Tên đ tài: ềM t s kinh nghi m giúp h c sinh phòng ch ng b nh giun sán qua môn Sinh ộ ố ệ ọ ố ệ
h c 7ọ
Ph n th nh t:ầ ứ ấ M ĐUỞ Ầ
I. Đt v n đặ ấ ề
Năm 2016 có m t em h c sinh l p 7 tr ng tôi, g n nhà tôi bộ ọ ớ ườ ầ ở ị
đau b ng d d i, tôi nhìn th y em n m lăn l n, qu n qu i th y r t th ng.ụ ữ ộ ấ ằ ộ ằ ạ ấ ấ ươ
C nhà v i đa em đi b nh vi n, khi đa đn b nh vi n làm các xét nghi m,ả ộ ư ệ ệ ư ế ệ ệ ệ
siêu âm th t lâu m i phát hi n đc là em b giun chui cu ng m t. Bác sĩậ ớ ệ ượ ị ố ậ
dùng nhi u bi n pháp nh ng không đc cu i cùng ph i m n i soi đ g pề ệ ư ượ ố ả ổ ộ ể ắ
con giun ra. Giun đũa đc g p ra dài kho ng 20 cm, đu thuôn nh n nên. Dùượ ắ ả ầ ọ
qua c n nguy hi m nh ng em v n còn đau vì v t m và đây có l là vi cơ ể ư ẫ ế ổ ẽ ệ
không bao gi em quên đc.ờ ượ
Nh chúng ta bi t b nh giun – sán r t ph bi n Vi t Namư ế ệ ấ ổ ế ở ệ . Theo c tính,ướ
m i năm ng i Vi t Nam m t 28,5 tri u lít máu đ nuôi các lo i ký sinhỗ ườ ệ ấ ệ ể ạ
trong c thơ ể. Hàng ch c tri u ng i m c b nh giun – sán, t l nhi m giunụ ệ ườ ắ ệ ỷ ệ ễ
sán cao tr em, h c sinh, sinh viên.ở ẻ ọ
tu i nh các h c sinh b nhi m giun sán thì cũng là bình th ng vì cácỞ ổ ư ọ ị ễ ườ
em hay ăn u ng lung tung; ăn quà v t m i n i, m i ch không c n nghĩ đnố ặ ọ ơ ọ ỗ ầ ế
chuy n ph i gi v sinh; và gia đình thì th ng quên không theo dõi đ choệ ả ữ ệ ườ ể
các em u ng thu c t y giun đnh k đúng l ch và các em cũng quên u ngố ố ẩ ị ỳ ị ố
thu c t y giun đnh k . Nh ng l n đu ch ng ki n c nh 1 em b giun chuiố ẩ ị ỳ ư ầ ầ ứ ế ả ị
cu ng m t nh trên th t s tôi th y v n đ r t r t nghiêm tr ng, tôi th yố ậ ư ậ ự ấ ấ ề ấ ấ ọ ấ
chúng ta không th coi th ng b nh này.ể ườ ệ
B nh giun sán th c t có th phòng ng a đc và đa s b nh giun sán cũngệ ự ế ể ừ ượ ố ệ
d ch a do đó tôi nghĩ mình ph i góp ph n giáo d c các em phòng ch ngễ ữ ả ầ ụ ố
b nh này đ h n ch tác h i c a giun sán v i các em. T năm 2016 đn nayệ ể ạ ế ạ ủ ớ ừ ế
tôi đm nh n d y sinh h c 7 tôi đã v n d ng các ph ng pháp đ giúp cácả ậ ạ ọ ậ ụ ươ ể
em phòng ch ng b nh giun sán và cũng đt đc m t s k t qu nh t đnh,ố ệ ạ ượ ộ ố ế ả ấ ị
đó chính là lý do tôi ch n đ tài “M t s kinh nghi m giúp h c sinh phòngọ ề ộ ố ệ ọ
ch ng b nh giun sán qua môn Sinh h c 7”.ố ệ ọ
II. M c đích nghiên c u:ụ ứ
- Nghiên c u v tác h i c a giun sán, các cách tuy n truy n cũng nhứ ề ạ ủ ề ề ư
ph ng pháp d y h c đ tuyên truy n cho h c sinh, ng i dân phòng b nh,ươ ạ ọ ể ề ọ ườ ệ
phòng tác h i c a giun sán hi u qu , thi t th c.ạ ủ ệ ả ế ự
1
Tên đ tài: ềM t s kinh nghi m giúp h c sinh phòng ch ng b nh giun sán qua môn Sinh ộ ố ệ ọ ố ệ
h c 7ọ
- Giúp m i ng i có ph ng pháp phòng b nh, ch a b nh giun sán đúngọ ườ ươ ệ ữ ệ
cách, hi u qu đ có m t s c kh e t t.ệ ả ể ộ ứ ỏ ố
Ph n th hai: GI I QUY T V N Đầ ứ Ả Ế Ấ Ề
I. C s lí lu n c a v n đơ ở ậ ủ ấ ề
B nh giun – sán r t ph bi n Vi t Namệ ấ ổ ế ở ệ . Theo c tính, m i ướ ỗ
năm ng i Vi t Nam m t 28,5 tri u lít máu đ nuôi các lo i ký sinh trong c ườ ệ ấ ệ ể ạ ơ
thể. Hàng ch c tri u ng i m c b nh giun – sán, t l nhi m giun sán cao ụ ệ ườ ắ ệ ỷ ệ ễ ở
tr em, h c sinh, sinh viên, nông dân, ng i làm v n, công nhân tr c ti p ẻ ọ ườ ườ ự ế
ti p xúc v i môi tr ng t i các nhà ga, b n xe – n i có đi u ki n sinh ho t ế ớ ườ ạ ế ơ ề ệ ạ
khó khăn, đi u ki n v sinh lao đng kém. ề ệ ệ ộ
B nh giun - sán là b nh lây truy n t đng v t, th c v t sang ng i. Có ệ ệ ề ừ ộ ậ ự ậ ườ
hàng trăm loài giun – sán gây b nh ng i, đng v t và th c v t. u trùng ệ ở ườ ộ ậ ự ậ Ấ
giun – sán có th s ng ký sinh b t c v trí nào trên c th ng i nh não, ể ố ở ấ ứ ị ơ ể ườ ư
tim, ph i, gan, th n, m ch máu, b ch huy t, đu, m t, c , m t, vùng b ng, ổ ậ ạ ạ ế ầ ặ ổ ắ ụ
vùng l ng, phúc m c, dây th n kinh, t y s ng… M i l a tu i đu có th ư ạ ầ ủ ố ọ ứ ổ ề ể
nhi m và m c b nh giun – sán, t tr s sinh, ph n có thai đn các c già. ễ ắ ệ ừ ẻ ơ ụ ữ ế ụ
Bi n ch ng c a b nh giun – sán r t n ng n nh li t n a ng i, nh c đu ế ứ ủ ệ ấ ặ ề ư ệ ử ườ ứ ầ
kéo dài, r i lo n tâm th n, phù não, m t kh năng nhìn, mù m t, viêm não, ố ạ ầ ấ ả ắ
xu t huy t não, phù ph i, ho ra máu, ng ng tim đt ng t, đt t , viêm ru t, ấ ế ổ ừ ộ ộ ộ ử ộ
th ng ru t, viêm phúc m c, đái ra máu, đái d ng ch p, phù v i b nh giun chủ ộ ạ ưỡ ấ ớ ệ ỉ
b ch huy t gây bi n ch ng tàn t t su t đi.ạ ế ế ứ ậ ố ờ
B nh giun – sán ký sinh gan m t, gây viêm gan, apxe gan, ung th gan. ệ ở ậ ư
Hi n nay, trên th gi i cũng nh Vi t Nam, ch a có m t lo i thu c đc ệ ế ớ ư ở ệ ư ộ ạ ố ặ
hi u nào đi u tr cho t t c các b nh giun – sán. M i lo i thu c ch có th ệ ề ị ấ ả ệ ỗ ạ ố ỉ ể
đi u tr cho m t vài lo i giun – sán nh t đnh. Th m chí m t lo i thu c ch có ề ị ộ ạ ấ ị ậ ộ ạ ố ỉ
th đi u tr cho m t loài giun – sán. Đây là khó khăn c a ngành d c th gi i ể ề ị ộ ủ ượ ế ớ
cũng nh ngành d c Vi t Nam. Thu c Egaten c a Th y S là thu c đc ư ượ ệ ố ủ ụ ỹ ố ộ
nh t đ đi u tr b nh sán lá gan. Thu c DEC là thu c đc nh t đ đi u tr ấ ể ề ị ệ ố ố ộ ấ ể ề ị
b nh giun ch b ch huy t gây phù voi, đái đng c p.ệ ỉ ạ ế ườ ấ
Theo B nh Vi n Đi h c Qu c gia Hà n i thì đã có h n 10 v n ng i g mệ ệ ạ ọ ố ộ ơ ạ ườ ồ
ph n , tr em, h c sinh, nông dân, công nhân và nhi u thành ph n khác đã ụ ữ ẻ ọ ề ầ
đc khám và đi u tr . L n l t nhi u xã, huy n thu c nhi u t nh khác c a ượ ề ị ầ ượ ề ệ ộ ề ỉ ủ
mi n B c nh : Hà Tĩnh, Ngh An, Thanh Hóa, Nam Đnh, Hòa Bình, Yên Bái, ề ắ ư ệ ị
B c Giang, H i Phòng…hàng ch c v n b nh nhân m c b nh giun – sán đã ắ ả ụ ạ ệ ắ ệ
đc đi u tr . T l h c sinh ti u h c nhi m giun kim r t cao t 80-90%. Quaượ ề ị ỷ ệ ọ ể ọ ễ ấ ừ
tìm hi u thì t i huy n Krông Ana, t l tr em b m c b nh giun sán cũng r t ể ạ ệ ỉ ệ ẻ ị ắ ệ ấ
2
Tên đ tài: ềM t s kinh nghi m giúp h c sinh phòng ch ng b nh giun sán qua môn Sinh ộ ố ệ ọ ố ệ
h c 7ọ
cao d n đn tình tr ng tr em suy dinh d ng, th p còi, th tr ng phát tri n ẫ ế ạ ẻ ưỡ ấ ể ạ ể
không t t nh h ng đn t duy, h c t p, v n đng.ố ả ưở ế ư ọ ậ ậ ộ
II. Th c tr ng v n đự ạ ấ ề
- Tr c đây t t c tr em t 2 đn 10 tu i đc h tr thu c giun đướ ấ ả ẻ ừ ế ổ ượ ỗ ợ ố ể
phòng b nh giun đnh k , trung tâm y t s lên l ch đnh k đ cho các emệ ị ỳ ế ẽ ị ị ỳ ể
u ng thu c đ tránh tác h i c a giun nh ng đn tr ng THCS cho đn khiố ố ể ạ ủ ư ế ườ ế
l n thì không đc h tr thu c đ u ng phòng giun n a. Nh ng theo trungớ ượ ỗ ợ ố ể ố ữ ư
tâm y t Huy n Krông Ana thì b t đu t năm 2018 thì k c tr em ti u h cế ệ ắ ầ ừ ể ả ẻ ể ọ
cũng không đc h tr thu c phòng b nh giun n a. Các em ph i đc giaượ ỗ ợ ố ệ ữ ả ượ
đình quan tâm chăm sóc và t có đnh h ng, th i gian cho các em u ng thu cự ị ướ ờ ố ố
phòng giun sán.
- Qua tìm hi u h c sinh kh i 7 khi d y môn sinh h c thì r t nhi u emể ọ ố ạ ọ ấ ề
ch a quan tâm đn vi c phòng b nh giun gián và k c b m các em cũngư ế ệ ệ ể ả ố ẹ
th , th c t nhi u b m còn không đ ý đn đi u này nh t là b m h cế ự ế ề ố ẹ ể ế ề ấ ố ẹ ọ
sinh là ng i dân t c thi u s .ườ ộ ể ố
- Tôi ti n hành kh o sát h c sinh kh i 7 mà tôi gi ng d y 2 năm qua v iế ả ọ ố ả ạ ớ
câu h i nh sau:ỏ ư
3. Các bi n pháp đã ti n hành đ gi i quy t v n đ: ệ ế ể ả ế ấ ề Trình bày trình tự
nh ng bi n pháp, các b c c th , trong đó có nh n xét v vai trò, tác d ng,ữ ệ ướ ụ ể ậ ề ụ
hi u qu c a t ng bi n pháp ho c t ng b c đó.ệ ả ủ ừ ệ ặ ừ ướ
4. Tính m i c a gi i pháp: ớ ủ ả Nêu đc tính m i c a sáng ki n trong th c ượ ớ ủ ế ự
K t qu thu đc là:ế ả ượ
- Năm h c 2016 – 2017: V i 81 h c sinh kh i 7 mà tôi gi ng d y, quaọ ớ ọ ố ả ạ
kh o sát tôi thu đc k t qu nh sauả ượ ế ả ư
HS u ngố HS ít u ngốHS ch a u ngư ố
3
Tên đ tài: ềM t s kinh nghi m giúp h c sinh phòng ch ng b nh giun sán qua môn Sinh ộ ố ệ ọ ố ệ
h c 7ọ
đnh kị ỳ
S l ngố ượ % S l ngố ượ % S l ngố ượ %
20 25 31 38.3 30 36.7
K t qu thu đc là:ế ả ượ
- Năm h c 2017 – 2018: V i 75 h c sinh kh i 7 mà tôi gi ng d y, quaọ ớ ọ ố ả ạ
kh o sát tôi thu đc k t qu nh sauả ượ ế ả ư
HS u ngố
đnh kị ỳ HS ít u ngốHS ch a u ngư ố
S l ngố ượ % S l ngố ượ % S l ngố ượ %
18 24 29 38.7 28 37.3
- Tôi th y s l ng HS u ng thu c đu đn ch kho ng 24 - 25% đúngấ ố ượ ố ố ề ặ ỉ ả
đnh k , s li u cho th y tr đc u ng thu c t y giun còn ít so v i s l ngị ỳ ố ệ ấ ẻ ượ ố ố ẩ ớ ố ượ
tr em nói chung, nh v y ch a th phòng tránh đc nhi u tác h i do b nhẻ ư ậ ư ể ượ ề ạ ệ
giun gây ra nh t là đi v i tr em.ấ ố ớ ẻ
- Qua phi u đi u tra cho th y nguyên nhân đây ch y u là do b mế ề ấ ở ủ ế ố ẹ
ch a quan tâm đn v n đ phòng b nh này cho con cái, b m các em c nghĩư ế ấ ề ệ ố ẹ ứ
nhà tr ng đã cho con mình u ng thu c nh các tr ng m u giáo. R i đa sườ ố ố ư ở ườ ẫ ồ ố
b m làm nông nghi p nên ít b m quan tâm đn v n đ phòng b nh giunố ẹ ệ ố ẹ ế ấ ề ệ
sán cho con. Và nguyên nhân ti p theo là các em ch a hi u rõ v tác h i c aế ư ể ề ạ ủ
giun sán nên h u nh coi b nh này là bình th ng, ch quan, ch a có cáchầ ư ệ ườ ủ ư
phòng b nh cho b n thân và gia đình.ệ ả
- Theo b n thân tôi th y n u b m không quan tâm v v n đ phòngả ấ ế ố ẹ ề ấ ề
b nh giun sán cho con và các con ch a hi u rõ tác h i c a giun sán thì con cáiệ ư ể ạ ủ
d b suy dinh d ng, m c các b nh v đng ru t và các b nh khác n a d nễ ị ưỡ ắ ệ ề ườ ộ ệ ữ ẫ
đn s c kh e c a tr em không th phát tri n t t đc nh h ng đn chi uế ứ ỏ ủ ẻ ể ể ố ượ ả ưở ế ề
cao, cân n ng c a tr nên có nhi u tr ăn u ng t t nh ng v n g y, th p.ặ ủ ẻ ề ẻ ố ố ư ẫ ầ ấ
III. Các gi i pháp đã ti n hành đ gi i quy t v n đ: ả ế ể ả ế ấ ề
ch ng trình sinh h c 7 các em đc h c v đng v t t đng v tỞ ươ ọ ượ ọ ề ộ ậ ừ ộ ậ
nguyên sinh đn các đng v t b c cao, các em bi t đc nhi u lo i đng v tế ộ ậ ậ ế ượ ề ạ ộ ậ
ký sinh trên ng i và đng v t nh t là ch ng 3 nói v các ngành giun nhườ ộ ậ ấ ươ ề ư
giun d p, giun tròn, giun đt,..ẹ ố
Tôi mu n qua các bài h c này tôi giáo d c k h n cho các em v cách ố ọ ụ ỹ ơ ề
phòng tránh b nh giun sán.ệ
4
Tên đ tài: ềM t s kinh nghi m giúp h c sinh phòng ch ng b nh giun sán qua môn Sinh ộ ố ệ ọ ố ệ
h c 7ọ
Ch ng trình sinh h c 7 các em đc tìm hi u v th gi i đng v t đa d ng,ươ ọ ượ ể ề ế ớ ộ ậ ạ
phong phú t đng v t bé nh nh đng v t nguyên sinh đn các ngành c aừ ộ ậ ỏ ư ộ ậ ế ủ
l p đng v t không x ng s ng, đng v t có x ng s ng.ớ ộ ậ ươ ố ộ ậ ươ ố
Ch ng 1. Tìm hi u v đng v t nguyên sinhươ ể ề ộ ậ
Ch ng 2. Ngành ru t khoangươ ộ
Ch ng 3. Các ngành giun nh giun d p, giun tròn, giun đtươ ư ẹ ố
Ch ng 4. Ngành thân m mươ ề
Ch ng 5. Ngành chân kh pươ ớ
Ch ng 6. Ngành đng v t có x ng s ng g m nhi u l p, l p cá, l p l ngươ ộ ậ ươ ố ồ ề ớ ớ ớ ưỡ
c , l p bò sát,.. ư ớ
m i loài đng v t các em đu đc tìm hi u v c u t o, l i s ng, dinhỞ ỗ ộ ậ ề ượ ể ề ấ ạ ố ố
d ng, sinh s n, vai trò c th là l i ích hay tác h i.ưỡ ả ụ ể ợ ạ
5
