Kinh nghiệm quốc tế xây dựng hạ tầng khung để phát triển các đô thị vệ tinh

Chia sẻ: Trinhthamhodang1214 Trinhthamhodang1214 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:4

Thêm vào BST

Báo xấu

25
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết trình bày sự kết nối đô thị vệ tinh và đô thị trung tâm, với bản quy hoạch về sự lựa chọn mô hình cấu trúc mới đó là chùm đô thị, các nhà quy hoạch muốn tạo điều kiện ở Hà Nội có tiềm năng phát triển hạ tầng kỹ thuật và môi trường.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Kinh nghiệm quốc tế xây dựng hạ tầng khung để phát triển các đô thị vệ tinh

KINH NGHIEÄM QUOÁC TEÁ XAÂY DÖÏNG HAÏ TAÀNG KHUNG ÑEÅ PHAÙT TRIEÅN CAÙC ÑOÂ THÒ VEÄ TINH PGS.TS. VUõ THò VINH Nguyeân Toång thö kyù Hieäp hoäi caùc ñoâ thò Vieät Nam T heo quy hoaïch, khoâng gian ñoâ thò Haø Noäi phaùt trieån theo moâ hình chuøm ñoâ thò goàm ñoâ DIEÃN ÑAØN thò trung taâm, 5 ñoâ thò veä tinh (Hoøa Laïc, Sôn Taây, Xuaân Mai, Phuù Xuyeân, Phuù Minh vaø Soùc Sôn) vaø caùc thò traán ñöôïc keát noái baèng heä thoáng giao thoâng ñöôøng vaønh ñai keát hôïp caùc truïc höôùng taâm, coù keát noái vôùi maïng löôùi giao thoâng vuøng vaø quoác gia Keát noái ñoâ thò veä tinh vaø ñoâ thò trung taâm Haø Noäi sau khi môû roäng ñaõ coù dieän tích hôn 3.344km2, trôû thaønh moät trong 17 thuû ñoâ coù dieän tích roäng nhaát treân theá giôùi vaø laø moät trong 12 ñoâ thò lòch söû coù haøng ngaøn naêm tuoåi. Vôùi baûn quy hoaïch khaúng ñònh theâm laàn nöõa söï löïa choïn moâ hình caáu truùc môùi: chuøm ñoâ thò, caùc nhaø quy hoaïch muoán taïo ñieàu kieän ñeå Haø Noäi coù tieàm naêng phaùt trieån haï taàng kyõ thuaät vaø moâi tröôøng. Tuy nhieân, ngay trong söï löïa choïn moâ hình chuøm ñoâ thò naøy cuõng “tieàm aån” ñaày raãy nhöõng thaùch thöùc raát lôùn cho Haø Noäi. Ñoù laø heä thoáng cô sôû haï taàng ñeå keát noái giöõa ñoâ thò veä tinh vôùi ñoâ thò trung taâm. Moät thaùch thöùc nöõa laø vaán ñeà veà daân soá vaø phaân boá daân cö cuûa Haø Noäi trong töông lai. Sau khi Haø Noäi môû roäng ñeán nay coù khoaûng 6,6 trieäu daân (soá lieäu tính ñeán heát naêm 2010), döï kieán ñeán 2020 coù khoaûng 7,9 trieäu vaø 2030 laø khoaûng 9,2 trieäu. Vôùi daân soá nhö treân vaø vieäc phaùt trieån theo chuøm ñoâ thò thì thaùch thöùc lôùn nhaát laø vieäc phaân boå daân soá. Bôûi vì trong noäi thaønh ñoâ thò trung taâm töø nay ñeán naêm 2030 seõ laø 4,5 trieäu daân, coøn laïi laø phaùt trieån daân cö caùc ñoâ thò veä tinh. Nhieàu ñoâ thò daân soá seõ taêng gaáp 10 laàn hieän nay, vaäy laøm theá naøo ñeå keát noái ñoâ thò veä tinh vôùi trung taâm, laøm theá naøo ñeå taïo söùc huùt ñeå taêng daân soá ôû ñoâ thò veä tinh vaø 24 SË 95+96 . 2018
≥ ki’n Chuy™n gia & Nhµ qu∂n l˝ sinh thaùi chöù khoâng quaù taäp trung ôû ñoâ thò trung taâm? Phaûi löïa choïn caùi gì ñeå taïo ñöôïc toác ñoä phaùt trieån cho Haø Noäi, caû giai ñoaïn töø naêm 2006 ñeán nay toác ñoä phaùt trieån gaàn 11%, nhöng quy hoaïch phaûi ñaûm baûo Haø Noäi luoân daãn ñaàu caû nöôùc, ñaït töø 11-12%. Ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu ñoù Haø Noäi phaûi döïa vaøo kinh teá trí thöùc, khu coâng ngheä cao boá trí theá naøo… Ñaây laø nhöõng baøi toaùn khoù”. Theo caùc chuyeân gia kinh teá, muoán thu huùt nhaø ñaàu tö ñeán caùc khu ñoâ thò veä tinh thì caàn phaûi coù heä thoáng giao thoâng thuaän lôïi. Hieän nay, phaùt trieån thaønh phoá veä tinh laø moät xu höôùng chung maø caùc ñoâ thò lôùn nöôùc ta ñang höôùng tôùi. Xeùt veà moät khía caïnh, noù coù theå giaûi quyeát raát nhieàu vaán ñeà veà oâ nhieãm moâi tröôøng, uøn taéc giao thoâng, hay noùi caùch khaùc laø haäu quaû taát yeáu cuûa quaù trình ñoâ thò hoùa. Moâ hình phaùt trieån ñoâ thò veä tinh ñöôïc hieåu trong hoïc thuaät veà ñoâ thò cuûa phöông Taây laø vieäc phaùt trieån caùc thaønh phoá nhoû vaø trung bình xung quanh moät thaønh phoá trung taâm vaø chuùng ñöôïc lieân keát vôùi thaønh phoá trung taâm baèng moät heä thoáng giao thoâng coâng coäng hoaøn thieän. Heä thoáng giao thoâng naøy seõ cho pheùp Hình 1 nhieàu ngöôøi daân soáng taïi caùc ñoâ thò veä tinh coù theå di chuyeån vaøo ñoâ thò trung taâm haèng ngaøy deã daøng. Trôû laïi moâ hình ñoâ thò veä tinh, baïn seõ ngaïc nhieân khi bieát raèng ôû Myõ chæ coù 1 vuøng ñoâ thò duy nhaát Giöõa thaønh phoá trung taâm vaø caùc ñoâ thò veä tinh thöôøng thöïc hieän moâ hình naøy (vaø thaønh coâng) laø Portland laø caùc vaønh ñai xanh. Caùc thaønh phoá trung taâm theo taïi bang Oregon. moâ hình ñoâ thò veä tinh thöôøng bò giôùi haïn khu vöïc phaùt trieån (khoâng theå môû roäng hôn) ñeå khoâng bieán thaønh Taïi Canada thì coù theå noùi Vancouver vaø Ottawa ñi theo moät ñaïi ñoâ thò khoång loà. Moâ hình ñoâ thò veä tinh coù theå moâ hình naøy. Maëc duø nhöõng thaønh phoá toâi vöøa neâu teân noùi ra ñôøi vaøo cuoái theá kyû 19 cuøng vôùi yù töôûng “thaønh ñeàu trôû thaønh nhöõng taám göông trong quy hoaïch ñoâ phoá vöôøn” cuûa Ebenezer Howard. Taùc giaû, moät nhaø thò ôû Baéc Myõ, chuùng coù nhöõng ñieàu kieän nhaát ñònh hoaït ñoäng xaõ hoäi, nhaän thaáy cuoäc soáng taïi caùc thaønh cuõng nhö phaûi traû giaù ñaét cho moâ hình maø chuùng theo phoá coâng nghieäp cuûa nöôùc Anh trôû neân toài teä do oâ ñuoåi ñeå thaønh coâng. Vancouver vaø Portland laø nhöõng nhieãm vaø maät ñoä daân soá cao. OÂng ñeà xuaát xaây döïng nôi maø ngöôøi daân ñaëc bieät traân troïng vaán ñeà baûo veä caùc thaønh phoá chæ khoaûng 30 ngaøn daân naèm treân caùc moâi tröôøng vaø deã daøng hôn caùc nôi khaùc trong vieäc hy truïc ñöôøng saét noái vôùi thaønh phoá trung taâm vaø caùch ly sinh caùc quyeàn lôïi kinh teá ñeå ñaït ñöôïc moät moâi tröôøng vôùi caùc thaønh phoá naøy bôûi vaønh ñai xanh. YÙ töôûng naøy soáng toát hôn. Ottawa laø thuû ñoâ cuûa Canada vaø coù moät ñaõ coù aûnh höôûng treân theá giôùi trong lónh vöïc phaùt trieån tæ leä lôùn vaên phoøng vaø ngöôøi lao ñoäng lieân quan ñeán ñoâ thò. Duø vaäy, cuõng chæ coù 2 “thaønh phoá vöôøn” thöïc söï chính phuû lieân bang, töùc laø hoï “deã baûo” hôn trong vieäc ñöôïc xaây döïng taïi nöôùc Anh. (Xem hình 1) thöïc thi moät moâ hình vaø deã chaáp nhaän hy sinh quyeàn lôïi kinh teá. Thöû xem moät vaøi ví duï ôû Canada, thaønh phoá Toronto vôùi 5 trieäu daân thöïc ra laø moät vuøng ñoâ thò goàm coù 5 Chi phí haï taàng (xaây heä thoáng giao thoâng coâng coäng thaønh phoá, trong ñoù baûn thaân Toronto chæ coù 2 trieäu caáp vuøng) vaø giaù ñaát taêng. Thöû töôûng töôïng maø xem, daân. ngöôøi ta seõ ñaët ra ranh giôùi phaùt trieån cho caùc thaønh phoá trung taâm (growth boundary) khieán cho dieän tích Thaønh phoá Vancouver vôùi 2 trieäu daân thöïc ra laø moät ñoâ thò khoâng theå môû roäng, khieán giaù ñaát taêng vaø cuoäc vuøng ñoâ thò coù 10 thaønh phoá ñoäc laäp, trong ñoù baûn soáng trôû neân ñaét ñoû hôn, roài thaønh phoá trôû neân keùm thaân Vancouver chæ coù 500 ngaøn daân. haáp daãn ñoái vôùi ngöôøi daân vaø doanh nghieäp ñeå keát quaû cuoái cuøng laø phaùt trieån kinh teá bò taùc ñoäng. New York, Tokyo hay Manila ñeàu laø nhöõng vuøng ñoâ thò nhö vaäy. Chi phí ñeå xaây döïng heä thoáng taøu ñieän/metro noái caùc SË 95+96 . 2018 25
≥ ki’n Chuy™n gia & Nhµ qu∂n l˝ thaønh phoá veä tinh vôùi thaønh phoá trung taâm laø raát toán keùm vaø caùc heä thoáng naøy keùm hieäu quaû do phaûi chaïy qua caùc vaønh ñai xanh voán khoâng coù hoaëc khoâng coù nhieàu ngöôøi sinh soáng (töùc laø coù nhöõng ñoaïn ñöôøng khoâng ra tieàn tröïc tieáp). Chöa keå moâ hình ñoâ thò veä tinh caàn coù moät khung phaùp lyù ñeå quaûn lí toaøn boä vuøng ñoâ thò naøy vaø ñaûm baûo caùc thaønh phoá veä tinh khoâng maâu thuaãn vôùi nhau hay vôùi ñoâ thò trung taâm veà quyeàn lôïi. Veà lyù thuyeát, coù theå noùi, ñaây laø moâ hình raát toát. Tuy nhieân, moâ hình ñoâ thò veä tinh, cuõng nhö moïi moâ hình quy hoaïch khaùc, khoâng hoaøn haûo vaø khoâng deã daøng ñeå thaønh hieän thöïc. Tröôùc heát, moâ hình ñoâ thò veä tinh ñaët ra moät giôùi haïn phaùt trieån (growth boundary) baèng vaønh ñai xanh ñoái vôùi ñoâ thò trung taâm. Khi ñoù, seõ daãn ñeán moät loaït phaùt sinh nhö gia taêng aùp löïc giaù ñaát trong ñoâ thò trung taâm chaúng haïn, daãn ñeán taêng chi phí cho caùc nhaø ñaàu tö, giaûm naêng löïc caïnh tranh, nhöng laïi taêng gaùnh naëng cho cö daân trong xaây caát nhaø ôû. Tieáp theo, caùc ñoâ thò veä tinh khi phaùt trieån ra ngoaïi vi cuûa thaønh phoá trung taâm vaø caùch ly vôùi thaønh phoá trung taâm bôûi moät maûng xanh seõ daãn ñeán chi phí haï taàng raát lôùn ñeå keát noái trung taâm vôùi veä tinh. Haõy töôûng töôïng heä thoáng haï taàng ñoù phaûi ñi qua daûi vaønh ñai caây xanh daøi haøng caây soá, thaäm chí, haøng chuïc kilomet, ít ngöôøi söû duïng. Hieän töôïng ñoù ñöôïc goïi laø nhaûy coùc (leap frog), töùc laø phaûi nhaûy qua moät maûng xanh ñeå phaùt trieån tieáp, raát keùm hieäu quaû veà haï taàng. Taïi Myõ, chæ coù moät trong soá vaøi thaønh phoá ít oûi aùp duïng moâ hình naøy thaønh coâng laø Portland, bang Oregon. Tuy nhieân, caùi giaù maø daân chuùng ôû ñaây phaûi traû laø giaù nhaø ñaát taêng raát nhanh trong moät thôøi gian ngaén. Do aùp löïc phaùt trieån, vöøa roài, hoï ñoåi luaät, luøi haønh lang xanh ñeå coù ñuû ñaát cho phaùt trieån. 26 SË 95+96 . 2018
Nhieàu thaønh phoá khaùc taïi Myõ laïi cho phaùt Tröôùc heát, chuùng ta seõ phaûi xaây döïng nhieàu trieån traøn lan, thay vì moâ hình ñoâ thò veä tinh, caây caàu vöôït soâng Hoàng, keát noái caùc ñoâ thò nhö Los Angeles vaø Houston, nhaèm giaûm môùi ôû Gia Laâm, Ñoâng Anh vaø Soùc Sôn vôùi giaù ñaát, thu huùt ñaàu tö vaø ñaûm baûo nhu caàu chi phí khoâng döôùi 200 – 300 trieäu USD nhaø ôû cho daân chuùng. cho moãi caây caàu. Thuû ñoâ Seoul cuûa Haøn Quoác xaây döïng 26 caây caàu vöôït soâng Haøn Coù moät thaønh phoá ôû Canaña laø Calgary, maø vaãn khoâng giaûi quyeát ñöôïc aùch taéc giao laïi ñi theo höôùng ngöôïc laïi, töùc laø khoâng thoâng treân moãi caây caàu. xaây döïng ñoâ thò veä tinh. Thaønh phoá naøy raát thaønh coâng trong phaùt trieån kinh teá ôû Ngoaøi ra, chuùng ta seõ phaûi xaây döïng heä Canada thoâng qua moâ hình thaønh phoá ñôn thoáng ñöôøng saét keát noái ñoâ thò trung taâm vôùi (uni-city concept), maø khoâng coù ñoâ thò veä 5 ñoâ thò veä tinh caùch xa haøng chuïc kilomet tinh vaø giôùi haïn phaùt trieån. vôùi chi phí khoâng döôùi 10 trieäu USD/km. Nhôø vaäy, maëc duø chæ ñöùng thöù naêm veà daân Chuùng ta seõ phaûi kieåm soaùt quaù trình ñoâ soá (moät trieäu daân) taïi Canada, Calgary laø thò hoùa trong haønh lang xanh cuûa caùc laøng nôi taäp trung nhieàu thöù hai nöôùc naøy caùc noâng nghieäp vaø tieåu thuû coâng nghieäp naèm taäp ñoaøn lôùn (chæ sau Toronto, thaønh phoá gaàn caùc truïc ñöôøng giao thoâng chính. naêm trieäu daân) vaø coù chaát löôïng soáng haøng Haï taàng khung laø gì: ñaàu Baéc Myõ nhôø giaûm chi phí haï taàng, thueá Di dôøi nhöõng laøng coå naøy ra khoûi vaønh ñai Haï taàng kyõ thuaät khung: thaáp vaø giaù ñaát reû. xanh seõ laø moät xaùo troän quaù lôùn veà kinh teá - laø heä thoáng caùc coâng xaõ hoäi, trong khi baûo toàn nhöõng laøng naøy laïi trình haï taàng kyõ thuaät Taïi Vieät Nam, moâ hình thaønh phoá veä tinh caàn nhöõng chính saùch ñaëc bieät ñeå ñaûm baûo chính caáp ñoâ thò, bao khoâng phaûi baây giôø môùi ñaët ra nhöng chöa vaønh ñai xanh khoâng töï bieán thaønh vaønh goàm caùc truïc giao bao giôø thöïc hieän ñöôïc. Vaø, nhö chuùng ñai ñoâ thò. thoâng, tuyeán truyeàn ta ñaõ vaø ñang chöùng kieán, Haø Noäi vaø TP.HCM vaãn ngaøy moät phình to vaø phaùt Maëc khaùc, nhöõng ñoâ thò veä tinh cuûa Haø Noäi taûi naêng löôïng, tuyeán trieån traøn lan. chuû yeáu naèm veà phía Taây thaønh phoá, nhöng truyeàn daãn caáp nöôùc, doøng nhaäp cö chuû yeáu seõ laïi ñeán töø nhöõng tuyeán coáng thoaùt nöôùc, Haõy thöû töôûng töôïng, khi quy hoaïch ñöôïc tænh ñoàng baèng soâng Hoàng ôû phía Ñoâng, tuyeán thoâng tin vieãn pheâ duyeät vaø ñi vaøo trieån khai, chuùng ta seõ cuõng nhö chòu aùp löïc phaùt trieån caùc khu ñoâ thoâng vaø caùc coâng trình phaûi ñoái maët vôùi nhieàu thaùch thöùc kinh teá thò vaø coâng nghieäp phía Ñoâng treân nhöõng ñaàu moái kyõ thuaät. vaø xaõ hoäi. truïc ñöôøng höôùng ra caûng bieån. SË 95+96 . 2018 27