Làm gì để nâng cao chất và lượng trong phẫu thuật thể thủy tinh

2. Nhãn khoa cộng<br /> đồng<br /> <br /> LÀM GÌ ĐỂ NÂNG CAO CHẤT VÀ LƯỢNG<br /> TRONG PHẪU THUẬT THỂ THUỶ TINH?<br /> Bệnh Viện Mắt TP.Hồ Chí Minh<br /> Bệnh đục thể thuỷ tinh (T3) ở Việt<br /> Nam hiện tại và nhiều năm nữa vẫn là<br /> nguyên nhân gây mù hàng đầu, ngoài số<br /> lượng lớn bệnh nhân bị đục T3 còn tồn<br /> đọng tại các địa phương, mỗi năm lại<br /> phát sinh thêm số mới làm gia tăng tỉ lệ<br /> đục T3 trong cộng đồng. Theo số liệu<br /> điều tra:<br /> Viện Mắt tháng 10 năm 2000: tỷ lệ<br /> mù 2 mắt do đục thể thuỷ tinh vẫn là<br /> nguyên nhân hàng đầu gây mù ở nước ta,<br /> chiếm tới 66,09% các nguyên nhân gây<br /> mù. Số tồn đọng người mù 2 mắt và 1<br /> mắt do đục thể thuỷ tinh trên 50 tuổi ước<br /> tính trên cả nước lên đến 703.300 người.<br /> Hiện mỗi năm cả nước mới chỉ mổ được<br /> khoảng 1/3 số bệnh nhân cần mổ.<br /> Thống kê của tác giả Hoàng Thị<br /> Luỹ năm 1996 tại TP. HCM: Đục TTT<br /> chiếm tỉ lệ 1,3% dân số, là nguyên nhân<br /> hàng đầu gây mù với tỉ lệ 62% các<br /> nguyên nhân gây mù.<br /> Trong những năm qua, được sự chỉ<br /> đạo của Bệnh viện Mắt Trung ương,<br /> ngành mắt TP. HCM đã có nhiều nỗ lực<br /> trong công tác phòng chống mù loà, đặc<br /> <br /> biệt quan tâm hạ thấp tỉ lệ mù do bệnh<br /> đục thể thuỷ tinh.<br /> KHÁI QUÁT NGÀNH MẮT TP.HCM<br /> 1.<br /> Hệ thống chuyên khoa mắt<br /> TP.HCM<br /> +<br /> Bệnh viện chuyên khoa mắt: Bệnh<br /> viện công 01, bệnh viện tư 03<br /> +<br /> Bệnh viện có khoa mắt: 18<br /> +<br /> Trung tâm Y tế quận-huyện: 24<br /> (cho đến nay 11/24 trung tâm đã thực<br /> hiện thường qui rất tốt phẫu thuật T3).<br /> +<br /> Bệnh viện Mắt TP.HCM xây dựng<br /> hẳn một khu phẫu thuật nhân đạo với 17<br /> y, bác sĩ do Phòng Chỉ đạo tuyến phụ<br /> trách.<br /> Hầu hết các bệnh viện chuyên khoa<br /> và bệnh viện có khoa mắt đều thành lập<br /> đội phẫu thuật lưu động hỗ trợ cho<br /> những nơi chưa tự phẫu thuật được hay<br /> trình độ phẫu thuật còn yếu.<br /> 2.<br /> Đào tạo:<br /> Hơn mười năm nay, Bệnh viện Mắt<br /> TP.Hồ Chí Minh luôn coi trọng công tác<br /> đào tạo phẫu thuật viên, nhằm phát triển<br /> màng lưới và tăng cường số lượng cũng<br /> như chất lượng phẫu thuật bằng hai hình<br /> <br /> 52<br /> <br /> thức: mở lớp đào tạo hoặc chuyển giao<br /> như các tỉnh phía nam đều đã tự phẫu<br /> kỹ thuật tại địa phương. Cho đến nay hầu<br /> thuật<br /> được.<br /> 3.<br /> Phẫu thuật:<br /> Chỉ lấy riêng số liệu của Bệnh viện Mắt TP. Hồ Chí Minh:<br /> Năm<br /> <br /> Tổng số ca mổ<br /> <br /> Nội viện<br /> <br /> P.C.Đ.Tuyến<br /> <br /> 2003<br /> 2004<br /> 6 tháng/2005<br /> <br /> 22.736<br /> 26.983<br /> 13.635<br /> <br /> 14.632<br /> 17.407<br /> 08.914<br /> <br /> 8.104<br /> 9.576<br /> 4.721<br /> <br /> Qua nhiều năm thực hiện chương<br /> trình tại TP.Hồ Chí Minh cũng như các<br /> tỉnh trong khu vực, nhận thấy nơi nào<br /> được chính quyền và lãnh đạo ngành y tế<br /> quan tâm thì nơi đó chương trình được<br /> đầu tư phát triển.<br /> <br /> Từng bước hỗ trợ xây dựng để tuyến<br /> Quận-Huyện có thể tự đảm đương<br /> chương trình khi có đủ điều kiện cần<br /> thiết. Chỉ khi tuyến Quận-Huyện tự chủ<br /> động đảm nhiệm chương trình, khi ấy<br /> mỗi địa phương mới có khả năng giải<br /> quyết được lượng bệnh nhân tồn đọng.<br /> Tình trạng phổ biến hiện nay ở các tỉnh<br /> là mới chỉ đủ khả năng tổ chức mổ<br /> thường qui ở tuyến tỉnh. Nguyên nhân<br /> chủ yếu do thiếu bác sĩ chuyên khoa, nơi<br /> có cán bộ chuyên khoa nhưng lại không<br /> được quan tâm trang bị phương tiện làm<br /> việc.<br /> Kinh nghiệm cho thấy vấn đề đào<br /> tạo phẫu thuật viên là việc làm trước tiên,<br /> không nên chờ có phương tiện mới đào<br /> tạo, như vậy sẽ tránh được lãng phí do<br /> phương tiện xuống cấp.<br /> +<br /> Tổ chức tập huấn chăm sóc mắt<br /> ban đầu cho cán bộ y tế tuyến phườngxã, họ là cơ sở gần và trực tiếp với người<br /> bệnh nhất, việc gắn kết giữa tuyến trên<br /> và tuyến dưới sẽ tạo điều kiện nắm được<br /> nguồn bệnh nhân cần điều trị.<br /> - Chọn lựa kỹ thuật mổ:<br /> Nên chọn lựa kỹ thuật đơn giản, dễ<br /> thực hiện mà kinh tế nhất, giảm chi phí<br /> <br /> TRẢ LỜI CÂU HỎI GIẢI PHÁP<br /> NÀO NHẰM TĂNG CƯỜNG SỐ<br /> LƯỢNG VÀ CHẤT LƯỢNG PHẪU<br /> THUẬT ĐỤC THỂ THUỶ TINH,<br /> GIẢI PHÓNG MÙ LOÀ?<br /> Theo kinh nghiệm thực hiện<br /> chương trình, TP.Hồ Chí Minh nhận thấy<br /> điều kiện cần và đủ là nguồn nhân lực<br /> cũng như nguồn tài chính phải được đầu<br /> tư nghiêm túc.<br /> 1. Nguồn nhân lực:<br /> - Đào tạo:<br /> + Xây dựng đội ngũ chuyên khoa<br /> tuyến trên (tỉnh- thành phố) đủ theo biên<br /> chế, sẵn sàng đi tuyến. Tuyến trên có vai<br /> trò dẫn dắt chương trình, tổ chức và thực<br /> hiện thành công hay không là do tuyến<br /> chuyên khoa đầu ngành của mỗi tỉnh.<br /> Tuyến trung ương chỉ chỉ đạo chung.<br /> + Chú trọng xây dựng hệ thống<br /> chuyên khoa tuyến trước (quận - huyện).<br /> <br /> 53<br /> <br /> sẽ lo được cho nhiều bệnh nhân hơn. Tuy<br /> nhiên vấn đề này còn tuỳ thuộc vào khả<br /> năng của đội ngũ phẫu thuật viên, chọn<br /> lựa kỹ thuật hợp lý nhất vẫn là kỹ thuật<br /> quen thuộc nhất đối với phẫu thuật viên.<br /> Cùng với việc chọn kỹ thuật mổ,<br /> khâu khám chọn lựa bệnh nhân mổ cũng<br /> rất quan trọng. Qua hỏi bệnh sử, tiền sử,<br /> đo thị lực- nhãn áp, khám đáy mắt, cũng<br /> có thể loại ra những trường hợp sẽ không<br /> sáng sau phẫu thuật, tránh được những<br /> ấn tượng không hay ảnh hưởng tới<br /> chương trình chung.<br /> Trong hơn chục năm trở lại đây, thế<br /> giới có những bước tiến rất lớn về phẫu<br /> thuật T3, hiện nay phương pháp tiên tiến<br /> nhất là Phaco. Tuy nhiên do kỹ thuật<br /> khó, mất nhiều thời gian đào tạo phẫu<br /> thuật viên, vốn đầu tư ban đầu lớn, chi<br /> phí phẫu thuật cao, chỉ thích hợp với<br /> những nhân T3 không quá cứng nên<br /> phương pháp này vẫn chưa thể mang tính<br /> phổ biến trên cả nước trong giai đoạn<br /> hiện nay và thời gian tới.<br /> Qua nhiều năm, với kinh nghiệm<br /> điều trị trên hàng chục nghìn bệnh nhân,<br /> Bệnh viện Mắt TP.Hồ Chí Minh đã phát<br /> triển và khẳng định tính ưu việt của kỹ<br /> thuật tạo vết mổ đường hầm củng mạc<br /> không khâu trong phẫu thuật thể thuỷ<br /> tinh ngoài bao.<br /> Ưu điểm của phương pháp mổ này:<br /> <br /> Kỹ thuật thực hiện không quá khó.<br /> <br /> An toàn và duy trì tốt tiền phòng<br /> trong quá trình phẫu thuật.<br /> <br /> Việc không phải dùng chỉ khâu vết<br /> mổ đã rút ngắn thời gian mổ và giảm chi<br /> phí phẫu thuật.<br /> <br /> <br /> Phù hợp với điều kiện mổ tuyến với<br /> số lượng đông bệnh nhân.<br /> <br /> Hậu phẫu nhẹ nhàng và thoái mái<br /> cho người bệnh.<br /> Hiện kỹ thuật này đã được nhiều<br /> địa phương áp dụng, qua hội nghị này<br /> Bệnh viện Mắt TP.Hồ Chí Minh muốn<br /> được trình bày kỹ thuật này và cùng các<br /> đồng nghiệp của các địa phương trao đổi,<br /> đánh giá những ưu, khuyết điểm của nó,<br /> để kỹ thuật này phát triển rộng rãi hơn.<br /> 2.<br /> -<br /> <br /> Nguồn tài chính:<br /> Trang bị phương tiện:<br /> Tuyến tỉnh đã đến lúc cần được<br /> trang bị máy siêu âm xác định độ của thể<br /> thuỷ tinh nhân tạo, góp phần nâng cao<br /> chất lượng điều trị.<br /> Đội phẫu thuật lưu động phải được<br /> trang bị phương tiện phù hợp với tính<br /> chất lưu động.<br /> Tuyến Quận - Huyện nên trang bị sao<br /> cho phù hợp với khả năng tài chính hạn<br /> hẹp, nhưng vẫn đáp ứng tốt yêu cầu phẫu<br /> thuật.<br /> Nguồn kinh phí:<br /> <br /> Biết tạo sự quan tâm của chính<br /> quyền đối với chương trình giải phóng<br /> mù loà, bằng các hoạt động chuyên môn<br /> và truyền thông để mọi người nhận thức<br /> được ý nghĩa lớn lao của chương trình về<br /> các mặt kinh tế - chính trị - xã hội.<br /> <br /> Không trông chờ vào kinh phí Nhà<br /> nước và viện trợ của các tổ chức nước<br /> ngoài mới xây dựng và phát triển. Mỗi<br /> địa phương nên năng động bằng nhiều<br /> hình thức như tìm kiếm nhà tài trợ, xã<br /> hội hoá y tế.<br /> <br /> 54<br /> <br /> +<br /> Trang bị phương tiện khám, phẫu<br /> thuật.<br /> +<br /> Tuyên truyền phổ biến và vận động<br /> nhân dân đi khám và điều trị.<br /> +<br /> Tham gia vận động tìm nguồn tài<br /> trợ thực hiện chương trình.<br /> 2.<br /> Đầu tư phát triển đội ngũ phẫu<br /> thuật viên.<br /> 3.<br /> Chính sách miễn, giảm phí phẫu<br /> thuật hợp lý.<br /> 4.<br /> Tìm kiếm và thu hút sự đóng góp<br /> của các nhà tài trợ. Vận dụng chính<br /> sách xã hội hoá hợp lý.<br /> <br /> <br /> Vấn đề phân loại đối tượng bệnh<br /> nhân được hưởng chế độ miễn giảm phí<br /> điều trị cũng rất quan trọng. Không nên<br /> phẫu thuật miễn phí cho tất cả mọi đối<br /> tượng, như vậy vô tình đã làm mất đi tác<br /> dụng xã hội và thực sự không công bằng<br /> đối với công sức của đội ngũ phẫu thuật.<br /> Hiện Bệnh viện Mắt TP.Hồ Chí Minh<br /> đang thực hiện rất tốt công tác này, bệnh<br /> nhân được phân loại rất rõ ràng: miễn phí<br /> - giảm phí - đóng một phần viện phí - thu<br /> đủ viện phí. Làm được như vậy chúng ta<br /> mới có thể tích luỹ để tái sản xuất về cả<br /> sức lực con người và cơ sở vật chất ngày<br /> một hiện đại hơn. Thực tế cho thấy, dù<br /> Bệnh viện Mắt TP.Hồ Chí Minh có khu<br /> phẫu thuật nhân đạo tiếp nhận số lượng<br /> lớn bệnh nhân nghèo mỗi ngày, nhưng<br /> lượng bệnh nhân tự nguyện chi trả kinh<br /> phí phẫu thuật không vì thế mà giảm đi.<br /> <br /> Trên đây là những kinh nhiệm<br /> TP.Hồ Chí Minh tích luỹ được trong<br /> công tác phẫu thuật thể thuỷ tinh, phòng<br /> chống mù loà. Hy vọng cùng với những<br /> kinh nghiệp sáng tạo của các địa phương<br /> khác, chúng ta đúc kết thành những giải<br /> pháp giúp ngành mắt Việt Nam có những<br /> hướng đi mới tích cực hơn trong chiến<br /> lược nâng cao cả về số lượng và chất<br /> lượng phẫu thuật thể thuỷ tinh.<br /> <br /> BÀI HỌC KINH NGHIỆM CỦA<br /> TP.HCM<br /> Xác định rõ công tác phòng chống<br /> mù loà là trách nhiệm của toàn xã hội,<br /> không chỉ riêng của ngành mắt.<br /> 1.<br /> Cần có sự quan tâm hỗ trợ của<br /> chính quyền địa phương về các mặt:<br /> +<br /> Chỉ đạo thực hiện.<br /> <br /> 55<br /> <br />