Kinh tế công cộng 8

Chia sẻ: Thi Sms | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:11

Thêm vào BST

Báo xấu

52
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu 'kinh tế công cộng 8', tài chính - ngân hàng, kế toán - kiểm toán phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Kinh tế công cộng 8

Hình 5.5. B o hi m làm gi m MC và làm tăng c u c a cá nhân v y t ð cho ñơn gi n, chỳng ta gi ñ nh chi ph c n bi n c a xó h i (MSC) là kh ng ñ i. V b nh nhõn ch ph i tr 20% gi vi n ph , cho n n ñi u này khuy n kh ch tăng c u c a b nh nhõn t Q0 cho ñ n Q1. Nhưng ñi u quan tr ng ñõy là gi c a d ch v (vi n ph ch b ng 20% gi th c tr ) tăng th m t Q1 ñ n Q0 nh hơn chi ph c n bi n c a xó h i MSC (gi th c tr cho b nh vi n). Ch nh v v y vi c cung c p d ch v t Q0 ñ n Q1 là kh ng hi u qu b i v . C nhõn ch ph i tăng th m chi ph Q0Q1BA trong khi ñú xó h i ph i chi ph c kho n Q0Q1EC ; b nh nhõn ñư c l i th m ph n tam gi c ABC do b o hi m mang l i, nhưng ngư c l i xó h i b thi t tam gi c CBE. Nh ng v n ñ ñ o ñ c c a b o hi m. ð i khi v m c ñ ch là nh n b o hi m mà m t c nhõn nào ñú hành ñ ng phi ñ o ñ c như (t ñ t nhà, t thương v.v.) nh m nh n ñư c b o hi m t c c c ng ty b o hi m. Ngoài ra, b o hi m y t , s c kho ñ i khi gõy ra ý th c thi u th n tr ng trong c ng vi c gi g n s c kho do tư tư ng l i vào chi ph cho b o hi m. 5. QU C PHÒNG C c chi ti u qu c phũng thư ng là c c chi ti u l n nh t c a Ch nh ph . Trong nh ng năm chi n tranh l nh, chi ph qu c phũng c a c c nư c trong phe xó h i ch nghĩa thư ng chi m 10% GNP hàng năm c a qu c gia. Th m ch , như Li n X cũ chi t i 14% GNP cho ngõn s ch qu c phũng vào năm 1984 (h nh 6.5). Trong c c nư c NATO và m t s nư c kinh t ph t tri n, ch cú Nh t B n là chi ph cho quõn s mc th p nh t trong nh ng năm 80 so v i t l GNP. 14 12 10 8 6 4 2 0 Liªn x« còTrung Mü Anh Ph¸p §øc Canada NhËt quèc Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i -- Giáo trình Kinh t Công c ng .............................69
Hình 6.5. Chi tiêu quân s theo t tr ng GNP, 1984 (Ngu n: US army control and disarmament Agency, 1986) 5.1. T ch c qu c phũng a) Ki m so t c a qu n chỳng nhõn dõn Nh ng ngư i dõn ñưa ra ch ñ ki m so t cho r ng: ch cú m t B qu c phũng v ng m nh m i cú th th c hi n ñư c vai trũ m t c ch kh ch quan c c phương n y u c u ngõn qu . Nh ng ngư i ph n ñ i ch ñ này th cho r ng: ngư i thư ng dõn thi u tr nh ñ chuy n m n và kinh nghi m ñ ñưa ra c c ñ nh gi v quõn s . Ch nh v v y c c chi phi v qu c phũng thư ng r t t n k m và kh ng hi u qu . b) Mua s m qu c phũng Qu c phũng mua ph n l n hàng ho cho m nh t c c ch th u tư nhõn. C c trang b qu c phũng m t s nư c ñang ph t tri n th h u h t c c vũ kh hi n ñ i ph i mua t c c nhà s n xu t tư nhõn c a c c nư c ph t tri n. Vi c b n qu c phũng t s n xu t ch là c c lo i trang thi t b ñũi h i k thu t c ng ngh kh ng cao và kh ng hi n ñ i. Ph n l n c c lo i hàng ho này kh ng ñư c c nh tranh tr n th trư ng (nhi u ngư i mua và nhi u ngư i b n). ñõy ch cú m t ngư i mua duy nh t là ch nh ph và m t s t ngư i b n là nh ng ngư i s n xu t ñ c bi t (kh ng ph i ai cũng cú th cung c p ñư c m y bay). Hơn n a, ñ cú th cú ñư c gi t t thư ng cơ ch ñ u th u ñư c ñưa ra. Tuy nhi n, th ng thư ng v n x y ra t nh tr ng gi l n cao, cao hơn chi ph s n xu t ban ñ u d t nh. B i v ch nh cơ ch t ngư i mua, t ngư i b n và cơ ch ñ u th u trong hoàn c nh cũng t ngư i mua, t ngư i b n d n t i hi n tư ng kh ng hi u qu trong ñ u th u và c nh tranh. c) Ch ñ tuy n quõn Tuy n quõn hoàn toàn kh c v i ch ñ tuy n lao ñ ng c a c c hóng. Ch ñ tuy n quõn b t bu c thư ng gõy ra hai lo i phi hi u qu : th nh t là: th trư ng th c hi n ch c năng quan tr ng là phõn ph i lao ñ ng v i tr nh ñ tay ngh và kh năng tham gia nh ng nơi s d ng lao ñ ng cú hi u qu nh t, nhưng ch ñ tuy n quõn kh ng th c hi n theo quy lu t này; th hai là: kh ng t nh ñ n toàn b chi ph c a c c chương tr nh kh c cú th thay th v h kh ng th thay th ngư i b ng c c lo i m y múc hi n ñ i. Vi c thay th ñ u vào trong lao ñ ng th ng thư ng ñ ñ t ñư c hi u qu gi a v n và lao ñ ng như chỳng ta ñó bi t trong chương II là t i ñi m : w MRTSKLY MRTSKLX = = ----- r Nhưng trong ch ñ tuy n quân, nguyên t c này không ñư c th c thi do ch ñ tuy n quân b t bu c, các ñơn v không th thay th nh ng ngư i lính b ng các lo i k .............................70 Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i -- Giáo trình Kinh t Công c ng
thu t. Hơn n a, ti n lương tr cho các anh lính thư ng không ñư c h ch toán chính xác theo nguyên t c ti n lương chính b ng giá tr s n ph m biên c a lao ñ ng (w = VMPl). 5.2. M t s v n ñ n y sinh trong vi c phân b chi tiêu cho qu c phòng Phương th c mà B qu c phòng có th c g ng tăng hi u qu chi tiêu là áp d ng phân tích hi u qu - chi phí. ðó là so sánh các phương án khác nhau, nh m ñ t ñư c m c tiêu hi u qu . Nhưng trong th c t , phương pháp này không ph i lúc nào cũng ñư c áp d ng m t cách thu n l i b i vì: phương pháp này ñòi h i chúng ta ph i tính ñư c toàn b chi phí cũng như l i ích c a d án. N u m t trong hai thành ph n này (l i ích ho c chi phí) không ñư c tính ñ y ñ thì phương pháp này không có ý nghĩa trong phân tích k t qu c a d án. Do ñ c ñi m c a các trang thi t b (chi phí) cũng nhưng l i ích c a qu c phòng mang l i thư ng không rõ ràng ho c r t khó lư ng hoá m t cách chính xác, vì v y mà phương pháp l i ích chi phí cũng không ph i hoàn toàn có hi u qu trong vi c phân tích chi tiêu cho qu c phòng. a) M c tiêu so v i phương ti n Trang b qu c phòng không nên xem vi c có ñư c các h th ng có vũ khí khác nhau là m c tiêu, mà là vi c trang b các phương ti n ñ ñ t ñư c m c tiêu b o v T qu c m t cách t t nh t. Trong vi c trang b vũ khí qu c phòng, có s mâu thu n gi a vũ khí r và tính hi n ñ i và hi u qu c a vũ khí. Tên l a, máy bay, xe tăng r nh t chưa ph i là chi phí hi u qu trong chi n tranh. b) H ch toán chi phí ñ y ñ Như ph n trên chúng ta ñã ñ c p, m t khó khăn trong phân tích qu c phòng là không tính h t ñư c m i chi phí c a các h th ng qu c phòng. H th ng qu c phòng, b o v T qu c không ch có các chi phí nghiên c u và tri n khai, mà còn c chi phí nhân s và chi phí c n thi t ñ b o hành h th ng ñó. Thi u thông tin trong vi c h ch toán và l a ch n s không th d n ñ n m t h th ng h ch toán chi phí ñ y ñ và hi u qu . c) ð i m i theo công ngh Các h th ng, trang thi t b m i trong quân ñ i thư ng ñư c ưu tiên tri n khai, nh m t n d ng l i th c a công ngh mũi nh n. Ngư c l i, các lo i vũ khí cũ s b b phí vì ñã có h th ng m i. Vi c t n d ng thu h i các lo i vũ khí cũ không gi ng như trong vi c thu h i các trang thi t b trong quá trình s n xu t. B i vì, các vũ khí cũ (m c dù chưa ñư c s d ng l n nào ñ i v i các vũ khí có th ñư c s d ng nhi u l n như súng, xe … và các lo i khác như ñ n, tên l a…). Không th ñư c t n d ng mà mang s d ng l i. Các lo i phương ti n trang b cho qu c phòng m c dù chưa s d ng l n nào nhưng khi l i th i thì giá tr thu h i coi như b ng không th m chí còn ph i chi phí thêm cho quá trình thanh lý các lo i vũ khí này (ví d , vũ khí h t nhân khi l i th i ph i thanh lý). .............................71 Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i -- Giáo trình Kinh t Công c ng
6. B O HI M XÃ H I 6.1. B o hi m xã h i, b o hi m tư nhân và nh ng th t b i c a th trư ng a) Chi phí giao d ch cao n u ñ tư nhân ñ m nhi m ð c ñi m c a các chương trình tư nhân ñã không ñem l i kho n ti n h p d n do chi phí hành chính quá cao. Chi phí hành chính s gi m n u ñ m b o chương trình b o hi m th ng nh t, ngư c l i s cao n u ñ nhi u chương trình c nh tranh nhau mà ngư i mua ph i l a ch n. b) Các th trư ng tư nhân ít kh năng ñ m b o cho các r i ro xã h i Các chương trình b o tr xã h i (BTXH) khác v i các chính sách b o hi m tư nhân (BHTN) là BTXH ñư c tăng lên tương ng v i m c tăng c a l m phát. BHTN ñi u ch nh l i t c ph thu c vào th trư ng ch ng khoán (ñây cũng là m t nơi nhi u r i ro). Hơn n a, l m phát là m t lo i r i ro mang tính ch t xã h i, c xã h i ph i gánh ch u. Như v y, r t khó khăn cho m t hãng tư nhân ph i gánh ch u r i ro này. Chính vì lý do ñó mà các hãng tư nhân không mu n tham gia b o hi m xã h i. Có hai ñi m khác gi a kh năng c a chính ph và c a các hãng tư nhân trong vi c b o hi m các r i ro c a xã h i. Th nh t: Nhà nư c có th th c hi n ñư c trách nhi m c a mình nh tăng thu . Th hai: Nhà nư c có th chia s r i ro qua các th h . Hai ñ c ñi m này các hãng tư nhân không th làm ñư c. c) Các v n ñ ñ o ñ c và b o tr xã h i - B o hi m thư ng làm gi m nhi t tình, tính c n th n c a các cá nhân trong vi c tránh nh ng s ki n c n b o hi m do tư tư ng vào ch ñ b o hi m. - Các v n ñ ñ o ñ c như là các hi n tư ng l a ñ o ñ l y ti n c a các công ty b o hi m. Trong th c t ñã có nhi u trư ng h p t thương, t ñ t nhà, gi t ngư i ñ l y ti n t các công ty b o hi m. 6.2. Nh ng v n ñ c a b o tr xã h i ph i ñ i m t a) T l ngư i cao tu i tăng và t l sinh ñ gi m Kh năng tài chính c a h th ng tài chính qu c gia ph i d a trên t l nh ng ngư i còn ñang làm vi c và nh ng ngư i ñã v hưu. Nhưng có hai nguyên nhân d n t i v n ñ b o tr xã h i ph i ñ i m t trong giai ño n hi n nay ñó là: th nh t, xu th tu i th c a con ngư i ngày càng tăng d n t i s ngư i v hưu s ng lâu hơn tăng lên; th hai, t l sinh ñ gi m. Hai nguyên nhân này, làm cho s ngư i già trên 65 tu i trong xã h i nhi u hơn. b) nh ng v n ñ m t công b ng trong vi c thi t k chương trình BTXH Chương trình BTXH là s k t h p c a chương trình ti t ki m (b t bu c) dành cho ngư i ngh hưu, v i chương trình b o hi m và chương trình tái phân ph i thu nh p. .............................72 Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i -- Giáo trình Kinh t Công c ng
- S công b ng gi a các th h : H th ng b o tr xã h i cho th y s chuy n giao ngu n l c t nh ng ngư i tr tu i cho nh ng ngươì cao tu i là m t s chuy n giao không th có s bù ñ p v sau này. B i vì, quy lu t c a s n i ti p các th h . - Phân ph i thu nh p gi a các th h : V n ñ chuy n giao thu nh p t th h hi n ñang làm vi c cho nh ng ngư i già (th h không làm vi c n a). N u m c s ng ñư c tăng nhanh thì xu hư ng này tương ñ i h p lý và ngư c l i n u m c s ng gi m ñi ho c không ñư c c i thi n thì xu th này l i là m t ngh ch lý gi a các th h . - Nh ng v n ñ hi u qu hi n t i: H th ng b o tr xã h i hi n nay m t s nư c phát tri n ñang h n ch hi u qu c a n n kinh t v i hai lý do: th nh t, c n tr vi c tích t v n; th hai, khuy n khích v hưu s m. 7. CHƯƠNG TRÌNH PHÚC L I VÀ PHÂN PH I L I THU NH P Nh ng chương trình nh m chuy n giao ti n m t và hàng tiêu dùng cho ngư i nghèo ñư c g i là chương trình h tr công c ng, ho c chương trình phúc l i. Có hai lo i chương trình phúc l i. Lo i th nh t, tr c p dư i d ng ti n m t ñ ngư i s d ng có toàn quy n s d ng theo ý mu n c a h . Lo i th hai là ñ m b o cho nh ng m c ñích ñ c bi t như tr giúp y t , tr c p hi n v t ñ i v i chương trình này ngư i ñư c nh n tr c p không ñư c nh n ti n m t mà ñư c nh n hi n v t mà chương trình c m th y có l i cho h . 7.1. Phân ph i l i b ng hi n v t và b ng ti n m t Theo con s th ng kê trong nh ng năm g n ñây, thông thư ng trong 100 ñ ng tr c p có 30 ñ ng (30%) thông qua các chương trình phúc l i, 40 ñ ng (40%) thông qua vi c tr c p b ng hi n v t như các d ch v y t và ch có 30 ñ ng (30%) là tr c p b ng ti n m t cho các ñ i tư ng ñư c tr c p. a) S kém hi u qu do phân ph i l i b ng hi n v t Tiêu A dùng HH khác 1 tri u E ñ ng NS sau khi c p NS trư c khi 100.000 tem phi u c p tem phi u Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i -- Giáo trình Kinh1 tr ông c ng ,1 tr 1 .............................73 Tiêu dùng tC ñ ng ñ ng th c ph m
Tiêu dùng HH khác E1 E2 Thêm 75.000 ñ ng E B 1 tri u ñ ng NS sau khi c p NS trư c khi 100.000 tem phi u c p tem phi u 1 tr 1,1 tr Tiêu dùng ñ ng ñ ng th c ph m Hình 7.5. Mô hình kém hi u qu khi c p tem phi u Mô hình 7.5 ph n ánh tính kém hi u qu c a ch ñ c p tem phi u (hi n v t) so v i tr c p b ng ti n. Hình 7.5A th hi n tr c p tem phi u, tương ñương v i 100.000 ti n m t. ñây ch có tác ñ ng thu nh p mà không có tác ñ ng c a thay th , b i vì ngư i ñư c tr c p tem phi u (ngư i tiêu dùng) không có quy n ch n l a hàng hoá mình tiêu dùng mà bu c ph i mua các lo i hàng hoá ñã ñư c n ñ nh trong tem phi u. Hình 7.5B th hi n l i th tr c p b ng ti n m t, anh ta ch c n 75.000 ñ ng ñã có th ñ t ñư c m c tho d ng E như trong trư ng h p tr c p tem phi u tương ñương 100.000 ñ ng. Trong trư ng h p tr c p b ng ti n s có c tác ñ ng c a thu nh p và tác ñ ng c a s thay th c a các lo i hàng hoá khác. Ngoài vi c tăng thu nh p do ñư c tr c p, ngư i ñư c tr c p còn có quy n ch n l a nh ng m t hàng mình ưu thích nh t cho tiêu dùng c a mình. ñây quy lu t h u d ng biên gi m d n (MU) và tác d ng c a thay th hàng hoá trong tiêu dùng ñã phát huy tác d ng. b) Hi u qu khuy n khích c a các tiêu chu n hư ng tr c p Các chương trình phúc l i khác nhau, v i tiêu chu n ñư c hư ng tr c p khác nhau thư ng làm méo mó ñ ng cơ làm vi c. Các chương trình tr c p b ng hi n v t mang tính gia trư ng vì nó làm thay ñ i hành vi c a ngư i ñư c nh n tr c p và t o ra phi hi u qu (như ph n trên chúng ta ñã .............................74 Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i -- Giáo trình Kinh t Công c ng
phân tích). chính ph có th tr c p v i m c th p hơn (Hình 7.5B) mà ngư i nh n tr c p v n ñ t ñư c m c ñ h u d ng tương t . 8. GIÁO D C 8.1. Vì sao giáo d c l i do công c ng ñài th và c p kinh phí a) Th trư ng có khuy t t t không? Giáo d c không ph i là hàng hoá công c ng thu n tuý, MC c a vi c giáo d c thêm m t ñ a tr chưa th b ng zero; và không khó khăn gì trong vi c b t cá nhân ph i tr ti n cho vi c s d ng d ch v giáo d c. b) Phân ph i giáo d c Phân ph i vi c c p kinh phí công c ng cho giáo d c có các tác ñ ng l n t i quá trình phân ph i l i trong xã h i, cũng là m i quan tâm hàng ñ u c a các chính ph . Tri n v ng vươn lên, thành ñ t c a m i ngư i t o ra s h tr l n cho giáo d c c ng ñ ng và chính tr . c) Th trư ng v n không hoàn h o Nh ng quan tâm nói trên v công b ng trong giáo d c có th là lý do, lý gi i t i sao chính ph ñóng vai trò quan tr ng trong giáo d c ph thông. Nhưng v i b c ñ i h c và cao ñ ng, n u th trư ng v n hoàn h o, nh ng ngư i mà giáo d c có l i cho h , chi phí th p hơn l i ích thu ñư c, s có ñ ng cơ ñ vay v n ñi h c ñ i h c. Nhưng ña s các ch cho vay tư nhân không mu n cho h c sinh vay ti n ñ h c ñ i h c, cao ñ ng vì h (ngân hàng) lo sinh viên khó thanh toán cho h . Nh ng khó khăn l n mà chính ph m c ph i cũng tương t như v y. ða s ph n h tr công c ng cho giáo d c b c ñ i h c d ng cho không ho c ít nh t là tr c p ñ i h c. 8.2. Nh ng v n ñ hi n t i c a giáo d c Các v n ñ hi n nay c a giáo d c tr l i cho các câu h i sau ñây: - Có nên h tr cho các trư ng dân l p hay không? - Nên chi cho các trư ng công bao nhiêu? - Nên phân ph i ngu n kinh phí cho các trư ng ti u h c và trung h c ñ t o nên s c nh tranh, thúc ñ y ch t lư ng trong giáo d c và h c t p th nào? - Nên tr c p bao nhiêu và tr c p lo i gì cho giáo d c ñ i h c? a) Kinh phí giáo d c công nên phân b th nào? Nên phân b thêm cho các l p h c c a các h c sinh thi u may m n, hay các l p năng khi u. V m t nguyên lý phân b hi u qu v n (ñ u vào) thì nên phân b nhi u hơn cho nh ng h c sinh có năng l c hơn là nh ng h c sinh kém năng l c, b i vì l i ích biên (MB) c a vi c ñ u tư v n cho nh ng h c sinh này cao hơn. Và ngư c l i, l i ích biên (MB) cho vi c ñ u tư v n cho nh ng h c sinh kém năng l c thư ng th p hơn. Nhưng có m t s quan ñi m không ñ ng ý v i quan ñi m này c a chính ph . B i vì .............................75 Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i -- Giáo trình Kinh t Công c ng
ñi u ñó s d n t i vi c m t công b ng trong xã h i, ña s cho r ng chính ph nên ñ m b o chi tiêu công b ng cho giáo d c. Nhưng khi các kho n chi tiêu cho giáo d c ñã ñư c chia ñ u, nh ng ngư i có kh năng và ñi u ki n gia ñình thu n l i hơn s có l i hơn. Khi chúng ta phân b kinh phí giáo d c (t GDP) cho nh ng ngư i kém kh năng hơn, thì t ng s n ph m qu c gia s gi m d n b i vì do l i ích c n biên (MB) c a nh ng ngư i kém kh năng hơn s nh hơn. ñây l i có s ñánh ñ i gi a hi u qu và công b ng. Công A b ng Hi u qu (GDP) B Công b ng Hi u qu (GDP) Hình 8.5. Hai quan ñi m v ñánh ñ i gi a s công b ng và hi u qu trong ñ u tư cho giáo d c Hình 8.5A th hi n vi c ñánh ñ i gi a hi u qu và s công b ng, v i quan ñi m nên ñ u tư nhi u hơn cho các sinh viên có kh năng. Ngư c l i, Hình 8.5B, th hi n vi c ñánh ñ i gi a s công b ng và hi u qu v i quan ñi m ñ u tư bù ñ p cho nh ng sinh viên có hoàn c nh khó khăn trong m t ch ng m c nào ñó s làm tăng c s công b ng và hi u qu . .............................76 Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i -- Giáo trình Kinh t Công c ng
C n lưu ý r ng nh ng ñi m khác nhau trong m i quan h giáo d c-năng su t gi a cá nhân này v i cá nhân khác có th là k t qu ho c c a nh ng ñi m khác nhau trong kh năng b m sinh hay nh ng ñi m khác nhau trong môi trư ng h c t p (gia ñình, nhà trư ng). b) H tr c a công c ng cho các trư ng tư - Mi n thu thu nh p ñ i v i ph huynh h c sinh trong trư ng h p ñóng h c phí cho con em ñang h c t i các trư ng tư. Trong trư ng h p tr c p c a Chính ph theo con ñư ng mi n thu có hai b t l i: m t là: con ñư ng này ñã d n ñ n tình tr ng Chính ph không tr c p cho ngư i nghèo vì h không có thu nh p cao ñ ñóng thu , và hơn n a h thư ng không ñ kh năng cho con ñi h c, ho c h c các trư ng tư; hai là: nó làm cho các kho n chi c a Chính ph vào giáo d c tư không rõ ràng. - Ch ng phi u vào trư ng m i h c sinh có th ñư c c p m t ch ng phi u và có th s d ng nó vào b t kỳ trư ng tư nào ñó. Chính ph s chuy n m t kho n ti n nh t ñ nh cho các h c sinh nói trên. Hình th c này có th t o ra s c nh tranh trong giáo d c gi a các trư ng công và trư ng tư, ñi u này s khuy n khích s c i ti n ch t lư ng ñào t o c a các trư ng. Nhưng hình th c này cũng m c ph i m t s như c ñi m, ñó là: Các trư ng có ñư c phép cho h c sinh lưu ban hay không? trư ng công có ph i là nơi ti p nh n các h c sinh không ñư c nh n vào các trư ng khác hay không? có ñư c phép ñu i h c sinh không? Có th khen thư ng nh ng trư ng gi và ñào t o ñư c các h c sinh b k lu t c a các trư ng khác chuy n ñ n hay không? c) Tr giúp cho giáo d c ñ i h c H th ng tr giúp ñ i h c cũng ñem l i v n ñ mâu thu n gi a công b ng và hi u qu . B i vì, thu nh p trung bình c a các gia ñình có con ñi h c ñ i h c, cao ñ ng thư ng cao hơn so v i các gia ñình không có con ñi h c ñ i h c, cao ñ ng. Như v y, tr giúp cho h c sinh h c ñ i h c, cao ñ ng vô hình trung ñang tr giúp cho các gia ñình khá gi . Chính sách gi m nghèo không ñư c th c thi trong trư ng h p này và v n t o s m t công b ng trong xã h i. Hơn n a, bao c p giáo d c gây ra s “tiêu dùng” quá m c giáo d c ñ i h c. Khi m t h c sinh quy t ñ nh có ti p t c h c ñ i h c n a hay không, h so sánh h s gia tăng tình tr ng kinh t và thu nh p sau này và chi phí ph i b ra thêm (bao g m c chi phí cơ h i v th i gian h c) mà h ph i ch u. N u sinh viên ñư c vay khi ñi h c ñ i h c (m t hình th c tr giúp c a chính ph ) và ph i hoàn tr toàn b chi phí h c t p thì h s cân nh c gi a l i ích biên (MB) và chi phí biên (MC) c a cá nhân và ra các quy t ñ nh có l i. Con em c a ngư i nghèo có năng l c có th h c ñ i h c như con em ngư i giàu. .............................77 Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i -- Giáo trình Kinh t Công c ng
Chương trình cho sinh viên vay ñ trang tr i các kho n chi tiêu trong quá trình h c t i các trư ng chuyên nghi p có m t s như c ñi m là: ñ i v i các sinh viên không có kh năng vay (tín ch p ho c th ch p), h s không ñư c vay, nh ng sinh viên này thư ng là con nhà nghèo. Hơn n a kh năng hoàn tr c a sinh viên sau khi ra trư ng có r t nhi u r i ro cho các chương trình này. Vì v y, các t ch c tín d ng tư nhân h u như không dám làm. TÓM T T CHƯƠNG V 1. Xác ñ nh nhu c u, ngu n s n sinh ra nhu c u ñ i v i chương trình c a Chính ph . Xác ñ nh các th t b i c a th trư ng, ñánh giá ñi u ñáng quan tâm ñ i v i phân ph i thu nh p và cung c p hàng hoá khuy n d ng. 2. Chi tiêu c a qu c gia vào d ch v y t , giá d ch v y t và chi tiêu công c ng vào y t tương ñ i l n sau qu c phòng và giáo d c. Ngành chăm sóc s c kho ñư c ñ c trưng b i m t s th t b i c a th trư ng như: a) ngư i tiêu dùng thi u thông tin, b) C nh tranh h n ch , c) nh ng y u t liên quan ñ n b nh truy n nhi m. 3. Khi l a ch n các cách s d ng ngân sách cho qu c phòng s d ng phương pháp phân tích hi u qu chi phí. Nhưng phương pháp này cũng có r t nhi u h n ch b i vì chi phí r chưa ch c ñã hi u qu trong qu c phòng, hơn n a l i ích c a qu c phòng r t khó ñánh giá. 4. Nh ng th t b i c a th trư ng ñòi h i Chính ph ph i cung c p b o tr xã h i, ñó là ñ m b o ñ i v i các công vi c m o hi m mà cá nhân ph i ñ i m t. 5. Chương trình b o tr hưu trí có các ch c năng: Chương trình ti t ki m b t bu c, chương trình b o hi m và chương trình chuy n giao. 6. Cung lao ñ ng b nh hư ng c a chương trình b o tr xã h i (do v hưu s m) và tích t v n (thông qua ti t ki m). 7. S gia tăng tu i th và h n ch sinh ñ ñang làm gia tăng các v n ñ c a h th ng b o tr xã h i do dân s ngày càng “già” ñi. 8. S tr giúp công c ng ñem l i cho ngư i nghèo nh ng kho n tr c p dư i d ng ti n m t và hi n v t. Chương trình tr c p b ng hi n v t thư ng không hi u qu b ng tr c p b ng ti n do vi ph m nguyên t c trong hàm h u d ng là s thích ph i là t b n thân và không b ép bu c. 9. Giáo d c không ph i là HHCC thu n tuý. Có th ph i có s l a ch n gi a hi u qu và công b ng trong giáo d c. Nh ng n l c v ph c p giáo d c ñã làm gi m s thi t thòi c a con em các gia ñình nghèo. .............................78 Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i -- Giáo trình Kinh t Công c ng
CÂU H I TH O LU N VÀ ÔN T P CHƯƠNG V 1. N i dung phân tích chi tiêu công c ng bao g m nh ng bư c nào? 2. Các ch ñ chăm sóc s c kho ? 3. Cơ s nào ñ chính ph cung c p tài chính, ñi u ti t chăm sóc s c kho ? 4. H u qu c a b o hi m s c kho ? 5. T i sao nói qu c phòng là m t lo i HHCC thu n tuý? 6. Vì sao nói ch ñ mua s m hàng hoá qu c phòng và ch ñ tuy n quân không di n ra trong m t cơ ch ho t ñ ng c a th trư ng c nh tranh hoàn h o? 7. Nh ng v n ñ n y sinh trong vi c phân b chi tiêu cho qu c phòng là gì? 8. T i sao th trư ng b o hi m xã h i tư nhân không mu n tham gia? 9. Nh ng v n ñ b o tr xã h i ph i ñ i m t hi n nay là gì? 10. Vì sao nói phân ph i l i b ng hi n v t kém hi u qu hơn phân ph i l i b ng ti n? 11. Vì sao giáo d c l i do công c ng ñài th và c p kinh phí? Nh ng v n ñ c a giáo d c hi n t i ph i ñ i m t là gì? Chương VI LÝ THUY T V THU .............................79 Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i -- Giáo trình Kinh t Công c ng