> <br /> <br /> KIẾN THỨC, SỰ TUÂN THỦ ĐIỀU TRỊ KHÁNG ĐÔNG ĐƯỜNG UỐNG<br /> Ở BỆNH NHÂN RUNG NHĨ<br /> Châu Ngọc Hoa*, Trần Kim Hoa**<br /> TÓMTẮT<br /> Mở đầu: Điều trị dự phòng đột quỵ cũng như thuyên tắc hệ thống ở bệnh nhân rung nhĩ bằng thuốc kháng<br /> đông đường uống mang lại lợi ích rõ rệt. Hiệu quả và tính an toàn của việc điều trị kháng đông chỉ được đảm bảo<br /> khi bệnh nhân có kiến thức và tuân thủ điều trị.<br /> Mục tiêu: Khảo sát kiến thức, sự tuân thủ điều trị kháng đông đường uống ở bệnh nhân rung nhĩ.<br /> Đối tượng – Phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu cắt ngang mô tả được thực hiện trên 307 bệnh nhân<br /> rung nhĩ đang dùng kháng đông đường uống tại phòng khám Nội Tim mạch – Bệnh viện Nhân dân Gia Định từ<br /> tháng 9/2017 đến tháng 4/2018. Thuốc kháng đông bao gồm kháng đông đối kháng vitamin K và kháng đông<br /> không đối kháng vitamin K. Kiến thức về thuốc kháng đông đường uống được đánh giá dựa trên bộ câu hỏi của<br /> tác giả Obamiro đã được chuyển ngữ và thích ứng văn hóa. Tuân thủ được xác định bằng phương pháp đếm số<br /> viên thuốc còn lại.<br /> Kết quả: Trên 307 bệnh nhân rung nhĩ có sử dụng thuốc kháng đông, tỉ lệ bệnh nhân có kiến thức đúng là<br /> 42% với điểm số trung bình là 51,6 ± 17,9 (đánh giá theo bộ câu hỏi Obamiro). Tỉ lệ tuân thủ điều trị kháng đông<br /> đường uống là 96,4%. Sau khi phân tích mối liên quan giữa các đặc điểm dân số, kinh tế, xã hội, kiến thức với sự<br /> tuân thủ điều trị, tuổi và giới tính không có sự liên quan với tuân thủ điều trị kháng đông đường uống. Tỉ lệ<br /> tuân thủ điều trị cao hơn ở nhóm bệnh nhân có kiến thức về thuốc kháng đông đường uống (p = 0,03).<br /> Kết luận: Tỉ lệ bệnh nhân có kiến thức đúng về thuốc kháng đông đường uống còn thấp, bệnh nhân chưa có<br /> kiến thức đúng chủ yếu liên quan đến các vấn đề về xử trí khi dùng quá liều thuốc, ngưỡng INR, tương tác<br /> thuốc, thức ăn, rượu. Tỉ lệ bệnh nhân rung nhĩ tuân thủ điều trị kháng đông đường uống cao và có liên quan với<br /> kiến thức đúng.<br /> Từ khóa: kiến thức, thuốc kháng đông đường uống, tuân thủ điều trị<br /> ABSTRACT<br /> KNOWLEDGE, ADHERENCE TO ORAL ANTICOAGULANTS IN PATIENTS<br /> WITH ATRIAL FIBRILLATION<br /> Chau Ngoc Hoa, Tran Kim Hoa<br /> * Ho Chi Minh City Journal of Medicine * Suplement of Vol. 23 - No 2- 2019: 164-169<br /> Introduction: Oral anticoagulant therapy is highly effective for stroke and systemic embolism prevention in<br /> patients with atrial fibrillation. Good knowledge and high adherence are essential to ensure both efficacy and<br /> safety with oral anticoagulant therapy.<br /> Objectives: The aim of this study was to investigate the level of knowledge, the proportion of patients who<br /> have optimal adherence to oral anticoagulant therapy in patients with atrial fibrillation.<br /> Methods: A cross-sectional survey was conducted in a sample of 307 patients with atrial fibrillation taking<br /> oral anticoagulants in the cardiology clinic of Gia Đinh People Hospital, from September 2017 to April 2018.<br /> Oral anticoagulants consist of vitamin K antagonists (VKA) and non-vitamin K antagonist oral anticoagulants<br /> <br /> *Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh<br /> Khoa Nội Tim Mạch, Bệnh viện Nhân dân Gia Định<br /> Tác giả liên lạc: BS. Trần Kim Hoa ĐT: 0909409973 Email: kimhoatranyds@gmail.com<br /> <br /> <br /> 164 Chuyên Đề Nội Khoa<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 2 * 2019 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> <br /> (NOACs). Anticoagulation knowledge was evaluated by using the Anticoagulation Knowledge Tool (AKT),<br /> developed and validated by Obamiro. The latter was translated and culturally adapted into Vietnamese.<br /> Adherence to oral anticoagulants was assessed by pill counts.<br /> Results: Among 307 patients with atrial fibrillation taking oral anticoagulants, patients with good<br /> knowledge accounted for 42% and the mean score on the AKT was 51.6 ± 17.9. Of the 307 patients with atrial<br /> fibrillation, 96,4% reported a high level of adherence to oral anticoagulants. After analyzing the relationship<br /> between demographic, socio-economic factors, knowledge and adherence, age and gender had no relation with<br /> adherence. Patients with good anticoagulation knowledge had higher rate of adherence (p= 0.03).<br /> Conclusions: Patients with good anticoagulation knowledge had a limited rate. Factors with regard to<br /> suboptimal knowledge in patient with atrial fibrillation included management of taking too much drug, INR<br /> threshold, drug-drug interactions, diet, alcohol. The rate of adherence to oral anticoagulants in patient with atrial<br /> fibrillation was significantly high and had a good relationship with anticoagulation knowledge.<br /> Keywords: anticoagulation knowledge, adherence, oral anticoagulants<br /> ĐẶTVẤNĐỀ biến, trong đó việc sử dụng thuốc kháng đông<br /> không đối kháng vitamin K ngày càng nhiều.<br /> Rung nhĩ là rối loạn nhịp thường gặp trên<br /> Tuy nhiên, cho đến nay chỉ có vài công trình<br /> lâm sàng, làm gia tăng tần suất bệnh tật và tử<br /> nghiên cứu về kiến thức, tuân thủ kháng đông<br /> vong với tỉ lệ hiện mắc là 1 - 3% và tỉ lệ này tăng<br /> đối kháng vitamin K trên đối tượng bệnh nhân<br /> theo tuổi, từ 1% ở những người nhỏ hơn 60 tuổi<br /> van tim cơ học, rất ít nghiên cứu đánh giá kiến<br /> đến 9% ở những người trên 80 tuổi(2,9). Rung nhĩ<br /> thức, sự tuân thủ kháng đông đường uống ở<br /> làm tăng nguy cơ đột quỵ lên 5 lần, và là nguyên<br /> bệnh nhân rung nhĩ.<br /> nhân của 20-30% đột quỵ(25). Việc điều trị dự<br /> phòng đột quỵ cũng như thuyên tắc hệ thống ở Mục tiêu nghiên cứu<br /> bệnh nhân rung nhĩ bằng thuốc kháng đông Khảo sát kiến thức, sự tuân thủ điều trị<br /> đường uống mang lại lợi ích rõ rệt. Warfarin, kháng đông đường uống ở bệnh nhân rung nhĩ.<br /> thuốc kháng đông đối kháng vitamin K giảm đột Ba mục tiêu cụ thể bao gồm:<br /> quỵ 64%, giảm tử vong chung do mọi nguyên Xác định tỉ lệ bệnh nhân rung nhĩ có kiến<br /> nhân 26%(12). Sự ra đời của thuốc kháng đông thức đúng về kháng đông đường uống.<br /> không đối kháng vitamin K bao gồm Xác định tỉ lệ bệnh nhân rung nhĩ tuân thủ<br /> Dabigatran, Rivaroxaban, Apixaban, Edoxaban điều trị kháng đông đường uống.<br /> qua nhiều thử nghiệm lâm sàng so sánh với Xác định mối liên quan giữa các đặc điểm<br /> warfarin cho thấy kháng đông không đối kháng dân số, kinh tế, xã hội, kiến thức với sự tuân<br /> vitamin K ít nhất an toàn và hiệu quả như thủ điều trị kháng đông đường uống ở bệnh<br /> warfarin trong dự phòng đột quỵ cũng như nhân rung nhĩ.<br /> thuyên tắc hệ thống ở bệnh nhân rung<br /> ĐỐITƯỢNG- PHƯƠNG PHÁPNGHIÊNCỨU<br /> nhĩ(5,8,11,17,19). Hiệu quả và tính an toàn của việc<br /> điều trị kháng đông chỉ được đảm bảo khi bệnh Thiết kế nghiên cứu<br /> nhân tuân thủ điều trị(1). Bên cạnh đó, kiến thức Nghiên cứu cắt ngang mô tả.<br /> về điều trị kháng đông đối kháng vitamin K kém Cỡ mẫu<br /> cũng như không đạt mục tiêu điều trị làm tăng N= 307 bệnh nhân rung nhĩ có sử dụng<br /> nguy cơ xuất huyết, đột quỵ và làm giảm chất kháng đông đường uống.<br /> lượng cuộc sống của bệnh nhân(6,13). Hiện nay tại<br /> Dân số nghiên cứu<br /> Việt Nam vấn đề sử dụng kháng đông đường<br /> Bệnh nhân rung nhĩ trên 18 tuổi có điều trị<br /> uống dự phòng đột quỵ cũng hiệu quả và phổ<br /> <br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa 165<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ BảnTập 23 * Số 2 * 2019<br /> <br /> kháng đông đường uống tại phòng khám Nội nghiên cứu. Trong đó có 257 (83,7%) bệnh nhân<br /> Tim mạch Bệnh viện Nhân dân Gia Định từ rung nhĩ không do bệnh van tim và 50 (16,3%)<br /> tháng 9/2017 đến tháng 4/2018. Tiêu chuẩn loại bệnh nhân rung nhĩ do bệnh van tim.<br /> trừ bao gồm: bệnh nhân trong tình trạng bệnh Đặc điểm dân số khảo sát<br /> nặng cần nhập viện, không thể giao tiếp bằng lời Tuổi trung bình của bệnh nhân rung nhĩ có<br /> nói, không thể hiểu và giao tiếp bằng tiếng Việt, sử dụng kháng đông đường uống là 68,9 ±<br /> bệnh nhân đã được chẩn đoán các bệnh lý về 11,1, bệnh nhân trẻ nhất 38 tuổi, lớn nhất 95<br /> thần kinh như: sa sút trí tuệ, tâm thần phân liệt, tuổi, tỉ lệ các nhóm tuổi từ 18 đến 64 tuổi, từ 65<br /> cơn hoảng loạn, rối loạn lo âu. đến 74 tuổi và trên 75 tuổi lần lượt là 34,5%,<br /> Phương pháp thu thập số liệu 31,3% và 34,2%. Nữ giới chiếm tỉ lệ 55,4% cao<br /> Tất cả bệnh nhân rung nhĩ có sử dụng kháng hơn nam giới.<br /> đông đường uống thỏa tiêu chí nhận vào được Tỉ lệ các loại thuốc kháng đông được dùng<br /> hỏi các đặc điểm dân số, xã hội, kinh tế, tiền căn Tỉ lệ dùng thuốc kháng đông đối kháng<br /> bệnh lý. Bệnh nhận trả lời phỏng vấn của nghiên vitamin K (VKA) là 57,0% và nhóm thuốc không<br /> cứu viên bằng bộ câu hỏi của tác giả Obamiro đã đối kháng vitamin K chiếm tỉ lệ thấp hơn 43,0%.<br /> được chuyển ngữ và thích ứng văn hóa. Phương Tỉ lệ dùng thuốc kháng đông Acenocoumarol,<br /> pháp đếm số viên thuốc còn lại được thực hiện Warfarin, Dabigatran và Rivaroxaban lần lượt là<br /> bằng cách đếm số viên thuốc kháng đông còn lại 55,7%, 1,3%, 23,1% và 19,9%.<br /> bệnh nhân mang theo của lần khám trước và<br /> Tỉ lệ bệnh nhân có kiến thức đúng về kháng<br /> tính toán dựa theo công thức: (số viên thuốc đã<br /> đông đường uống<br /> phát  số viên thuốc còn lại) / (số viên thuốc<br /> được kê toa trong một ngày × số ngày giữa hai Tỉ lệ trả lời đúng dao động từ 5% đến 40%<br /> lần khám). các câu hỏi liên quan đến các vấn đề như tính an<br /> toàn của thuốc khi uống chung với thuốc kháng<br /> Phương pháp thống kê<br /> viêm, thuốc bổ, thảo dược, rượu, việc làm để<br /> Kết quả nghiên cứu được xử lý thống kê giảm nguy cơ tác dụng phụ của thuốc, giá trị<br /> bằng phần mềm SPSS 20.0. Kết quả nghiên cứu INR mục tiêu, giá trị INR trên ngưỡng, giá trị<br /> được phân tích bằng thống kê mô tả và thống kê INR dưới ngưỡng, tương tác với thức ăn,<br /> phân tích. Để so sánh sự khác biệt giữa các biến vitamin K.<br /> định tính dùng phép kiểm Chi bình phương và<br /> Tỉ lệ bệnh nhân có kiến thức về kháng đông<br /> hiệu chỉnh theo kiểm định chính xác Fisher khi<br /> đường uống là 42,0% không có kiến thức là<br /> vọng trị nhỏ. Phép kiểm Mann Whitney để kiểm<br /> 58,0%, điểm trung bình của bộ câu hỏi là 51,6 ±<br /> định sự khác biệt về giá trị trung bình của 2<br /> 17,9, cao nhất là 88,0, nhỏ nhất là 8,0.<br /> nhóm khác nhau. Sự khác biệt được xem là có ý<br /> Điểm trung bình trả lời bộ câu hỏi kiến thức<br /> nghĩa thống kê khi p < 0,05.<br /> của nhóm bệnh nhân dùng VKA là 49,8 ± 18,3<br /> Y đức<br /> thấp hơn của nhóm bệnh nhân dùng NOAC là<br /> Nghiên cứu đã được chấp thuận của Hội 53,9 ± 17,1, và sự khác biệt này có ý nghĩa thống<br /> đồng Đạo đức trong nghiên cứu y sinh học Đại kê với p = 0,04 (phép kiểm Mann - Whitney U).<br /> học Y Dược ngày 4/8/2017.<br /> Tuân thủ điều trị kháng đông đường uống<br /> KẾTQUẢ Tỉ lệ tuân thủ điều trị kháng đông đường<br /> Trong khoảng thời gian từ 9/2017 đến 4/2018 uống ở bệnh nhân rung nhĩ là 96,4%, tỉ lệ tuân<br /> có 307 bệnh nhân rung nhĩ đang sử dụng kháng thủ VKA là 94,3% và của NOAC là 99,2%. Tỉ lệ<br /> đông đường uống tại phòng khám Nội Tim tuân thủ điều trị ở nhóm bệnh nhân dùng kháng<br /> mạch Bệnh viện Nhân dân Gia Định tham gia đông không đối kháng vitamin K cao hơn nhóm<br /> <br /> <br /> 166 Chuyên Đề Nội Khoa<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 2 * 2019 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> <br /> đối kháng vitamin K với sự khác biệt có ý nghĩa. Coleman tại Mỹ đến 99,7% của Schulman tại<br /> Mối liên quan giữa các đặc điểm dân số, kinh Canada(4,20). Chúng tôi nhận thấy có 2 lí do cho<br /> tế, xã hội, kiến thức với sự tuân thủ sự dao động lớn về tỉ lệ tuân thủ của các nghiên<br /> Giới tính, tuổi, trình độ học vấn, tình trạng cứu là thời gian theo dõi và phương pháp đánh<br /> kinh tế, nơi cư trú, dân tộc, hoàn cảnh sống, giá sự tuân thủ. Về khía cạnh thời gian theo dõi<br /> thông tin về thuốc và thời gian dùng thuốc để đánh giá sự tuân thủ trong các nghiên cứu<br /> không có sự khác biệt giữa hai nhóm tuân thủ và cũng dao động từ 1 tháng trong nghiên cứu của<br /> không tuân thủ. Shore tại Mỹ lên đến 2 năm của Coleman và tỉ lệ<br /> tuân thủ giảm dần theo thời gian dùng<br /> Bệnh nhân có kiến thức về thuốc kháng đông<br /> thuốc(4,22). Về phương pháp đánh giá sự tuân<br /> đường uống có tỉ lệ tuân thủ cao hơn bệnh nhân<br /> thủ, không có phương pháp nào là tiêu chuẩn<br /> không có kiến thức về kháng đông đường uống<br /> vàng, đây cũng là lí do đưa đến sự dao động<br /> với OR= 1,1 (KTC 95% 1,02- 1,1).<br /> trong tỉ lệ tuân thủ. Schulman sử dụng phương<br /> BÀNLUẬN pháp tỉ số sở hữu thuốc (MPR) với tỉ lệ tuân thủ<br /> Trong nghiên cứu của chúng tôi tỉ lệ bệnh rất cao gần 100%, Coleman sử dụng phương<br /> nhân có kiến thức về thuốc kháng đông đường pháp tỉ lệ những ngày có thuốc (PDC) với tỉ lệ<br /> uống còn hạn chế với tỉ lệ 42% và điểm số trung tuân thủ giảm dần theo thời gian theo dõi và khá<br /> bình là 51,6 ± 17,9. Điểm số trung bình của bộ kiêm tốn chỉ 38%. Obamiro đánh giá sự tuân thủ<br /> câu hỏi kiến thức về thuốc kháng đông đường điều trị kháng đông trên bệnh nhân rung nhĩ tại<br /> uống trong nghiên cứu của chúng tôi thấp hơn Úc sử dụng bộ câu hỏi 8 thông số của Morisky<br /> nghiên cứu của Destege L, Roll lần lượt là 55,8 ± với tỉ lệ tuân thủ trên 50%(15). Trong nghiên cứu<br /> 18,6 và 61,6 ± 15,8(7,18) và nhìn chung thấp hơn của chúng tôi sử dụng phương pháp đếm số<br /> các nghiên cứu khác. Mặc dù phương pháp tiến viên thuốc còn lại của bệnh nhân có thể ước<br /> hành nghiên cứu khác nhau phỏng vấn trực tiếp lượng quá mức sự tuân thủ của bệnh nhân nếu<br /> hay qua mạng xã hội, phương tiện khảo sát khác bệnh nhân làm mất thuốc hay giấu số viên thuốc<br /> nhau bằng bộ câu hỏi AKT hay JAKQ và cỡ mẫu còn lại. Kết quả tỉ lệ tuân thủ trong nghiên cứu<br /> khác nhau giữa các nghiên cứu, nghiên cứu của của chúng tôi cao hơn các nghiên cứu khác có<br /> chúng tôi một phần phản ánh thực trạng kiến thể lí giải một phần do thiết kế nghiên cứu của<br /> thức chung về kháng đông đường uống của chúng tôi là nghiên cứu cắt ngang mô tả chỉ<br /> bệnh nhân rung nhĩ còn kém(7,14,16,18). Các khía đánh giá sự tuân thủ tại một thời điểm, còn<br /> cạnh bệnh nhân chưa có kiến thức đúng được Schulman, Coleman, Shore theo dõi trong một<br /> phản ánh trong nghiên cứu của chúng tôi cũng khoảng thời gian nhất định để đánh giá sự tuân<br /> tương tự với các tác giả Roll, Konieczyńska, Ye thủ(4,20,22).<br /> Wang, Smith như tương tác với thuốc khác, thảo Trong nghiên cứu của chúng tôi, không có<br /> dược, vitamin, chế độ ăn, rượu, cũng như những sự khác biệt có ý nghĩa về tuân thủ điều trị<br /> biện pháp để làm giảm nguy cơ tác dụng phụ kháng đông ở hai giới nam và nữ, độ tuổi<br /> của thuốc, ngưỡng điều trị an toàn của INR tương tự nghiên cứu của Shiga, Obamiro,<br /> (international Normalized Ratio)(14,18,23,24). Castellucci L.A, Gorst-Rasmussen(3,9,15,21). Về<br /> Trong nghiên cứu của chúng tôi tỉ lệ tuân loại thuốc kháng đông đường uống có sự khác<br /> thủ điều trị kháng đông khá cao là 96,4% do biệt về sự tuân thủ điều trị trong nghiên cứu<br /> phương pháp đánh giá về tuân thủ khác nhau của chúng tôi với sự tuân thủ cao hơn ở nhóm<br /> giữa các nghiên cứu. Bên cạnh đó, các báo cáo về kháng đông không đối kháng vitamin K. Kết<br /> tuân thủ kháng đông không đối kháng vitamin quả này không nhất quán giữa các nghiên cứu,<br /> K qua các nghiên cứu rất thay đổi từ 38,0% của theo Shiga sự tuân thủ điều trị thấp hơn ở<br /> <br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa 167<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ BảnTập 23 * Số 2 * 2019<br /> <br /> nhóm sử dụng kháng đông không đối kháng 2. Bjorck S, Palaszewski B, Friberg L et al (2013). “Atrial<br /> fibrillation, stroke risk, and warfarin therapy revisited: a<br /> vitamin K so với warfarin trong khi một vài population-based study”. Stroke, 4 (11), pp.3103-8.<br /> nghiên cứu cho thấy điều ngược lại. Chúng tôi 3. Castellucci LA, Shaw J, van der Salm K et al (2015). “Self-<br /> reported adherence to anticoagulation and its determinants<br /> nhận thấy những bệnh nhân có kiến thức về<br /> using the Morisky medication adherence scale”. Thromb Res,<br /> thuốc kháng đông đường uống có tỉ lệ tuân 136 (4), pp.727-31.<br /> thủ cao hơn, và có mối liên quan giữa kiến 4. Coleman CI, Tangirala M, Evers T (2016). “Medication<br /> adherence to rivaroxaban and dabigatran for stroke<br /> thức với sự tuân thủ điều trị, kết quả này prevention in patients with non-valvular atrial fibrillation in<br /> tương đồng với kết quả nghiên cứu của Roll(18). the United States”. Int J Cardiol, 212, pp.171-3.<br /> 5. Connolly SJ, Ezekowitz MD, Yusuf S et al (2009). “Dabigatran<br /> HẠNCHẾ versus warfarin in patients with atrial fibrillation”. N Engl J<br /> Thiết kế nghiên cứu của đề tài là nghiên Med, 361 (12), pp.1139-51.<br /> 6. Davis NJ, Billett HH, Cohen HW et al (2005). “Impact of<br /> cứu cắt ngang mô tả, thời gian nghiên cứu là 8 adherence, knowledge, and quality of life on anticoagulation<br /> tháng, cỡ mẫu nhỏ, ở một trung tâm nên chưa control”. Ann Pharmacother, 3 (4), pp.632-6.<br /> 7. Desteghe L, Engelhard L, Raymaekers Z et al (2016).<br /> đại diện được dân số. Bên cạnh đó, do đặc thù<br /> “Knowledge gaps in patients with atrial fibrillation revealed<br /> về quản lí y tế cung cấp thuốc khám chữa by a new validated knowledge questionnaire”. Int J Cardiol,<br /> bệnh, khó xác định một bệnh nhân dùng nhất 223, pp.906-914.<br /> 8. Giugliano RP, Ruff CT, Braunwald E et al (2013). “Edoxaban<br /> quán một loại thuốc kháng đông trong thời versus warfarin in patients with atrial fibrillation. N Engl J<br /> gian dài mà không có những giai đoạn ngắt Med 369 (22), pp.2093-104.<br /> quãng gây khó khăn cho việc đánh giá kiến 9. Go AS, Hylek EM, Phillips KA et al (2001). “Prevalence of<br /> diagnosed atrial fibrillation in adults: national implications for<br /> thức về thuốc kháng đông của bệnh nhân. Việc rhythm management and stroke prevention: The<br /> đánh giá sự tuân thủ chưa có một phương AnTicoagulation and Risk Factors in Atrial Fibrillation<br /> (ATRIA) Study. Jama, 285(18), pp.2370-5.<br /> pháp nhất quán và chính xác, phương pháp<br /> 10. Gorst-Rasmussen A, Skjoth F, Larsen TB et al (2015).<br /> đánh giá tuân thủ của chúng tôi đánh giá sự “Dabigatran adherence in atrial fibrillation patients during the<br /> tuân thủ tại một thời điểm chưa phản ánh first year after diagnosis: a nationwide cohort study”. J Thromb<br /> Haemost, 13(4), pp.495-504.<br /> được hết sự tuân thủ trong thời gian dài. 11. Granger CB, Alexander JH, McMurray JJ et al (2011).<br /> KẾT LUẬN “Apixaban versus warfarin in patients with atrial fibrillation”.<br /> N Engl J Med, 365(11), pp.981-92.<br /> Nghiên cứu cắt ngang mô tả trên 307 bệnh 12. Hart RG, Pearce LA, Aguilar MI (2007). “Meta-analysis:<br /> antithrombotic therapy to prevent stroke in patients who have<br /> nhân rung nhĩ đang dùng thuốc kháng đông<br /> nonvalvular atrial fibrillation”. Ann Intern Med, 146(12),<br /> đường uống cho thấy tỉ lệ bệnh nhân có kiến pp.857-67.<br /> thức đúng về thuốc kháng đông còn thấp 13. Kimmel SE, Chen Z, Price M, et al (2007). “The influence of<br /> patient adherence on anticoagulation control with warfarin:<br /> (42%), bệnh nhân chưa có kiến thức đúng chủ results from the International Normalized Ratio Adherence<br /> yếu liên quan đến các vấn đề về xử trí khi and Genetics (IN-RANGE) Study”. Arch Intern Med, 167(3),<br /> dùng quá liều thuốc, ngưỡng INR, tương tác pp.229-35.<br /> 14. Konieczynska M, Sobieraj E, Bryk AH et al (2018).<br /> thuốc, thức ăn, rượu. Tỉ lệ bệnh nhân rung nhĩ “Differences in knowledge among patients with atrial<br /> tuân thủ điều trị kháng đông đường uống cao fibrillation receiving non-vitamin K antagonist oral<br /> anticoagulants and vitamin K antagonists. Kardiol Pol, 76(7),<br /> (96,4%) với phương pháp đánh giá tuân thủ<br /> pp.1089-1096.<br /> bằng đếm số viên thuốc còn lại. Kiến thức về 15. Obamiro KO, Chalmers L, Lee K, et al (2018). “Adherence to<br /> thuốc kháng đông đường uống có liên quan Oral Anticoagulants in Atrial Fibrillation: An Australian<br /> Survey”. J Cardiovasc Pharmacol Ther, 23(4), pp.337-343.<br /> với sự tuân thủ mặc dù sự liên quan chưa chặt 16. Obamiro KO, Chalmers L, Lee K, et al (2018).<br /> chẽ về mặt thống kê. “Anticoagulation knowledge in patients with atrial<br /> fibrillation: An Australian survey”. Int J Clin Pract, 72(3),<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO pp.e13072.<br /> 1. Beyer-Westendorf J, Ehlken B, Evers T (2016). “Real-world 17. Patel MR, Mahaffey KW, Garg J, et al (2011). “Rivaroxaban<br /> persistence and adherence to oral anticoagulation for stroke versus warfarin in nonvalvular atrial fibrillation”. N Engl J<br /> risk reduction in patients with atrial fibrillation”. Europace, 18 Med, 365 (10), pp.883-91.<br /> (8), pp.1150-7. 18. Rolls CA, Obamiro KO (2017). “The relationship between<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 168 Chuyên Đề Nội Khoa<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 2 * 2019 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> knowledge, health literacy, and adherence among patients adherence”. Jama, 313(14), pp.1443-50.<br /> taking oral anticoagulants for stroke thromboprophylaxis in 23. Smith MB, Christensen N, Wang S et al (2010). “Warfarin<br /> atrial fibrillation”. Cardiovascular therapeutics, 35(6), doi: knowledge in patients with atrial fibrillation: implications for<br /> 10.1111/1755-5922.12304. safety, efficacy, and education strategies”. Cardiology, 116 (1),<br /> 19. Ruff CT, Giugliano Robert P, Braunwald Eugene, et al (2014). pp.61-9.<br /> “Comparison of the efficacy and safety of new oral 24. Wang Y, Kong MC, Lee LH, et al (2014). “Knowledge,<br /> anticoagulants with warfarin in patients with atrial satisfaction, and concerns regarding warfarin therapy and<br /> fibrillation: a meta-analysis of randomised trials”. Lancet, 383 their association with warfarin adherence and anticoagulation<br /> (9921), pp.955-62. control”. Thromb Res, 133(4), pp.550-4.<br /> 20. Schulman S, Shortt B, Robinson M, et al (2013). “Adherence to 25. Wolf Philip A, Abbott RD, Kannel WB (1991). “Atrial<br /> anticoagulant treatment with dabigatran in a real-world fibrillation as an independent risk factor for stroke: the<br /> setting”. J Thromb Haemost, 11(7), pp.1295-9. Framingham Study”. Stroke, 22(8), pp.983-988.<br /> 21. Shiga T, Naganuma M, Nagao T et al (2015). “Persistence of<br /> non-vitamin K antagonist oral anticoagulant use in Japanese Ngày nhận bài báo: 08/11/2018<br /> patients with atrial fibrillation: A single-center observational<br /> study”. J Arrhythm, 31 (6), pp.339-44. Ngày phản biện nhận xét bài báo: 10/12/2018<br /> 22. Shore S, Ho PM, Lambert-Kerzner A et al (2015). “Site-level Ngày bài báo được đăng: 10/03/2019<br /> variation in and practices associated with dabigatran<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa 169<br />